< Return to Video

No Gods No Masters - Deel 1 - documentaire

  • 0:12 - 0:14
    GEEN GODEN GEEN BAZEN
  • 0:14 - 0:18
    Een geschiedenis van het anarchisme
  • 0:24 - 0:26
    Wie zijn ze?
  • 0:26 - 0:28
    Waar komen ze vandaan?
  • 0:28 - 0:29
    Wat dachten zelfverklaarde anarchisten...
  • 0:29 - 0:32
    vroeger en wat denken ze nu?
  • 0:33 - 0:35
    Waarom zijn hun gezichten ondanks
    dat ze zijn geregistreerd,
  • 0:35 - 0:38
    voor ons een raadsel?
  • 0:38 - 0:40
    Waarom lijkt hun
    gedachtegoed zo verward,
  • 0:40 - 0:42
    en hun geschiedenis
    zo verontrustend?
  • 0:45 - 0:46
    Als kind van het kapitalisme...
  • 0:46 - 0:49
    en staatsgevaarlijke broer
    van het staatscommunisme,
  • 0:49 - 0:51
    is anarchisme een werkwijze
    om te rebelleren die...
  • 0:51 - 0:53
    in de wereld blijft rondwaren.
  • 0:53 - 0:56
    Terwijl bepaalde libertairen
    crimineel worden,
  • 0:56 - 0:58
    vuurwapens dragen
    en dynamiet afsteken,
  • 0:58 - 1:01
    is het belangrijk te weten
    dat velen van hen...
  • 1:01 - 1:05
    alternatieven bieden en
    wereldwijd revoluties uitlokken.
  • 1:09 - 1:11
    De gevestigde orde heeft
    ze altijd hard gestraft.
  • 1:11 - 1:15
    Waar ze ook zijn
    naar de guillotine gesleept...
  • 1:15 - 1:18
    of vastgebonden aan de
    elektrische stoel.
  • 1:18 - 1:22
    Het straffen helpt niet om anarchistische
    acties af te schrijven als hooliganisme...
  • 1:22 - 1:27
    om zo de herinnering aan overwinningen
    uit het sociale geweten te wissen.
  • 1:27 - 1:30
    Terwijl hun praktijken deel
    worden van het dagelijkse leven,
  • 1:30 - 1:35
    naarmate hun idee�n zich verbreiden
    en netwerken zich uitbreiden, en ze van...
  • 1:35 - 1:40
    Parijs tot New York, van Tokio tot
    Buenos Aires jongeren verleiden,
  • 1:40 - 1:43
    blijven anarchisten de verbeelding
    voeden en daarmee misverstanden.
  • 1:44 - 1:48
    Uit welke bron komt de zwavellucht
    die bij elke mistroostige mars opstijgt?
  • 1:48 - 1:51
    Welke wilde verwachtingen
    wekt de zwarte vlag?
  • 1:52 - 1:55
    Hoe kan het anarchisme, dat droomt
    van een andere toekomst voor de...
  • 1:55 - 1:59
    oude wereld, dat al 150 jaar
    tegen bazen en goden strijdt,
  • 1:59 - 2:02
    vragen blijven stellen die vandaag
    de dag nog steeds relevant zijn?
  • 2:02 - 2:05
    Waarom is haar geschiedenis een pendule
    die van links naar rechts sleept,
  • 2:05 - 2:08
    van opstand tot moordpoging,
  • 2:08 - 2:10
    meer dan ooit een
    spiegelbeeld van onszelf?
  • 2:10 - 2:15
    Eerste boek
    De drang naar vernietiging
    (1840-1906)
  • 2:17 - 2:20
    Het begint allemaal in Frankrijk
    in de negentiende eeuw.
  • 2:21 - 2:24
    Het land is net als de rest van de wereld in de ban
    van een nieuw economisch systeem,
  • 2:24 - 2:28
    het kapitalisme, dat aarzelend zijn
    eerste stappen in de wereld zet.
  • 2:29 - 2:31
    De kapitalistische moraal
    verspreidt zich...
  • 2:31 - 2:35
    in een landschap dat pokdalig
    wordt van de zware industrie.
  • 2:36 - 2:39
    De luchtspiegelingen van de
    eerste industri�le golf...
  • 2:39 - 2:43
    verdwijnen en een grimmige, meer
    brute realiteit komt tevoorschijn.
  • 2:45 - 2:48
    Pogingen om antwoorden te vinden
    op vragen over een tijdperk dat vol...
  • 2:48 - 2:52
    tegenstrijdigheden zit, komen samen
    in de vorm van het anarchisme.
  • 2:55 - 2:58
    Wat is het grote probleem
    in de negentiende eeuw?
  • 2:59 - 3:02
    Eenvoudig gezegd is er
    het sociale vraagstuk.
  • 3:03 - 3:06
    De maatschappij ontwikkelt zich.
    Spoorwegen, stoomlocomotieven...
  • 3:06 - 3:09
    schepen en weefmachines
    worden uitgevonden.
  • 3:10 - 3:12
    In een opzicht gaat de samenleving
    er aanzienlijk op vooruit...
  • 3:12 - 3:17
    op het gebied van hygi�ne,
    geneeskunde en wat erbij komt kijken.
  • 3:17 - 3:20
    Maar de gruwelijke mis�re onder
    hen in de producerende industrie,
  • 3:20 - 3:24
    die als fabrieken bekend worden,
    was niet eerder zo zichtbaar.
  • 3:25 - 3:30
    Alle grote denkers, Saint-Simon, Faure,
    Proudhon, Marx, Cabe, Owen en anderen...
  • 3:31 - 3:33
    willen deze tegenstrijdigheid oplossen.
  • 3:37 - 3:41
    Om de opkomst van het anarchisme
    in deze periode te begrijpen...
  • 3:41 - 3:44
    moet men het miserabele leven
    van het proletariaat begrijpen.
  • 3:44 - 3:47
    Het heeft alleen
    zijn spierkracht.
  • 3:48 - 3:50
    De werkdag duurt
    twaalf uur of langer...
  • 3:50 - 3:53
    en het loon is niet genoeg
    om de honger te verdrijven.
  • 3:54 - 3:57
    Ze kennen geen rustdag, geen
    verzekering en geen pensioen.
  • 3:58 - 4:01
    Hun kinderen worden tewerkgesteld
    zodra ze kunnen staan.
  • 4:01 - 4:04
    De helft overlijdt
    voor hun zesde jaar.
  • 4:04 - 4:08
    Tekorten, epidemie�n en alcohol
    veroorzaken rampspoed.
  • 4:08 - 4:12
    Analfabetisme is de norm en
    ongelukken zijn wijdverbreid.
  • 4:13 - 4:17
    In 1840 is de levensverwachting van
    een arbeider nauwelijks 30 jaar.
  • 4:18 - 4:22
    En toch, als de middenklasse
    geniet van een comfortabel leven...
  • 4:22 - 4:24
    die is voortgebracht door de vooruitgang
    en ze een ideologie smeedt...
  • 4:24 - 4:27
    met het liberalisme, ziet
    het proletariaat een oplossing...
  • 4:27 - 4:31
    voor de problemen van die tijd, en
    het socialisme dat begint te ontstaan.
  • 4:31 - 4:34
    Maar voordat ze een echte oplossing
    kan voorstellen tegen het onrecht...
  • 4:34 - 4:39
    moet het socialisme eerst een andere, haast
    filosofische tegenstrijdigheid overwinnen.
  • 4:41 - 4:45
    Vanaf het klassieke liberalisme
    overheerst bij politieke filosofie de kwestie...
  • 4:45 - 4:49
    rond het verzoenen van
    vrijheid en gelijkheid.
  • 4:49 - 4:54
    Hoe verzoen je de grootst mogelijke vrijheden
    met de grootst mogelijke gelijkheid?
  • 4:54 - 5:00
    Bij ongelijkheid blijft de
    vrijheid onvolledig.
  • 5:00 - 5:04
    De idealen van vrijheid en gelijkheid
    moesten zich verzoenen.
  • 5:04 - 5:06
    Een Amerikaanse anarchist zei:
    "Vrijheid zonder gelijkheid...
  • 5:06 - 5:10
    is de jungle. Gelijkheid zonder
    vrijheid is een gevangenis.
  • 5:10 - 5:12
    We willen noch de jungle,
    noch de gevangenis."
  • 5:13 - 5:16
    Dit raadsel, het verzoenen
    van maximale vrijheid...
  • 5:16 - 5:19
    en maximale gelijkheid,
    deze tweeledige ambitie...
  • 5:19 - 5:22
    voor gelijkheid en vrijheid
    is een van de grondwaarden...
  • 5:22 - 5:24
    van het anarchisme.
  • 5:26 - 5:30
    Tot het midden van de negentiende
    eeuw is het woord anarchie,
  • 5:30 - 5:33
    van het Griekse anarchi,
    de afwezigheid van macht,
  • 5:33 - 5:37
    een negatieve term
    voor wanorde en chaos.
  • 5:38 - 5:41
    Terwijl belangrijke figuren als
    De Sade, LaBoeuf en Godwin...
  • 5:41 - 5:45
    anarchisten worden genoemd,
    is het Pierre-Joseph Proudhon die...
  • 5:45 - 5:47
    als een van de weinigen uit
    een arbeidersmilieu komt,
  • 5:48 - 5:51
    en het begrip inzet als een
    revolutionaire houding,
  • 5:51 - 5:54
    en zo het begrip een
    positieve waarde geeft.
  • 5:57 - 6:00
    1840
    Ik ben anarchist
  • 6:05 - 6:10
    In 1840 schrijft Proudhon de memoire
    die hem beroemd maakt Wat is eigendom?.
  • 6:12 - 6:17
    Terwijl zijn antwoord Eigendom is diefstal!
    meteen een groot schandaal veroorzaakt,
  • 6:17 - 6:21
    kan enkele zinnen verder
    in de geloofsverklaring...
  • 6:21 - 6:24
    de ware geboorte van het anarchistisch
    denken worden gevonden.
  • 6:25 - 6:27
    Een paradox die alles zegt.
  • 6:29 - 6:31
    - Bent u een republikein?
    - Nee.
  • 6:32 - 6:35
    - Wilt u een monarchie?
    - God beware me.
  • 6:35 - 6:39
    - Bent u een aristocraat?
    - Echt niet.
  • 6:39 - 6:42
    - Wilt u een gemengde regering?
    - Dat nog minder.
  • 6:42 - 6:45
    - Wat bent u dan?
    - Ik ben anarchist.
  • 6:45 - 6:46
    Hoewel ik groot
    voorstander ben van orde
  • 6:47 - 6:48
    in de volle betekenis
    van het woord,
  • 6:48 - 6:51
    ben ik anarchist.
  • 6:51 - 6:57
    Terwijl hij zich anarchist verklaart,
    zegt hij: eigendom is diefstal.
  • 6:57 - 7:00
    Hij bedoelt daarmee dat eigendom de
    basis vormt van een bepaalde sociale orde.
  • 7:01 - 7:05
    Jezelf anarchist noemen betekent
    de fundamenten aanvallen...
  • 7:05 - 7:09
    van deze sociale orde, die wordt
    ge�dentificeerd als het eigendom.
  • 7:09 - 7:13
    Volgens Proudhon en Faure
    zijn er nauwe banden tussen...
  • 7:13 - 7:18
    de politieke overheersing door de staat,
    de economische overheersing van...
  • 7:18 - 7:25
    het kapitaal, en de religieuze overheersing
    door het idee van god.
  • 7:27 - 7:30
    Proudhon is dus de echte
    vader van anarchie,
  • 7:30 - 7:34
    omdat hij als enige deze drie
    vormen van overheersing verbindt.
  • 7:36 - 7:39
    Hij gelooft dat ze tegelijkertijd
    moeten worden vernietigd...
  • 7:39 - 7:42
    om de sociale structuur
    te kunnen veranderen.
  • 7:45 - 7:48
    Proudhon wil de macht
    vernietigen om de...
  • 7:48 - 7:52
    sociale structuur te veranderen,
    maar wijst revolutionair geweld af.
  • 7:52 - 7:57
    Zijn visie is een wederzijds systeem
    ondersteund door zijn volksbank.
  • 7:58 - 8:01
    Zijn filosofie wordt echter
    van alle kanten aangevallen.
  • 8:02 - 8:04
    Hij wordt bekritiseerd,
    gepersifleerd en verboden.
  • 8:04 - 8:07
    Maar zijn publicaties gaan op reis
    en zijn anarchisme spreekt wereldwijd...
  • 8:07 - 8:10
    socialisten aan.
  • 8:10 - 8:13
    Zoals de jonge doctoraalstudent
    in de filosofie Karl Marx.
  • 8:14 - 8:18
    Hij verklaart zich pionier van de
    nieuwe Europese arbeidersbeweging.
  • 8:18 - 8:22
    En aan de rand van Europa,
    in het verre Rusland,
  • 8:22 - 8:26
    leent graaf Nicolai Tolstoj
    de titel van Proudhon's essay...
  • 8:26 - 8:29
    voor zijn nieuwe boek
    Oorlog en Vrede.
  • 8:30 - 8:34
    Echter pas met Michael Bakoenin,
    een voormalige militaire cadet, die...
  • 8:34 - 8:36
    in elke gevangenis in Europa heeft
    gezeten en meerdere malen...
  • 8:36 - 8:40
    ter dood wordt veroordeeld, wordt het
    anarchisme een revolutionaire filosofie...
  • 8:40 - 8:43
    in de strikte zin.
  • 8:47 - 8:51
    Hoewel Proudhon als eerste
    het begrip anarchisme gebruikt...
  • 8:51 - 8:56
    is Bakoenin een belangrijker figuur
    bij het defini�ren van het manifest.
  • 8:56 - 9:00
    Hij voegt het principe revolutie
    toe aan Proudhon's idee�n.
  • 9:04 - 9:08
    Anders dan Proudhon
    bepleit hij de opstand...
  • 9:08 - 9:14
    en denkt dat de enige manier om het
    kapitalisme en de staat af te schaffen...
  • 9:14 - 9:16
    een gewapende revolutie is.
  • 9:17 - 9:20
    Bakoenin begint anarchistische idee�n
    te verspreiden binnen nieuwe landelijke...
  • 9:20 - 9:24
    arbeidersorganisaties, bekend als
    de Eerste Internationale.
  • 9:24 - 9:28
    Deze in 1864 in Londen
    opgerichte vereniging...
  • 9:28 - 9:30
    stelt vast dat de
    emancipatie van arbeiders...
  • 9:30 - 9:33
    door de arbeiders
    zelf moet gebeuren.
  • 9:33 - 9:36
    Bij de lancering zijn tweeduizend
    arbeiders, straatvegers,
  • 9:36 - 9:40
    werkmannen, timmermannen
    en meubelmakers...
  • 9:40 - 9:41
    uit de hele wereld aanwezig.
  • 9:44 - 9:47
    De Russische anarchisten
    vinden het een ideaal...
  • 9:47 - 9:49
    instrument om het anarchistische
    project aan te zetten...
  • 9:49 - 9:51
    en aan de wereld te presenteren.
  • 9:52 - 9:56
    Op elke conferentie worden
    de productiemiddelen besproken.
  • 9:56 - 9:58
    Moeten ze worden gecollectiviseerd?
  • 9:58 - 10:02
    Heeft iedereen recht
    op eigen productiemiddelen?
  • 10:03 - 10:05
    Moeten ze worden gedeeld?
  • 10:06 - 10:09
    Zijn co�peraties en
    gemeenschappen nodig?
  • 10:10 - 10:14
    Wat te doen met
    erfenissen en geld?
  • 10:14 - 10:16
    Wat is de rol van vrouwen?
    Enzovoort.
  • 10:16 - 10:20
    Een reeks problemen die
    nooit eerder is aangepakt.
  • 10:22 - 10:26
    Maar na de dood van Proudhon gaat het
    bergafwaarts met de woordenstrijd...
  • 10:26 - 10:28
    tussen Bakoenin, vader van
    het anarchisme en Marx,
  • 10:29 - 10:33
    die de auteur van Filosofie van
    de armoede
    had afgewezen.
  • 10:34 - 10:37
    Hun ruzie is even persoonlijk
    als politiek, en verdeelt al gauw...
  • 10:37 - 10:39
    de socialistische beweging.
  • 10:40 - 10:43
    Drie belangrijke bewegingen komen op.
  • 10:43 - 10:47
    Een minderheidsbeweging die
    de deugden van de revolutie afwijst.
  • 10:47 - 10:51
    Een marxistische beweging, door
    anarchisten als autoritair gekwalificeerd,
  • 10:51 - 10:55
    die gelooft dat een dictatuur van
    het proletariaat een orde zal vestigen.
  • 10:55 - 10:58
    En dan Bakoenins anti-autoritaire
    of anarchistische beweging...
  • 10:59 - 11:02
    die pleit voor de opstand
    en de eindvernietiging...
  • 11:02 - 11:04
    van het staatsapparaat.
  • 11:06 - 11:10
    Voor zowel anarchisten als marxisten
    is communisme een statenloze samenleving.
  • 11:11 - 11:14
    Maar waar marxisten geloven dat
    ze de staat konden gebruiken...
  • 11:14 - 11:18
    om een nieuwe maatschappij op
    te richten, denken anarchisten...
  • 11:18 - 11:21
    dat het communisme begint
    als de staat wordt ontbonden...
  • 11:21 - 11:23
    in de sociale revolutie.
  • 11:24 - 11:27
    Marx vindt een centrale partij nodig...
  • 11:27 - 11:35
    met een commandostructuur
    die mensen mobiliseert...
  • 11:35 - 11:37
    om de macht te grijpen.
  • 11:38 - 11:42
    Met die macht kan het
    socialisme worden gecre�erd.
  • 11:44 - 11:47
    Gezien zijn trouw aan zijn
    anarchistische idealen...
  • 11:47 - 11:49
    en gezien zijn wantrouwen
    jegens de macht en...
  • 11:49 - 11:54
    autoriteiten vindt Bakoenin
    deze denkbeelden een grote fout.
  • 11:54 - 11:56
    De strekking van zijn
    redeneren is dat...
  • 11:56 - 12:00
    een revolutionaire leider
    op de troon in Rusland...
  • 12:00 - 12:02
    binnen een paar jaar zal
    uitgroeien tot een despoot.
  • 12:02 - 12:07
    Hij voorspelt dat een Russische
    revolutie volgens de inzichten van Marx...
  • 12:07 - 12:10
    een verschrikkelijke rode
    bureaucratie zal voortbrengen.
  • 12:10 - 12:14
    Met zijn bijna twee meter lengte,
    zijn heldere blauwe ogen,
  • 12:14 - 12:17
    vijf talen sprekend, overtuigt
    Bakoenin invloedrijke...
  • 12:17 - 12:21
    leden van de Internationale,
    zoals de Zwitser James Guillaume,
  • 12:21 - 12:24
    de Fransman Elis�e Reclus, de
    Spanjaard Anselmo Lorenzo...
  • 12:24 - 12:29
    de Italiaan Malatesta en even
    later de Russische prins Kropotkin.
  • 12:29 - 12:32
    Dankzij hen wordt het anarchisme
    een internationale beweging...
  • 12:32 - 12:36
    en de meest populaire revolutionaire ideologie
    binnen de socialistische stromingen.
  • 12:37 - 12:43
    Als je wereldwijd het aantal
    marxisten telt, kom je...
  • 12:43 - 12:46
    tot hooguit duizend leden.
  • 12:46 - 12:51
    De anarchistische vleugel zoals
    die later bekend wordt...
  • 12:51 - 12:55
    kent veel grotere formaties.
  • 12:55 - 12:58
    Zestigduizend in Spanje...
  • 12:59 - 13:02
    vijftienduizend in Mexico, enzovoort.
  • 13:02 - 13:04
    Relatief veel grotere aantallen.
  • 13:04 - 13:07
    Nu de volgers van Bakoenin en
    Proudhon de meerderheid van...
  • 13:07 - 13:12
    de Internationale vormen,
    telt ook Frankrijk veel discipelen.
  • 13:12 - 13:17
    Als in 1871 de Commune in Parijs uitbreekt,
    vormen de anarchisten de voorhoede.
  • 13:18 - 13:22
    Met de andere revolutionairen werpen
    ze zich van ganser harte op de opstand.
  • 13:23 - 13:29
    Er is de grote hoop, de droom.
    De hele stad wordt plotseling autonoom,
  • 13:29 - 13:34
    bazen en de oude wereld worden afschaft.
    Alles wordt opnieuw uitgevonden.
  • 13:34 - 13:38
    Gedurende 73 dagen komt Parijs in opstand.
    Executeert enkele generaals,
  • 13:38 - 13:41
    verbrandt kadasters,
    laat oude idolen omvallen...
  • 13:41 - 13:43
    en geeft de macht
    terug aan de mensen.
  • 13:43 - 13:47
    Op de ru�nes van de oude orde zetten
    revolutionairen van de Internationale onderlinge...
  • 13:47 - 13:50
    onenigheden opzij en proberen gezamenlijk
    een betere wereld te bouwen.
  • 13:50 - 13:53
    In de noden van
    iedereen wordt voorzien.
  • 13:53 - 13:56
    De armen worden gevoed.
    Analfabeten leren lezen en schrijven.
  • 13:56 - 13:58
    Gehandicapten krijgen verzorging.
  • 13:58 - 13:59
    Kerk en staat worden gescheiden.
  • 13:59 - 14:01
    Cultuur wordt voor
    iedereen toegankelijk.
  • 14:01 - 14:06
    Vrouwen krijgen onderwijs, stemrecht en
    controle over het eigen lichaam.
  • 14:06 - 14:08
    De stad functioneert zo
    goed als zonder bestuur.
  • 14:08 - 14:11
    In werkelijkheid is de Commune
    geen anarchistische gebeurtenis.
  • 14:12 - 14:14
    Het is een eerste poging
    de staat onmiddelijk...
  • 14:14 - 14:16
    en volledig te vernietigen.
  • 14:17 - 14:20
    Het idee leeft rond een
    plotselinge opstand...
  • 14:20 - 14:23
    en de overname van de
    hoofdstedelijke economie...
  • 14:23 - 14:27
    en de politiek door
    de bevolking zelf.
  • 14:28 - 14:30
    De Parijse Commune is
    misschien niet anarchistisch,
  • 14:30 - 14:32
    maar zij die zich
    anarchist noemen...
  • 14:32 - 14:36
    of gaan noemen, zoals Louise
    Michel, staan aan de frontlijn.
  • 14:37 - 14:40
    En als de beweging uitbreidt
    naar steden als Lyon...
  • 14:40 - 14:42
    neemt Bakoenin zelf
    deel aan de opstand.
  • 14:42 - 14:44
    Binnen enkele dagen
    is de staat afgeschaft.
  • 14:44 - 14:47
    Hij gelooft dat de grote
    dag eindelijk is gekomen.
  • 14:48 - 14:51
    Maar de regering
    slaat al terug.
  • 14:51 - 14:52
    De communards richten
    barricades op...
  • 14:52 - 14:55
    en bereiden zich
    voor op de slag.
  • 14:55 - 14:59
    Een lange week breekt in het Parijs
    van Hausmann een burgeroorlog uit...
  • 14:59 - 15:02
    waarin arbeiders, mannen
    en kinderen het opnemen...
  • 15:02 - 15:04
    tegen een getraind leger.
  • 15:06 - 15:08
    De verwachte anti-revolutonaire
    terugslag die volgt...
  • 15:08 - 15:12
    weerspiegelt de grote angst die
    de burgerij heeft voor de Commune.
  • 15:13 - 15:15
    Het leger vuurt zonder onderscheid.
  • 15:15 - 15:17
    De trots van het proletariaat
    wordt neergehaald...
  • 15:17 - 15:20
    terwijl Parijs in een
    massagraf verandert.
  • 15:22 - 15:25
    Het was een slachting die vandaag
    de dag onvoorstelbaar zou zijn.
  • 15:25 - 15:27
    Er is lange tijd discussie
    geweest over de aantallen.
  • 15:27 - 15:31
    Vijfentwintigduizend, dertigduizend...
    Waarschijnlijk twintigduizend.
  • 15:33 - 15:37
    Twintigduizend executies in een week
    met de geweren van toen...
  • 15:37 - 15:40
    zou in de praktijk
    bijna niet kunnen.
  • 15:41 - 15:44
    Het moorden stopt op 28 mei 1871...
  • 15:45 - 15:48
    omdat de aarde, de
    goten en de riolen van Parijs...
  • 15:48 - 15:50
    overlopen van het bloed.
  • 15:50 - 15:53
    De wreedheid en onderdrukking
    van de Parijse Commune...
  • 15:53 - 15:56
    schokt velen bij links in Europa,
  • 15:56 - 15:59
    en Europeanen
    in het algemeen.
  • 15:59 - 16:02
    Sommige anarchisten
    zien het als een teken....
  • 16:02 - 16:05
    dat als de heersende
    klasse zich zo gedraagt...
  • 16:05 - 16:09
    zij kunnen doen en reageren
    zoals ze goeddunken.
  • 16:10 - 16:13
    Ze zien het bewijs dat vreedzame
    verandering niet mogelijk is...
  • 16:13 - 16:17
    omdat andere manieren
    uitmonden in een slachting...
  • 16:17 - 16:20
    zoals de communards,
    die ondanks hun...
  • 16:20 - 16:23
    vreedzaamheid werden neergeschoten.
  • 16:26 - 16:28
    Vele anarchisten komen
    om in het bloedbad...
  • 16:28 - 16:30
    en vele anderen
    worden verbannen naar...
  • 16:30 - 16:32
    de Caledonische strafkolonie�n.
  • 16:32 - 16:34
    De enkelen die aan de dood
    en aan de wraak ontsnappen van...
  • 16:34 - 16:37
    de staat, worden veroordeeld
    tot verbanning en mis�re.
  • 16:38 - 16:41
    Nu hun aantallen zijn afgenomen, nemen
    de marxisten de beweging over en...
  • 16:41 - 16:43
    verbannen hen uit de Internationale.
  • 16:45 - 16:47
    Maar het anarchisme overleeft.
  • 16:47 - 16:50
    Bakoenin vlucht in vermomming.
  • 16:51 - 16:52
    Hij verzamelt zijn laatste
    krachten in het bolwerk...
  • 16:52 - 16:55
    in Saint-Imier in het
    Zwitsere Jura gebergte...
  • 16:55 - 16:59
    waar hij officieel een
    nieuwe beweging inluidt.
  • 17:00 - 17:03
    Er zijn dan zo'n vijftien personen.
  • 17:04 - 17:06
    Twaalf jongeren van 20-30 jaar...
  • 17:07 - 17:10
    uit Spanje, Itali� en Zwitserland.
  • 17:11 - 17:15
    De anderen zijn ouder.
    Bakoenin, de Spanjaard...
  • 17:15 - 17:17
    en Gustave Lefran�ais,
    een communard.
  • 17:19 - 17:22
    Ze zetten een nieuwe organisatie op.
  • 17:22 - 17:25
    Historici vermelden hen niet in
    de annalen van de Internationale.
  • 17:25 - 17:30
    Het is een nieuwe organisatie.
    De naam laat weinig...
  • 17:30 - 17:34
    te raden over:
    de Anti-autoritaire Internationale.
  • 17:37 - 17:41
    De Internationale Arbeiders-Associatie
    neemt een aantal maatregelen.
  • 17:42 - 17:45
    Het belangrijkste is de plicht
    om alle politieke macht...
  • 17:45 - 17:47
    te vernietigen.
  • 17:49 - 17:52
    Voor het eerst is er een
    organisatie die anarchistische...
  • 17:52 - 17:55
    doelen vastlegt.
  • 17:59 - 18:01
    In Saint-Imier tekenen
    anarchisten een alliantie van...
  • 18:01 - 18:05
    vriendschap, solidariteit en
    onderlinge verdediging en...
  • 18:05 - 18:06
    roepen de onafhankelijkheid uit.
  • 18:07 - 18:10
    Ze stellen een handvest op, een
    organisatie en een programma.
  • 18:10 - 18:13
    Horizontale organisatie.
    Anti-autoritairisme.
  • 18:14 - 18:17
    Revolutionair radicalisme.
    Internationalisme. Athe�sme.
  • 18:17 - 18:20
    Vrijheid van meningsuiting, vrijdenken.
    Gelijkheid voor iedereen...
  • 18:20 - 18:23
    en het verwerpen
    van partijpolitiek.
  • 18:24 - 18:28
    Elk aspect van het libertaire denken
    wordt hierin voor het eerst verzameld.
  • 18:28 - 18:32
    De anarchisten vinden zelfs
    een nieuw wapen uit dat...
  • 18:32 - 18:35
    een middel is om elke politieke
    macht te kunnen breken...
  • 18:35 - 18:37
    en een revolutie kan lanceren.
  • 18:38 - 18:40
    Het belangrijkste instrument
    van de revolutie...
  • 18:40 - 18:42
    is de algemene staking.
  • 18:42 - 18:46
    Het is een nieuw begrip die
    in Saint-Imier gemunt wordt.
  • 18:46 - 18:48
    Vakbonden bestaan nog niet...
  • 18:48 - 18:51
    laat staan het concept
    anarcho-syndicalisme.
  • 18:51 - 18:54
    Maar alles staat gereed.
  • 18:54 - 18:57
    Het doel is niet om te
    bestaan of door te gaan...
  • 18:57 - 19:00
    maar om een revolutie te beginnen.
  • 19:02 - 19:06
    1886
    Dag van de Arbeid
  • 19:12 - 19:15
    Het is in de begindagen
    van de VS dat...
  • 19:15 - 19:18
    het nieuwe wapen voor het eerst op
    grote schaal wordt toegepast.
  • 19:20 - 19:22
    Door het aan de vele
    immigranten te introduceren...
  • 19:22 - 19:25
    krijgt het anarchisme ook hier
    voet aan de grond.
  • 19:27 - 19:31
    Onder de bataljons armen die het
    industri�le noorden doen uitpuilen...
  • 19:31 - 19:34
    waar loonwerkers veel
    lijken op Zuidelijke slaven.
  • 19:35 - 19:38
    De omstandigheden bevorderen
    de ontwikkeling.
  • 19:38 - 19:42
    Niet in de laatste plaats omdat
    in de vroege jaren 1880 de burgeroorlog...
  • 19:42 - 19:46
    zich voortsleept in de sociale strijd,
    zoals in de grote treinstaking in Pennsylvania.
  • 19:46 - 19:48
    De federale regering
    stuurt het leger erop af.
  • 19:49 - 19:52
    Bajonetcharges eisen tientallen
    levens van arbeiders.
  • 19:52 - 19:55
    Voor nieuwkomers draait de
    Amerikaanse droom vaak...
  • 19:55 - 19:58
    uit op een lange nachtmerrie.
  • 19:58 - 20:00
    Het algemene verhaal van
    anarchistische immigranten...
  • 20:01 - 20:04
    Duits, joods of Italiaans...
  • 20:04 - 20:08
    is die van geschoolde arbeiders die alleen
    ongeschoold werk kunnen vinden,
  • 20:08 - 20:13
    of ongeschoolde werkers die alleen
    het meest vernederende werk vinden.
  • 20:14 - 20:18
    Ze raken gedesillusioneerd door
    hun economische kansen...
  • 20:18 - 20:22
    Ze raken gedesillusioneerd door
    het politieke systeem...
  • 20:22 - 20:26
    waarvan ze vaag weten dat het
    Democratisch en Republikeins hoort te zijn.
  • 20:26 - 20:30
    Maar ze weten dat het door
    corruptie worden geteisterd...
  • 20:31 - 20:33
    en de macht van het bedrijfsleven.
  • 20:33 - 20:37
    Sommigen van deze
    gedesillusioneerde immigranten komen...
  • 20:37 - 20:40
    in aanraking met radicale idee�n.
  • 20:42 - 20:44
    De kennismaking met radicale
    idee�n gebeurt met name...
  • 20:44 - 20:48
    in Chicago, een stad waar
    vele immigranten heentrekken.
  • 20:48 - 20:51
    De staal-, beton- en vleesindustrie
    heeft mankracht nodig.
  • 20:56 - 21:00
    Geplaagd door de opkomende mafia
    en de lonen van de almachtige...
  • 21:00 - 21:03
    industri�len, wordt de stad overspoeld
    door gesegregeerde arbeiders,
  • 21:03 - 21:06
    prostituees en straatkinderen.
  • 21:06 - 21:10
    Al snel wordt het de
    thuisbasis voor demonstraties.
  • 21:10 - 21:15
    Chicago wordt het centrum van...
  • 21:15 - 21:20
    anarchistische activiteit in
    de VS in de jaren 1880.
  • 21:20 - 21:23
    De arbeidsverhoudingen
    zijn er hard.
  • 21:23 - 21:27
    Er is geen ruimte voor
    onderhandelingen of compromissen.
  • 21:27 - 21:31
    De situatie is hard.
    Er zijn de arbeiders.
  • 21:31 - 21:34
    Ze leven vaak in zeer barre
    omstandigheden.
  • 21:34 - 21:40
    En de heersende lokale zakenelite die
    geen enkele concessie wil.
  • 21:41 - 21:44
    Ge�nspireerd door de nieuwe
    anarchistische strategie wordt...
  • 21:44 - 21:50
    in 1886 op een doordeweekse 1 mei
    een algemene staking uitgeroepen.
  • 21:51 - 21:56
    350.000 werkers verzamelen
    zich en eisen een 8-urige werkdag.
  • 21:57 - 22:00
    De politie breekt de
    demonstratie met geweld op.
  • 22:00 - 22:03
    Muren worden bedekt
    met oproepen tot wraak.
  • 22:03 - 22:05
    Twee dagen later organiseren
    anarchisten een demonstratie...
  • 22:05 - 22:07
    op Haymarket Square.
  • 22:07 - 22:09
    Het evenement wordt een
    sleutelmoment in de geschiedenis...
  • 22:09 - 22:11
    van de arbeidersbeweging.
  • 22:13 - 22:17
    Enkele leidende anarchisten spreken
    zich uit tegen de gebeurtenissen.
  • 22:17 - 22:20
    Tijdens de demonstratie
    arriveert de politie gewapend.
  • 22:20 - 22:24
    Op een gegeven moment die avond wil
    de politie de demonstratie opbreken.
  • 22:26 - 22:30
    Iemand gooide een zelfgemaakte
    bom naar de politie.
  • 22:30 - 22:35
    De explosie doodt en verwondt enkele agenten
    die dan het vuur openen op de menigte.
  • 22:35 - 22:38
    Enkele mensen worden gedood.
    Er ontstaat een vuurgevecht.
  • 22:38 - 22:42
    De politie begint te
    schieten op de menigte.
  • 22:42 - 22:46
    Sommigen onder hen zijn
    ongetwijfeld gewapende anarchisten.
  • 22:46 - 22:52
    Amerikanen dragen ook
    vandaag nog graag wapens.
  • 22:52 - 22:56
    De autoriteiten besluiten dat de
    anarchisten verantwoordelijk zijn...
  • 22:56 - 22:58
    ondanks dat er geen
    harde bewijzen zijn.
  • 22:58 - 23:03
    De politie drijft tientallen
    anarchisten bijeen...
  • 23:03 - 23:08
    en arresteert anarchisten die ze
    de schuld geven van de bomaanslag.
  • 23:08 - 23:12
    Twee van hen waren niet
    aanwezig bij de demonstratie.
  • 23:13 - 23:16
    Dit wordt opgevat als een
    klassiek voorbeeld van...
  • 23:17 - 23:23
    reactionaire machten die in een
    stad een evenement aangrijpen...
  • 23:23 - 23:26
    om een precedent van
    onderdrukking te scheppen.
  • 23:26 - 23:30
    Acht anarchisten worden beschuldigd
    van het gooien van de bom.
  • 23:30 - 23:33
    In zijn pleidooi laat de aanklager
    hun onschuld doorschemeren.
  • 23:33 - 23:35
    We weten dat de acht mannen
    niet meer schuldig zijn dan...
  • 23:35 - 23:39
    de duizenden die hen volgen, maar
    ze zijn gekozen omdat het leiders zijn
  • 23:39 - 23:43
    Leden van de jury, stel ze
    tot voorbeeld, hang ze op...
  • 23:43 - 23:46
    en u zal onze instituties en
    onze maatschappij redden.
  • 23:47 - 23:50
    Van de acht worden vijf
    ter dood veroordeeld.
  • 23:50 - 23:52
    Louis Lingg pleegt zelfmoord
    in de gevangenis.
  • 23:52 - 23:55
    De andere vier, August Spies,
    George Engel, Adolphe Fischer...
  • 23:55 - 23:58
    en Albert Parsons worden opgehangen.
  • 23:58 - 24:02
    Pas in 1893 geeft de gouverneur
    van Illinois gratie aan...
  • 24:02 - 24:06
    alle anarchisten die waren
    opgehangen en houdt...
  • 24:06 - 24:08
    de politie verantwoordelijk.
  • 24:08 - 24:12
    Met name de commissaris van Chicago
    zou alles hebben georganiseerd.
  • 24:12 - 24:16
    Hij zou zelfs achter de
    bomaanslag hebben gezeten.
  • 24:16 - 24:21
    Dit zet veel kwaad bloed,
    niet alleen bij anarchisten...
  • 24:22 - 24:26
    ook bij liberalen omdat het
    proces zo oneerlijk was.
  • 24:26 - 24:30
    De executies van de Haymarket
    martelaren hebben tot gevolg...
  • 24:31 - 24:35
    dat het volkshelden worden.
    Niet alleen onder anarchisten, maar ook...
  • 24:35 - 24:41
    onder socialisten wereldwijd. Hun
    portretten zijn te zien bij...
  • 24:41 - 24:46
    vakbondskantoren in Engeland,
    Frankrijk en Latijns-Amerika.
  • 24:48 - 24:52
    Als gevolg van de wereldwijde
    schok van de Haymarket-affaire...
  • 24:52 - 24:56
    wordt 1 mei uitgeroepen tot de
    internationale Dag van de Arbeid.
  • 24:58 - 25:02
    In de jaren erna leiden
    anarchisten overal demonstraties.
  • 25:06 - 25:11
    In Frankrijk in het bijzonder luidt de slachting
    van Chicago een nieuw anarchistisch tijdperk in.
  • 25:11 - 25:15
    Deze wordt gekenmerkt door bommen
    en propaganda van de daad.
  • 25:18 - 25:22
    1892
    Propaganda van de daad
  • 25:25 - 25:28
    Propaganda van de daad,
    zonder dader in het bijzonder...
  • 25:30 - 25:34
    is een spontane uiting
    van revolutionaire actie.
  • 25:37 - 25:42
    Het hoeft geen ontploffing of bom te zijn.
    Gewoon een actie die verder gaat dan woorden.
  • 25:44 - 25:48
    De anarchisten denken dat een
    hero�sche actie de beste manier is...
  • 25:48 - 25:52
    om de libertaire boodschap
    over te brengen.
  • 25:55 - 25:59
    Dus dit is een uitdaging voor
    revolutionairen. Het is niet genoeg...
  • 25:59 - 26:03
    om te praten en de actie
    over te laten aan anderen.
  • 26:03 - 26:06
    Revolutionairen moeten handelen en...
  • 26:06 - 26:09
    hun geloofwaardigheid
    bewijzen met daden.
  • 26:11 - 26:15
    François Königstein, ook
    bekend als Ravachol...
  • 26:16 - 26:19
    spreekt het aan dat actie de
    revolutionaire vonk is die het Westen...
  • 26:19 - 26:21
    in brand zou kunnen zetten.
  • 26:21 - 26:25
    Hij neemt de woorden van Louise
    Michel en Kropotkin letterlijk,
  • 26:25 - 26:29
    zij zijn met Malatesta de nieuwe
    theoretici van het anarchisme.
  • 26:29 - 26:32
    Ze roepen op tot een onverbiddelijke
    revolte, toespraken en teksten...
  • 26:32 - 26:35
    met dolk of dynamiet.
  • 26:35 - 26:38
    In Nobels nieuwe uitvinding
    ziet Ravachol ook de ideale...
  • 26:38 - 26:40
    manier om de oude
    wereld te vernietigen.
  • 26:40 - 26:45
    Hij begon over nitroglycerine te leren en
    overmand door woede door de onderdrukking...
  • 26:45 - 26:50
    van de eerste 1-mei-demonstraties
    in Frankrijk, besluit hij te handelen.
  • 26:51 - 26:57
    De anarchisten besluiten 1 mei 1891
    een dag van conflict en actie te maken.
  • 26:58 - 27:02
    Niet een dag met ordelijke
    parades die het later worden.
  • 27:04 - 27:07
    Rellen breken dan ook uit in Clichy,
  • 27:08 - 27:12
    waar agenten de anarchisten knuppelen
    en de anarchisten terugslaan.
  • 27:14 - 27:18
    In Fourmies in het noorden opent de
    politie het vuur op vrouwen en kinderen...
  • 27:18 - 27:22
    die een demonstratie leiden en
    er meerdere doden vallen.
  • 27:22 - 27:26
    Dit is de aanleiding voor Ravachol
    om bommen te planten.
  • 27:27 - 27:31
    Symbolisch plaatst Ravachol zelfgemaakte
    bommen in koffers op boulevard Saint-Germain...
  • 27:31 - 27:36
    en rue de Clichy, voor de woningen
    van de rechter en advocaat-generaal...
  • 27:36 - 27:40
    die drie anarchistische demonstranten lange
    gevangenisstraffen hadden gegeven.
  • 27:40 - 27:42
    De schade is indrukwekkend.
  • 27:43 - 27:46
    Er vallen geen doden bij de aanslag.
  • 27:46 - 27:49
    Ze worden gezien als
    een vergelding voor...
  • 27:50 - 27:54
    de overijverige vervolging van een
    paar anarchistische demonstranten in Clichy.
  • 27:55 - 27:59
    De Franse en ook de Britse politie...
  • 27:59 - 28:04
    en de Franse en Britse
    media zien Ravachol...
  • 28:04 - 28:09
    die niet bepaald een vooraanstaand
    figuur is, als de donkere kant...
  • 28:10 - 28:13
    de donkere kant van
    een destructieve doctrine.
  • 28:13 - 28:17
    Het begin van de mythe van
    de anarchistische bommenlegger.
  • 28:17 - 28:20
    Ravachol jaagt schrik aan.
    De jacht op hem wordt geopend.
  • 28:20 - 28:23
    De politie krijgt nieuwe wapens.
  • 28:23 - 28:26
    Terwijl de politie zich opnieuw
    uitvindt als wetenschappers.
  • 28:26 - 28:30
    De eerste antropometrische
    registraties ooit worden gemaakt.
  • 28:30 - 28:32
    Zijn afbeelding wordt
    naar kranten gestuurd...
  • 28:32 - 28:36
    en zijn naam staat wereldwijd
    op de voorpagina.
  • 28:37 - 28:43
    De vier grootste kranten hebben een oplage
    van zevenhonderdduizend tot een miljoen per dag.
  • 28:44 - 28:49
    Met hun koppen, vooral in het zondagse
    supplement, gaan ze tot het uiterste...
  • 28:49 - 28:52
    om een angstklimaat te scheppen.
  • 28:52 - 28:58
    Maar in het begin leiden de aanslagen
    niet tot een algehele verontwaardiging.
  • 29:01 - 29:05
    Ravachol wordt voor het publiek een
    soort volksheld, in de traditie van...
  • 29:05 - 29:08
    struikrovers als Mandrin en Cartouche.
  • 29:08 - 29:12
    Men ziet hem als een wreker, voor
    wie een lied wordt geschreven...
  • 29:12 - 29:15
    op de wijs van La Carmagnole.
  • 29:25 - 29:28
    Er is een hoge prijs voor een door
    de wol geverfde anarchist.
  • 29:30 - 29:33
    In tegenstelling tot terroristen,
    die na een aanval vluchten...
  • 29:35 - 29:39
    moeten anarchisten de maatschappij
    tegemoet treden en hun actie rechtvaardigen...
  • 29:39 - 29:41
    in de rechtbank.
  • 29:41 - 29:46
    Ze moeten het proces gebruiken
    als megafoon, ervoor zorgen dat...
  • 29:46 - 29:50
    de anarchistische boodschap overal
    luid en duidelijk te horen is.
  • 29:52 - 29:54
    Trouw aan de strategie van
    de propaganda van de daad...
  • 29:54 - 29:57
    eist Ravachol als hij
    drie dagen na zijn...
  • 29:57 - 30:01
    laatste aanslag wordt opgepakt,
    de verantwoordelijkheid op
  • 30:01 - 30:04
    Bij zijn proces in de rechtbank van
    Seine weet hij dat zijn leven...
  • 30:04 - 30:07
    op het spel staat, en
    rechtvaardigt hij zijn acties.
  • 30:07 - 30:11
    Teveel burgers lijden terwijl
    anderen in weelde baden.
  • 30:11 - 30:15
    Dit kan niet langer. Er zijn nu
    genoeg anarchisten om...
  • 30:15 - 30:18
    de huidige stand van
    zaken omver te gooien.
  • 30:18 - 30:22
    Het enige dat nodig is, is een duw
    die de revolutie zal ontketenen.
  • 30:22 - 30:26
    Ravachol krijgt levenslang met
    dwangarbeid maar na een tweede proces...
  • 30:27 - 30:30
    voor een common law-zaak,
    krijgt hij de doodstraf.
  • 30:30 - 30:33
    En zo valt op een koude
    morgen in Montbrison...
  • 30:33 - 30:37
    de guillotine midden in zijn
    drie oproepen voor revolutie.
  • 30:37 - 30:42
    Zijn executie schrikt de libertairen niet af,
    maar werkt als een oproep voor de opstand.
  • 30:42 - 30:44
    De anarchistische pers eist vergelding.
  • 30:44 - 30:49
    Een explosie van activiteit volgt.
    Iedereen wil deelnemen.
  • 30:50 - 30:54
    Aangemoedigd door publicaties die al gauw
    bekend worden als de 'explosievenpers'.
  • 30:54 - 30:58
    Met hun wetenschappelijke expos�s
    over de anti-burgelijke wapenkamer...
  • 30:58 - 31:00
    beginnen overal bommen af te gaan.
  • 31:00 - 31:03
    Het restaurant waar Ravachol werd
    opgepakt, wordt opgeblazen.
  • 31:03 - 31:07
    Auguste Vaillant, de Franse Guy
    Fawkes, valt de nationale assembl�e aan.
  • 31:08 - 31:11
    Leo Leotier hanteert een hakmes.
  • 31:11 - 31:15
    Am�d�e Pauwels blaast zich
    op bij de La Madeleine-kerk.
  • 31:15 - 31:18
    De bommen van �mile Henry
    eisen meerdere levens.
  • 31:18 - 31:22
    E�n ervan gaat af in de stationsrestauratie
    van Saint-Lazare.
  • 31:22 - 31:26
    Ook zijn er explosies in de Rue de Faubert
    Jean-Jacques, Rue Saint-Martin...
  • 31:26 - 31:30
    Rue de Fourichar, soortgelijke
    gevallen in Angiers, Loivre...
  • 31:30 - 31:32
    Boulon-s�r-Mer, Marseilles,
    en met name...
  • 31:32 - 31:37
    in Lyon, waar het geweld uitbarst
    na de moord op president Sadi Carnot...
  • 31:37 - 31:41
    door een 20-jarige anarchist,
    een jonge bakker uit Itali�.
  • 31:43 - 31:48
    Als president Sadi Carnot Lyon bezoekt,
    ziet Santo Geronimo Caserio...
  • 31:48 - 31:51
    zijn kans schoon om
    hem om te brengen.
  • 31:53 - 31:57
    Carnot was door de politie en
    anarchisten gewaarschuwd dat...
  • 31:57 - 32:00
    het bloed van de guillotine
    aan zijn handen kleeft.
  • 32:02 - 32:05
    Carnot wordt neergestoken in Lyon.
  • 32:07 - 32:10
    De dood van Sadi Carnot
    komt als een donderslag.
  • 32:10 - 32:14
    Hij krijgt een staatsbegrafenis en
    zijn as wordt bijgezet in het Pantheon.
  • 32:14 - 32:17
    Zijn moordenaar wordt snel
    berecht en ter dood veroordeeld.
  • 32:17 - 32:21
    Om zeker te zijn dat zijn
    rustplaats geen altaar wordt...
  • 32:21 - 32:23
    wordt het stoffelijk overschot
    van Santo Geronimo Caserio,
  • 32:23 - 32:24
    anarchist en martelaar,
  • 32:24 - 32:27
    in een anoniem graf gegooid.
  • 32:27 - 32:30
    Het is niet voldoende. Er volgen
    meer drastische maatregelen.
  • 32:32 - 32:36
    In deze periode voert Frankrijk
    de zogeheten lois sc�l�rates in...
  • 32:36 - 32:42
    de "schurkenwetten", die alle anarchistische
    en anti-militaristische propaganda verbieden.
  • 32:43 - 32:46
    Het wordt als een samenzwering beschouwd.
  • 32:46 - 32:50
    Het maakt elke activist crimineel,
    inclusief arme abonnee's van...
  • 32:50 - 32:53
    een libertair tijdschrift.
  • 33:08 - 33:11
    Dit was ongelofelijk.
  • 33:12 - 33:17
    Deze "gevaarlijke anarchisten" blijken bijvoorbeeld
    een horlogemaker uit Saint-Imier te zijn.
  • 33:20 - 33:23
    Die had soms opruiende kreten geroepen...
  • 33:23 - 33:28
    maar wie heeft niet ooit geroepen
    hang ze op of politie sterf?
  • 33:28 - 33:30
    Iedereen heeft dat wel eens gedaan.
  • 33:30 - 33:35
    De wereld is in paniek. De gekste complotten
    voeren de overtoon op ministeries en consulaten.
  • 33:36 - 33:39
    De anarchisten spannen samen.
    Ze zijn een zware bedreiging voor...
  • 33:39 - 33:41
    de veiligheid van naties.
  • 33:41 - 33:46
    Met de VS voorop, voeren regeringen
    wetten in tegen het zwarte gevaar.
  • 33:50 - 33:55
    Het idee van een terroristisch
    internationaal anarchistisch complot komt op.
  • 33:55 - 34:00
    Voor het eerst wordt het begrip
    de War on terror gebruikt.
  • 34:00 - 34:04
    Rond 1894 schrijft The New York Times
    over Europese regeringen...
  • 34:04 - 34:09
    die terrorisme willen uitroeien.
    Deze taal wordt gebruikt...
  • 34:09 - 34:11
    soms nogal melodramatisch.
  • 34:11 - 34:13
    DE OORLOG TEGEN ANARCHIE
  • 34:13 - 34:15
    TERUGKEER NAAR DE BARBARIJ
  • 34:15 - 34:17
    ANARCHIE EN MOORDENAARS
  • 34:17 - 34:20
    Om dit ingebeelde internationale
    terrorisme te bestrijden...
  • 34:20 - 34:23
    wordt een levensechte
    internationale politie opgericht.
  • 34:23 - 34:24
    VERENIGEN TEGEN ANARCHIE
  • 34:24 - 34:28
    Eenentwintig landen organiseren
    een internationale conferentie...
  • 34:28 - 34:31
    rond de sociale defensie
    tegen anarchisten.
  • 34:31 - 34:35
    Het legt de fundamenten voor
    wat later Interpol wordt.
  • 34:35 - 34:39
    In Rome komen in 1898 uit de hele wereld
    regeringen bijeen voor de anti-anarchistische...
  • 34:39 - 34:45
    conferentie. Elke leider, koning
    en prins is doodsbang...
  • 34:45 - 34:48
    om vermoord te worden
    door een anarchist.
  • 34:48 - 34:53
    Allemaal tevergeefs, want
    op 22 juli 1900 wordt in Itali�...
  • 34:53 - 34:58
    koning Umberto I afgeslacht door
    de anarchist Gaetano Bresci.
  • 34:59 - 35:00
    Hij is niet de enige.
  • 35:00 - 35:04
    Ondanks de repressie en noodmaatregelen
    vallen monarchen en staatsleiders...
  • 35:04 - 35:07
    als vliegen door
    aanvallen van anarchisten.
  • 35:07 - 35:10
    De Russische tsaar,
    de presidenten van Uruguay,
  • 35:10 - 35:12
    Equador en El Salvador,
  • 35:12 - 35:14
    de Spaanse voorzitter van
    de Conservatieve Partij...
  • 35:14 - 35:17
    de Portugese koning en kroonprins
    worden allemaal vermoord.
  • 35:18 - 35:20
    In Genève steekt Luigi Lucheni...
  • 35:20 - 35:23
    keizerin Elisabeth van Oostenrijk,
    beter bekend als "Sissi", neer.
  • 35:23 - 35:26
    In Madrid wordt het
    staatshoofd vermoord.
  • 35:26 - 35:30
    Het gaat zo door tot WO I,
    als Alexandros Schinas...
  • 35:30 - 35:32
    koning George van
    Griekenland vermoordt en...
  • 35:32 - 35:36
    Gavrilo Princip de aartshertog Frans Ferdinand
    van Oostenrijk en zijn vrouw.
  • 35:38 - 35:41
    Geconfronteerd door de propaganda
    van de daad vecht de staat...
  • 35:41 - 35:43
    terug met propaganda.
  • 35:43 - 35:48
    Slimme ondernemers gebruiken
    het anarchisme als promotiemiddel.
  • 35:48 - 35:53
    Thomas Edison bijvoorbeeld maakt gebruik
    van de executie van Leon Czolgosz,
  • 35:53 - 35:56
    de moordenaar van de Amerikaanse president
    McKinley, om twee van zijn nieuwe...
  • 35:56 - 35:58
    uitvindingen aan te prijzen:-
  • 35:58 - 36:01
    de 35 mm-bioscoop...
  • 36:01 - 36:04
    en de elektrische stoel.
  • 36:05 - 36:09
    Qua aantallen zijn
    er niet veel slachtoffers.
  • 36:09 - 36:14
    Sommige historici houden
    het op hooguit...
  • 36:14 - 36:21
    honderd, tweehonderd slachtoffers
    door anarchistische bomaanslagen.
  • 36:22 - 36:25
    Eind 19e eeuw is voor
    anarchisten een ding zeker:
  • 36:26 - 36:29
    de moordstrategie kent
    zijn tactische beperkingen.
  • 36:29 - 36:33
    Nergens leidt het tot een opstand en
    de golf aan moorden kost de libertaire...
  • 36:33 - 36:35
    zaak veel geloofwaardigheid.
  • 36:35 - 36:38
    Theoretici moeten terug naar de basis.
  • 36:38 - 36:43
    Eind 19e eeuw verwerpen
    veel anarchisten, ook zij die...
  • 36:43 - 36:47
    ooit de noodzaak van propaganda
    van de daad accepteerden, en...
  • 36:48 - 36:53
    schrijven in periodieken dat deze
    strategie niet alleen nergens toe leidt...
  • 36:53 - 36:55
    maar zelfs contraproductief is.
  • 36:55 - 36:59
    De Italiaanse anarchist Errico
    Malatesta zegt dat het probleem...
  • 36:59 - 37:05
    de ge�soleerdheid is ten opzichte van de
    volksstrijd. Onze plaats is altijd...
  • 37:05 - 37:07
    bij het volk en hun strijd.
  • 37:07 - 37:13
    In de jaren 1890 keert de anarchistische
    beweging na een relatief korte periode...
  • 37:13 - 37:18
    terug naar de volksstrijd
    en de organisaties.
  • 37:18 - 37:23
    Terug naar de arbeidersorganisaties en
    zo ontstaat het revolutionair syndicalisme.
  • 37:27 - 37:31
    1906
    Directe actie!
  • 37:35 - 37:39
    Sinds enige jaren hebben arbeiders
    het recht vakbonden te organiseren.
  • 37:40 - 37:43
    Maar met de oprichting van
    Bourse du Travail, tegelijk met...
  • 37:43 - 37:48
    de CGT-bond in Frankrijk,
    vormen anarchisten en vakbonden een...
  • 37:48 - 37:54
    soort revolutionaire vakbond, later
    bekend als anarcho-syndicalisme.
  • 37:55 - 37:59
    Door mijn onderzoek ben
    ik ervan overtuigd dat...
  • 37:59 - 38:04
    syndicalisme in de kern een
    anarchistische strategie is.
  • 38:04 - 38:08
    Het komt voort uit de
    anarchistische strategie. Het komt niet...
  • 38:08 - 38:14
    uit de lucht vallen, waarna
    anarchisten het dan overnemen.
  • 38:14 - 38:18
    Zeker het Bourse du Travail-systeem
    door heel Frankrijk...
  • 38:19 - 38:23
    is een structureel bruikbaar systeem.
  • 38:23 - 38:27
    De drijvende kracht achter de Bourse
    du Travail-beweging is de jonge anarchist...
  • 38:27 - 38:31
    die naam maakt door tegen
    de moorden te zijn.
  • 38:31 - 38:36
    Ik heb veel bewondering voor hem.
    Pelloutier sterft op zijn dertigste.
  • 38:36 - 38:41
    Hij werkt zich letterlijk dood. Maar hij
    vond het idee van de Bourse du Travail uit.
  • 38:43 - 38:46
    Wat is de Bourse du Travail?
  • 38:46 - 38:49
    Zoals de naam zegt, het zijn
    plekken om werk te vinden.
  • 38:50 - 38:53
    Het begint als een beurs
    voor werkzoekenden.
  • 38:55 - 38:59
    De Bourses du Travail worden al gauw
    scholen, kweekscholen, bibliotheken...
  • 39:01 - 39:05
    plekken waar mensen discussi�ren
    en hun idee�n ontwikkelen.
  • 39:10 - 39:14
    Voor een buitenlander als ik die naar
    Frankrijk komt, ontroeren me...
  • 39:14 - 39:17
    de imposante gebouwen en
    hoe mooi het is dat de werkers...
  • 39:17 - 39:20
    ze met eigen spaargeld
    hebben opgebracht.
  • 39:21 - 39:25
    Deze gebouwen belichamen de
    sociale, politieke en economische idee�n...
  • 39:26 - 39:30
    waarvoor ze vechten.
    Plekken die opkomen voor arbeiders.
  • 39:31 - 39:34
    Ze vertegenwoordigen de visie op
    de toekomst van de samenleving.
  • 39:34 - 39:37
    Ze leggen hun principes vast en leveren
    het gereedschap en de wapens om...
  • 39:37 - 39:40
    hun doelen te halen.
  • 39:41 - 39:46
    Meestal zijn er arbeidersmusea
    te vinden en een avondschool.
  • 39:46 - 39:50
    Er zijn debatten, conferenties
    en voorstellingen op zondag...
  • 39:50 - 39:54
    als arbeiders hun familie meenemen.
    Het zijn educatieve voorstellingen...
  • 39:54 - 39:58
    dus is het echt het huis
    voor volksonderwijs.
  • 39:58 - 40:02
    Door de arbeider de wetenschap van de eigen
    misère
    te geven, zoals Pelloutier het noemt...
  • 40:02 - 40:05
    keert het idee terug
    dat een objectieve situatie...
  • 40:05 - 40:08
    aangepakt kan worden.
  • 40:09 - 40:12
    Als je de juiste informatie aan
    de betreffende mensen levert...
  • 40:12 - 40:16
    begrijpen ze hun situatie en
    willen ze deze veranderen.
  • 40:17 - 40:20
    Het idee van de wens om de wereld
    te veranderen als gevolg van kennis...
  • 40:20 - 40:25
    wordt uitgedragen door
    anarchisten en door Pelloutier.
  • 40:25 - 40:29
    Overal ontstaan Bourses du Travail.
    Onder druk van arbeiders...
  • 40:29 - 40:32
    heeft elke woonplaats een volkspaleis.
  • 40:32 - 40:35
    Bijna honderd aan het
    begin van de eeuw.
  • 40:35 - 40:39
    Ze gaan samen met de CGT,
    dat duizenden leden telt.
  • 40:40 - 40:42
    Hoewel ze bij lange na
    niet allemaal libertair zijn...
  • 40:42 - 40:45
    maken ze de door de wol
    geverfde anarchist Émile Pouget...
  • 40:45 - 40:48
    secretaris van de CGT vakcentrale.
  • 40:48 - 40:51
    Een man die ook vindt dat de
    vakbond en niet politieke partijen...
  • 40:51 - 40:55
    een centrale, strategische en
    revolutionaire rol moeten spelen.
  • 40:56 - 40:59
    Het is de gouden tijd
    van de vakbondsbeweging...
  • 41:00 - 41:04
    Dit was directe actie, wat ik de
    zelfvoorzienende vakbeweging noem.
  • 41:06 - 41:08
    Er is geen politieke bemiddelaar nodig.
  • 41:09 - 41:13
    Er is geen tegenstelling tussen enerzijds de
    politiek, verkiezingen, partijen en stemmen...
  • 41:13 - 41:16
    voor hervormingen en anderzijds
    vakbonden die zich beperken tot...
  • 41:16 - 41:22
    minieme hervormingen en maatregelen
    voor een bepaalde groep fabrieksarbeiders.
  • 41:24 - 41:27
    Nee. Vakbonden moesten alle
    kaarten behouden om...
  • 41:27 - 41:31
    de samenleving radicaal
    te kunnen veranderen.
  • 41:31 - 41:35
    Door het idee van een allesomvattende
    vakbond wijzen anarchisten...
  • 41:35 - 41:37
    de stembus af.
  • 41:38 - 41:41
    Stemmen is geen democratisch recht,
  • 41:41 - 41:45
    maar legitimeert de gevestigde
    orde. Bij elke verkiezing...
  • 41:45 - 41:48
    pleiten de anarchisten
    voor radicale onthouding.
  • 41:49 - 41:54
    Ze weten dat stemmen in
    werkelijkheid totaal geen wapen is.
  • 41:54 - 41:56
    Er verandert niets.
  • 41:56 - 42:00
    Zelfs in de beste democratie
    zijn de tien volksvertegenwoordigers...
  • 42:00 - 42:06
    van het volk geen verantwoording
    schuldig aan hen..
  • 42:07 - 42:11
    Het is geen afwijzing van democratie,
    maar een protest tegen de bewering...
  • 42:11 - 42:12
    wat democratie zou zijn.
  • 42:12 - 42:17
    Ze verzinnen dus alternatieven:
    de anarcho-syndicalistische beweging...
  • 42:17 - 42:20
    kent gedelegeerden die elk
    moment kunnen worden ontslagen.
  • 42:20 - 42:22
    Het is een andere kijk op politiek.
  • 42:22 - 42:25
    Dit is de nieuwe interpretatie van politiek.
  • 42:25 - 42:28
    Om veranderingen te bereiken
    in het kielzog van Congres van Saint-Imier...
  • 42:28 - 42:32
    kiezen anarcho-syndicalisten
    voor nagemaakte wapens.
  • 42:33 - 42:37
    In de vroege 20e eeuw
    is de staking de leuze.
  • 42:39 - 42:43
    Het idee klinkt vandaag misschien
    simplistisch maar het was revolutionair.
  • 42:44 - 42:47
    Als fabrieken ermee stoppen,
    hoe zouden kapitalisten...
  • 42:47 - 42:49
    aan hun geld en
    hun dividenden komen?
  • 42:50 - 42:51
    Er zou niets zijn.
  • 42:51 - 42:56
    Als iedereen in staking gaat, gaat men
    uit van een economie van de opstand.
  • 42:57 - 43:01
    De samenleving zou ineenstorten,
    zonder de noodzaak van extreem geweld.
  • 43:02 - 43:05
    Omdat de burgerij het niet
    meer zou aankunnen...
  • 43:05 - 43:09
    zou de staat wegvallen doordat ze
    geen bestaansreden meer heeft.
  • 43:10 - 43:14
    Het idee is niet om de burgerij
    en de kapitalisten op te sluiten...
  • 43:14 - 43:17
    maar de kern van hun
    kapitalisme te doden.
  • 43:17 - 43:21
    Als er geen kapitaal wordt geproduceerd,
    is er geen kapitalisme.
  • 43:23 - 43:24
    Kapitalisme echter, doodt.
  • 43:25 - 43:28
    Zoals in Courri�res in 1906...
  • 43:28 - 43:32
    waar een van de grootste
    industri�le rampen zicht voordoet.
  • 43:32 - 43:36
    Een mijngas- en kolengruisexplosie
    zet de mijnen in lichterlaaie.
  • 43:37 - 43:40
    Om de steenkoollagen te behouden
    blokkeren de eigenaren de mijn.
  • 43:40 - 43:45
    Meer dan vijftienhonderd mijnwerkers zijn
    gevangen door het vuur, gassen en de duisternis.
  • 43:45 - 43:48
    Slechts vierentwintig overleven het.
  • 43:49 - 43:52
    De mijnwerkers gaan direct in staking.
  • 43:52 - 43:55
    De vrouwen lopen voorop
    en eisen rechtvaardigheid.
  • 43:55 - 43:58
    Anarchisten staan aan de frontlijn.
  • 43:58 - 44:02
    De net aangestelde minister van Binnenlandse
    Zaken Clemenceau stuurt het leger.
  • 44:03 - 44:07
    Twintigduizend soldaten voeren
    charges uit op de demonstranten.
  • 44:07 - 44:13
    Op de Dag van de Arbeid in
    1906 eisen libertaire CGT-activisten...
  • 44:13 - 44:17
    de achturige werkdag en roepen
    op tot een algemene staking.
  • 44:21 - 44:26
    Het is een voorproefje van de
    gebeurtenissen in 1936 en mei 1968.
  • 44:27 - 44:31
    Terwijl de Bourses du Travail gaarkeukens
    opzetten en orkesten laten spelen...
  • 44:31 - 44:34
    weten ze dat een
    tegenreactie onvermijdelijk is.
  • 44:36 - 44:40
    Het zijn zware tijden voor iedereen.
    Terwijl de arbeiders zich voorbereiden...
  • 44:40 - 44:43
    houdt de burgerij
    bevend de adem in.
  • 44:47 - 44:51
    Er heerst een koortsachtige
    sfeer in de periode voor 1 mei 1906...
  • 44:51 - 44:54
    wanneer de algemene staking
    zou moeten beginnen.
  • 44:54 - 44:56
    De druk is bijna millennialistisch.
  • 44:56 - 45:00
    Spandoeken kondigen aan:
    over zoveel dagen zijn we vrij.
  • 45:01 - 45:05
    Het getal dat de dagen
    aangeeft wordt ge�pdate.
  • 45:05 - 45:07
    De burgerij is in paniek.
  • 45:08 - 45:11
    Vijfenveertigduizend soldaten
    worden in Parijs gestationeerd...
  • 45:11 - 45:14
    om demonstraties op te breken..
  • 45:16 - 45:19
    Dragonders patrouilleren op de pleinen.
  • 45:19 - 45:22
    Oproeren op de Place de la Republique.
  • 45:27 - 45:29
    Soldaten met geheven zwaard die vaak...
  • 45:29 - 45:31
    met de scherpe kant charges uitvoeren.
  • 45:31 - 45:33
    De bloedvergieten zijn vreselijk...
  • 45:33 - 45:37
    en veel mensen komen om.
  • 45:37 - 45:41
    Ondanks alle arrestaties, de
    gewonden en de doden...
  • 45:41 - 45:44
    behalen de anarchisten
    een grote overwinning.
  • 45:44 - 45:48
    Ze laten zien de arbeiders te kunnen
    mobiliseren en eisen doordrukken.
  • 45:48 - 45:51
    Hoewel ze de achtdurige
    dag niet krijgen,
  • 45:51 - 45:55
    ziet de regering zich gedwongen
    een rustdag in te willigen.
  • 45:55 - 45:59
    De populariteit van de revolutionaire
    vakbeweging is op zijn toppunt.
  • 46:00 - 46:03
    Het Handvest van Amiens die enkele
    weken later wordt aangenomen...
  • 46:03 - 46:07
    is een symbool van de overwinning
    en is in Frankrijk en daarbuiten nog altijd...
  • 46:07 - 46:11
    de hoeksteen van de vakbeweging.
  • 46:11 - 46:14
    Begin 20e eeuw steken
    overal spin-offs op...
  • 46:14 - 46:17
    van het anarcho-syndicalisme.
  • 46:17 - 46:21
    CNT in Spanje dat al snel
    twee miljoen leden krijgt.
  • 46:22 - 46:25
    FORA in Argentini�, dat tot
    de jaren 50 de steunpilaar...
  • 46:25 - 46:27
    van de arbeidersbeweging zal zijn.
  • 46:27 - 46:32
    En de IWW in de VS, dat een
    zwarte kat als embleem kiest,
  • 46:32 - 46:35
    en een sabot, een klomp die Franse
    werkers in machines gooien...
  • 46:35 - 46:37
    om ze kapot te maken.
  • 46:37 - 46:41
    In veel talen is het de
    etymologie van sabotage.
  • 46:41 - 46:45
    De wereldkaart bekijkend...
  • 46:46 - 46:51
    naar syndicalistische dominantie,
    vind je het in heel Latijns-Amerika...
  • 46:52 - 46:54
    in aanzienlijke delen van Europa.
  • 46:54 - 46:58
    Kijkend naar minder dominant maar
    toch aanzienlijk syndicalisme...
  • 46:59 - 47:03
    vind je het in Noord-Afrika
    en het Verre Oosten.
  • 47:04 - 47:08
    Overal ter wereld komt
    het op waar de moderne...
  • 47:10 - 47:12
    kapitalistische industrialisatie opkomt.
  • 47:12 - 47:15
    Met opkomende organisaties wereldwijd...
  • 47:15 - 47:18
    en publicaties in vele talen...
  • 47:18 - 47:20
    weet de revolutionaire vakbondsbeweging de...
  • 47:20 - 47:24
    marges van de samenleving
    te bereiken die tot dan toe...
  • 47:24 - 47:27
    immuun waren voor
    politieke stromingen en...
  • 47:27 - 47:30
    de impact van het
    anarchisme groeit.
  • 47:30 - 47:34
    Als de beweging volwassen wordt,
    worden het vakbonden,
  • 47:34 - 47:37
    anarcho-syndicalistische vakbonden die...
  • 47:38 - 47:41
    bijna allemaal een
    vrouwensectie hebben.
  • 47:42 - 47:43
    Dit is geen vrouwenghetto...
  • 47:43 - 47:48
    de section f�minine staat aan
    de frontlijn van de industri�le revolutie.
  • 47:48 - 47:51
    Dat is belangrijk te weten.
  • 47:52 - 47:57
    Pionierende vrouwen
    vestigen een sterke...
  • 47:57 - 48:02
    syndicalistische traditie met
    vrouwen in de voorhoede.
  • 48:03 - 48:06
    Vrouwen zijn de slaven
    onder de arbeiders.
  • 48:06 - 48:09
    Ze staan vooraan bij
    vakbondsconflicten en...
  • 48:09 - 48:12
    openen nieuwe fronten
    voor het anarchisme.
  • 48:12 - 48:17
    In een tijd waarin vrouwen niet mogen
    stemmen en een bankrekening openen...
  • 48:17 - 48:19
    is de libertaire beweging de enige waar...
  • 48:19 - 48:22
    vrouwen vooraan de frontlijn staan.
  • 48:23 - 48:27
    Vrouwen zoals de communard
    Louise Michel groeien uit tot heldinnen...
  • 48:27 - 48:30
    en de Russische emigr� Emma
    Goldman, die de gevaarlijkste...
  • 48:30 - 48:32
    vrouw in Amerika wordt genoemd.
  • 48:32 - 48:35
    Voltairine de Cleyre, wiens literaire
    talent alleen wordt ge�venaard...
  • 48:35 - 48:37
    door haar vruchtbare geest.
  • 48:37 - 48:41
    Leda Rafanelli, een activiste
    die zich tot de islam bekeert en...
  • 48:41 - 48:43
    een leider wordt in de anti-koloniale
    strijd in het Midden-Oosten.
  • 48:43 - 48:48
    Virginia Bolten, die de eerste feministische
    krant publiceert met het motto...
  • 48:48 - 48:51
    No God, No Master, No Husband.
  • 48:51 - 48:57
    Lucy Parsons, wiens man een van
    de vijf Haymarket-martelaren is.
  • 48:57 - 49:00
    Geboren als slaaf wordt ze
    een pionierende activist...
  • 49:00 - 49:02
    in de zwarte beweging.
  • 49:02 - 49:06
    Wereldwijd zijn deze vrouwen
    bekend en erkend door...
  • 49:06 - 49:08
    symphatisanten van
    het anarchisme...
  • 49:08 - 49:10
    en gevreesd door
    de gevestigde orde die...
  • 49:10 - 49:14
    ze in hoog tempo opsluit,
    deporteert of zelfs executeert.
  • 49:14 - 49:18
    Dat is het lot van Kanno Sugako,
    een feministische journalist en martelaar die...
  • 49:18 - 49:21
    in de schemering wordt
    opgehangen na een onrechtvaardige...
  • 49:21 - 49:24
    beschuldiging van hoogverraad.
  • 49:24 - 49:27
    Ondanks de betrokkenheid
    van deze figuren...
  • 49:27 - 49:31
    worden de beperkingen van
    revolutionair syndicalisme al te duidelijk.
  • 49:31 - 49:35
    Intussen klaagt Malatesta over
    de legalistische weg die...
  • 49:35 - 49:38
    de beweging inslaat en dat
    anarchisten lijken te vergeten...
  • 49:38 - 49:41
    wie ze zijn en
    waarvoor ze strijden.
  • 49:41 - 49:46
    Malatesta bekritiseert het a-politieke...
  • 49:46 - 49:50
    kostwinners-syndicalisme dat de
    macht niet echt bestrijdt,
  • 49:50 - 49:56
    dat aanmoddert en probeert
    het hoofd boven water te houden...
  • 49:57 - 50:01
    en niet wil toegeven dat ze uiteindelijk
    de macht zal moeten bekritiseren.
  • 50:01 - 50:05
    Deze herinnering aan het
    einddoel van verenigde actie...
  • 50:05 - 50:09
    is al te meer relevant. Alleen al
    in 1905 is er een revolutie in...
  • 50:09 - 50:13
    Rusland, harde demonstraties
    in Duitsland, Itali�...
  • 50:13 - 50:14
    en Groot-Brittanni�.
  • 50:14 - 50:16
    Rode Vrijdag in Hongarije...
  • 50:16 - 50:18
    een opstand op Kreta,
  • 50:18 - 50:19
    een algemene staking in Polen...
  • 50:19 - 50:21
    de Rode Week in Chili,
  • 50:21 - 50:23
    een massabeweging in India.
  • 50:23 - 50:26
    Het begin van
    volksgeweld in Japan...
  • 50:26 - 50:28
    revolutionaire oproeren
    in Mongoli� en...
  • 50:28 - 50:31
    een constitutionele
    revolutie in Persi�.
  • 50:31 - 50:34
    Overal zijn de anarchisten in opmars.
  • 50:36 - 50:40
    Ondanks de wijdverbreide onrust,
    zoals bij de mislukte opstand in Macedoni�...
  • 50:40 - 50:44
    die zowel nationalistisch
    als libertair is...
  • 50:44 - 50:47
    worden al deze bewegingen
    gekenmerkt door bloedvergieten.
  • 50:47 - 50:50
    Tegen de achtergrond van
    de wijdverbreide onderdrukking...
  • 50:50 - 50:54
    wordt vaak vergeten dat sommige
    anarchisten de wapens oppakken...
  • 50:54 - 50:56
    zoals in de periode van de
    propaganda van de daad.
  • 50:56 - 51:00
    Deze keer weten ze dat hun
    acties tevergeefs zullen zijn...
  • 51:00 - 51:03
    en een tragedie op handen is.
  • 51:03 - 51:06
    Einde van het
    Eerste Boek
  • 51:07 - 51:11
    ♬ ACHAB - Black Bloc ♩
Title:
No Gods No Masters - Deel 1 - documentaire
Description:

Een geschiedenis van het anarchisme

more » « less
Video Language:
English

Dutch subtitles

Revisions