Zašto je ova slika tako šokantna? - Izolt Gilespi

Pogledajte celu lekciju: https://ed.ted.com/lessons/why-is-this-painting-so-shocking-iseult-gillespie

Godine 1937, u jednom od najgorih slučajeva civilnih žrtava Španskog građanskog rata, fašističke snage bombardovale su baskijsko selo Gernika u severnoj Španiji. Kod Pabla Pikasa je ova tragedija podstakla mahnit period rada tokom kojeg je stvorio ogromni antiratni mural pod imenom „Gernika“. Kako možemo shvatiti ovu nadmoćnu sliku i šta je tačno čini remek-delom antiratne umetnosti? Izolt Gilespi istražuje.

Lekciju priredio Izolt Gilespi, režirao Avi Ofer.

Dana 26. aprila 1937. godine,

fašističke snage su bombardovale
baskijsko selo Gernika u severnoj Španiji.

Bio je to jedan od najgorih slučajeva
civilnih žrtava Španskog građanskog rata

vođenog između demokratske republike
i fašističkog kontingenta generala Franka.

Kod Pabla Pikasa je ova tragedija
podstakla mahnit period rada

tokom kojeg je stvorio
ogromni antiratni mural,

prigodno nazvan „Gernika“.

Slika predstavlja moćno delo
istorijske dokumentacije

i političkog protesta.

Ali, mada su jasni
Pikasovi umetnički motivi,

simbolika slike može biti zbunjujuća
i haotična kao i sam rat.

Kako možemo shvatiti
ovu nadmoćnu sliku

i šta je tačno čini remek-delom
antiratne umetnosti?

Monumentalno platno slike
dezorijentiše od samog početka,

prikazano u apstraktnom kubističkom stilu,
čiji je začetnik bio Pikaso.

Kubizam je namerno naglašavao
dvodimenzionalnost platna

tako što se naslikani predmeti spljošte.

To gledaocima pruža višestruke

i često nemoguće perspektive
gledanja istog predmeta,

što je tehnika koju su smatrali šokantnom
čak i na Pikasovim domaćim prikazima.

Ali u ovom kontekstu,

stil nudi duboko poražavajući pogled

na nasilje, uništenja i žrtve.

Višestruke perspektive
samo doprinose hororu na prikazu

tako što vuku pogled unaokolo
u uzaludnoj potrazi za mirom.

Na krajnjoj levoj strani
vrišti žena koja drži svoje mrtvo dete;

oči joj klize niz lice u obliku suza,

a glava joj je neprirodno savijena unazad
da bi oponašala bebinu glavu.

Ispod se nalazi statua vojnika,

ali on nije u stanju da brani ženu i dete.

Njegovo slomljeno telo
umesto toga leži u delovima,

a ruka mu čvrsto drži polomljeni mač
kao znak krajnjeg poraza.

Vrh mača nailazi na stopalo žene
koja pokušava da pobegne od razaranja.

Ali njena druga noga
izgleda ukopano u mestu,

zakovano u uglu platna,
čak i dok se proteže da bi je pomerila.

Još jedna žrtva se pojavljuje
iza te trome figure.

Bespomoćno pada dok plamen palaca oko nje,

takođe zarobljena
u svojoj beznadežnoj sceni.

Svaka od ovih figura na ivicama slike
je užasno zatočena,

što delu daje snažan osećaj
klaustrofobije.

Mada biste očekivali da se tom osećanju
suprotstavi ogromna veličina platna,

ona samo naglašava prikazane užase
u skoro prirodnoj veličini.

Moguće olakšanje dolazi od lampe

koju čvrsto drži sablasna žena
dok poseže rukom kroz prozor.

Ali, da li sjaj njenog fenjera
koji daje nadu zaista osvetljava scenu?

Ili šiljasta sijalica -

za koju se smatra da predstavlja
tehnologije modernog ratovanja -

osvetljava njen pogled na haos ispod?

Iz okvira njenog prozora nalik na kovčeg,

njena ruka vodi gledaoca nazad u okršaj,

do možda najkontroverznijih
od svih simbola -

dve sablasne životinje
zahvaćene uništenjem.

Da li konj koji vrišti otelotvoruje
pretnju Frankovog vojnog nacionalizma

ili šiljak koji mu prolazi kroz telo
predstavlja požrtvovanje?

Da li beli bik predstavlja Španiju,

zemlju matadora i čestu temu
u Pikasovim delima,

ili predstavlja brutalnost rata?

U sceni sukoba, ove životinje
pokreću više pitanja nego odgovora.

Dodatni elementi skriveni kroz okvir

pružaju još više tajni
za one koji bliže osmotre.

Na vrhu platna juri ptica
koja očajnički želi da pobegne od pokolja.

A obilje životinja koje su prikazane
može nagovestiti datum bombardovanja -

pijačni dan na koji su ulice bile prepune

seljaka, životinja
i drugih potencijalnih žrtava.

Kao i samo bombardovanje Gernike,

Pikasova slika je puna uništenja.

Ali ispod ovog tobožnjeg haosa su skrivene
pažljivo izrađene scene i simboli

kojima slika vrši
višestruki napad na fašizam.

Nekoliko decenija nakon što je nastala,

„Gernika“ i dalje ima moć
da šokira posmatrače i podstakne rasprave,

i često se pominje na antiratnim
okupljanjima širom sveta.

Stotine gledalaca se hvatalo u koštac
sa njenim neprijatnim slikama,

rušilačkom simbolikom
i složenim političkim porukama.

Ali čak i bez bližeg razumevanja
složenog podteksta,

Pikasov rad ostaje gorak podsetnik
na prave žrtve nasilja.