Φυγή από τη φτώχεια

Η Ζακλίν Νόβογκρατζμας διηγείται τη συγκινητική ιστορία της συνάντησής της σε μια φτωχογειτονιά του Ναϊρόμπι με την Τζέιν, μια πρώην πόρνη, που ονειρευόταν να ξεφύγει από τη φτώχεια, να γίνει γιατρός και να παντρευτεί, όνειρα που τελικά έγιναν πραγματικότητα με έναν απρόσμενο τρόπο

Εργάζομαι πάνω στα θέματα της φτώχειας για πάνω από 20 χρόνια

και είναι κάπως ειρωνικό ότι το πρόβλημα και το ερώτημα που με απασχολεί περισσότερο

είναι να δώσω τον πραγματικό ορισμό της φτώχειας. Τι σημαίνει;

Πολύ συχνά, οριζουμε τη φτώχεια με δολάρια

άνθρωποι που βγάζουν λιγότερο από ένα δολάριο ή δύο ή τρία την ημέρα.

Και όμως, ο σύνθετος χαρακτήρας της φτώχειας απαιτεί να

δούμε το εισόδημα μόνο ως μία μεταβλητή της.

Διότι στην πραγματικότητα, αποτελεί την προϋπόθεση της επιλογής,

και την έλλειψη της ελευθερίας.

Και βίωσα μια εμπειρία που εμβάθυνε και ξεκαθάρισε μέσα μου

το πώς την αντιλαμβάνομαι.

Συνέβη στην Κένυα, και είναι μια ιστορία που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.

Βρισκόμουν με τη φίλη μου, Susan Meiselas, φωτογράφο,

στις παραγκουπόλεις του Μαθάρε.

Τώρα πια, το Μαθάρε είναι μία από τις πιο παλιές παραγκουπόλεις της Αφρικής.

Απέχει περίπου πέντε χιλιόμετρα από το Ναιρόμπι,

έχει μήκος ενάμιση χιλιόμετρο και πλάτος τριακόσια μέτρα περίπου,

όπου πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι

ζουν στοιβαγμένοι σε αυτές τις μικρές, τσίγγινες παράγκες,

η μια γενιά μετά την άλλη, πληρώνοντας ενοίκιο,

συχνά οχτώ ή 10 άτομα σε ένα δωμάτιο.

Είναι μια περιοχή γνωστή για την πορνεία, τη βία και τα ναρκωτικά

Ένα σκληρό μέρος για να μεγαλώσει κανείς.

Και καθώς περπατούσαμε μέσα στα στενά δρομάκια,

ήταν κυριολεκτικά αδύνατο να μην πατήσουμε μέσα στα

λύματα των βόθρων και τα σκουπίδια έξω από τα μικρά σπίτια.

Την ιδια στιγμή όμως,

ήταν εξίσου αδύνατο να μην δούμε τη ζωντάνια των ανθρώπων,

τις προσδοκίες και τις φιλοδοξίες όσων ζούσαν εκεί.

Γυναίκες που έκαναν μπάνιο τα μωρά τους, έπλεναν τα ρούχα τους και τα άπλωναν έξω για να στεγνώσουν.

Γνώρισα αυτή τη γυναίκα, τη Μαμά Ρόουζ,

που νοικιάζει αυτή τη μικρή παράγκα εδώ και 32 χρόνια,

όπου ζει με τα εφτά παιδιά της.

Τέσσερα κοιμούνται σε ένα μονό κρεβάτι,

και τα άλλα τρία πάνω στο λασπωμένο δάπεδο.

Φροντίζει ώστε όλα να πηγαίνουν στο σχολείο, πουλώντας νερό από αυτό το κιόσκι,

σαπούνι και ψωμί από το μικρό κατάστημα εκεί μέσα.

Ήταν η ημέρα μετά τις εκλογές,

και μπορούσα να δώ πώς το Μαθάρε ήταν συνδεδεμένο με την υφήλιο.

Έβλεπα τα παιδιά στις γωνιές των δρόμων,

να λένε "Ο Ομπάμα, είναι αδερφός μας!"

Και τους έλεγα "Ο Ομπάμα είναι και δικός μου αδερφός, άρα αυτό μας κάνει και εμάς αδέρφια"

Με κοιτούσαν με απορία, και μετά από λίγο, μου έλεγαν "Κόλλα το!"

Και εδώ ήταν που γνώρισα τη Τζέιν.

Έμεινα κατάπληκτη από την ευγένεια και την καλοσύνη του προσώπου της,

και της ζήτησα να μου πει την ιστορία της.

Άρχισε μιλώντας μου για το όνειρό της. Είπε, "Δύο όνειρα είχα.

Το πρώτο ήταν να γίνω γιατρός,

και το δεύτερο να παντρευτώ έναν καλό άντρα

που θα έμενε μαζί με μένα και την οικογένειά μου.

Γιατί η μαμά μου μας μεγάλωσε μόνη της,

και δεν είχε αρκετά χρήματα για τα δίδακτρα του σχολείου.

Έτσι χρειάστεικε να εγκαταλείψω το πρώτο όνειρο, και εστίασα στο δεύτερο."

Παντρεύτηκε όταν ήταν 18, και απέκτησε αμέσως παιδί.

Όταν έγινε 20, έμεινε έγκυος στο δεύτερο,

η μητέρα της πέθανε και ο άντρας της την άφησε - παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα.

Έτσι, βρέθηκε και πάλι στο Μαθάρε, χωρίς εισόδημα, χωρίς προσόντα, και χωρίς λεφτά.

Στο τέλος, στράφηκε στην πορνεία.

Τα πράγματα δεν ήταν όπως συνήθως τα φανταζόμαστε.

Πήγαινε στην πόλη τη νύχτα με 20 περίπου άλλα κορίτσια,

έψαχναν για δουλειά, και κάποιες φορές γύριζαν με λίγα ψιλά,

ή άλλες πάλι με τίποτα.

Μου είπε, "Ξέρεις, η φτώχεια δεν ήταν τόσο άσχημη. Ήταν η ταπείνωση

και όλο αυτό το αδιέξοδο."

Το 2001, η ζωή της άλλαξε.

Είχε μια φίλη που είχε ακούσε για μια οργάνωση, την Jamii Bora,

που μπορούσε να εκχωρεί δάνειο σε άτομα, όσο φτωχά και αν ήταν,

αρκεί να παρείχαν ένα αντίστοιχο ποσό από τις οικονομίες τους.

Της πήρε ένα χρόνο για να μαζέψει 50 δολάρια,

και άρχισε να δανείζεται, και καθώς πέρασε ο καιρός μπόρεσε να αγοράσει μια ραπτομηχανή.

Άρχισε να ράβει.

Και αυτό την έφερε σε αυτό που κάνει σήμερα,

που είναι η απασχόλησή της στην αγορά μεταχειρισμένων ρούχων,

και για περίπου τρία δολάρια και 25 σεντς αγοράζει ένα παλιό φόρεμα χορού.

Κάποια από αυτά ίσως να τα έχετε δώσει εσείς.

Και τα στολίζει με δαντέλες και κορδέλες,

και φτιάχνει αυτά τα πλουμιστά φορέματα και τα πουλάει σε γυναίκες

για τα 16α γενέθλια των κοριτσιών τους ή για την πρώτη τους Κοινωνία

αυτά τα ορόσημα στη ζωή που οι άνθρωποι θέλουν να γιορτάζουν

σε όλο το οικονομικό φάσμα.

Και κάνει πραγματικά καλή δουλειά. Την έχω δει

να γυρνάει στους δρόμους με το καρότσι της. Και αμέσως,

σχηματίζεται ένα πλήθος από γυναίκες γύρω της, για να αγοράσουν αυτά τα φορέματα.

Και σκεφτόμουν καθώς την έβλεπα να πουλάει τα φορέματα,

και τα κοσμήματα που φτιάχνει

ότι τώρα η Τζέιν βγάζει περισσότερα από τέσσερα δολάρια την ημέρα.

Και εξ ορισμού δεν είναι πλέον άπορη.

Αλλά ζει ακόμα στο Μαθάρε.

Και δεν μπορεί να φύγει από εκεί.

Ζει με όλη αυτή την ανασφάλεια,

και μάλιστα, τον Ιανουάριο, με τις εθνικές εξεγέρσεις,

την έδιωξαν από το σπίτι της και έπρεπε να βρει άλλη παράγκα

για να μείνει.

Το ίδρυμα Jamii Bora το κατανοεί αυτό. Και κατανοεί επίσης

ότι όταν μιλάμε για την φτώχεια,

πρέπει να κοιτάμε τους ανθρώπους σε όλο το οικονομικό φάσμα.

Και έτσι με κεφάλαιο από την Acumen και άλλους οργανισμούς,

δάνεια και επενδύσεις που μακροπρόθεσμα θα γίνουν δικά τους,

αναπτύσσουν μια χαμηλού κόστους υποδομή στέγασης,

περίπου μία ώρα μακριά από το κέντρο του Ναιρόμπι.

Και αυτό σχεδιάστημε από την οπτική γωνία των

πελατών, όπως η ίδια η Τζέιν,

δίνοντας έμφαση στην υπευθυνότητα.

Έτσι, πρέπει να δώσει το 10% της υποθήκης

της συνολικής αξίας, ή περίπου 400 δολάρια από αποταμίευση.

Και στη συνέχεια αντιστοιχούν την υποθήκη της στο ποσό του ενοικίου για την παραγκούλα της.

Και μέσα στις επόμενες εβδομάδες, θα είναι

μεταξύ των πρώτων 200 οικογενειών που θα μετακομίσει σε αυτή την οικιστική ανάπτυξη.

Όταν τη ρώτησα εάν φοβάται κάτι,

ή εάν θα της έλειπε κάτι από το Μαθάρε,

είπε, "Τι υπάρχει να φοβηθώ

που δεν το έχω ήδη αντιμετωπίσει;

Είμαι θετική στον ιό HIV. Έχω αντιμετωπίσει τα πάντα."

Και συνεχίζει, "Τι θα μου έλειπε;

Πιστεύεις ότι θα μου έλειπε η βία ή τα ναρκωτικά; Η έλλειψη ιδιωτικής ζωής;

Πιστεύεις ότι θα μου έλειπε να μην ξέρω αν τα παιδιά μου θα γυρίσουν σπίτι

στο τέλος της ημέρας;" Μου λέει "Εάν μου έδινες 10 λεπτά

θα ήμουν έτοιμη να φύγω."

Και της απαντώ, "Και με τα όνειρά σου;"

μου λέει, "Ξέρεις,

τα όνειρά μου δεν είναι ακριβώς σαν και αυτά που είχα όταν ήμουν μικρό κορίτσι.

Αλλά αν το ξανασκεφτώ, πίστευτα ότι ήθελα έναν άντρα,

αλλά αυτό που ζητούσα ήταν μια οικογένεια

που θα μου έδινε αγάπη. Και αγαπάω με πάθος τα παιδιά, και το ίδιο με αγαπούν και αυτά."

Και λέει, "Νόμιζα πως ήθελα να γίνω γιατρός,

αλλά αυτό που πραγματικά ήθελα να γίνω ήταν κάποιος

που θα βοηθούσε, και θα στήριζε και θα θεραπεύε τους άλλους.

Και έτσι νιώθω τόσο ευλογημένη με όλα όσα έχω,

που δύο φορές την εβδομάδα παρέχω συμβουλευτική υποστήριξη σε ασθενείς με HIV.

Και τους λέω, "Κοιτάξτε με. Δεν έχετε πεθάνει.

Είστε ακόμα ζωντανοί. Και όσο είστε ακόμα ζωντανοί πρέπει να κάνετε πράγματα για τους άλλους."

Και συνεχίζει, "Δεν είμαι γιατρός που δίνει φάρμακα.

Αλλά ίσως αυτό που δίνω εγώ να είναι κάτι ακόμα καλύτερο

γιατί αυτό που δίνω είναι η ελπίδα."

Και στο μέσον αυτής της οικονομικής κρίσης,

που τόσοι πολλοί από εμάς μαζευόμαστε

από τον φόβο, νομίζω πως θα ήταν καλό

να πάρουμε κάτι από τη Τζέιν και να την ακολουθήσουμε,

αναγνωρίζοντας ότι το να είναι κανείς φτωχός δεν σημαίνει ότι είναι ασήμαντος.

Διότι όταν όλα τα συστήματα καταρρέουν,

σαν και αυτά που βλέπουμε γύρω μας,

αυτό αποτελεί την ευκαιρία για νέες εφευρέσεις και καινοτομικές ιδέες.

Είναι η ευκαιρία για τη δημιουργία ενός κόσμου

όπου οι υπηρεσίες και τα προϊόντα να απευθύνονται

σε όλους τους ανθρώπους, έτσι ώστε

να μπορούν να λάβουν αποφάσεις και να κάνουν επιλογές μόνοι τους.

Ειλικρινά πιστεύω ότι εκεί ακριβώς γεννιέται η αξιοπρέπεια.

Το χρωστάμε στις Τζέιν όλου του κόσμου.

Μα κυρίως, το χρωστάμε στον εαυτό μας.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)