Napoleon and the War of the Third Coalition

Napoleonun Üçüncü Koalisiya müharibəsinə

qədər nələr etdiyini gözdən keçirək,

bu etdikləri Napoleonun Avropada hakim

şəxs kimi tanınmasını təmin edir.

Beləliklə, 1799-cu ildə hakimiyyətə gəlir.

Birinci digər iki konsul ilə birlikdə

olsa da, sonra özünü Birinci Konsul elan edir.

Hakimiyyəti ələ alır.

O Birinci-- bunu böyük hərflə yazım--

Birinci Konsul olur.

Sonra isə 1802-ci ildə, ora getməzdən əvvəl

1800-cü ildə nələr etdiyini deyim.

1800-cü ildə, xatırlayın, o hakimiyyəti ələ alanda

biz hələ də İkinci Koalisiya müharibəsində idik.

Bunun haqqında bir qədər danışmışdıq. Napoleon

yaxud Fransa ərazilər itirdi, onlar İtaliyada

Birinci Koalisiya zamanı qazandıqlarının çoxunu itirdilər.

Avstriyalılar əraziləri geri aldı.

Napoleon hərəkətə keçərək Alp dağlarını keçməyə qərar verir.

Bu onun şəklidir.

Bu, Alp dağlarını keçən Napoleondur.

Napoleon Alp dağlarını keçərkən,

orduya rəhbərlik edir və Avstriyadan qaytarılmalı

olduğunu düşündüyü əraziləri geri almağa başlayır.

Keçən videoda da öyrəndiyimiz kimi,

bu Birinci Koalisiyanın bitməsinə səbəb olmuşdu.

1800-cü ildə İtaliyanı qaytarır yaxud da bunun üçün yola düşür.

İtaliyanı qaytarmaq üçün yola düzəlir.

Biz İtaliya deyəndə, əslində

İtaliya Krallığını nəzərdə tuturuq,

bu şimali İtaliyanı əhatə edirdi.

Neapol Krallığını nəzərdə tutmuruq,

o İtaliyanın cənubunda idi. Yaxud Papa dövlətini də.

Bunu sizə göstərim.

Aşağı bu hissəyə gedək.

Görəcəksiniz ki, bu dövrdə İtaliya Krallığı

haqqında danışanda İtaliyanın şimalı

olan bu ərazini nəzərdə tuturlar

Papa dövləti isə düz buradadır.

Biraz aşağıda isə Neapol Krallığıdır.

Müasir Avropa ilə müqayisədə, bugünkü Avropa

ilə əlaqələndirdiyimiz iki ölkə

əslində 1800-cü illərin əvvəlində birləşmiş şəkildə mövcud

olmayan İtaliya və Almaniyadır.

Onlar sadəcə bir neçə

krallığa bölünmüşdü.

Daha öncə də qeyd etdiyim kimi, bu dövrdə Almaniya,

krallıqların bu konfederasiyası

Müqəddəs Roma İmperatorluğu adlanırdı,

Avstriya kralının isə Müqəddəs Roma

İmperatoru titulu var idi.

Amma o, Müqəd...

o, Müqəddəs Roma İmperatorluğunu

mərkəzləşdirilmiş formada idarə etmirdi.

O bir neçə kral tərəfindən idarə olunurdu.

Hər nəysə, Napoleona qayıdaq.

Beləliklə, bu, onun Alp dağlarını keçərkən şəkilidir.

Bunu itirdiklərini geri alaraq bitirir.

Avstriyanı məğlub edir.

Bu əslində İkinci Koalisiyanın sonu olur.

Bunu keçən videoda öyrənmişdik.

1801-ci ildə Luvenille müqaviləsi bağlanmışdı.

İkinci Koalisiyanın sonu.

Növbəti ilə qədər Böyük Britaniya

ilə müqavilə bağlanmır.

Lakin bunun önəmi yoxdur, bu qısamüddətli müqavilə idi.

Sonra isə 1802-ci ildə

Üçüncü Koalisiya haqqında danışmazdan əvvəl

Napoleon 10-cu il konstitusiyasını qəbul edir.

Sizcə, niyə 10? Xatırlayın,

onların bir inqilabi təqvimi var idi.

Beləliklə, bu inqilabi təqvimdə

İnqilabın 10-cu ili idi.

Napoleon tərəfdən əsas məsələ isə birinci

məqalə idi. O deyirdi ki,

senat Napoleonu ömürlük Birinci Konsul

elan edir, xalq isə onu belə

adlandırmalı idi.

Beləliklə, tam anlamaq istəsəz, bu

Napoleona qanuni olaraq krala yaxın bir status verir,

şərtlərində deyir ki...

Napoleon qalan ömrü boyu Fransanın

idarəsini öz üzərinə götürür.

1803-cü ilə gəlirik.

1803-cü ilə keçməzdən qabaq,

eyni vaxtda burda nə baş verdiyini xatırlayın.

Haitidə inqilab idi,

hansı ki,

videolardan yadınıza salsaz,

Haiti dünyada

ən gəlirli qul müstəmləkəsi idi.

Qullar qiyam qaldırıb, azadlıq

əldə etdikdən sonra isə Fransa üçün

əvvəlki kimi gəlirli olmadı.

Yadınıza salın, Fransız inqilabının başlama səbəbi

Fransanın tamamilə müflis vəziyyətdə olması idi.

Beləliklə, Napoleon quldarlığı bərpa etməyə çalışır.

Bu isə vəziyyətə əks-təsir edir.

Dessalines ondan və digər inqilabçılardan

xəbər tutur, onlar

Leclerclə düşmənçiliyi daha da artırırlar.

Leclerc və fransız işğalçılarını sarı

qızdırma xəstəliyi ilə məhv edirlər.

Dessalines isə çox aqressiv bir general idi.

Beləliklə, o yavaş-yavaş Haitini itirirdi.

Rochambeau var idi,

əvvəlki videolardan xatırlasaz, o Leclercdən sonra

daha da güclənən amansız bir şəxs idi.

Haitidə bu inqilab baş verir.

Deyə bilərdiniz ki, onlar

yavaş-yavaş Haitini

itirirdilər.

Bununla yanaşı, bu 1802-ci ildədir,

indi isə 1803-cü ilə gəlirik,

Napoleon anlamağa başlayırdı ki,

Böyük Britaniya dənizləri idarə edir.

Böyük Britaniya - üstün dəniz donanması.

Onlar üçün əsas gəlir mənbəyi

olan Haitini itirdikləri və

Böyük Britaniyanın dənizlərdə üstünlüyünə görə

Napoleon Şimali Amerikadan əl çəkir.

Beləliklə, Napoleon Şimali Amerikadan ümidini üzür.

Fransa imperiyasının əsas gəlir

mərkəzi olan Haitidən başqa,

Luiziana ərazisi də var idi,

o indiki ABŞ ərazisinin

1/3-i qədərdir.

Beləliklə, Napoleon dərk edir ki,

Britaniya güclü dəniz donanmasına sahibdir.

Haitidən əl çəkim.

Bunu çox güman ki, Dessalinesə itirəcəm.

Bütün qitədən əl çəkim.

Luiziananı satmasam, ya Böyük Britaniya

ya da Birləşmiş Ştatların onu məndən

almağa imkanı olacaq.

Beləliklə o, Luiziananı satmaq qərarına gəlir.

Hər hansı biri kimi, ya da amerikalı kimi,

xüsusilə Luizianada böyüyən bir amerikalı kimi

hadisələr zəncirinin bura gəlməsi

heyrətamizdir.

Çünki bunu Amerika tarixi

tərəfindən öyrənəndə

sadəcə bilirsən ki, Tomas Cefferson

Luiziananı 15 milyon dollara ala bilmişdi.

Niyə kimsə birdən-birə belə

böyük bir ərazini satmaq qərarı versin?

Səbəbi isə bu idi ki, Napoleon

onu nə vaxtsa itirəcəyini bilirdi.

Böyük Britaniyanın belə güclü donanması var idi.

Bununla yanaşı,

o ərazidə qorumalı olduğu başqa heç nə yox idi.

Digər dəyərli ərazi isə Haiti idi.

Beləliklə, həm Britaniyanın güclü donanmaya malik

olması, həm də Haitidəki qulların üsyanı

Birləşmiş Ştatlara hazırda qitənin

1/3-ni tutan bu əraziləri qazandırdı.

Təəccüblənə bilərsiz ki, görəsən bunlar olmasaydı,

onlar heç bu böyük qərb sahillərini

əldə edə bilərdilər?

Beləliklə, tarixdəki kiçik detallar.

Mən onları kiçik detal adlandırmazdım,

çünki, müasir dünyamızda

belə böyük dəyişikliklərə səbəb olublar.

Bunun haqqında danışdığımız bəsdi.

Deməli, o Luiziananı satır.

Böyük Britaniyanın güclü dəniz donanması var idi.

Birinci,

Napoleon qoşunları bura yığmağı və

Böyük Britaniyanı işğal etməyi düşünürdü.

Lakin yavaş-yavaş dərk edirdi ki,

Böyük Britaniyanın güclü donanması var.

Böyük Britaniya, fikrimcə,

biraz arxayın hiss edirdi.

Onlar Napoleonun son iki ildə

əldə etdiyi qənimətlər ilə razılaşa bilmirdilər.

Beləliklə, Böyük Britaniya 1803-cü ilin mayında

müharibə elan edir -

Böyük Britaniya ya da Böyük Britaniya

və İrlandiyanın Birləşmiş Krallığı deyə bilərəm,

onlar eyni mənaya gəlir.

Birləşmiş Krallıq müharibə elan edir.

Bunu Üçüncü Koalisiyanın

başlanğıcı kimi qəbul edə bilərsiniz.

Lakin bu hələ ki koalisiya deyildi.

Bu yalnız Birləşmiş Krallıq idi, yaxud sadəcə Böyük Britaniya idi.

Vəziyyət 1805-ci ildə daha da gərginləşir.

1805-ci ildə hər kəs məsələyə daxil olur.

İndi isə əsl koalisiya haqqında danışırıq.

İndi Böyük Britaniya Avstriya və Rusiya ilə birləşir.

Bildiyiniz kmi, Avstriya həmişə

bu koalisiyalara daxil idi,

onlar Fransaya, xüsusilə Napoleona ərazilər itirirlər.

Bunun intiqamını almaq istəyirlər.

Birləşmiş Krallıq hiss edirdi ki,

sular üzərində üstünlük ondadır və intiqam almaq istəyirdi.

Rusiya Napoleonun bu hökmranlığını bəyənmirdi.

Beləliklə, onlar hamısı məsələyə daxil oldu.

Müharibənin və Üçüncü Koalisiyanın iki

maraqlı tərəfi var.

Bunu burada yazım.

Bu üçüncü Koalisiyadır.

Başqa daxil olanlar da var idi,

ancaq əsas olanlar bunlardır.

Beləliklə, burdakı Üçüncü Koalisiyadır.

İlk baş verən şey, daha doğrusu

ikisi eyni vaxtda baş verirdi.

1805-ci ilin oktyabrında fransız donanması Trafalqar

döyüşündə britaniyalılar tərəfindən darmadağın edilir.

Bu Trafalqar döyüşündəndir, elə burada yazılıb.

Trafalqar

Onlar Napoleonun keçmiş dostu komandir Horatio Nelson

tərəfindən darmadağın edilirlər.

Bu adam Napoleonun yolunda böyük əngəl idi.

Horatio Nelson

O Nil döyüşündə Napoleonun gəmilərini

məhv etmişdi və qoşunları Misirdə qalmışdı.

İndi isə bir daha fransız donanmasını

Trafalqar döyüşündə darmadağın edir.

Bu isə onun təsviridir.

Təxminimcə, Napoleon üçün bu döyüşdən

geriyə qalan fakt o idi ki,

döyüşün sonuna yaxın

Horatio Nelson güllə ilə ağır yaralanır

və Trafalqarda həyatını itirir.

Bu kraliyyət donanmasının əsasını qoyur,

Britaniya donanması fransız donanmasını dağıdaraq

artıq üstünlüyü ələ almışdı,

bu yeganə donanma idi ki,

onunla müəyyən dərəcədə yarışa bilsin.

Trafalqarda onları məğlub etmək

Britaniyanın dənizlərdə ağalığının əsasını qoydu.

Bu Trafalqar döyüşünün təsviridir.

Burda döyüş tam təsvir olunub.

Gəmilər bir-birilərinə atəş açırlar,

nə baş verdiyini tam başa düşə bilmirsiz.

Bunu müasir Böyük Britaniya, yaxud

müasir London ilə əlaqələndirsək,

bu Trafalqar meydanının şəkilidir.

O, Britaniyanı dənizlərdə üstün edən

Trafalqar döyüşünün şərəfinə belə adlanır.

Bu, Londondo yerləşən Trafalqar meydanıdır.

Trafalqar meydanı

Ora getsəz, Nelsonun sütünunu da görəcəksiniz.

Bu, Horatio Nelsonun şərəfinə adlandırılmış

Nelsonun sütünudur. Nelsonun sütünu.

Ən yuxarısında isə Nelsonun kiçik heykəli

var, bu əslində böyükdür,

ancaq sütunun özünə nəzərən

kiçik görünür.

Biraz haşiyədən kənara çıxdıq,

amma bunlar Üçüncü Koalisiya müharibəsi zamanı baş vermişdi.

Beləliklə, Napoleonun donanması dağıdılır.

Ancaq o vaz keçmir.

O düşünürdü ki,

sizə bir şey edə bilməsəm də,

Avropaya hələ də çox zərər vura bilərəm.

Beləliklə, onun elədiyi şey, qoşunlarını götürür...

O əslində Britaniyaya dənizdən hücum etməyi dayandırmışdı.

O anlamışdı ki, bunu etməyi imkansızdır.

Sizə o dövrdə qoşunların

hərəkətini göstərim.

O qoşunlarını bura yığır ki,

Böyük Britaniyaya hücum etməyi dayandırmışdı.

Bunun əvəzinə isə avstriyalılarla qarşı-qarşıya gəlir.

Avstriyalılar isə qoşunlarını bura yığır.

Onlar düşünürdü ki, əsas yürüşün

İtaliyaya olması ehtimalı var.

Beləliklə, qoşunlarının əsas hissəsini ora toplayırlar,

lakin bu böyük bir səhv olacaqdı.

Bizim hazırda cənubi...

Qara Meşə kimi tanınan cənubi Almaniya

ərazisinə qoşunlarını toplayırlar.

Onlar İtaliyaya yaxın ərazilərə qoşunlarını yığırlar.

Ruslar da köməyə gəlirdi.

Onlar qarşılaşmaq gücündə deyildi.

Bunlar payızda baş verirdi,

1805-ci ilin sentyabr, oktyabr ayları.

Ruslar burada gözləyirdilər ki,

avstriyalılara Napoleon ilə qarşılaşmaq

üçün kömək etsinlər.

Napoleonun etdiyi şey isə,

əslində bunların hamısı döyüş texnikası

yoxsa şansa görə baş verir, demək çətindir.

Çünki o dövrdə qoşunların yerini

ayırd edəcək texnikaları yox idi.

Bu gün ordularda edildiyi kimi, o dövrdə

dəqiqəbədəqiqə nə olduğunu bilmək mümkün deyildi.

Lakin baş verənlər, təxminimcə, çox böyük hadisələr idi,

Bu Avropa tarixində əsas döyüşlərdən biridir,

hansında ki Napoleon Ulmda avstriyalılar ilə qarşılaşır.

Bunu xəritədə çəkim. Ulmda.

Bu xəritədə çox ümumi göstəriblər--

Bu Ulmda avstriyalılar ilə qarşı-qarşıya

gələn Napoleondur.

Əslində bu, Ulm yürüşü sayıla bilərdi,

bir neçə döyüş baş vermişdi.

Lakin Ulmdakı qələbə həlledici idi.

Bu qələbənin mahiyyəti onda idi ki,

Napoleon avstriyalıları aldada bilmişdi.

Bu nə baş verdiyinin daha

yaxından olan versiyasıdır.

Bura Fransadır.

Bura isə Qara meşədir. Bura Avstriyadır.

Göy olanlar Napoleonun, qırmızılar isə avstriyalıların qoşunlarıdır.

Gördüyünüz kimi, Avstriya qoşunlarının çoxunu

İtaliya cəhbəsinə toplamışdı.

Beləliklə, Avstriya qoşunları Qara Meşədə toplanır.

Napoleon general Murada tapşırır ki,

fransız qüvvələrini elə yerləşdirsin ki,

qərb tərəfdən gəlirmiş görüntüsü bağışlasın.

Süvari dəstələrinin bu istiqamətdən

gəldiyini göstərərək buna

nail olurlar. Beləliklə, onlar gəldi...

Avstriyalılar düşünür ki, düşmənlərimizlə

bu istiqamətdən üzləşəcəyik.

Lakin eyni zamanda, Napoleonun ordusunun əsas hissəsi--

yadınıza salın, burda nə qədər adam

olduğu bilinmirdi,

sadəcə elə görünürdü ki, ordunun əsas hissəi budur.

Lakin ordunun çox hissəsi

"Dövrə çəkmə manevri"-ni həyata keçirirdi,

Avstriya ordusunu mühasirəyə alırdılar.

Onlar bunu gözləniləndən daha

sürətli və çevik

formada etdilər,

çünki yanlarında

o qədər də təchizat daşımalı deyildilər.

Onlar bunu məhsul yığımı zamanı həyata keçirirdilər.

Bu əvvəldən belə planlanmışdı.

Əraziləri məhsul yığımı dövründə

ələ keçirmək düşünülmüş bir şey idi,

adətən bunlar hərbi döyüşləri

öyrəndiyiniz zaman çox üstündə durulmayan mövzulardır.

Lakin sizin qoşunlarınız varsa, onları yedirtməlisiz.

Əgər qidanı torpaqlardan əldə edə

bilmirsizsə, yanınızda daşımalısınız.

Bu isə təchizatı ağırlaşdırır və ordunu yavaşıdır.

Ancaq hücumu məhsul yığımı zamanı etsəz,

qidanı yanınızda daşımalı olmursunuz.

Elə də çox qida daşımalı deyilsiniz.

Bunu yolunuzun üstündə olan fermerlərdən əldə edə bilərsiz.

Siz keçdiyiniz zaman onlar məhsulları toplayırlar,

siz sadəcə onları götürürsüz və bu, işi daha da sürətləndirir.

Beləliklə, o, ordunu mühasirəyə aldı və

avstriyalılara bu istiqamətdən hücum edə bildi.

Sonra isə onları darmadağın etdi.

Son videoda da işarə etdiyim kimi, Napoleonun

özünü məğlubedilməz hesab etməsi üçün səbəb bu idi.

Ancaq bu, ruslar avstriyalılara köməyə

gəlməzdən əvvəl idi.

Beləliklə, onlar köməyə gəldilər-- cəld şəkildə bunu etmək

bacarığı sayəsində, avstriyalılarla mübarizə apara bildilər.

Bu, Ulmda həlledici bir qələbə idi.

Buradakı şəkilə gedim.

Bu onların Ulmda təslim olmasını göstərən təsvirdir.

Ulmda təslim olma

Sonra isə Avstriya və Rusiya qüvvələri birləşir,

onların yenidən birləşməsini görə bilərsiz,

və Napoleonun qüvvələri ilə Ulmdan sonra yenidən üzləşirlər.

Bir neçə həftə sonra, Austerlitzdə.

Napoleon bir daha onları məğlub edir.

Bu isə həmişə mühabisə mövzusudur.

Bu, biraz döyüş texnikasından,

biraz da şansdan asılı ola bilər.

Onları Austerlitzdə məğlub etdikdən sonra--

bura Austerlitzdir --

və özü az zərərlə çıxıb,

düşməndən xeyli qənimət və

əsir aldıqdan sonra

bu, Napoleon üçün döyüşdə yüksək bir

göstərici idi. Bu, həqiqətən yüksək bir nöqtə idi.

Austerlitz döyüşü Napoleonu həqiqətən də hərbi

cəhətdən bir dahi olduğuna inandırmışdı.

Bu o demək deyil ki, o dahi deyil.

Bu elə bir məğlubiyyət idi ki, onu

yenilməz olduğuna inandırmışdı.

Beləliklə, bu nəticə Üçüncü

Koalisiyaya son qoyur.

Üçüncü Koalisiyanı sonlandırır.

Sonda isə

Avstriya İtaliyada əldə etdiyi

əraziləri verməli oldu.

Beləliklə, Avstriya İtaliyada və Bavariyada olan

ərazilərin bir hissəsini verməli oldu.

Ümumi nəzər yetirsək,

bu tarixi əhəmiyyət daşıyırdı.

Çünki bu dövrə qədər

bu ərazi Müqəddəs Roma İmperatorluğu,

Avstriya kralı isə Müqəddəs Roma

İmperatoru adlanırdı.

Baxmayaraq ki, onun bu Alman

bölgələrində birbaşa nəzarəti yox idi. Bundan sonra...

Geriyə gedim.

Bu 1805-ci ildə olmuşdu,

ya da deyə bilərik ki, 1806-ci ilə girirdik,

1805-ci ilin sonlarında Üçüncü Koalisiyanın bitməsilə

Avstriya kralı artıq özünü Müqəddəs

Roma İmperatoru adlandırmırdı.

O bu tituldan əl çəkir.

Bu hissədəki bölgələr də artıq Müqəddəs

Roma İmperiyası adlanmırdı.

Bura Reyn Konfederasiyası adlanırdı.

Reyn Konfederasiyası

Bu ərazilər Napoleonun qoruması altında idi.

İlk dəfədir ki--

elə bir nöqtəyə gəlirik ki,

Almaniya növbəti 60-70 il ərzində birləşdirilməyəcəkdi.

Lakin bu nöqtədə,

Alman milləti Müqəddəs Roma

İmperiyasına bağlı olmaq istəmirdi.

Bu istiqamətdə gedirdi.

Beləliklə, Müqəddəs Roma İmperiyası yox olur.

Fransa Avstriyadan böyük

bir ərazi alır.

Rusiya isə daha təvazökar davranır.

Beləliklə, 1805-ci ilin sonunda yaxud 1806-cı ildə

Fransa üstünlük qazanır.

Bütün bunlar baş verən zaman,

əslində 1804-cü ildə

Fransa yalnız Böyük Britaniya ilə müharibədə idi.

İttifaqın tamamı hələ formalaşmamışdı.

1804-cü ilin dekabrında--

bu Napoleonun eqosunun ən yüksəkdə olduğu vaxt idi.

Bu Austerlitzdən əvvəlki il idi.

1804-cü ildə Napoleon özünü

imperator elan edir.

Napoleon özünü imperator elan edir.

Bu isə onun imperator kimi şəkilidir.

Bundan sonra Napoleon Bonapart əvəzinə

I Napoleon olaraq tanındı.

Düşünə bilərsiz ki, özünü imperator

adlandırmaq fikri hardan çıxdı?

Onsuz da ömürlük Konsul titulun var,

bununla yanaşı, bütün güc səndədir.

Ancaq bütün bunlardan əlavə, imperator

titulu Napoleonun eqosunu məmnun etməklə yanaşı,

bir xanədanın əsasını qoyur.

Bu o demək idi ki, mən yalnız Birinci Konsul

deyiləm, həm də imperatoram.

Mən I Napoleonam.

Bu da Napoleonun varislərinin Fransız İmperatorluğunu

idarə edəcəyi mənasına gəlirdi.

Beləliklə, o bir növ respublika

anlayışını ortadan qaldırır.

Bununla Üçüncü Koalisiyanı bitiririk.

O fransızların üstünlüyü ilə bitir.

Fransa Avropada üstün bir vəziyyətdə idi.

Bu ərazilərin çoxunu isə Avstriyadan almışdı.

Müqəddəs Roma İmperiyası artıq mövcud deyildi.

Bura artıq Reyn Konfederasiyası idi.

Austerlitz döyüşündən sonra Napoleon özünü yenilməz hesab edirdi.

İndi o həm də imperator idi. Beləliklə,

bütün şöhrət xəyallarını gerçəkləşdirmiş oldu.