Hans Rosling: Verilerimin düşünce yapınızı değiştirmesine izin verin

ABD Dışişleri Bakanlığında bu yaz konuşan Hans Rosling gelişmekte olan dünya hakkındaki efsaneleri ortaya koymak için büyüleyici veri-baloncukları yazılımını kullanıyor. Çin ve mali yardım sonrası dünya için, klasik veri gösterisi ile karışık olarak yeni bir analiz sunuyor.

Düşünce yapınız hakkında konuşacağım.

Sizin düşünce yapınız benim verilerim ile uygun mu?

(Gülüşmeler)

Değilse, biri ya da diğerinin değiştirilmeye ihtiyacı var, değil mi?

Öğrencilerimle küresel sorunlar hakkında konuştuğumda

veya onları kahve arasında dinlediğimde,

her zaman "biz" ve "onlar" hakkında konuşurlar.

Sınıfa geri geldiklerinde,

onlara, "biz" ve "onlar" ile ne demek istiyorsunuz ? diye sorarım.

"Çok kolay. Biri batı dünyası ve diğeri de gelişmekte olan dünya" derler.

"Biz bunu üniversitede öğrendik."

Peki öyleyse tanım nedir? "Tanım"?

"Herkes bilir." derler.

Fakat sonra bilirsiniz, onları şöyle sıkıştırırım.

Bir kız çok akıllıca şöyle der: "Çok kolay,

Batı dünyası küçük ailede uzun bir hayattır.

Gelişmekte olan dünya ise büyük ailede kısa bir hayattır."

Bu tanımı severim çünkü bana

düşünce yapılarını verilere

dönüştürmek için olanak sundu.

İşte veriler.

Bu eksende aile büyüklüğünü

görebilirsiniz. Bu eksende kadın başına

bir, iki, üç, dört, beş çocuk.

Burada, hayatın uzunluğu, yaşam beklentisi

30, 40, 50.

Öğrencilerin tam olarak dediği şey onların dünyayı kavramalarıydı.

Ve bu gerçekten yatak odası hakkında.

Erkeğin ya da kadının küçük bir aileye sahip olma kararı,

çocuklarına bakmaları, ne kadar yaşayacakları.

Bunlar mutfak ve banyo ile ilgililer. Eğer sabununuz, suyunuz, yemeğiniz varsa

uzun yaşayabilirsiniz.

Öğrenciler haklılardı.

Dünya burada büyük aileye ve kısa yaşam süresine sahip

bir küme ülkeden

ve burada yukarıda,

batı dünyasından oluşuyordu.

Küçük aileleri ve uzun yaşam süreleri vardı.

Ve burada, benim yaşam sürem içinde

dünyada gerçekleşen şaşırtıcı bir şeyi göreceksiniz.

Daha sonra gelişmekte olan ülkelerde

sabun ve su, aşılama uygulandı.

Tüm gelişmekte olan dünya aile planlaması uygulamasına başladı.

Ve teknik danışmanlık ve yatırım sağlamak için

yardımcı olan ABD.

Tüm dünyanın iki çocuklu aileye doğru hareket ettiğini

ve 60 ila 70 yıllık bir hayatı olmaya başladığını görüyorsunuz.

Fakat bazı ülkeler burada bu bölgede hala geride kaldı.

Afganistan'ın hala burada aşağıda olduğunu görüyorsunuz.

Liberya var. Kongo var.

Orada yaşayan ülkeler var.

Sahip olduğum problemin

öğrencilerimin kafa yapısının

dünyanın öğretmenlerinin doğduğu yıldaki durumuna

karşılık geldiğini gördüm.

(Gülüşmeler)

(Alkış)

Bunu tüm dünya için bunu oynattığımızda.

Geçen hafta, burada Washington'da Küresel Sağlık Konferansı'ndaydım,

ve hatta Birleşik Devletler'deki aktif kişilerde dahi

bu yanlış anlayışı görebildim.

Meksika ve Çin'in, Birleşik Devletler ile ilişkili olarak

ilerlemelerini anlayamamışlar.

İlerlettiğimde buraya bakın

İşte.

Yakalıyorlar. Orada Meksika var.

Bu toplumsal boyutta Birleşik Devletler ile paralel ilerliyor.

Küresel sağlıkta uzmanların yüzde beşinden azı

bu durumun farkında.

Bu büyük Meksika devletinin

kuzeyden, sınırlarını aşıp gelen silahlar konusunda

problemi var. Bunu durdurmalılardı.

Çünkü, biliyorsunuz, Birleşik Devletler ile garip bir ilişkiye sahipler.

Fakat ekseni burada değiştirmek isterseniz, bakınız

ve buraya kişi başına geliri koyarsam...

Kişi başına gelir. Bunu buraya koyabilirim.

Şimdi tamamen farklı

bir resim göreceksiniz.

Bu arada, bunu düzeltirken

web sitemizin, "Gapminder World"'ün

nasıl kullanacağınızı öğretiyorum

çünkü bu internette bedava bir kolaylık.

Bunu doğru kullandığımda

tarihte 200 yıl geriye gidebilirim.

Birleşik Devletleri yukarıda bulabilirim

ve diğer ülkelerin görünebilmesine izin verebilirim.

Şimdi bu eksende kişi başına gelir var.

O zamanlar Birleşik Devletler'in geliri azdı, bir, iki, üç bin dolar...

Ortalama yaşam süresi 35-40 yaş arasıydı,

şimdiki Afganistan gibi.

Dünyada neler olduğunu şimdi göztereceğim.

Bunu üniversitede bir yıl

tarih okumak yerine yapabilirisiniz.

Beni sadece bir dakikalığına izleyin ve her şeyi göreceksiniz.

(Gülüşmeler)

Batı Avrupa'yı temsil eden kahverengi baloncukların

ve sarı baloncuk Birleşik Devletler'in

gittikçe zenginleştiklerini

ve gittikçe daha sağlıklı olduklarını görebilirsiniz.

Bu 100 yıl önce

dünyanın geri kalanının geride kalması.

İlerliyoruz. Bu grip hastalığı.

Bu neden gripten bu kadar korktuğumuzun açıklaması.

Hala hatırlıyoruz. Ortalama yaşam süresinin düşüşü.

Şimdi yükseliyoruz.

Bağımsızlık başlayana kadar.

Yukarıda Çin,

orada Hindistan

ve işte bu olanlar.

Meksika'nın orada yukarıda olduğunu gördünüz mü?

Meksika'nın tam olarak Birleşik Devletler ile aynı seviyede olduğu söylenemez

ama oldukça yakınlar.

Özellikle

Çin ve Birleşik Devletler'e

200 yıl boyunca bakmak ilginç,

çünkü büyük oğlum Google bu programı satın aldıktan sonra

şimdi Google için çalışıyor.

Çünkü bu aslında çocuk işçiliği. Oğlum ve eşi

yıllarca bunu geliştirmek için kapanıp uğraştılar.

Ve küçük oğlum Pekin'de Çince okudu.

İkisi bena iki cins bakış acısıyla geldiler.

Pekin'de okuyan küçük oğlumun

uzun vadeli bir bakış açısı vardı.

Google'da çalışan büyük oğlum ise

üç ayda ya da yarım yılda geliştirmeli.

Veya Google cömert olursa bir ya da iki yılı olabilir.

Ama Çin'de nesilden nesile bakıyorlar

çünkü 100 yıl süren

geriye gittikleri

bu utanç verici zamanı hatılıyorlar.

Geçen yüzyılın oldukça kötü geçen

ilk kısmını da hatırlıyorlar,

buraya da İleriye Büyük Sıçrama diyebiliriz.

Ama bu 1963'tü.

Mao Tse-Tung Çin'e sağlık kazandırdı,

o ölünce Deng Xiaoping

bu inanılmaz ileriye gidiş.

Birleşik Devletler'in önce ekonomisinin geliştiğini

sonra zenginleştiklerini görmek ilginç değil mi?

Bu sırada Çin'in bundan oldukça erken daha sağlıklı olabileceğini

çünkü eğitim, besin bilgisini uygulamışlar

sonra penisilini,

aşıları, aile planlamasını.

Asya ekonomik gelişime ulaşmadan

toplumsal gelişime ulaşabilirdi.

Toplum sağlığı profesörü olarak

bu ülkelerin bu kadar hızlı büyüdüklerini görmek garip değil.

Çünkü burada gördükleriniz

Thomas Friedman'ın düz dünyası,

öyle değil mi?

Aslında gerçekten düz değil.

Ama orta glirli ülkeler --

bu öğrencilerime "gelişmekte olan ülkeler"

kavramını kullanmayı bırakmalarını söylediğim yer.

Çünkü gelişmekte olan dünyadan bahsetmek

Birleşik Devletler'in tarihini iki bölüme ayırmak gibi.

Son bölüm Başkan Obama ile ilgili,

diğeri ise geçmişle

Washington'dan Eisenhover'a

her şeyi kavrayan kısım.

Çünkü Washington'dan Eisenhover'a

gelişmekte olan dünyada gördüklerimiz.

Mayflower'dan Eisenhover'a

gidebiliriz

ve bunu gelişmekte olan dünya olarak tanımlayabiliriz,

çünkü inanılmaz olarak yeni şehirlerin büyüdüğü,

harika girişimcilerin olduğu,

ama aynı zamanda çökmekte olan ülkeler.

Peki bunu nasıl daha iyi değerlendirebiliriz?

Denemenin bir yolu

gelir dağılımkına bakmak.

Bunu dünyadaki insanların 1 dolardan

gelir dağılımı. Burası yiyecek yemek bulunabilen yerler.

Bu insanlar aç yatıyorlar.

Bu, insan sayısı.

Bu 10 dolar, toplu ya da özel sağlık sistemi.

Burası aileniz için sağlık, çocuklarınız için okul

sağlayabildiğiniz yer.

Burası da OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) ülkeleri:

Yeşil, Güney Amerika, Doğu Avrupa.

Burası Doğu Asya, orada gördüğünüz açık mavi ise Güney Asya.

Bu, dünyanın nasıl değiştiği.

Böyle değişti.

Nasıl büyüdüğünü görebiliyor musunuz? Yüz milyonlarca

ve milyarlarca insanın fakirlikten çıkmasını?

Ve buraya gittiğini?

Şimdi buraya, tahminlere geliyorum,

ama burada Lehman Brothers'ın kapısında durmam gerekiyor, biliyorsununz, çünkü,

(Gülüşmeler)

buradan itibaren tahminler geçerli değil.

Büyük olasılıkla dünya böyle devam edecek,

sonra böyle ilerleyecek.

Ama aşağı yukarı olacaklar bunlar

ve artık dünyayı bölünmüş olarak değerlendiremeyiz.

Burada yüksek gelirli ülkeler var,

önde gelen bir güç olarak Birleşik Devletler var;

mali yardım için para sağlayan ülkeleri oluşturan

ilerlemekte olan ekonomiler ortada,

burada da düşük gelirli ülkeler var.

Aslında paranın asıl geldiği yerler buraları,

biliyorsunuz, son on yıldır paralarını biriktiriyorlar.

Burada da girişimcilerin olduğu

düşük gelirli ülkeleri görüyoruz.

Burada ise Afganistan, Somali, Kongo'nın bazı kısımları, Darfur gibi

yıkılmakta olan ve savaşta olan ülkeleri görüyoruz.

Bütün bunlar aynı zamanda oluyor.

O yüzden gelişmekte olan dünyada olanları

açıklamak sorunlu.

Çünkü orada olanlar oldukça farklı.

Bu yüzden onu tanımlamaya yeni bir

bakış açısı getirmek istiyorum.

Ülkeler arasında da oldukça büyük farklılıklar var.

Buradaki bölümlerinizin bölgelere göre ayrıldığını duydum.

Sahara Çölü'nün güneyindeki Afrika, Güney Asya,

Doğu Asya, Arap devletleri,

Doğu Avrupa, Güney Amerika ve OECD.

Bu eksende GSYH.

Bunun üzerine sağlık, çocuk yaşama oranları

ve Sahara'nın güneyindeki Afrika ülkelerinin

en aşağıda yer alması sürpriz olmuyor.

Ama bunu

ükle baloncuklarına ayırdığımda,

buradaki baloncukların büyüklükleri nüfusu temsil ediyor.

Sonra Sierra Leone ve Mauritius'un ne kadar farklı olduklarını görüyorsunuz.

Sahara'nın güneyindeki Afrika'nın kendi içinde o kadar farklılıklar var.

Diğerlerini de ayırabilirsiniz. Burada Güney Asyalı,

Arap dünyası var.

Sizin farklı bölümlerinizin tamamı.

Doğu Avrupa, Güney Afrika ve OECD ülkeleri.

Buradayız. Dünyada bir devamlılık var.

Onu iki parçaya ayıramayız.

Bu Mayflower, bu Washington,

ülkeleri kuranlar.

Burada Lincoln onları geliştiren.

Eisenhower, ülkeleri modernleştiren.

Bugünkü Birleşik Devletler, yukarıda.

Diğer ülkeler buralardalar.

Dünyanın nasıl değiştiğini

anlamanın önemli yanı bu.

Burada bir ara vermeye karar verdim.

(Gülüşmeler)

Dünyanın geri kalanı adına

Amerikan halkına Demografik Sağlık Anketi için ödedikleri

vergi için teşekkür etmek benim görevim.

Bazılarınız bunun bir şaka olmadığının farkında değil.

Bu oldukça ciddi.

ABD'nin son 25 yılda

çocuk ölüm oranlarını ölçmede

uygulanan yöntem bilimine sponsorluğu sayesinde

dünyada olanları anlayabiliyoruz.

(Alkış)

Amerikan yönetiminin

taraf tutmayan, gerçekleri açıklayan tavrı sayesinde

topluma yararlı bilgiler açığa çıkıyor.

Dünyanın ücretsiz olarak kullanımı için bu verileri

internette paylaşıyorlar. Çok teşekkürler.

Verileri devletin parası ile ve vergilerle toplayan

ve sonra az bir miktar kar ile

bir bakıma verimsiz bir Gutenberg yoluyla çalışan

Dünya Bankası'nın tersine...

(Alkış)

Ama bunu Dünya Bankası'nda yapanlar

dünyanın en iyilerinden.

Oldukça yetenekli profesyoneller.

Yapmak istediğimiz sadece uluslararası kurumların

dünyayla ilgilenme biçimini modernleştirmek.

Ücretsiz verilere ve şeffaflığa gelince

Amerika Birleşik Devletleri en iyilerden birisi.

Bunu İsveçli bir toplum sağlığı profesörü olarak söylemek kolay değil.

(Gülüşmeler)

Buraya gelmem için bana para vermediler, hayır.

Size bu verilerle ne olduğunu göstermek istiyorum,

bu verilerle neler gösterebileceğimizi.

Buraya bakın. Bu, dünya.

Aşağıda gelir ve çocuk ölüm oranları.

Peki dünyada ne oldu?

1950'den beri, son 50 yılda,

çocuk ölüm oranlarında düşüş oldu.

Bunları DHS sayesinde biliyoruz.

Gellirde artış oldu.

Mavi renkli eskiden gelişmekte olan ülkeler

eski endüstrileşmiş batı dünyası ile karışıyorlar.

Bir devamlılık mevcut. Ancak tabii ki hala

yukarıda Kongo var. Tarihte olduğu gibi

hala fakir ülkeler var.

Bunlar alttaki bir milyar, bugün

tamamen farklı yeni yaklaşımları öğrendiklerimiz.

Peki bunlar ne kadar hızlı oldu?

Yeni bin yıl gelişme hedefleri 4. madde.

Birleşik Devletler bu hedefleri

kullanmak için pek hevesli değildi.

Ama bunu ölçmek için en önemli sponsor oldunuz,

çünkü tek ölçebildiğimiz, çocuk ölüm oranları.

Yılda yüzde dört azalması gerektiğini söylüyorduk.

Şimdi İsveç'in ne yaptığını görelim.

Hızlı toplumsal gelişim ile ilgili böbürleniyorduk.

Şurası 1900'de nerede olduğumuz.

1900'de İsveç oradaydı.

1900 yılında Bangladeş'le aynı çocuk ölüm oranına sahip

onların daha düşük geliri olmasına rağmen.

Oldukça iyi başladılar. Yardımları iyi kullandılar.

Çocukları aşıladılar. Daha iyi sulara ulaştılar.

Ve senede yüzde 4,7 ile

çocuk ölüm oranını azalttılar, İsveç'i geçtiler.

İsveç'i de aynı 16 yıllık sürede oynatıyorum.

İkinci raund, 1916 İsveç'i,

1990 Mısır'ına karşı.

Başlıyoruz. Bir kez daha ABD bunun nedenlerinden bir kısmı.

Temiz suya erişimleri var, fakirler için yemekleri var

ve sıtmanın kökünü kurutmuşlar.

Yüzde 5,5. Yeni bin yıl geliştirme hedefinden hızlılar.

Ve İsveç için üçüncü şans, Brezilya'ya karşı.

Burada Brezilya, son 16 yılda

inanılmaz bir toplumsal ilerleme kaydetti

ve İsveç'ten hızlı gidiyorlar.

Bu dünyanın birbirine yakınsadığı anlamına geliyor.

Orta gelirli ülkeler,

gelişmekte olan ekonomiler, diğerlerini yakalıyorlar.

Bunun iyi daha iyi yardım alabildikleri

şehirlere taşınıyorlar.

Bu noktada İsveçli öğrenciler karşı çıkıyorlar.

"Bu adil değil,

çünkü bu ülkelerin İsveç'in sahip olmadığı

aşıları ve antibiyotikleri vardı.

Gerçek zamanlı karşılaştırma yapmalıyız." diyorlar.

Tamam. Size doğduğum yıl Singapur'u göstereyim.

Singapur'un çocuk ölüm oranı İsveç'in iki katı kadardı.

Dünyadaki en tropikal ülke,

ekvatordaki bir bataklık alan.

Başlıyoruz. Bağımsızlıklarını kazanmaları zaman aldı.

Ama bundan sonra ekonomileri büyümeye başladı.

Toplumsal yatırımlar yaptılat. Sıtmadan kurtuldular.

Hem ABD'yi hem de İsveç'i geçen

harika bir sağlık sistemleri vardı.

Onların İsveç'i geçebileceklerini hiç düşünmemiştik.

(Alkış)

Bütün bu yeşil ülkeler yeni bin yıl gelişme hedeflerini başarıyorlar.

Bu sarılar neredeyse başarıyorlar.

Kırmızılar da bunu başaramayan ve anlaşmanın yenilenmesi gereken ülkeler.

Basitleştirilmiş bir öngörü değil.

Bu ülkeleri daha iyi bir şekilde destekleyecek

bir yol bulmamız gerekiyor.

Orta gelirli ülkelere yaptıkları için

saygı duymalıyız.

Dünyaya bakışımızı gerçeklerle desteklemeliyiz.

Bu insan başına dolar. Bu ülkelerdeki AIDS.

Mavi olan Afrika.

Baloncukların büyüklüğü ne kadar AIDS hastası olduğunu temsil ediyor.

Güney Afrika'daki trajediyi burada görüyorsunuz.

Yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi hasta.

Oldukça yüksek bir gelire sahip olmak yerine

oldukça yüksek sayıda AIDS hastası var.

Orada aşağıda Afrika ülkeleri olduğunu görüyorsunuz.

Afrika'da AIDS salgını diye bir şey yok.

5 ile 10 arası Afrika ülkesinin İsveç ile ABD'ye

yakın oranları var.

Ve inanılmaz yüksek orana sahip diğer ülkeler var.

Size Afrika'nın en canlı ekonomiye sahip

en iyi ülkelerinden biri olan Botsvana'da

neler olduğunu göstereceğim.

Oldukça yüksek bir oranları var. Düşüyor.

Ama şimdi düşmüyor,

çünkü PEPFAR'ın (Başkanın AIDS için acil durum planı)

ile tedavi ile çalışıyor. Ve insanlar ölmüyorlar.

Bu kadar kolay olmadığını görüyorsunuz,

buna savaş neden oldu.

Çünkü burada Kongo'da savaş var.

Burada Zambia'da barış var.

Bunun nedeni ekonomi değil. Daha zengin ülkelerin biraz daha yüksek.

Tanzanya'yı gelirine göre ikiye ayırırsam,

Tanzanya'daki daha zengin yüzde yirmilik kesimde

AIDS oranı fakirlerden daha yüksek.

Gerçekten her ülkenin içinde farklılıklar var.

Kenya'nın bölgelerine bakın, oldukça farklılar.

Bu gördüğünüz durum.

Bu derin bir fakirlik değil. Özel bir durum,

büyük olasılıkla Güney ve Doğu Afrika'daki bazı ülkelerdeki

veya ülkelerin bazı kısımlarındaki

heteroseksüel nüfusun bir bölümünün

aynı andaki cinsel partnerliği.

Buna Afrika demeyin. Bunu ırksal bir durum olarak göstermeyin.

Bunu yerel bir durum olarak gösterin. Ve her yerde

orada uygulanabilecek önlemler alın.

Bitirmek için,

en fakir bir milyar insan

bilmediğimiz acılar çekiyorlar.

Cep telefonsuz yaşayanlar,

henüz bilgisayar görmemişler,

evinde elektrik olmayanlar.

Bu Konzo hastalığı,

Afrika'da açıklamasını yapmak için yirmi yılımı harcadım.

Kıtlık durumunda tapyoka bitkisinin kökünü hızla işlemekten doğuyor.

30'larda Mississipi'deki vitamin eksikliği salgınına benziyor.

Diğer besinsel hastalıklara benziyor.

Zengin birini hiç etkilemeyecek.

Onu burada Mozambik'te gördük.

Bu Mozambik'teki salgın. Bu Kuzey Tanzanya'daki bir salgın.

Bu hastalığın adını daha önce duymadınız.

Ama bu hastalıktan etkilenenler

Ebola'dan çok daha fazla.

Dünyada sakatlığa neden oluyor.

Ve son iki yılda

Bandandu bölgesinin güney ucunda

2.000 kişi sakatlandı.

Burası yasadışı elmas ticaretinin yapıldığı

Angola'nın UNITA (Angola'da siyasi bir parti) kontrolündeki bölgesi.

Bu şimdi neredeyse tamamen kayboldu

ve şimdi oldukça ciddi ekonomik bir sorunları var.

Bir hafta önce ilk defa

İnternet'te dört satır vardı.

Gelişmekte olan ülkelerin durumları

ve orta gelirli ülkelerdeki insanların

büyük kapasiteleri

ve barış içindeki düşük gelirli ülkeler kafanızı karıştırmasın.

Bir milyar insan hala gizem içinde.

Ve gelişmekte olan ülkeler ve gelişmekte olan dünyadan

daha farklı kavramlara ihtiyacımız var.

Yeni bir düsünce yapısına ihtiyacımız var. Dünya birbirine yakınsıyor,

ama -- ama -- ama alttaki bir milyar öyle değil.

Her zaman oldukları kadar fakirler.

Bu sürdürülemez ve bir süper gücün etrafında olmayacak.

Siz en önemli süper güçlerden

biri olarak kalacaksınız

ve ilk defa en umutlu süper güç olacaksınız.

Bu kurumun sadece Amerika Birleşik Devletleri

için değil dünya için

çok önemli görevleri var.

Kötü bir isminiz var,

Dışişleri Bakanlığı. Bu, Dışişleri Bakanlığı değil.

Dünya Bakanlığı.

Sizin için büyük umutlarımız var. Çok teşekkür ederim.

(Alkış)