Hans Rosling: Niech mój zbiór danych zmieni Wasz zbiór przekonań

Podczas swego wystąpienia w Departamencie Stanu U.S.A latem tego roku Hans Rosling wykorzystuje swoje fascynujące oprogramowanie prezentujące dane w postaci bąbelków, by obalać mity związane z krajami rozwijającymi się. Znajdziecie tu analizy dotyczące Chin i świata po dopłatach rządowych, a także klasyczne prezentacje danych.

Będę mówił o Waszym zbiorze przekonań.

Czy Wasz zbiór przekonań jest zgodny z moim zbiorem danych?

(Śmiech)

Jeśli nie, to jeden z nich wymaga aktualizacji, prawda?

Gdy rozmawiam z moimi studentami o zagadnieniach globalnych

i słucham ich podczas przerwy na kawę,

zawsze mówią w kategoriach "my" i "oni".

Kiedy wracają potem do sali wykładowej

pytam ich: "Kogo nazywacie "my" a kogo "oni'?"

"To bardzo proste. Chodzi o kraje zachodnie i kraje rozwijające się", mówią.

"Tego uczono nas w szkole."

No ale jaka jest definicja? "Definicja?"

To przecież wiadomo," mówią.

Ale ja nadal naciskam.

W końcu jakaś dziewczyna wyjaśnia rezolutnie:

"To bardzo proste. Kraje zachodnie to długie życie w małej rodzinie.

Kraje rozwijające się to krótkie życie w dużej rodzinie."

Spodobała mi się ta definicja. Pozwoliła mi

przełożyć ich zbiór przekonań

na zbiór danych.

Tu mamy ten zbiór danych.

Jak widzicie, na tej osi

mamy wielkość rodziny. Jedno, dwoje, troje, czworo, pięcioro dzieci na kobietę.

mamy wielkość rodziny. Jedno, dwoje, troje, czworo, pięcioro dzieci na kobietę.

Tu długość życia--średnią długość życia:

30, 40, 50 lat.

To, co powiedzieli studenci, wyrażało ich koncepcję świata.

Problem w zasadzie sprowadza się do sypialni--

do tego, czy mężczyzna i kobieta decydują się na małą rodzinę,

która pozwoli zadbać o dzieci, i tego, jak długo będą żyć.

Chodzi też o łazienkę i o kuchnię. Jeśli ma się mydło, wodę i żywność,

można żyć długo.

Studenci mieli rację. Nie chodzi o to, że świat składał się --

z jednego zbioru krajów w tym miejscu

gdzie występowały duże rodziny i krótkie życie (kraje rozwijające się).

A tu mieliśmy zbiór krajów,

które były krajami zachodnimi.

Charakteryzowały się małymi rodzinami i długim życiem.

A tu zobaczycie

zdumiewającą rzecz, jaka wydarzyła się na świecie za mojego życia.

Kraje rozwijające się wprowadziły

mydło, wodę i szczepionki.

Cały trzeci świat zaczął stosować planowanie rodziny.

Częściowo dzięki USA, które pomagają zapewnić

wiedzę techniczną i kapitał.

Zobaczcie: cały ten świat przesuwa się w kierunku rodziny z dwojgiem dzieci

i 60 - 70 lat życia.

Ale niektóre kraje pozostają tu, w tym rejonie.

Spójrzcie: nadal mamy tu Afganistan,

Liberię, Kongo.

Są to kraje, które nadal tam tkwią.

Mój problem polegał na tym,

że światopogląd moich studentów

odpowiadał rzeczywistości

z roku, gdy urodzili się ich nauczyciele--i my.

(Śmiech)

(Brawa)

Kiedy mówiłem o tym w ubiegłym tygodniu

na Światowej Konferencji Zdrowia, tu, w Waszyngtonie,

widziałem, że w takim błędnym przekonaniu

tkwią nawet aktywni ludzie w Stanach Zjednoczonych--

Że nie zdają sobie sprawy z tego, jaki postęp

w stosunku do Stanów Zjednoczonych zrobiły Meksyk czy Chiny.

Spójrzcie co się stanie, gdy przesunę czas do przodu.

Proszę bardzo.

Nadrabiają straty. To jest Meksyk.

Dorównuje Stanom Zjednoczonym w tych dwóch wymiarach społecznych.

Niecałe pięć procent

specjalistów w dziedzinie zdrowia na świecie zdawało sobie z tego sprawę.

Ten wspaniały meksykański naród

ma problem z bronią przewożoną z północy,

przez granicę. Musieli więc z tym skończyć.

Bo, wiecie, oni mają takie dziwne relacje ze Stanami Zjednoczonymi.

Ale gdybym zmienił tę oś, tu, popatrzcie,

gdybym uwzględnił na niej dochód na osobę.

Dochód na osobę. Zmieniamy to tu...

Teraz zobaczymy zupełnie inny wykres.

Teraz zobaczymy zupełnie inny wykres.

Pokazuję przy okazji,

jak korzystać z naszej witryny, Gapminder World,

kiedy nanoszę te poprawki.

Jest to dramowe narzędzie w sieci.

I teraz, gdy w końcu dobrze to ustawiłem,

mogę cofnąć się o 200 lat

i znaleźć Stany Zjednoczone tu w górze.

Mogę pokazać też inne kraje.

Na tej osi mamy dochód na osobę.

Stany Zjednoczone miały wtedy zaledwie jakieś 2000 dolarów na głowę,

a średnia długość życia wynosiła 35 do 40 lat,

tak jak dziś w Afganistanie.

Teraz pokażę, jakie zmiany zaszły na świecie.

Zamiast studiować historię na uniwersytecie przez cały rok

Zamiast studiować historię na uniwersytecie przez cały rok

posłuchajcie mnie przez chwilę, a wszystko stanie się jasne.

(Śmiech)

Widzicie, jak Europa Zachodnia--brązowe bąbelki--

i Stany Zjednoczone--ten żółty--

stają się coraz bogatsze,

a także coraz zdrowsze.

Tu mamy sytuację sprzed 100 lat,

kiedy reszta świata pozostaje w tyle.

Dochodzimy do tego miejsca. Epidemia grypy.

To dlatego tak bardzo boimy się grypy. Widzicie?

Ciągle się o niej pamięta. Zmniejszenie średniej długości życia.

Później sytuacja poprawia się, aż do Wojny o Niepodległość.

Później sytuacja poprawia się, aż do Wojny o Niepodległość.

Zobaczcie, tu są Chiny,

a tu Indie.

Oto, co się stało:

Zwróćcie uwagę, że tu mamy Meksyk.

Meksyk w żadnym razie nie jest na równi ze Stanami Zjednoczonymi,

ale jest dość blisko.

Warto się przyjrzeć

Chinom i Stanom Zjednoczonym

na przestrzeni tych 200 lat.

Mój najstarszy syn pracuje teraz w Google,

odkąd firma ta przejęła to oprogramowanie.

Ten projekt to w zasadzie dziecko mojego syna i jego żony--

spędzili wiele lat pracując nad nim

razem z moim najmłodszym synem, który studiował w Pekinie.

Oni mają zupełnie inne punkty widzenia, wiecie?

Mój najmłodszy syn, który studiował w Pekinie,

w Chinach, patrzy z perspektywy długoterminowej.

Natomiast mój najstarszy syn, który pracuje w Google

powinien robić postępy co kwartał albo co pół roku.

Google jest dosyć hojny, więc być może daje na to rok lub dwa.

W Chinach patrzą na rozwój w skali pokoleń,

ponieważ pamiętają bardzo wstydliwy okres,

ponieważ pamiętają bardzo wstydliwy okres,

kiedy przez 100 cofali się.

I pamiętają pierwszą część

poprzedniego stulecia, gdy było naprawdę źle.

To natomiast jest tak zwany wielki skok do przodu.

Ale to dopiero w 1963.

Mao Tse-Tung w poprawił koniec końców stan zdrowia Chińczyków,

a po jego śmierci Deng Xiaoping zapoczątkował

ten zdumiewający postęp.

Czyż nie jest dziwne, że Stany Zjednoczone

najpierw rozwijały gospodarkę a później poprawiały średnią długość życia,

a Chiny znacznie wcześniej zadbały o zdrowie,

wykorzystując wiedzę na temat kształcenia, żywienia,

a także dobrodziejstwo penicyliny

i szczepionek, oraz planowanie rodziny.

Azja doczekała się rozwoju społecznego

zanim nastąpił rozwój gospodarczy.

Więc mnie, jako profesora ochrony zdrowia,

nie dziwi, że wszystkie te kraje tak szybko się rozwijają.

Bo to, co widzicie tu i tu,

to płaski świat Thomasa Friedmana.

Czyż nie?

Tak naprawdę wcale nie jest płaski.

Kraje o przeciętnym

W tym miejscu mówię moim studentom:

Zarzućcie pojęcie "krajów rozwijających się",

bo w gruncie rzeczy, mówienie o "krajach rozwijających się"

przypomina sprowadzanie historii Stanów Zjednoczonych do dwóch rozdziałów.

Drugi rozdział to teraźniejszość i prezydent Obama.

A pierwszy to przeszłość.

Tam mieści się wszystko, od Waszyngtona

do Eisenhowera.

Bo okres od Waszyngtona do Eisenhowera

odpowiada temu, co znajdujemy w krajach rozwijających się.

W zasadzie jest to historia od Mayflower

do Eisenhowera

i to wszystko mieściłoby się w pojęciu świata rozwijającego się.

Który rzeczywiście rozwija swoje miasta w zdumiewającym tempie,

który ma swoich wielkich przedsiębiorców,

ale w którym mieszczą się także upadające kraje.

Jakie więc byłoby bardziej sensowne podejście do tego zagadnienia?

Można by podjąć próbę

spojrzenia na rozkład dochodów.

To jest rozkład dochodów narodów świata,

od jednego dolara, kiedy ludzie mają co jeść.

Ci kładą się spać głodni.

A to jest liczba ludności.

Tu jest 10 dolarów, kiedy istnieje już system prywatnej lub publicznej

służby zdrowia, kiedy możecie

zapewnić rodzinie opiekę zdrowotną, a dzieciom szkołę.

To są kraje Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,

Zielony to Ameryka Łacińska, Europa Wschodnia.

To jest Azja Wschodnia. A tu, błękitna, Azja południowa.

Oto jak zmienił się świat.

Zmienił się tak.

Czy widzicie ten rozwój? Jak setki milionów

i miliardy ludzi wychodzą z biedy w Azji?

I dochodzimy tu.

I przechodzę teraz do prognoz.

Ale muszę zatrzymać się u wrót Lehmans Brothers. Bo, wiecie...

(Śmiech)

Teraz te prognozy nie są już nic warte.

Prawdopodobnie świat cofnie się,

a potem ruszy naprzód.

Stanie się mniej więcej coś takiego.

Mamy przed sobą świat, na który nie powinniśmy patrzeć jak na podzielony.

Tu mamy kraje o wysokim dochodzie

ze Stanami Zjednoczonymi jako supermocarstwem.

Pośrodku mamy rynki wschodzące,

które dostarczają wiele środków na dopłaty rządowe.

A tu mamy kraje o niskim dochodzie.

Tak, to prawda, to właśnie stąd pochodzą pieniądze.

Wiecie, oni oszczędzali przez ostatnią dekadę.

Tu mamy kraje o niskim dochodzie

gdzie jest wielu przedsiębiorców.

Tu mamy kraje pogrążone w kryzysie i wojnie,

jak Afganistan, Somalia, część Konga, Darfur.

Mamy wszystko to jednocześnie.

Dlatego tak trudno opisać, co się stało

w krajach rozwijających się.

Bo to, co tam zaszło, jest zupełnie inne.

Dlatego sugeruję

nieco inne podejście i inną nazwę.

W poszczególnych krajach też są ogromne różnice.

Słyszałem, że macie tu wydziały z podziałem na regiony.

Tu macie Afrykę Subsaharyjską, Południową Azję,

Wschodnią Azję, kraje arabskie,

Europę Wschodnią, Amerykę Łacińską i kraje Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

A na tej osi Produkt Krajowy Brutto.

A na tej, zdrowie, przeżywalność dzieci.

I nie dziwi fakt,

że Afryka, na południe od Sahary, plasuje się na dole.

Ale kiedy ją rozbiję, gdy rozbiję ją

na bąbelki reprezentujące kraje,

gdzie wielkość bąbelków odzwierciedla liczbę ludności,

zobaczycie, że Sierra Leone i Mauritius różnią się ogromnie.

W ramach Afryki Subsaharyjskiej występują wielkie różnice.

Inne też mogę rozbić. Tu jest świat południowoazjatycki,

a tu arabski.

Tu wasze poszczególne wydziały,

Europa Wschodnia, Ameryka Łacińska, kraje Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Dochodzimy do sedna. Świat to continuum.

Nie możemy go podzielić na dwie części.

Tu mamy Mayflower a tu Waszyngtona,

który buduje, buduje kraj.

A tu Lincoln, rozwija je.

A tu Eisenhower, wprowadza do krajów nowoczesność.

A tu mamy dzisiejsze Stany Zjednoczone.

I na całej tej drodze mamy kraje.

To jest właśnie ważne

w rozumieniu przemian, jakim poddał się świat.

W tym miejscu chciałbym coś przekazać.

(Śmiech)

Moją powinnością jest, w imieniu reszty świata,

złożyć podziękowanie amerykańskim podatnikom,

za DHS, Ankiety Demograficzne i Zdrowotne.

Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy - nie, to nie jest żart.

To bardzo poważna sprawa.

To dzięki temu, że USA od 25 lat nieustannie finansują

bardzo dobrą metodologię.

w celu mierzenia umieralności dzieci,

mamy dziś pojęcie o tym, co dzieje się na świecie.

(Brawa)

To jest Rząd Amerykański w najlepszym wydaniu:

bezstronny, dostarczający informacje,

które służą ludziom

i udostępniający je bezpłatnie,

w Internecie, dla dobra nas wszystkich. Wielkie dzięki!

W całkowitym przeciwieństwie do Banku Światowego,

który skompilował informacje za rządowe pieniądze,

pieniądze z podatków, a teraz sprzedaje je z niewielkim zyskiem,

bardzo mało wydajną metodą Guttenberga.

(Brawa)

Ale ludzie, którzy zajmują się tym w Banku Światowym

należą do najlepszych na świecie.

Są wysoko kwalifikowanymi zawodowcami.

Chcielibyśmy, żeby nasze agencje międzynarodowe zmodernizowały się,

by zajmowały się światem w nowoczesny sposób, tak jak my.

A jeśli chodzi o swobodny dostęp do informacji i przejrzystość,

Stany Zjednoczone Ameryki są jednymi z najlepszych.

Niełatwo przechodzi to przez usta szwedzkiego profesora ochrony zdrowia.

(Śmiech)

I nie płacą mi, bym tu przyjechał, o nie.

Chciałbym Wam pokazać, co dzieje się z tymi danymi,

co możemy za pomocą tych danych pokazać.

Zobaczcie. To jest świat.

Z dochodem tu, i umieralnością dzieci tu.

Co się stało z tym światem?

Od roku 1950, na przestrzeni ostatnich 50 lat

odnotowujemy spadek umieralności dzieci.

I wiemy to właśnie dzięki DHS.

Mieliśmy wzrost dochodu.

Niebieskie kraje dawniej rozwijające się

mieszają się z dawnymi krajami zachodniej cywilizacji przemysłowej

i mamy continuum. Ale nadal mamy, oczywiście,

Kongo, o tu. Nadal mamy kraje tak biedne,

jakie zawsze mieliśmy w przeszłości.

To jest ten miliard na dole, o którym dziś usłyszeliśmy,

że wymaga zupełnie nowego podejścia.

Jak szybko to się stało?

Milenijne Cele Rozwoju MDG 4.

Stany Zjednoczone nie były zbyt chętne

by stosować MDG 4.

Ale jesteście głównym sponsorem, który pozwolił nam to zmierzyć.

Ponieważ jest to jedyny wskaźnik umieralności dzieci, jaki możemy analizować.

Mawialiśmy, że powinna spadać o cztery procent rocznie.

Sprawdźmy, jak wyglądało to w Szwecji.

Zawsze chwaliliśmy się szybkim rozwojem społecznym.

Tu byliśmy w roku 1900.

Rok 1900, Szwecja była tu.

Taka sama umieralność dzieci jak w Bangladeszu w roku 1990.

Mimo, że oni mieli niższy dochód.

Zaczęli bardzo dobrze. Dobrze korzystali z pomocy.

Zaszczepili dzieciaki. Zyskali dostęp do czystej wody.

Zmniejszyli umieralność dzieci

o niesamowite 4,7 procenta rocznie. Pokonali Szwecję.

Ten sam okres 16 lat dla Szwecji.

Druga runda, Szwecja w roku 1916,

przeciw Egiptowi w roku 1990.

Zaczynamy. Jeszcze raz zasługa leży też po stronie USA.

Dostają bezpieczną wodę. Dostają żywność dla ubogich.

Likwidują malarię.

5,5 procenta. Są szybsi niż Milenijny Cel Rozwoju.

I trzecia szansa dla Szwecji, tym razem w starciu z Brazylią.

I tu Brazylia robi nieprawdopodobny postęp społeczny

na przestrzeni ostatnich 16 lat.

I idą szybciej niż Szwecja.

To oznacza, że świat się ujednolica.

Kraje o średnim dochodzie,

wschodzące gospodarki, nadrabiają straty.

Przenoszą się do miast,

gdzie uzyskają jeszcze większą pomoc.

W tym momencie Szwedzi protestują.

Mówią: "To nie jest fair.

Te kraje miały szczepionki i antybiotyki,

które nie były dostępne w Szwecji.

Musimy przeprowadzić zawody w czasie rzeczywistym."

Okey. Dam Wam Singapur w roku, w którym się urodziłem.

Singapur miał dwa razy wyższą umieralność dzieci niż Szwecja.

Jest to najbardziej tropikalny kraj na świecie.

Moczary na równiku.

Zaczynamy. Trochę czasu zajęło im uzyskanie niepodległości,

ale szybko zaczęli rozwijać gospodarkę,

zainwestowali w społeczeństwo: pozbyli się malarii,

stworzyli znakomity system ochrony zdrowia,

który zostawił w tyle zarówno USA jak i Szwecję.

Nigdy nie przypuszczaliśmy, że dojdzie do tego, że pokonają Szwecję!

(Brawa)

Wszystkie te zielone kraje osiągnęły Milenijne Cele Rozwoju.

Tym żółtym prawie się to udaje.

Tym czerwonym krajom się nie udaje i potrzebna jest zmiana strategii,

a nie upraszczająca ekstrapolacja.

Naprawdę musimy znaleźć sposób,

by lepiej wspierać te kraje.

Winni jesteśmy szacunek krajom o średnim dochodzie

za to, co robią.

Cały nasz ogląd świata powinniśmy opierać na faktach.

To jest dolar na osobę. To jest wirus HIV w tych krajach.

Kolor niebieski to Afryka.

Wielkość bąbelków oznacza ilość nosicieli HIV.

Widzicie tu tragedię w Afryce Południowej.

Zarażone jest około 20 procent dorosłej populacji.

Mimo, że mają dość wysoki dochód,

mają ogromną liczbę zarażonych wirusem HIV.

Ale widzicie także, że i tu mamy kraje afrykańskie.

Nie ma czegoś takiego, jak epidemia HIV w Afryce.

Jest sporo, 5 do 10, krajów w Afryce,

gdzie poziom jest taki sam jak w Szwecji i Stanach Zjednoczonych,

a w innych jest bardzo wysoki.

Pokażę Wam, co się stało

w jednym z najlepszych krajów, o najprężniejszej gospodarce

w Afryce, i dobrze rządzonym, w Botswanie.

Mają bardzo wysoki poziom. Tu spada.

Chociaż teraz nie spada.

Bo tam, dzięki amerykańskiemu programowi PEPFAR

uruchomiono leczenie. I ludzie nie umierają.

I widzicie: nie wystarczy, powiedzieć,

że powodem jest wojna.

Bo tu, w Kongu, jest wojna.

A tu, w Zambii, jest pokój.

Nie jest to kwestia gospodarki. Bogatsze kraje mają trochę wyższy wskaźnik,

A gdy rozbiję Tanzanię według dochodu,

to bogatsze 20 procent Tanzanii

ma więcej HIV niż najbiedniejsza część.

Różni się to bardzo w skali kraju.

Spójrzcie na prowincje Kenii. Bardzo się różnią.

I tak to wygląda.

Nie chodzi o biedę. Chodzi o konkretną sytuację.

Prawdopodobnie o liczne relacje seksualne

wśród części heteroseksualnej populacji

w niektórych krajach, lub częściach krajów

w południowej i wschodniej Afryce.

Nie uogólniajcie tego jako Afryki. Nie róbcie z tego problemu rasowego.

Traktujcie to jako sprawę lokalną. I stosujcie prewencję w każdym miejscu,

w możliwy do zastosowania tam sposób.

I na koniec:

wśród tego miliarda najuboższych jest mnóstwo cierpienia, o którym nie wiemy.

wśród tego miliarda najuboższych jest mnóstwo cierpienia, o którym nie wiemy.

To ci, dla których nieosiągalny jest telefon komórkowy,

którzy jeszcze nie widzieli komputera

i nie mają w domu elektryczności.

To jest Konzo, choroba, którą przez 20 lat

badałem w Afryce.

Wywołuje ją spożywanie niedostatecznie przetworzonego korzenia manioku w czasie głodu.

Jest podobna do epidemii pelagry w Missisipi w latach 30-tych.

Jest podobna do innych chorób wywołanych złym odżywianiem.

Nigdy nie dotyka bogatych.

Widzieliśmy ją tu w Mozambiku.

To jest epidemia w Mozambiku. To jest epidemia w północnej Tanzanii.

Nigdy nie słyszeliście o tej chorobie.

Jest gorsza niż ebola

gdy się na nią zapadnie.

Powoduje kalectwo na całym świecie.

Na przestrzeni ostatnich dwóch lat

okaleczyła 2 000 ludzi

na południowym krańcu regionu Bandunda.

Tam odbywał się nielegalny handel diamentami.

Od czasu gdy UNITA opanowała ten rejon Angoli

już go tam nie ma.

Ale mają obecnie wielkie problemy gospodarcze.

A tydzień temu, po raz pierwszy,

wprowadzono cztery łącza internetowe.

Niech nie myli Was postęp na wschodzących rynkach

i ogromny potencjał ludzi z krajów o średnim dochodzie

i ogromny potencjał ludzi z krajów o średnim dochodzie

i spokojnych krajach o niskim dochodzie.

W tym miliardzie nadal tkwi wielka tajemnica

i potrzebny nam jest większy wachlarz pojęć

niż tylko "kraje rozwijające się" i "trzeci świat".

Potrzebny jest nam nowy sposób myślenia. Świat się ujednolica.

Ale, ale, ale nie ten dolny miliard.

Oni nadal są tak biedni jak zawsze byli.

Nie jest to trwały stan. Zmiana nie dokona się za sprawą jednej superpotęgi.

Ale Wy pozostaniecie

jedną z najważniejszych superpotęg.

I jedną z superpotęg budzących największe nadzieje na przyszłość.

To ta instytucja

odegra najbardziej kluczową rolę,

nie tylko dla Stanów Zjednoczonych, lecz dla świata.

Więc macie bardzo kiepską nazwę,

Departament Stanu. To nie jest Departament Stanu.

To jest Departament Świata.

Pokładamy w Was wielką nadzieję. Bardzo Wam dziękuję.

(Brawa)