Return to Video

ڕێژەی بەکارهێنانی مێشکت چەندە؟ - ڕیچارد ئی. سیتۆویچ

  • 0:06 - 0:10
    ئەفسانەیەکی نەمر هەیە دەڵێت ئێمە
    تەنها لە ٪١٠ ی مێشکمان بەکاردەهێنین،
  • 0:10 - 0:13
    لە ٪٩٠ ەکەی دیکە وەک
    توانای یەدەگی هەڵگیراون،
  • 0:14 - 0:16
    هاکستەر بەڵێنیداوە قوفڵی ئەم
    توانا شاراوەیە بکاتەوە.
  • 0:16 - 0:19
    بە میتۆدی "لەسەر بنەمای زانستی دەمار،"
  • 0:20 - 0:22
    بەڵام لەڕاستیدا هەمویان
    لە گیرفانی تۆدا کراوەن،
  • 0:22 - 0:25
    دوو لەسەر سیی جەماوەر و
    نزیکەی نەیوەی مامۆستایانی زانست
  • 0:25 - 0:28
    بەهەڵە باوەڕ بە ئەفسانەی ٪١٠ دەکەن،
  • 0:28 - 0:30
    لەساڵی ١٩٨٠ دا ویڵیام جەیمس،
  • 0:30 - 0:33
    کە بەباوکی دەرونناسی نئەمریکا اسراوە ووتی،
  • 0:33 - 0:35
    "زۆرێک لە ئێمە توانا
    شاراوەکانمان نابینین."
  • 0:36 - 0:37
    جەیمس مەبەستی وەک بەرەنگاریەکە،
  • 0:37 - 0:40
    نەک وەک تاوانبارکردنێک
    لە کەم بەکارهێنانی مێشک.
  • 0:40 - 0:42
    بەڵام هەڵە لێک تێنەگەیشتنەکە جێگیربووە.
  • 0:42 - 0:45
    هەروەها زانایان بۆ ماوەیەکی
    درێژ نەیان توانی درکی پێبکەن
  • 0:45 - 0:48
    مەبەست لە فراوانی لووەکانی پێشەوەی مێشکمان
  • 0:48 - 0:50
    یان فراوانی لوەکانی ئێسقانی
    سەروو دیواری کاسەی سەر چییە.
  • 0:50 - 0:53
    زیانەکان کاریگەری لەسەر بزوێنەر
    یاخود کەمبوونی هەستەوەری نەبووە،
  • 0:53 - 0:56
    بۆیە زاناکان گەیشتنە یەو یەنجامەی
    کە هیچ شتێکیان نەکردووە.
  • 0:57 - 0:59
    دەیان ساڵە، ئەم بەشانە پێیان دەوترا
    ناوچەی بێدەنگ،
  • 0:59 - 1:01
    کە فرمانکانیان ناڕوونن.
  • 1:01 - 1:03
    ئێمە لەو کاتەوە فێربووین
    کە ئەوان لەژێر هێڵی
  • 1:03 - 1:05
    جێبەجێکار و توانای یەکخستنە وەن ،
  • 1:05 - 1:07
    کەبەبێ ئەوە، بەزەحمەت مرۆڤ دەبووین.
  • 1:07 - 1:09
    زۆر گرنگن بۆ هۆکاری واتایی،
  • 1:09 - 1:11
    پلان دانان، وردبونەوە لە پرسیارەکان
  • 1:11 - 1:13
    و گونجاندنی نەرم لەگەڵ بارودۆخدا.
  • 1:14 - 1:17
    ئەو بیرۆکەیەی کە مێشکت لە 9/10 ی
    بە بێکار لە ناو کاسەی سەردا جێگیرە
  • 1:17 - 1:21
    گەمژانە دیارە کاتێک لێکی دەدەینەوە
    کە ئاخۆ مێشک چۆن وزە بەکار دێنێت.
  • 1:21 - 1:23
    مێشکە قرتێنەر و کەڵبەییەکان
  • 1:23 - 1:25
    لە ٪٥ کۆی وزەی لەش بەکاردەهێنن.
  • 1:25 - 1:27
    مێشکی مەیمون٪١٠ بەکار دەهێنێ.
  • 1:28 - 1:29
    مێشکی مرۆڤی پێگەیشتوو,
  • 1:29 - 1:32
    کە تەنها %2 ی بارستەی جەستە پێکدە‌هێنێت،
  • 1:32 - 1:35
    ڕۆژانە لە ٪٢٠ گلوکۆزی لەش دەسوتێنێت.
  • 1:36 - 1:38
    لە منداڵاندا ئەو رێژە یە بریتیە لە ٪٥٠ ،
  • 1:38 - 1:40
    و لە منداڵی ساوادا ٪٦٠.
  • 1:41 - 1:44
    ئەمە زۆر لەوە زیاترە کە پێشبینی دەکرێت
    بۆ قەبارەی ڕێژەی مێشکیان،
  • 1:44 - 1:47
    کە ڕێژەکەی زۆر بچووکە بە بەراورد بە جەستە.
  • 1:47 - 1:49
    مێشکی مرۆڤ کێشەکەی ١،٥ کیلۆگرامە،
  • 1:49 - 1:51
    مێشکی فیل کێشەکەی ٥ کیلۆگرامە،
  • 1:51 - 1:53
    و مێشکی نەهەنگ ٩ کیلۆگرامە،
  • 1:53 - 1:55
    بەڵام لەسەر بنەمای کێش،
  • 1:55 - 1:58
    بەڵام کۆمەڵەی پێچاوپێچی دەمارەکانی مرۆڤ
    لە هەموو جۆر و ڕەچەڵەکانی تر زیاترە.
  • 1:58 - 2:01
    ئەم پێچە چرانە هۆکاری ئەوەن
    کە ئێمەیان هۆشیار کردووە .
  • 2:02 - 2:04
    ئەم ئاڵوگۆڕیە لەنێوان قەبارەی جەستەدا
  • 2:04 - 2:06
    و ژمارەی دەمار سەرەکیەکان،
  • 2:06 - 2:07
    کە ئێمە دەگرێتەوە، دەتوانێت بەردەوام بێت.
  • 2:07 - 2:11
    مەیمونێكی ٢٥ کیلۆگرامی لە ڕۆژێکدا
    دەبێت ٨ کاتژمێر شت بخوات
  • 2:11 - 2:14
    بۆ پاراستنی مێشکێک کە
    ٥٣ بیلیۆن دەمار لە خۆدەگرێت.
  • 2:15 - 2:16
    داهێنانی چێشتلێنان،
  • 2:16 - 2:17
    یەک ملیۆن و نیو ساڵ لەمەو پێش،
  • 2:18 - 2:19
    سوودێكی زۆری پێبەخشیوین.
  • 2:19 - 2:22
    چێشتلێنان خواردن نەرمتر وسادە تر دەکاتەوە
  • 2:22 - 2:24
    لە دەرەوەی لەش.
  • 2:24 - 2:26
    وا دەکات ڕیخۆڵەمان ئاسانتر وزەی خۆی بمژێت.
  • 2:26 - 2:29
    چێشتلێنان لەکاتی دیاریکراودا
    و وزەی زیاتر دابین دەکات
  • 2:29 - 2:31
    وەک لەوەی کە ئێمە خواردنی خاو بخۆین
  • 2:31 - 2:33
    ئەوکات دەتوانین پارێزگاری لە مێشکمان بکەین
  • 2:33 - 2:36
    کە پێکهاتوە لە ٨٦ بلیۆن دەماری چڕ.
  • 2:36 - 2:38
    لە ٪٤٠ زیاتر لە مەیمون.
  • 2:39 - 2:40
    بەم شێوەیە کار دەکات .
  • 2:40 - 2:42
    نیوەی ئەو کالۆریەی مێشک دەیسوتێنێت
  • 2:42 - 2:44
    بە سادەیی بۆ ئەوەیە پارێزگاری
    لە پێکهاتە سەختەکەی بکات
  • 2:44 - 2:47
    بەپاڵپێوەنانی سۆدیۆم و ئایۆنەکانی پۆتاسیۆم
  • 2:47 - 2:50
    بە درێژایی پەردەی مێشک
    بۆ پاراستنی بارگەی کارەبایی.
  • 2:50 - 2:53
    بۆ ئەنجامدانی ئەمە، مێشک
    دەبێت وزەیەکی زیاتر لە خۆبگرێت.
  • 2:53 - 2:55
    بەکارێکی سەرسامکەر هەڵدەستێت
  • 2:55 - 3:00
    لەهەر خولەکێکدا ATP ٢١ ^ ٣.٤x١٠ گەردیلەی،
  • 3:00 - 3:03
    ATP خەڵوزی گەری جەستەیە.*****
  • 3:04 - 3:06
    تێچوونی بەرزی پاراستنی
    توانای پشوودان
  • 3:06 - 3:08
    لە هەموو ٨٦ بلیۆن دەماردا
  • 3:08 - 3:10
    مانای ئەوەیە کە وزەی کەم ماوە
  • 3:10 - 3:13
    بۆ ئەوەی ئاماژەکان بۆ خوارەوەی ئەکسۆنەکان
    دەربکەن و لە سەر وی سیناپسەکان،
  • 3:13 - 3:16
    دەمارەکان ئازاد دەکرێن
    کە لە ڕاستیدا شتەکان تەواو دەکەن.
  • 3:16 - 3:19
    تەنانەت ئەگەر تەنها ڕێژەیەکی
    زۆر کەم لە دەمارەکان
  • 3:19 - 3:22
    لە هەر کاتێک دا لە ناوچەیەک دەرکرا،
  • 3:22 - 3:26
    وزەی سوتێنراوی گەورە
    لە هەر کاتێکد بەسەر هەموو مێشکدا،
  • 3:26 - 3:27
    دەکرێت بەردەوام نەبێت.
  • 3:28 - 3:30
    لێرەدا توانای وزە دێتە ژوورەوە.
  • 3:30 - 3:35
    ڕێگەدان بە تەنها بەشێکی کەم لە خانەکان
    لە هەر کاتێکدا،
  • 3:35 - 3:37
    بە کۆدکردنی جیا جیا ناسراوە.
  • 3:37 - 3:38
    کەمترین وزە بەکار دەهێنێت،
  • 3:38 - 3:41
    بەڵام زۆرترین زانیاری هەڵئەدەگرێت.
  • 3:41 - 3:43
    چونکە ژمارەی کەم لە ئاماژەکان
  • 3:43 - 3:47
    هەزاران ڕێگای گونجاویان هەیە
    کە خۆیان دابەش بکەن.
  • 3:47 - 3:50
    بەکەمکردنەوەی کۆدی جیا
    لە ناو ژمارەیەکی زۆر لە دەمارەکان
  • 3:50 - 3:51
    ئەوا تێچونەکەی تێی دەچێت.
  • 3:51 - 3:54
    خراپتر، ئەگەر ڕێژەیەکی
    زۆری خانەکان نەسوتێندرێن،
  • 3:54 - 3:56
    ئەوا زیادە و ناپێویست دەبن
  • 3:56 - 3:59
    و پاشان بۆ ماوەیەکی
    درێژ گەشەسەندنیان نامێنێت.
  • 3:59 - 4:02
    چارەسەر ئەوەیە ڕێژەی
    باشترین خانەکان بدۆزرێتەوە
  • 4:02 - 4:04
    کە مێشک دەتوانێت
    لە یەک کاتدا چالاکیان بکات
  • 4:04 - 4:06
    بۆ زۆرترین کارایی،
  • 4:06 - 4:11
    لە نێوان ٪١ بۆ ٪١٦ خانەکان
    پێویستە لە هەر ساتێکدا چالاک بێت.
  • 4:11 - 4:14
    ئەمە سنوری وزەیە
    کە دەبێت لەگەڵی بژین
  • 4:14 - 4:15
    بۆ ئەوەی بەهەموو شێوەیەک بە ئاگابین
  • 4:15 - 4:17
    پێویستی پاراستنی سەرچاوەکان
  • 4:17 - 4:19
    هۆکاری ئەوەیە
    زۆربەی کردارەکانی مێشک
  • 4:19 - 4:22
    دەبێت لە دەرەوەی هۆشدا ڕووبدات.
  • 4:22 - 4:24
    لەبەر ئەوەیە فرە ئەرکی
    کاری گەمژانەیە.
  • 4:24 - 4:27
    ئێمە بە سادەیی کەم و کورتی وزەمان هەیە
    بۆ ئەوەی دوو شت بە یەکجار یی ئەنجام بدەین،
  • 4:27 - 4:29
    بەتەنیا بۆ سێ یا پێنج لێیان گەڕی.
  • 4:29 - 4:31
    کاتێک هەوڵ دەدەین، هەر ئەرکێک
    وەکو پێویست ئەنجام نادەین
  • 4:31 - 4:33
    وەک لەوەی تەواوی سەرنجمانی پێبدەین.
  • 4:33 - 4:35
    ژمارەکان دژی ئێمەن.
  • 4:35 - 4:37
    مێشکت زیرەک و بەهێزە.
  • 4:37 - 4:41
    ئەوەندە بەهێز بێت کە پێویستی بە
    هێزی زۆر هەیە بۆ مانەوە بە بەهێزی.
  • 4:41 - 4:42
    و زۆر زیرەک
  • 4:42 - 4:45
    کە دروست کراوە بە
    پلانێکی وزەی زۆر.
  • 4:45 - 4:48
    کەواتە مەهێڵە ئەفسانەیەکی ساختە
    تۆ گوناهبار بکات
  • 4:48 - 4:50
    دەربارەی مێشکە تەمبەڵەکەت.
  • 4:50 - 4:52
    تاوان و هەڵە دەبێتە هۆی بەفیڕۆدانی وزە.
  • 4:52 - 4:53
    دوای هەموو ئەمانە،
  • 4:53 - 4:55
    تۆ درکت نەکردوە
    بەفیڕۆدانی وزەی دەروونی گەمژەییە؟
  • 4:55 - 4:58
    تۆ ملیارەها دەماری بەهێز و برسیت هەیە
    بۆ پارستن.
  • 4:58 - 4:59
    کەواتە بەسەریدا تێپەڕە!
Title:
ڕێژەی بەکارهێنانی مێشکت چەندە؟ - ڕیچارد ئی. سیتۆویچ
Speaker:
ڕیچارد ئی. سیتۆویچ
Description:

دوو لەسەر سێی دانیشتوان بڕوایان بە ئەفسانەیەک هەیە کە ماوەی زیاتر لە سەدەیەکە پروپانگەدەی بۆ کراوە : کە ئێمە تەنیا لە٪١٠ی مێشکمان بەکار ئەهێنین. بە زەحمەت مێشکە دەمارییەکانمان گەشەی کردووە بۆ بەکارهێنانی کەمترین بڕی وزە لە کاتی هەڵگرتنی زۆرترین زانیاری گونجاودا -- ئەرکێک پێویستی بە هەموو مێشکە. ڕیچارد ئی سیتۆویک ئەم ئەفسانە دەمارییە دەخاتە ڕوو (و ڕوونی دەکاتەوە کە بۆچی ئێمە لە فرە ئەرکدا ئەوەندە باش نین).
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:16

Kurdish (Central) subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.