< Return to Video

Böbrek Taşlarına Ne Sebep Olur? - Arash Shadman

  • 0:08 - 0:13
    Kaydedilen en büyük böbrek taşı
    1 kilogramdan daha fazla ağırlıktaydı
  • 0:13 - 0:17
    ve çapı 17 santimetreden de büyüktü.
  • 0:17 - 0:21
    Aslında hasta, hindistan cevizi
    büyüklüğündeki bu taşı yutmadı.
  • 0:21 - 0:23
    Böbrek taşları vücut içinde oluştu,
  • 0:23 - 0:28
    ama ne yazık ki taşları dışarı
    çıkarmak acı vericidir.
  • 0:29 - 0:33
    Böbrek taşları sıkıca birleşmiş
    kristallerdir ve böbreklerde,
  • 0:33 - 0:34
    üreterlerde,
  • 0:34 - 0:35
    mesanede
  • 0:35 - 0:37
    veya üretrada üretilir.
  • 0:37 - 0:40
    İdrarın içeriğinde birçok iyon
    bulunur; bunlar kalsiyum,
  • 0:40 - 0:40
    sodyum,
  • 0:40 - 0:41
    potasyum,
  • 0:41 - 0:42
    oksalat,
  • 0:42 - 0:43
    ürik asit
  • 0:43 - 0:45
    ve fosfattır.
  • 0:45 - 0:48
    Eğer bu iyonların içeriği çok yükselirse
  • 0:48 - 0:51
    veya idrar çok asidik veya bazik olursa,
  • 0:52 - 0:56
    iyonlar kümeleşir ve kristalleşir.
  • 0:57 - 0:58
    Sorun çözülmedikçe
  • 0:58 - 1:04
    kristaller kademeli olarak haftalar,
    aylar ve hatta yıllarca büyüyecek,
  • 1:04 - 1:07
    tanı konulabilir böbrek taşı oluşacaktır.
  • 1:08 - 1:12
    Kalsiyum oksalat en yaygın
    oluşan kristal türüdür
  • 1:12 - 1:16
    ve böbrek taşlarının %80'ini oluşturur.
  • 1:17 - 1:21
    Daha az yaygın olarak böbrek taşları
    kalsiyum fosfat veya ürik asitten oluşur.
  • 1:22 - 1:24
    Magnezyum, amonyum, fosfat
  • 1:24 - 1:28
    veya strüvit minerallerinden oluşan taşlar
  • 1:28 - 1:31
    bakteri enfeksiyonuna sebep olabilir.
  • 1:31 - 1:35
    Daha nadir olarak genetik
    bozukluklar veya bazı ilaçlar
  • 1:35 - 1:37
    taşlara sebep olabilir.
  • 1:38 - 1:43
    Böbrek taşı hareket edene
    kadar tespit edilemeyebilir.
  • 1:44 - 1:47
    Taş böbrekten üretere harekete geçtiğinde
  • 1:47 - 1:52
    taşın keskin kenarları
    üriner yolun duvarlarını çizer.
  • 1:52 - 1:57
    Dokuda bulunan sinir uçları
    şiddetli ağrı sinyallerini
  • 1:57 - 1:59
    sinir sistemine yollar.
  • 2:00 - 2:04
    Çizikler idrara kan akışına yol açabilir.
  • 2:04 - 2:07
    Bu duruma mide bulantısı,
  • 2:07 - 2:08
    kusma,
  • 2:08 - 2:11
    idrar yaparken yanma
    gibi semptomlar eşlik eder.
  • 2:11 - 2:15
    Eğer taş idrar akışını
    tıkayacak kadar büyürse,
  • 2:15 - 2:17
    enfeksiyon yapabilir
    veya geri kaçışa sebep olabilir.
  • 2:17 - 2:20
    Böylece böbrek kendine zarar verir.
  • 2:21 - 2:24
    Ancak çoğu böbrek taşı bu kadar
    ciddi duruma sebep olmaz,
  • 2:24 - 2:27
    hatta girişimsel tedaviye gerek duyulmaz.
  • 2:27 - 2:30
    5 milimetre çapından daha küçük olanlar
  • 2:30 - 2:34
    genellikle kendi kendine vücuttan atılır.
  • 2:34 - 2:37
    Doktor sıklıkla bol miktarda
    su içmeyi önerir.
  • 2:37 - 2:40
    Böylece taşın düşme hızını arttırır.
  • 2:40 - 2:42
    Belki ağrı kesici de tavsiye edebilir.
  • 2:43 - 2:47
    Eğer taş biraz daha büyükse
    alfa blokörler gibi ilaçlar
  • 2:47 - 2:50
    üreterdeki kasları gevşetir
  • 2:50 - 2:53
    ve taşın geçmesini kolaylaştırır.
  • 2:54 - 2:56
    Bir diğer ilaç türü olan potasyum sitrat
  • 2:56 - 3:01
    daha az asidik idrar oluşturacak
    şekilde taşları çözer.
  • 3:03 - 3:06
    10 milimetreye kadar olan taşlara
    orta boylu taşlar denir
  • 3:06 - 3:11
    ve tedavi seçeneği olarak
    ses dalgaları ile parçalanır.
  • 3:11 - 3:16
    Ekstrakorporal şok kullanan litotripsi
    yüksek yoğunluklu dalgalar kullanır
  • 3:16 - 3:20
    ve ultrasonik enerjiyi
    direkt taşlara odaklar.
  • 3:21 - 3:25
    Bu dalgalar taşın içinde
    titreşimler oluşturur.
  • 3:25 - 3:28
    Küçük baloncuklar taşı zorlar.
  • 3:29 - 3:33
    Bu kombine güçler
    taşı küçük parçalara böler.
  • 3:33 - 3:36
    Böylece vücuttan daha kolay çıkarlar.
  • 3:37 - 3:40
    Eğer taş çok büyükse,
  • 3:40 - 3:43
    taşı sesle parçalamak
    iyi bir yöntem değildir.
  • 3:43 - 3:46
    Bazen girişimsel yöntemler gerekli olur.
  • 3:47 - 3:53
    Sert bir boru olan stent, üretere
    yerleştirilir ve üreter genişletilir.
  • 3:53 - 3:58
    Optik kablolar lazer dalgalarını
    iletir, böylece taş kırılır.
  • 3:58 - 4:01
    Taşlar ayrıca cerrahi bir kesiyle,
  • 4:01 - 4:04
    hastanın sırt veya kasığından alınır.
  • 4:04 - 4:08
    İlk korunma olarak böbrek taşlarından
    kaçınmaya ne dersiniz?
  • 4:08 - 4:10
    Taşa eğilimi olan insanlar için
  • 4:10 - 4:12
    doktorları onlara bol su önerir.
  • 4:12 - 4:16
    Böylece kalsiyum oksalat ve
    diğer iyonlar suda çözünür.
  • 4:16 - 4:19
    Ağrılı taşlar da oluşamaz.
  • 4:21 - 4:22
    Patates cipsi,
  • 4:22 - 4:23
    ıspanak,
  • 4:23 - 4:24
    ravent otu
  • 4:24 - 4:26
    ve pancar oksalat bakımından zengindir.
  • 4:26 - 4:29
    Bu yüzden doktorlar bunları kısıtlar.
  • 4:30 - 4:32
    Kalsiyum taşlarda sık bulunmasına rağmen,
  • 4:32 - 4:36
    yiyecek ve içeceklerde bulunan kalsiyum
  • 4:36 - 4:39
    oksalatla bağırsaklarda birleşir
  • 4:39 - 4:43
    ve böbreklere ulaşmadan önce
    emilerek taş oluşmasını engeller.
  • 4:43 - 4:46
    Eğer böbrek taşın varsa yalnız değilsin.
  • 4:46 - 4:49
    Veriler taş oranının yükselmekte
    olduğunu gösteriyor
  • 4:49 - 4:53
    ama büyük ihtimalle dünya rekoru
    yakın zamanda kırılmayacak.
Title:
Böbrek Taşlarına Ne Sebep Olur? - Arash Shadman
Description:

Tüm dersi gör: http://ed.ted.com/lessons/what-causes-kidney-stones-arash-shadman

Kaydedilen en büyük böbrek taşı 1 kilogramdan fazla ve 17 santimetre çapındadır. Aslında hasta, hindistan cevizi büyüklüğündeki taşı yutmadı; böbrek taşı vücut içinde oluştu. Peki nasıl oluştuğu yerde böyle büyüdü? Neden dışarı çıkarmak bu kadar acı verici? Arash Shadman böbrek taşlarının bilimsel yönünü paylaşıyor.

Dersi veren Arash Shadman, Animasyonu yapan TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:15

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.