Laura Snyder: De Filosofische Ontbijtclub

In 1812 ontmoetten vier mannen aan de universiteit van Cambridge elkaar voor het ontbijt. Wat begon als een gepassioneerde maaltijd groeide uit tot een nieuwe wetenschappelijke revolutie. Deze mannen - die zichzelf 'natuurfilosofen' noemden voor ze zich later 'wetenschapper' gingen noemen - introduceerden vier belangrijke principes in het wetenschappelijk onderzoek. Historica en filosofe Laura Snyder vertelt hun intrigerende verhaal.

Ga even met mij terug

naar de 19e eeuw,

en wel naar 24 juni 1833.

De British Association
for the Advancement of Science

houdt haar derde zitting
aan de Universiteit van Cambridge.

Het is de eerste nacht van de zitting.

Er vindt een confrontatie plaats

die de wetenschap voor altijd zal veranderen.

Een bejaarde, grijzende man staat op.

De leden van de vereniging zien verrast

dat het de dichter Samuel Taylor Coleridge is.

Die is al jaren niet meer van huis geweest.

Ze zijn zelfs nog meer verrast
door wat hij zegt.

"Jullie moeten ophouden
met jezelf natuurfilosofen te noemen."

Coleridge vond dat ware filosofen als hijzelf

over de kosmos nadachten vanuit hun fauteuils.

Ze liepen niet rond te struinen
in fossielenputten

of rommelige experimenten te doen
met elektrische batterijen

zoals de leden van de British Association.

De menigte werd boos en begon te protesteren.

De jonge Cambridgegeleerde
William Whewell stond op

en kalmeerde het publiek.

Hij ging beleefd akkoord dat een geschikte naam

voor de leden van de vereniging niet bestond.

"Als ‘filosofen’ een te brede
en te verheven benaming is,

noem ons dan,
naar analogie met ‘kunstenaar’ (artist),

‘wetenschapper’ (scientist)", zei hij.

Dit was de eerste keer
dat het woord ‘scientist’

publiekelijk werd geuit,

slechts 179 jaar geleden.

Ik hoorde over deze confrontatie
toen ik op de universiteit zat.

Ik was er meteen weg van.

Hoe kon het woord wetenschapper

vóór 1833 niet hebben bestaan?

Hoe werden wetenschappers ervóór benoemd?

Hoe kwam het dat er net toen
plots een nieuwe naam nodig was?

Hoe kwam het dat er net toen
plots een nieuwe naam nodig was?

Vóór deze samenkomst waren het
getalenteerde amateurs die de natuur bestudeerden.

Vóór deze samenkomst waren het
getalenteerde amateurs die de natuur bestudeerden.

Denk aan de plattelandspredikant of landheer

bezig met het verzamelen
van zijn kevers of fossielen,

zoals Charles Darwin, bijvoorbeeld,

of een ingehuurd hulpje van een edelman,
zoals Joseph Priestley.

Die was, toen hij zuurstof ontdekte,

de literaire metgezel van

de markies van Lansdowne.

Daarna waren het wetenschappers,

professionals met een bijzondere
wetenschappelijke methode,

doelstellingen, verenigingen en financiering.

Veel van deze revolutie kan worden
herleid tot vier mannen

die in 1812 samenkwamen
aan de universiteit van Cambridge:

Charles Babbage, John Herschel,
Richard Jones en William Whewell.

Het waren briljante, gedreven mannen

die verbazingwekkende dingen hebben bereikt.

Charles Babbage,
bekend bij de meeste TED-leden,

was de uitvinder
van de eerste mechanische calculator

en het eerste prototype
van een moderne computer.

John Herschel bracht de sterren
van het zuidelijk halfrond in kaart

en was in zijn vrije tijd
mede-uitvinder van de fotografie.

Ik weet zeker dat we allemaal
even productief konden zijn

mochten Facebook of Twitter
niet zoveel tijd vragen.

Richard Jones werd een belangrijk econoom

die later Karl Marx beïnvloedde.

Whewell bedacht niet alleen de term ‘wetenschapper’,

en de woorden ‘anode, kathode en ion’.

Hij nam het voortouw
in de internationale grote wetenschap

met zijn wereldwijde onderzoek over de getijden.

In de winter van 1812 en 1813

kwamen de vier samen in Cambridge
voor wat zij ‘een filosofisch ontbijt’ noemden.

Het ging over wetenschap

en de noodzaak
van een nieuwe wetenschappelijke revolutie.

Ze vonden dat de wetenschap stagneerde

sinds de dagen van de wetenschappelijke revolutie

in de 17e eeuw.

Het werd tijd voor de nieuwe revolutie

waarvoor ze ijverden.

Wat zo geweldig is aan deze mannen

is dat ze niet alleen

zo’n grandioze studentikoze dromen hadden,

maar ze ook nog uitvoerden ook,

zelfs verder dan hun wildste dromen.

Vandaag ga ik het hebben over vier grote veranderingen
in de wetenschap door deze mannen.

Vandaag ga ik het hebben over vier grote veranderingen
in de wetenschap door deze mannen.

Ongeveer 200 jaar eerder

hadden Francis Bacon,
en later Isaac Newton,

een inductieve wetenschappelijke methode voorgesteld.

Die methode begint met
observaties en experimenten

Die methode begint met
observaties en experimenten

en komt vandaar tot generalisaties
over de natuur: de natuurwetten.

Die natuurwetten blijven altijd onderworpen
aan herziening of afwijzing

als nieuw bewijsmateriaal wordt gevonden.

In 1809 gooide David Ricardo roet in het eten

door te beweren dat de economische wetenschap

een andere, deductieve methode
zou moeten toepassen.

Het probleem was
dat een invloedrijke groep in Oxford

argumenteerde dat,
omdat ze zo goed werkte in de economie,

deze deductieve methode

ook in de natuurwetenschappen
moest worden toegepast.

De leden van de club van het filosofische ontbijt
waren het daarmee oneens.

Ze schreven boeken en artikelen
om de inductieve methode

in alle wetenschappen te bevorderen.

Die werden gelezen door natuurfilosofen,

studenten en leden van het publiek.

Het lezen van een van Herschels boeken

was een openbaring voor Charles Darwin.

Later zou hij zeggen:
"Bijna niets in mijn leven

heeft zo’n diepe indruk op me gemaakt.

Daardoor wilde ik mij wijden

aan het uitbreiden van de natuurkennis."

Het gaf ook vorm
aan Darwins wetenschappelijke methode,

evenals aan die van zijn collega's.

[Wetenschap tot nut van het algemeen]

Vroeger geloofde men
dat wetenschappelijke kennis

ten goede moest komen
aan de koning of koningin,

of moest dienen
voor je eigen persoonlijke gewin.

Zo hadden kapiteins informatie nodig

over de getijden om veilig
de haven te kunnen binnenvaren.

Havenmeesters verzamelden die kennis

om ze te verkopen aan de kapiteins.

De filosofische ontbijtclub veranderde dat

door samen te werken.

Whewells wereldwijde studie van de getijden

resulteerde in openbare getijdetabellen
en getijdekaarten

waardoor alle kapiteins

gratis over de kennis
van de havenmeesters konden beschikken.

Herschel hielp door getijdewaarnemingen

aan de kust van Zuid-Afrika.

Hij kloeg bij Whewell dat hij voor zijn moeite
bij een hevig hoogtij van de dokken werd geslagen.

Hij kloeg bij Whewell dat hij voor zijn moeite
bij een hevig hoogtij van de dokken werd geslagen.

De vier mannen hielpen elkaar in elk opzicht.

Ze lobbyden ook onophoudelijk
bij de Britse regering

voor geld om Babbages toestellen
te kunnen bouwen.

Ze geloofden dat die

enorme praktische gevolgen voor de samenleving
met zich zouden meebrengen.

In de dagen vóór de zakrekenmachines,

vond je de getallen die de meeste professionals

-- bankiers, verzekeringsagenten, scheepskapiteins, ingenieurs — nodig hadden

terug in naslagwerken als deze,

vol tafels met getallen.

Deze tafels werden altijd weer opnieuw

volgens een vaste procedure berekend

door deeltijdse werkers die, verbazingwekkend genoeg,
‘computers’ werden genoemd.

Deze berekeningen waren echter heel moeilijk.

Deze nautische almanak

gaf de maanstanden
voor elke maand van het jaar.

Elke maand vereiste 1.365 berekeningen.

Deze tafels stonden daarom vol fouten.

Babbages ‘verschilmachine'
was de eerste mechanische calculator

ontworpen om deze tabellen
nauwkeurig te berekenen.

Twee modellen van zijn apparaat
werden in de afgelopen 20 jaar gebouwd

door een team van het Wetenschapsmuseum van Londen

aan de hand van zijn eigen plannen.

Dit staat nu in het Computer History Museum
in Californië,

en het rekent nauwkeurig. Het werkt!

Later werd Babbages ‘analytische machine’

de eerste mechanische computer
in de moderne betekenis.

Hij had een apart geheugen
en een centrale processor.

Hij kon itereren, voorwaardelijk aftakken

en parallel verwerken.

Hij was programmeerbaar met ponskaarten,

een idee dat Babbage ontleende
aan het jacquardweefgetouw.

Tragisch genoeg werden Babbages toestellen
tijdens zijn leven nooit gebouwd

omdat de meeste mensen dachten

dat niet-menselijke computers
geen openbaar nut zouden hebben.

dat niet-menselijke computers
geen openbaar nut zouden hebben.

[Nieuwe wetenschappelijke instellingen]

De Royal Society of London,
gesticht in Bacons tijd, werd

de meest vooraanstaande
wetenschappelijke sociëteit in Engeland

en zelfs in de wereld.

In de 19e eeuw was het

een soort gentleman's club geworden

voornamelijk bevolkt door oudheidkundigen,
literatoren en edelen.

De leden van de filosofische ontbijtclub

gaven mee vorm aan een aantal
nieuwe wetenschappelijke genootschappen,

met inbegrip van de British Association.

Deze nieuwe verenigingen vereisten

dat hun leden actieve onderzoekers waren
die hun resultaten publiceerden.

Zij herstelden de traditie van vraag en antwoord

nadat hun wetenschappelijke artikels waren gelezen.

De Royal Society had dat stopgezet

wegens ongepast.

Voor de eerste keer
mochten vrouwen ook meedoen.

Leden werden aangemoedigd om hun vrouwen,

dochters en zusters naar de bijeenkomsten
van de British Association mee te brengen.

Terwijl van de vrouwen alleen werd verwacht

dat ze openbare lezingen en sociale gebeurtenissen
zoals deze zouden bijwonen,

begonnen ze ook
in de wetenschappelijke sessies te infiltreren.

De British Association zou later de eerste

belangrijke nationale wetenschappelijke
organisatie ter wereld zijn

die vrouwen als volwaardige leden aannam.

[Externe financiering voor de wetenschap]

Tot in de 19e eeuw moesten natuurfilosofen
hun eigen apparatuur en benodigdheden betalen.

Tot in de 19e eeuw moesten natuurfilosofen
hun eigen apparatuur en benodigdheden betalen.

Tot in de 19e eeuw moesten natuurfilosofen
hun eigen apparatuur en benodigdheden betalen.

Af en toe werden prijzen toegekend

zoals die aan John Harrison in de 18e eeuw

voor het oplossen
van het zogenaamde lengtegraadprobleem.

Maar prijzen werden alleen toegekend
na de feiten,

als ze al werden toegekend.

Op advies van de filosofische ontbijtclub

begon de British Association het extra geld

van de vergaderingen te gebruiken
voor het geven van subsidies

voor onderzoek in de sterrenkunde,
de getijden, fossiele vissen,

scheepsbouw, en vele andere gebieden.

Deze subsidies werden niet alleen voor onderzoek

aan minder rijke mannen toegekend,

maar ze moedigden ook aan
om de gebaande paden te verlaten

in plaats van gewoon een vooraf gestelde vraag
proberen op te lossen.

Uiteindelijk volgden de Royal Society

en de wetenschappelijke genootschappen
van andere landen,

gelukkig maar, dit stramien.

Dit bepaalt een groot deel
van het wetenschappelijke landschap van vandaag.

De filosofische ontbijtclub
hielp dus de moderne wetenschapper uitvinden.

De filosofische ontbijtclub
hielp dus de moderne wetenschapper uitvinden.

Dat is het heldhaftige deel van hun verhaal.

Er is ook een keerzijde.

Ze hebben ten minste één van de gevolgen
van hun revolutie niet voorzien.

Ze hebben ten minste één van de gevolgen
van hun revolutie niet voorzien.

Zij zouden diep ontzet zijn geweest

door de hedendaagse ontkoppeling
tussen wetenschap en de rest van de cultuur.

Het is schokkend om je te realiseren

dat slechts 28 procent van de Amerikaanse volwassenen

zelfs maar over een basisniveau
van wetenschappelijke geletterdheid beschikken.

Dat werd getest met eenvoudige vragen als:

"Hebben mensen en dinosaurussen
tezelfdertijd op Aarde geleefd?"

en "Welk deel van de Aarde is bedekt met water?"

Zodra wetenschappers
leden van een beroepsgroep werden,

verminderde langzaamaan
het contact met de rest van ons.

Dat is het onbedoelde gevolg
van de revolutie

die begon met onze vier vrienden.

Charles Darwin zei:

"Ik denk wel eens
dat algemene en populaire verhandelingen

bijna net zo belangrijk zijn
voor de vooruitgang van de wetenschap

als origineel werk."

In feite werd 'De oorsprong der soorten' geschreven

voor een algemeen en groot publiek.

Het werd vlak na de publicatie veel gelezen.

Darwin wist
wat wij vergeten lijken te zijn:

dat de wetenschap er niet alleen is
voor de wetenschappers.

Bedankt.

(Applaus)