Λώρα Σνάιντερ: Το Κλαμπ του Φιλοσοφικού Πρωινού

Το 1812, τέσσερις άνδρες στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ βρέθηκαν για πρωινό. Αυτό που ξεκίνησε σαν ένα παθιασμένο γεύμα κατέληξε σε μια νέα επιστημονική επανάσταση, στην οποία αυτοί οι άνδρες -- που αυτοαποκαλούνταν "φυσικοί φιλόσοφοι" μέχρι που επινόησαν τον όρο "επιστήμονας" -- εισήγαγαν τέσσερις νέες αρχές στην επιστημονική έρευνα. Η ιστορικός και φιλόσοφος Λώρα Σνάιντερ αφηγείται την ενδιαφέρουσα ιστορία τους.

Θα ήθελα να έρθετε για μια στιγμή μαζί μου πίσω

στον 19ο αιώνα,

συγκεκριμένα στις 24 Ιουνίου 1833.

Η Βρετανική Ένωση για την Προαγωγή της Επιστήμης

έχει την τρίτη της συνάντηση
στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Είναι η πρώτη νύχτα της συνάντησης,

και θα προκύψει μια διαφωνία

που θα αλλάξει την επιστήμη για πάντα.

Ένας ηλικιωμένος ασπρομάλλης κύριος σηκώνεται.

Τα μέλη της ένωσης ξαφνιάζονται
όταν συνειδητοποιούν

πως είναι ο ποιητής Σάμιουελ Τέιλορ Κόλριτζ,

που δεν είχε καν βγει από το σπίτι του εδώ και χρόνια μέχρι εκείνη την ημέρα.

Και ξαφνιάζονται ακόμα περισσότερο από το τι λέει.

"Πρέπει να σταματήσετε να αυτοαποκαλείστε
φυσικοί φιλόσοφοι."

Ο Κόλριτζ ένιωθε πως οι αληθινοί φιλόσοφοι,
όπως κι εκείνος,

αναλογίζονταν τον κόσμο από τις πολυθρόνες τους.

Δεν θα έπεφταν στις λάσπες και σε λάκους
με απολιθώματα

ούτε θα έκαναν ακατάστατα πειράματα με ηλεκτρόδια

όπως τα μέλη της Βρετανικής Ένωσης.

Το πλήθος εκνευρίστηκε και άρχισε
να παραπονιέται δυνατά.

Ένας νεαρός ακαδημαϊκός του Κέιμπριτζ ,
ονόματι Γουίλιαμ Χίουελ, σηκώθηκε

και ησύχασε το ακροατήριο.

Ευγενικά συμφώνησε πως ένα πιο σωστό όνομα

για τα μέλη της Ένωσης δεν υπήρχε.

"Αν ο όρος 'φιλόσοφοι' θεωρείται
πολύ γενικός και υψηλόφρων",

είπε, "τότε σε αναλογία με τον όρο 'καλλιτέχνης'

μπορούμε να οριστούμε 'επιστήμονες.'"

Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η λέξη επιστήμονας

αρθρώθηκε δημόσια,

πριν από μόλις 179 χρόνια.

Πρώτη φορά άκουσα για αυτή τη διαφωνία
όταν έκανα το μεταπτυχιακό μου,

και με ξάφνιασε.

Θέλω να πω, πώς μπορεί η λέξη επιστήμονας

να μην υπήρχε μέχρι το 1833;

Πώς αποκαλούσαν τους επιστήμονες πριν;

Τι είχε αλλάξει ώστε να κάνει απαραίτητο
το νέο όνομα

εκείνη ακριβώς τη στιγμή;

Πριν από αυτή τη συνάντηση αυτοί
που μελετούσαν το φυσικό κόσμο

ήταν ταλαντούχοι ερασιτέχνες.

Σκεφτείτε τον τοπικό κλήρο ή τους άρχοντες

να συλλέγουν σκαθάρια ή απολιθώματα,

όπως ο Κάρολος Δαρβίνος, για παράδειγμα,

ή το υπηρετικό προσωπικό ευγενών,
όπως ο Τζόσεφ Πρίσλεϊ,

που ήταν ο συγγραφικός σύντροφος

του Μαρκήσιου του Λάνσνταουν

όταν ανακάλυψε το οξυγόνο.

Μετά από αυτό ήταν επιστήμονες,

επαγγελματίες με συγκεκριμένη
επιστημονική μέθοδο,

στόχους, ενώσεις, και χρηματοδότηση.

Μεγάλο μέρος αυτής της επανάστασης μπορεί
να αποδοθεί σε 4 άνδρες

που γνωρίστηκαν στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ
το 1812:

ο Τσαρλς Μπάμπατζ, ο Τζον Χέρσελ, ο Ρίτσαρντ Τζόουνς και ο Γουίλιαμ Χιούελ.

Αυτοί ήταν λαμπροί άνδρες, με κίνητρο

που κατόρθωσαν απίστευτα πράγματα.

Ο Τσαρλς Μπάμπατζ, γνωστός νομίζω σε εμάς στο TED,

εφηύρε τον πρώτο μηχανικό υπολογιστή

και το πρώτο πρωτότυπο του σύγχρονου υπολογιστή.

Ο Τζον Χέρσελ χαρτογράφησε τα αστέρια
του νοτίου ημισφαιρίου,

και στον ελεύθερό του χρόνο,
συν-εφηύρε τη φωτογραφία.

Είμαι σίγουρη πως όλοι μπορούμε
να είμαστε τόσο παραγωγικοί

αν δεν έχουμε το Facebook
ή το Twitter να μας τρώει το χρόνο.

Ο Ρίτσαρντ Τζόουνς έγινε ένας
σημαντικός οικονομολόγος

που αργότερα επηρέασε τον Καρλ Μαρξ.

Και ο Χίουελ όχι μόνο επινόησε τον όρο επιστήμονας,

όπως και τις λέξεις άνοδος, κάθοδος και ιόν,

αλλά πρωτοστράτησε στη διεθνή μεγάλη επιστήμη

με την παγκόσμια έρευνά του πάνω στην παλίρροια.

Στο χειμώνα του Κέμπριτζ του 1812 και του 1813,

οι τέσσερίς τους βρίσκονταν για κάτι που αποκαλούσαν φιλοσοφικά πρωινά.

Μιλούσαν για επιστήμη

και για την ανάγκη για μια νέα
επιστημονική επανάσταση.

Ένιωθαν πως η επιστήμη είχε λιμνάσει

από τις ημέρες της επιστημονικής επανάστασης
που συνέβη

το 17ο αιώνα.

Ήταν καιρός για μια νέα επανάσταση,

την οποία υποσχέθηκαν να φέρουν,

και το καταπληκτικό με αυτούς τους ανθρώπους είναι,

πως όχι μόνο είχαν αυτά

τα μεγαλεπήβολα φοιτητικά όνειρα,

αλλά και τα συνέχισαν,

πέρα από τα πιο τρελά τους όνειρα.

Και θα σας πω σήμερα

για τέσσερις μεγάλες αλλαγές στην επιστήμη που αυτοί οι άνδρες έφεραν.

Περίπου 200 χρόνια πριν,

ο Φράνσις Μπέικον και αργότερα ο Ισαάκ Νεύτωνας,

είχαν προτείνει μια επαγωγική επιστημονική μέθοδο.

Αυτή είναι μια μέθοδος που ξεκινά από

παρατηρήσεις και πειράματα

και προχωρά προς γενικεύσεις για τη φύση που λέγονται φυσικοί νόμοι,

που πάντα θα υπόκεινται σε επαληθεύσεις
ή και απόρριψη

με την εμφάνιση νέων στοιχείων.

Όμως, το 1809, ο Ντέιβιντ Ρικάρντο
αναστάτωσε τα πράγματα

ισχυριζόμενος πως η επιστήμη των οικονομικών

πρέπει να χρησιμοποιήσει μια διαφορετική συμπερασματική μέθοδο.

Το πρόβλημα ήταν πως μια ισχυρή ομάδα
στην Οξφόρδη

ισχυριζόταν πως επειδή λειτουργούσε τόσο καλά αυτή η μέθοδος στα οικονομικά

η συμπερασματική μέθοδος θα έπρεπε να εφαρμόζεται

και στις φυσικές επιστήμες.

Τα μέλη του κλαμπ φιλοσοφικού πρωινού διαφωνούσαν.

Έγραψαν βιβλία και άρθρα προωθώντας
την επαγωγική μέθοδο

σε όλες τις επιστήμες

που διαβάστηκαν ευρέως από φυσικούς φιλόσοφους,

φοιτητές και μέλη του κοινού.

Διαβάζοντας ένα από τα βιβλία του Χέρσελ

ήταν τόσο διαφωτιστικό για τον Δαρβίνο

που αργότερα θα έλεγε, "Σπάνια κάτι στη ζωή μου

μου έκανε τόσο εντύπωση.

Με έκανε να θέλω να προσθέσω τη δύναμή μου

στη συλλογική αποθήκη της φυσικής γνώσης."

Επίσης έδωσε μορφή στην επιστημονική μέθοδο
του Δαρβίνου,

όπως και σε αυτή που χρησιμοποιήθηκε
από τους σύγχρονούς του.

[Επιστήμη για το κοινό καλό]

Προηγουμένως, πίστευαν πως η επιστημονική γνώση

θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για το καλό του βασιλιά ή της βασίλισσας,

ή για το προσωπικό όφελος του καθένα.

Για παράδειγμα, οι καπετάνιοι πλοίων χρειαζόντουσαν

πληροφορίες για τις παλίρροιες για να προσδένουν με ασφάλεια στα λιμάνια.

Οι λιμενάρχες μάζευαν αυτές τις γνώσεις

και τις πωλούσαν στους καπετάνιους.

Το κλαμπ φιλοσοφικού πρωινού το άλλαξε αυτό,

δουλεύοντας μαζί.

Η παγκόσμια έρευνα του Χίουελ πάνω στην παλίρροια

κατέληξε σε δημόσιους πίνακες και παλιρροϊκούς χάρτες

που παρείχε δωρεάν τις γνώσεις των λιμεναρχών

σε όλους τους καπετάνιους.

Ο Χέρσελ βοήθησε με το να παρατηρεί τις παλίρροιες

από τις ακτές της Νότια Αφρικής,

και όπως παραπονέθηκε στο Χίουελ,

έπεσε από την αποβάθρα με ένα βίαιο ψηλό κύμα.

Οι τέσσερις άνδρες πραγματικά βοήθησαν οι ένας τον άλλο με κάθε τρόπο.

Επίσης πίεζαν ασταμάτητα τη Βρετανική κυβέρνηση

για τα χρήματα που χρειάζονταν για να χτιστούν οι μηχανές του Μπάμπατζ

επειδή πίστευαν πως αυτές οι μηχανές

θα είχαν πρακτικά μεγάλη επίδραση στον κοινωνία.

Στις μέρες πριν από τα κομπιουτεράκια τσέπης

οι αριθμοί που οι περισσότεροι επαγγελματίες χρειάζονταν --

οι τραπεζικοί, ασφαλιστικοί, καπετάνιοι, μηχανικοί --

βρίσκονταν σε λυσάρια όπως αυτό

γεμάτα με πίνακες και διαγράμματα.

Αυτοί οι πίνακες είχαν υπολογισθεί

χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες διαδικασίες επανειλημμένα

από εργαζόμενους μερικής απασχόλησης γνωστοί ως -- και αυτό είναι το καταπληκτικό -- υπολογιστές,

αλλά αυτοί οι υπολογισμοί ήταν πολύ δύσκολοι.

Θέλω να πω, αυτό το ναυτικό περιοδικό

εξέδιδε τις σεληνιακές διαφορές
κάθε μήνα του χρόνου.

Κάθε μήνας απαιτούσε 1.365 υπολογισμούς,

οπότε αυτοί οι πίνακες ήταν γεμάτοι λάθη.

Η μηχανή του Μπάμπατζ ήταν
ο πρώτος μηχανικός υπολογιστής

σχεδιασμένος να υπολογίζει με ακρίβεια οποιονδήποτε από αυτούς τους πίνακες.

Δύο μοντέλα της μηχανής του χτίστηκαν
τα τελευταία 20 χρόνια

από μια ομάδα του Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου

χρησιμοποιώντας τα δικά του σχέδια.

Αυτό είναι τώρα στο Μουσείο Ιστορίας Υπολογιστών στην Καλιφόρνια,

και υπολογίζει ακριβέστατα. Πραγματικά δουλεύει.

Αργότερα η αναλυτική μηχανή του Μπάμπατζ

ήταν ο πρώτος μηχανικός υπολογιστής με τη σύγχρονη έννοια.

Είχε μια ξεχωριστή μνήμη και κεντρικό επεξεργαστή.

Μπορούσε να κάνει επαναλήψεις, ορισμένες διακλαδώσεις

και παράλληλη επεξεργασία,

και προγραμματιζόταν με διάτρητες κάρτες,

μια ιδέα που πήρε ο Μπάμπατζ από τον αργαλειό του Τζακάρντ.

Τραγικά, οι μηχανές του Μπάμπατζ δεν χτίστηκαν στις μέρες του

επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν

πως μη ανθρώπινοι υπολογιστές δεν θα είχαν καμιά χρησιμότητα

για το κοινό.

[Νέα επιστημονικά ιδρύματα]

Η Βασιλική Κοινωνία του Λονδίνου, ιδρυμένη στην εποχή του Μπέικον,

ήταν η πρώτη επιστημονική κοινότητα στην Αγγλία

και ακόμα και στον υπόλοιπο κόσμο.

Μέχρι το 19ο αιώνα, είχε γίνει

ένα είδος κλαμπ κυρίων

κυρίως για τους λάτρες της ιστορίας, ανθρώπους των γραμμάτων και γαλαζοαίματους.

Τα μέλη του κλαμπ του φιλοσοφικού πρωινού

βοήθησαν στο σχηματισμό αρκετών από αυτών των νέων επιστημονικών κοινωνιών,

συμπεριλαμβανομένης και της Βρετανικής Ένωσης.

Αυτές οι νέες κοινότητες απαιτούσαν

τα μέλη τους να είναι ενεργοί ερευνητές που εκδίδουν τα αποτελέσματά τους.

Αποκατέστησαν την παράδοση των ερωταπαντήσεων

αφού διαβάζονταν οι επιστημονικές εργασίες,

που είχε σταματήσει από τη Βασιλική Κοινωνία

επειδή δεν θεωρούταν πρέπον.

Και για πρώτη φορά μπορούσαν γυναίκες να μπουν στο χώρο των επιστημών.

Τα μέλη ενθαρρύνονταν να φέρνουν τις γυναίκες,

τις κόρες και τις αδελφές τους στις συγκεντρώσεις της Βρετανικής Ένωσης,

και ενώ οι γυναίκες αναμένονταν να παρακολουθήσουν

μόνο τις δημόσιες ομιλίες και τις κοινωνικές εκδηλώσεις όπως αυτή,

άρχισαν να διεισδύουν και στις επιστημονικές συνεδρίες.

Η Βρετανική Ένωση θα γινόταν αργότερα η πρώτη

από τους μεγάλους εθνικούς επιστημονικούς οργανισμούς στον κόσμο

που θα δεχόταν γυναίκες ως τακτικά μέλη.

[Εξωτερική χρηματοδότηση για τις επιστήμες]

Μέχρι το 19ο αιώνα,

οι φυσικοί φιλόσοφοι έπρεπε να πληρώνουν

για τον εξοπλισμό και τις προμήθειες τους.

Περιστασιακά, υπήρχαν βραβεία,

όπως αυτό που δόθηκε στον Τζον Χάρρισον το 18ο αιώνα,

που έλυσε το λεγόμενο πρόβλημα γεωγραφικού μήκους,

αλλά τα βραβεία δίνονταν μετά το γεγονός,

αν δίνονταν καθόλου.

Με τη συμβουλή του κλαμπ του φιλοσοφικού πρωινού,

η Βρετανική Ένωση ξεκίνησε να χρησιμοποιεί παραπάνω χρήματα

που βγαίναν από τις συναντήσεις της ώστε να δίνει επιχορηγήσεις

για έρευνα στην αστρονομία, στην παλίρροια, τα απολιθωμένα ψάρια,

το χτίσιμο πλοίων και πολλές άλλες περιοχές.

Αυτές οι επιχορηγήσεις όχι μόνο επέτρεπαν

και σε λιγότερο πλούσιους ανθρώπους να κάνουν έρευνα,

αλλά επίσης ενεθάρρυναν την ανοιχτή σκέψη,

αντί να προσπαθούν να λύσουν ένα συγκεκριμένο πρόβλημα.

Τελικά η Βασιλική Κοινωνία

μαζί με τις επιστημονικές κοινότητες άλλων χωρών ακολούθησαν,

και αυτό έχει γίνει -- ευτυχώς έχει γίνει --

ένα μεγάλο μέρος του επιστημονικού χώρου σήμερα.

Οπότε το κλαμπ του φιλοσοφικού πρωινού

βοήθησε στην εφεύρεση του σύγχρονου επιστήμονα.

Αυτό είναι το ηρωικό κομμάτι της ιστορίας.

Υπάρχει και η άλλη όψη όμως.

Δεν προέβλεψαν τουλάχιστον μια συνέπεια

της επανάστασής τους.

Θα είχαν δυσαρεστηθεί βαθύτατα

από το σημερινό διαχωρισμό μεταξύ των επιστημών και του υπόλοιπου κόσμου.

Είναι σοκαριστικό να σκεφτεί κανείς

πως μόνο 28% των Αμερικανών ενηλίκων

έχουν έστω βασική εκπαίδευση στις επιστήμες,

και αυτό διαπιστώθηκε με απλές ερωτήσεις όπως,

"Οι άνθρωποι και οι δεινόσαυροι κατοικούσαν τη Γη την ίδια περίοδο;"

και "Ποιό ποσοστό της Γης είναι καλυμμένο από νερό;"

Μόλις οι επιστήμονες γίνονταν μέλη μιας επαγγελματικής οργάνωσης,

σταδιακά κλείνονταν μακριά από εμάς.

Αυτή ήταν μια απρόβλεπτη επίπτωση της επανάστασης

που ξεκίνησε με τους τέσσερις φίλους μας.

Ο Κάρολος Δαρβίνος είπε,

"Καμιά φορά πιστεύω πως γενικές και δημοφιλείς διατριβές

είναι σχεδόν το ίδιο σημαντικές για την πρόοδο της επιστήμης

όσο και η αρχική δουλειά."

Συγκεκριμένα, " Η Καταγωγή των Ειδών" είχε γραφτεί

για γενικό κοινό,

και διαβάστηκε ευρέως όταν πρωτοεκδόθηκε.

Ο Δαρβίνος ήξερε αυτό που φαίνεται να ξεχάσαμε,

ότι η επιστήμη δεν είναι μόνο για επιστήμονες.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)