Najlepsze statystyki

Nigdy nie widzieliście takiego sposobu prezentacji danych. Z werwą komentatora sportowego, guru statystyk Hans Rosling burzy mity na temat tak zwanych „krajów rozwijających się”.

10 lat temu podjąłem zadanie
prowadzenia zajęć o rozwoju globalnym

dla szwedzkich studentów licencjackich.

Było to po 20 lat badań głodu w Afryce

prowadzonych z instytucjami afrykańskimi.

Oczekiwano, że mam jakąś wiedzę o świecie.

Zacząłem wykładać w Akademii Medycznej
Karolińska Institute

kurs pod nazwą "Zdrowie globalne".

Taka okazja przyprawia o tremę.

Myślałem, że nasi studenci

mają już najlepsze w Szwecji
akademickie wykształcenie,

więc być może wiedzą już wszystko,

czego zamierzam uczyć.

Zacząłem od wstępnego testu.

Pytanie, z którego wiele
się dowiedziałem, brzmiało:

Wskaż kraj z wyższą umieralnością dzieci
w pięciu parach krajów".

Zestawiłem je tak, że w każdej parze

różnica była dwukrotna.

Czyli że różnica jest o wiele większa
niż niepewność danych.

Nie będę was sprawdzał.

To Turcja z największą umieralnością,

Polska, Rosja, Pakistan
i Afryka Południowa.

Tak wypadli szwedzcy studenci.

Uzyskany w ten sposób przedział ufności

okazał się wąski, co mnie ucieszyło.

1,8 poprawnych odpowiedzi
na pięć możliwych.

Czyli było miejsce dla wykładowcy
międzynarodowego zdrowia

i na moje zajęcia.

(Śmiech)

Ale pewnego wieczoru,
gdy opracowywałem raport,

zrozumiałem wagę swojego odkrycia.

Pokazałem, że najlepsi szwedzcy studenci

statystycznie wiedzą znacznie mniej
o świecie niż szympansy.

(Śmiech)

Szympansy uzyskałyby 50% trafień

gdyby dać im dwa banany
ze Sri Lanką i Turcją,

miałyby rację w połowie przypadków.

Ale nie chodzi o studentów.

Problemem nie była ignorancja,
tylko uprzedzenia.

Nieetycznemu badaniu poddałem również

profesorów z Instytutu Karolińskiego,

przyznających Nagrody Nobla w Medycynie,

i wypadli na równi z szympansami.

(Śmiech)

Zdałem sobie sprawę
z wyraźnej potrzeby dialogu,

bo dane na temat tego,
co się dzieje na świecie

i o zdrowiu dzieci
w każdym kraju są dostępne.

Napisaliśmy program,
który pokazuje to tak:

każda bańka reprezentuje kraj.

To są Chiny. To są Indie.

Rozmiar bąbelka to populacja,

a na tej osi umieściłem poziom płodności.

Moi studenci patrzyli na świat,

gdy zapytałem ich:

"Co naprawdę myślicie o świecie?".

Odkryłem, że podręcznik jest zabytkowy

(Śmiech)

Odpowiedzieli:
"Świat to nadal 'my' i 'oni'.

My to Zachód, a oni to Trzeci Świat".

"Co rozumiecie przez Zachód" - zapytałem.

"Długie życie i mała rodzina,

a Trzeci Świat to krótkie życie
i duża rodzina".

Oto, co mogłem pokazać.

Tu daję poziom płodności:
ilość dzieci na kobietę:

1, 2, 3, 4 aż do 8 dzieci na kobietę.

Mamy bardzo dobre dane z lat 60.

na temat rozmiaru rodzin
we wszystkich krajach.

Margines błędu jest mały.

Tu daję oczekiwaną
długość życia przy urodzeniu,

od 30 lat w niektórych krajach
aż do 70 lat.

W 1962 roku rzeczywiście
była grupa krajów,

to kraje uprzemysłowione,

z małymi rodzinami i długim życiem.

Tu były kraje rozwijające się:

duże rodziny i stosunkowo krótkie życie.

Co zdarzyło się od roku 1962?
Zobaczmy zmianę.

Czy studenci mają rację?
Czy nadal są dwa rodzaje krajów?

A może kraje rozwijające się
mają mniejsze rodziny i są tutaj?

Może żyją dłużej i są tam u góry?

Zobaczmy. Zatrzymaliśmy świat.

To wszystko są dane statystyczne ONZ.

Widzicie?

To są Chiny, polepszenie zdrowia,

Zielone kraje Ameryki Południowej
idą do mniejszych rodzin.

Te żółte to kraje arabskie,

dłuższe życie, ale nie większe rodziny.

Tu zielone kraje afrykańskie. Bez zmian.

To Indie. Indonezja zmienia się szybko.

(Śmiech)

W latach 80. Bangladesz
nadal wśród krajów afrykańskich.

Ale teraz cud z lat 80.:

imamowie promują planowanie rodziny.

Ruszają do tego rogu.

W latach 90. mamy okropną epidemię HIV,

co skraca średnią długość życia
w krajach afrykańskich

Pozostałe przenoszą się do tego rogu,

z długim życiem i małą rodziną.
Mamy zupełnie nowy świat.

(Oklaski)

Porównam USA z Wietnamem.

1964: w USA są małe rodziny
i długą średnią życia;

Wietnam miał duże rodziny
i krótką średnią życia.

I oto co się dzieje:

dane z wojny wskazują,
że mimo wielu zabitych

średnia długość życia uległa poprawie.

Wprowadzono tam planowanie rodziny

i przyjęły się mniejsze rodziny.

W USA, u góry,
średnia długość życia wydłuża się,

a rodziny pozostają takie same.

W latach 80. zarzucają
komunistyczne planowanie rodziny

i przyjmują gospodarkę rynkową,

co zmienia się szybciej
niż życie społeczne.

Dziś mamy taką samą średnią długość życia

i taki sam rozmiar rodzin,

w Wietnamie w roku 2003,

jak w USA w roku 1974, pod koniec wojny.

Nie patrząc na te dane,

nie doceniamy olbrzymich
społecznych zmian w Azji,

zanim doszło do zmian gospodarczych.

Pokażmy teraz inaczej
dystrybucję dochodów na świecie.

To jest światowa dystrybucja dochodów.

Jeden dolar, 10 dolarów
lub 100 dolarów na dzień.

Nie ma już przepaści
między bogatymi i biednymi. To mit.

Tu mamy mały garb,

ale wszędzie są ludzie.

Widać tu 100% światowego dochodu.

20% najbogatszych zarabia około 74%.

A 20% najbiedniejszych zarabia 2%.

Czyli koncept krajów rozwijających się
jest bardzo wątpliwy.

Myślimy o pomocy,

ci ludzie pomagają tamtym.

Ale większość populacji jest po środku

z 24 procentami dochodów.

Już o tym słyszeliśmy. A kim są ci?

Gdzie są różne kraje?

Pokażę Afrykę. To jest Afryka.

10% ludności świata,
większość żyje w biedzie.

To państwa OECD.

Bogate kraje. Ekskluzywny klub ONZ.

Oni są tutaj.

Sporo się pokrywa między Afryką i OECD.

A to Ameryka Południowa.

Mają i najbiedniejszych i najbogatszych

w Ameryce Południowej.

Na górze umieśćmy Europę Wschodnią,

Azję wschodnią i południową.

A gdyby cofnąć się w czasie

do roku 1970?

Wówczas garb był większy.

Azjaci żyli wówczas w największej biedzie.

Problemem światowym
była wówczas bieda w Azji.

Teraz ruszę świat naprzód,

zobaczycie, że w miarę
wzrostu liczby ludności,

tysiące milionów ludzi
wydostaje się z biedy w Azji,

a inni biednieją

i tak to dziś wygląda.

A to najlepsza prognoza z Banku Światowego.

Nie będzie podzielonego świata.

Większość ludzi będzie pośrodku.

Oczywiście to skala logarytmiczna,

ale nasz koncept gospodarki
zakłada wzrost procentowy.

My widzimy możliwość wzrostu percentylowego.

Jeśli to zmienię i wezmę wzrost PKB na głowę

zamiast dochodów na rodzinę,

zmienię te dane indywidualne
na dane regionalne PKB

oraz dodam regiony z dołu,

rozmiar bańki to nadal populacja.

Tu mamy OECD,
tam kraje Czarnej Afryki,

usuniemy stąd kraje arabskie,
zarówno z Afryki, jak i Azji,

i przedstawimy je oddzielnie.

Można przedłużyć tę oś,

i dać jej nowy wymiar

dodając wartości społeczne,
przeżywalność dzieci.

Na tej osi są pieniądze

i tam dzieci mają większe szanse.

W niektórych krajach 99,7%
dzieci przeżywa do 5 roku życia;

w innych, zaledwie 70%.

Wydaje się, że istnieje przepaść

między krajami OWGR, Ameryką Południową,

Europą Wschodnią, Azją Wschodnią,

krajami arabskimi, Azją Południową
i krajami Czarnej Afryki.

Widać wyraźny związek między
przeżywalnością dzieci i zamożnością.

Tu podzielę Czarną Afrykę na kraje.

Po podziale każda bańka reprezentuje kraj.

Sierra Leone tam na dole. Mauritius tam u góry. Mauritius był pierwszym krajem,

któremu udało się usunąć bariery handlowe, co umożliwiło im sprzedaż cukru.

Mogli sprzedawać swoje tekstyle na takich samych warunkach jak ludzie w Europie i Ameryce Północnej.

Jest duża różnica między Afryką. A Ghana jest tu w środku.

W Sierra Leone, pomoc humanitarna.

Tu w Ugandzie, pomoc na rozwój. Tu, czas na inwestycje, tam

można jechać na wakacje. Jest to ogromne zróżnicowanie

w obrębie Afryki, które my rzadko uwzględniamy - to, że równa się wszystkiemu.

Mogę tu podzielić Azję. India to duży bąbelek w środku.

Duża różnica między Afganistanem i Sri Lanką.

Mogę podzielić kraje arabskie. Jakie one są? Ten sam klimat, ta sama kultura,

ta sama religia. Duża różnica. Nawet między sąsiadami.

Jemen, wojna domowa. Zjednoczone Emiraty Arabskie, pieniądze, które były dość równo i dobrze wykorzystywane.

Wbrew mitowi. A to obejmuje dzieci zagranicznych pracowników, którzy przebywają w kraju.

Dane są często lepsze niż myślimy. Wiele osób mówi, że dane są złe.

Istnieje margines niepewności, ale widzimy różnicę tu:

Kambodża, Singapur. Różnice są znacznie większe

niż słabość danych. Europa Wschodnia:

gospodarka sowiecka przez długi okres, ale po dziesięciu latach rezultaty są

bardzo, bardzo odmienne. A oto Ameryka Południowa.

Dziś nie musimy jechać na Kubę, aby znaleźć zdrowy kraj w Ameryce Południowej.

Śmiertelność wśród dzieci będzie niższa w Chile niż na Kubie w przeciągu następnych kilku lat.

A tu mamy kraje z dużymi dochodami w OWGR.

I oto mamy tu cały wzór świata,

który wygląda mniej więcej tak. Gdy na niego patrzymy,

jak wygląda świat w roku 1960, zaczyna się on zmieniać. Rok 1960.

To Mao Tse-tung. Wprowadził zdrowie w Chinach, a potem umarł.

Potem był Den Xiaoping, sprowadził pieniądze do Chin i wprowadził kraj ponownie w główny nurt.

Zobaczyliśmy jak kraje posuwają się w różnych kierunkach w ten sposób,

jest więc trochę trudno uzyskać

przykład kraju, który pokazuje wzór świata.

Chciałbym cofnąć Was tutaj do roku około 1960.

Chciałbym porównać Koreę Południową, która jest tutaj, z Brazylią,

która jest tutaj. Odkleiła mi się etykieta tutaj. Chciałbym pokazać Ugandę,

która jest tu. I mogę przejść w przyszłość w ten sposób.

Możecie zobaczyć jak Korea Południowa robi bardzo szybkie postępy,

podczas gdy Brazylia jest o wiele powolniejsza.

A gdy cofniemy się ponownie tu i prześledzimy je w ten sposób,

możecie zobaczyć, że tempo rozwoju

bardzo się różni oraz, że kraje zmieniają się mniej więcej

w tym samym tempie co pieniądze i zdrowie, ale wydaje się, że można wprowadzić zmiany

o wiele szybciej, gdy jest się najpierw zdrowym niż, gdy jest się najpierw bogatym.

Aby Wam to pokazać, możecie wprowadzić sposób Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

Przyszły one stąd, kraju minerałów. Ukryli całą naftę,

dostali wszystkie pieniądze, ale zdrowia nie można kupić w supermarkecie.

W zdrowie trzeba inwestować. Trzeba wysłać dzieci do szkoły.

Trzeba szkolić personel medyczny. Ludność trzeba edukować.

A Sheikh Sayed poradził sobie z tym całkiem nieźle.

I pomimo obniżki cen na naftę, przemieścił swój kraj tutaj.

Mamy więc o wiele bardziej centralną wizję świata,

gdzie kraje wykorzystują swoje pieniądze

lepiej niż robiły to w przeszłości. A więc jest to, mniej więcej,

gdy bierzemy pod uwagę średnie dane z krajów. One są takie.

Posługiwanie się średnimi danymi jest niebezpieczne, ponieważ istnieje wiele

różnic wewnątrz krajów. Więc jeśli popatrzę tutaj widzę, że

Uganda obecnie jest tam gdzie Korea Południowa była w roku 1960. Jeśli podzielimy Ugandę,

istnieją duże różnice wewnątrz Ugandy. W Ugandzie jest ich niezliczona ilość.

Tu mamy 20 procent najbogatszych w Ugandzie.

Najbiedniejsi są tu, na dole. Jeśli podzielimy Afrykę Południową, wygląda to tak.

Jeśli zejdę na dół i przyjrzę się Nigrze, gdzie był tak ogromny głód,

wyglada to tak. 20 procent najbiedniejszych z Nigru jest tutaj,

a 20 procent najbogatszych w Afryce Południowej jest tutaj,

a jednak nadal zazwyczaj omawiamy jakie rozwiązania należy wprowadzić w Afryce.

Wszystko na tym świecie istnieje w Afryce. I nie możecie

omawiać uniwersalnego dostępu do [leków] HIV dla tej grupy tu, u góry,

z taką samą strategią jak tu, na dole. Poprawa sytuacji na świecie

musi być rozpatrywana w bardzo szerokim kontekście i bez znaczenia jest rozpatrywanie tego

na poziomie regionalnym. Musimy być o wiele bardziej szczegółowi.

Odkrywamy, że studenci bardzo się cieszą, gdy mogą z tego korzystać.

A nawet więcej ustawodawców i sektorów korporacyjnych chciałoby zobaczyć,

jak zmienia się świat. Lecz dlaczego tak się nie dzieje?

Dlaczego nie wykorzystujemy danych, które posiadamy? Mamy dane w Organizacji Narodów Zjednoczonych,

w krajowych agencjach statystycznych,

na uniwersytetach i w innych organizacjach pozarządowych.

Ponieważ dane ukryte są w bazach danych.

I odbiorcy są tam, i Internet jest tam, ale nadal nie wykorzystujemy tego efektywnie.

Wszystkie informacje, które, jak widzieliśmy, zmieniają się na świecie,

nie obejmują publicznie opłacanej statystki. Jest kilka stron internetowych,

jak ta, ale one biorą trochę informacji z baz danych,

lecz ludzie wyceniają je, dodają głupie hasła i nudną statystykę.

(Śmiech) (Oklaski)

To się nie sprawdzi. Więc co jest potrzebne? Mamy bazy danych.

Nie potrzebne są nam nowe bazy danych. Mamy wspaniałe narzędzia do projektowania

i coraz więcej i więcej dodajemy ich tutaj. Rozpoczęliśmy więc

niedochodowe przedsięwzięcie, które nazwaliśmy - łącząc dane z projektem -

"Uwaga na lukę", od londyńskiego systemu metra, gdzie jesteście ostrzegani

'Uwaga na pustą przestrzeń". Pomyśleliśmy, że nazwa „Gapminder” była stosowna.

Zaczęliśmy pisać oprogramowanie, które mogłoby połączyć dane w ten sposób.

I to nie było tak trudne. Zajęło to ludziom wiele lat, ale wyprodukowaliśmy animacje.

Można wziąć zestaw danych i wstawić go tutaj.

Uwalniamy dane z ONZ-tu, kilku organizacji ONZ.

Niektóre kraje zgadzają się by ich dane podawane były na świecie,

ale to, czego naprawdę potrzebujemy, oczywiście, to funkcja przeszukiwania.

Funkcja przeszukiwania, która umożliwi kopiowanie danych do formatu nadającego się do przeszukiwania

i wypuszczenia ich w świat. A co słyszymy?

Przeprowadziłem badania antropologiczne dotyczące głównych jednostek statystycznych. Wszyscy mówią:

"To nie jest możliwe. Tego nie da się zrobić. Nasze informacje są tak osobliwe

w szczegółach, że nie można ich przeszukiwać tak samo jak innych.

Nie możemy dać danych za darmo studentom, za darmo przedsiębiorcom światowym".

Ale to właśnie chcielibyśmy widzieć, nieprawdaż?

Publicznie opłacane dane są tu na dole.

I my chcielibyśmy jak kwiaty wyrosnąć w Sieci.

Jednym z rozstrzygających punktów jest umożliwienie ich przeszukiwania, a wówczas ludzie będą mogli użyć

innego narzędzia projektowania, aby wprowadzić tu animację.

I mam dla Was bardzo dobrą wiadomość. Mam dobrą wiadomość, że obecny,

nowy dyrektor Działu Statystki ONZ nie mówi, że jest to niemożliwe.

On jedynie mówi: "Nie możemy tego zrobić".

(Śmiech)

A to jest bardzo mądry facet, czyż nie?

(Śmiech)

Zobaczymy więc wiele zmian w zakresie danych w nadchodzących latach.

Będziemy mogli przyjrzeć się dystrybucji dochodów zupełnie nowymi sposobami.

To jest dystrybucja dochodów w Chinach w 1970 roku

i dystrybucja dochodów w Stanach Zjednoczonych w 1970 roku.

Prawie się nie pokrywają. Prawie się nie pokrywają. Co się stało?

To co się stało, to to: Chiny się rozwijają, nie jest to już takie samo

i pojawia się to tutaj, górując nad USA.

Prawie jak duch, czyż nie?

(Śmiech)

Jest to przerażające. Uważam jednak, że posiadanie tych informacji jest bardzo istotne.

Naprawdę musimy to zobaczyć. I zamiast patrzeć na to,

chciałbym zakończyć pokazując użytkowników Internetu na tysiąc.

W tym oprogramowaniu mamy całkiem łatwy dostęp do około 500 zmiennych ze wszystkich krajów.

Wprowadzenie zmian zabiera trochę czasu,

ale na osiach możecie całkiem łatwo uzyskać jakiekolwiek zmienne, które chcecie.

Byłoby dobrze uzyskać bazy danych bezpłatnie,

móc je przeszukać, za drugim kliknięciem wprowadzić je

w formaty graficzne, w których można byłoby je łatwo natychmiast zrozumieć.

Statystykom to się nie podoba ponieważ mówią, że to

nie pokaże rzeczywistości; musimy mieć metody statystyczne, analityczne.

Lecz to jest tylko tworzenie hipotezy.

Teraz kończę ze światem. Oto nadchodzi Internet.

Liczba użytkowników zmienia się w ten sposób. To jest produkt krajowy brutto na głowę.

A tu jest nowa wchodząca technologia, lecz wówczas zdumiewającym jest to, jak łatwo

pasuje to do gospdarki krajów. To dlatego komputer

za 100 dolarów będzie tak ważny. Ale jest to dobra tendencja.

To tak jakby świat stawał się płaski, nieprawdaż? Te kraje

dźwigają się bardziej niż gospodarka i bardzo interesujące będzie

prześledzenie tego przez rok, gdyż chciałbym, abyście mogli to zrobić

korzystając z całkowicie publicznie opłacanych danych. Dziękuję bardzo.

(Oklaski)