Kavita Ramdas: Gelenekleri kucaklayan radikal kadınlar

Yetki sahibi bir kadın nasıl görünür? Çarşaf, başörtüsü veya sari (Hint tesettürü) giyebilir mi? Kavita Ramdas, kültürel miraslarıyla övünürken bu mirasın baskıcı geleneklerinde reform yapmaya çalışan üç olağanüstü kadından bahsediyor.

Selam. Namaskar.

Günaydın.

TED profilime baktığınız için sizlere bugün

en son hayırseverlik eğilimlerinden

bahsedeceğimi; özellikle son dönem

Wall Street ve Dünya Bankasının

kadınlara nasıl yatırım yaptığından, onların

kurtarılmaları, güçlendirilmeleri için

yaptıklarından bahsedeceğimi bekliyorsunuzdur.

O ben değilim.

Ben kadınların bizi nasıl kurtardığıyla

ilgileniyorum.

Kadınlar; çağdaşlık ve geleneksellik,

birinci ve üçüncü dünya,

baskılar ve fırsatlar gibi

çok uzun zamanlardır kabul gören kutuplaşmalara

karşı gelen bir geleceği hayal ederek ve

yeniden tanımlayarak

bizleri kurtarıyorlar.

Küresel bir topluluk olarak yüzleştiğimiz bu

yıldırıcı meydan okumaların orta yerinde

kalbim bu üçüncü yola ait

birşeyler sebebiyle

şarkı söylüyor.

Beni en çok kadınların tüm bunları

bunca hem sinir bozucu ve hem de

etkileyici çelişki arasında

nasıl başarabildikleri şaşırtıyor.

Bu kadınlar bir yandan kültürel uygulamalarının

hain baskıları altında bu kadar mazlumken

diğer taraftan da, aynı zamanda

toplumlarındaki kültürlerin koruyucuları olabiliyorlar?

Çarşaf veya başörtüsü

itaat etmenin mi sembolü,

yoksa direncin mi?

Bunca kadın ve kız; onur, gurur,

din uyruk gibi sebeplerden dolayı

her gün dayak yerken,

tecavüze uğrayıp sakat bırakılırken

bu kadınların toplumlarına

yeni baştan şekil verecek ağaçlar yeşertip

radikal şiddet karşıtı hareketlere

liderlik yapmalarına ve toplumsal değişimler

sağlamalarına yol açan nedir?

Korumacı giden kadınlarla

bu radikal kadınlar farklı kadınlar mıdır?

Veya hepsi bir ve aynı mı?

Yoksa bizler, Oxford'daki TED konferansında konuşan

Chimamanda Adichie'nin

bize anımsattığı gibi, hakları için savaşan

kadınlara dair "tek bir hikaye" olduğunu

zannettiğimiz için hatalı mıyız?

Ve erkeklerin bununla,

eğer varsa, ilgisi nedir?

Hayatımın büyük bölümü bunun gibi

sorulara cevap aramakla geçti.

Bu arayış beni dünyanın öbür ucuna

götürüp bazı inanılmaz insanlarla tanıştırdı.

Bu davada öncelikle bu bilmeceye bir parça

ışık düşürecek bir kaç kırıntı toplamıştım.

Bu üçüncü yola dair gözlerimi açmama yardımcı

olanlar arasında,

Afganistandan dindar bir müslüman,

Croatia'dan uyum içinde bir grup lezbiyen

ve Liberia'dan (Batı Afrika) bir tabu kırıcı var.

Onlara da geçmiş yaşamlarındaki

pek çok kötü şeyden dolayı

bu yaşamlarında üç kızla kutsanan

ebeveynlerime borçlu olduğum kadar borçluyum.

Sebebini bilemediğim bir şekilde

bizim üçümüzle de çok gurur duyuyorlar.

Hindistan'da doğup büyüdüm,

ve daha çok küçük yaşlarımda

önümüzde durup bize doğru eğilip başımızı okşayan,

ardından da anne babama, hiç tereddüt etmeden;

"Zavallı şeyler.

Sadece üç kız...

Ama daha gençsiniz, hala deneyebilirsiniz"

diyen amca ve halalardan şüphe etmeyi öğrendim.

Kadın haklarına yapılan

tecavüze karşı duygularım

11 yaşıma vardığımda kaynama noktasına vardı.

İnanılmaz ölçüde konuşkan ve

güzel bir kadın olan halam

erkenden dul kalmıştı.

Bir yığın dolusu akraba üstüne çöktü.

Rengarenk elbisesini çıkarıp

beyaz bir elbise giymesini sağladılar (Ç.N; matem rengi)

Alınındaki bindiyi sildiler (Ç.N; evli kadınların alnındaki nokta)

Bileziklerini kırdılar.

Kızı, Rani,

benden birkaç yaş küçüktü,

kucağında ne olduğunu anlamadan

bir zamanlar kendine güvenen

annesi olarak bildiği kadına

olanları şaşkınca izliyordu.

O gece geç saatlerde annemin

babama yalvardığını duydum,

"Ne olur bir şey yap Ramu. Araya giremez misin?"

Babam da alçak sesle şöyle fısıldıyordu,

"Ben en genç erkek kardeşim, yapabileceğim bir şey yok.

Gelenek böyle."

O gece bu dünyada kadın olmanın

ne anlama geldiğinin kurallarını öğrendim.

Kadınlar bu kuralları koyamaz,

ama bizi tanımlayabilirler; fırsatlarımızı

ve şanslarımızı tanımlayabilirler.

Ve erkekler de bu kurallardan etkileniyor.

Üç savaş görmüş babam,

bu acıdan kendi kız kardeşini

kurtaramadı.

18'lerimde

annemin kusursuz velayeti altında,

tahmin edebileceğiniz gibi,

asi bir feminist olmuştum.

Sokaklarda ilahi söylüyordum,

(hindu)

(hindu)

"Biz Hindistan kadınlarıyız.

Bizler çiçek değiliz, bizler değişim kıvılcımlarıyız"

1995'de Beijing'e gittiğimde

cinsiyet eşitliğini sağlamanın

tek yolunun yüzyıllardır devam eden

baskıcı gelenekleri

devirmek olduğuna emindim.

Beijing'den dönmemden kısa süre sonra

kadınlar tarafından kurulmuş olan bu muhteşem organizasyonda

çalışma fırsatına atladım,

dünya çevresinde kadın haklarını destekleyen organizasyonlar.

İşe başlayalı henüz 6 ay olmuştu ki

tüm tahminlerimi

değiştirmem için beni zorlayan bir kadınla tanıştım.

Adı Sakena Yacoobi'ydi.

Amerika'da henüz

Afganistan'ın nerede olduğunu

bilen kimse yokken, ofisimden içeriye girdi.

Bana "Bunun çarşafla alakası yok" dedi.

Duyduğum en kararlı kadın hakları

savunucularından birisiydi.

Afganistan'daki toplumunda kadınların yeraltı okullarını

idare ettiklerini söyledi.

ve organizasyonunun, "Afgan Öğretim Enstütüsü"nün

Pakistan'da bir okul açtığını ekledi.

Bana "Müslüman olan herkesin bildiği ilk şey Kuran'ın

okur yazarlığı gerektirdiği

ve güçlü bir şekilde de desteklediğidir" dedi.

Peygamber her inananın Kuran'ı

kendileri için okuyabilmesini istemişti."

Doğru mu duymuştum?

Bir kadın hakları savunucusu

dini mi hatırlatıyordu?

Ame Sakena etiketlere meydan okur.

Her zaman baş örtüsü takar.

Ama onunla uzun saçları rüzgarda uçuşurken

deniz kıyısında da yürüyüş yaptım.

Her dersine bir dua ile başlar, ama

ülkesinde kızlar 12 yaşında

evlendirilirken o bekar, cesur ve

maddi bağımsızlığı olan bir kadın.

Son derece de işini bilen bir kadın.

"Bu başörtüsü ve bu kıyafetler bana yapmam gereken

neyse onu yapma, işim için destek ve yardımı

gerekli ve kritik olan kişiler ile konuşabilme

özgürlüğü veriyor" der...

Mülteci kampında bir okul açmam gerektiğinde,

imam'ı görmeye gittim.

Ona "Ben bir inananım, bu berbat koşullarda yaşayan

kadınların ve çocukların

hayatta kalmak için inanca ihtiyacı var" dedim.

Kurnazca gülümsedi.

"Gururu okşandı.

Merkezime haftada 2 defa gelmeye başladı

çünkü kadınların camiye gitme izni yok.

Ve o gittikten sonra

kadınlar ve kızlar ardında kalıyor.

Küçük bir okuma yazma kursuyla

Kuran okumaya başladık,

sonra matematik sınıfı, ingilizce sınıfı, bilgisayar sınıfı eklendi.

Birkaç hafta içinde mülteci kampındaki herkes

derslerimizdeydi."

Sakena, Afganistan'da

kadınların eğitilmesinin tehlikeli olduğu

zamanlarda öğretmenlik yapıyor.

Taliban'ın vurulacaklar listesinde.

Ülke içindeki her seyahatinde onun için endişelenirim.

Ona güvenliğini sorduğumda omuzunu silker.

"Kavita Jan, korku duymaya izin veremeyiz.

Yüzlerine asit atılan zamanlarda okula geri dönen

şu genç kızlara baksana"

Gülümser ve başımı sallarım,

bu izlediğim kızların ve kadınların kendi dini

geleneklerini ve uygulamalarını alıp, bunları

başkaldırı ve fırsat aletlerine

dönüştürdüklerini anımsarım.

İleride farklı olacak

bir Afganistan için izledikleri bu yol

onların kendi yolu.

Hırvatistan, Zagreb'deki Lesbor Grubu

kadınları için değişik olmak

hepsinin çok iyi bildiği bir şey.

Lezbiyen olmak, bir sevici,

bir homoseksüel olmak

tüm dünyada olduğu kadar, burada

Hindistanda'da da

çok büyük bir huzursuzluk ve olağanüstü

peşin hükümlere taabi olmak demek.

Croatia gibi savaş sonrası uç noktada ulusalcılık

ve dindarlık ile yaratılan bir çevrede,

sosyal olarak toplumdan

dışlanmış biri olarak görülmek

katlanılmaz bir şey.

Lezbiyenliğini açıkça yaşayan

ve bir zamanlar o bölgede Makedonya'dan

Bosna'ya, Sırbistan'dan Slovenya'ya yayılmış

eski müziğe ilgi duyan genç kadınlardan

oluşmuş bu gruba girelim.

Bu folk şarkıcıları kolejde cinsiyet araştırmaları yapan bir programda tanışmış.

Çoğunluğu 20'li yaşlarda. Bazıları anne olmuş.

Çoğu toplumlarından çıkabilmek için çaba sarfetmiş.

Ailelerde dini inançlar kızlarının hasta değil de

sadece gay olduklarını kabullenmeyi

zorlaştırıyor.

Grubun kurucularından biri olan Leah'ın dediğine göre,

"Geleneksel müziği çok seviyorum.

Roack and Roll'da seviyorum.

Yani Lesbor'da bu ikisini harmanlıyoruz.

Geleneksel müziği, özellikle eski

Yugoslavya Cumhuriyetinin başka kesimlerine ait

geleneksel şarkıları, insanların

seslerini duyurabildikleri bir isyan olarak görüyorum

Savaş sonrası bu şarkıların çoğu kayboldu.

Ama bunlar çocukluğumuzun, tarihimizin parçaları,

ve bunları unutmamalıyız."

Umulmadık bir şekilde, bu LGBT şarkı korosu

değişim yaratmak için geleneklere

sarılıp, akordsuzluğun ritme

nasıl dönüştürüleceğini ispatlıyorlar.

Repertuarlarında Hırvat

ulusal marşı da var,

bir bosna aşk şarkısı da

ve sırp düetleri de.

Ve leah sırıtarak ekliyor,

"Kavita, özellikle yeni yıl şarkımızla çok gurur duyuyoruz

çünkü bu her ne kadar katolik kilisesi LGBT olarak bizden

nefret etse de, bizim dini inanışlara

açık olduğumuzu gösteriyor.

Evet, konserleri kendi

toplumlarından çıkıyor, ama

aynı zamanda homoseksüellikten

şüphe duyabilecek eski nesilden

de gelişiyor; ama kendi müzikleri

olduğu için ve geçmişi betimlediği için de nostaljik.

İlk zamanlarda kızına ayak diremiş olan bir baba,

bu koroya katılıp şu an

onlar için şarkılar yazıyor.

Orta çağlarda, halk ozanları efsanelerin

şarkılarını söyleyerek ve koşuklarını

paylaşarak ülkeyi boydan boya gezerlerdi.

Lesbor'da Balkanları bu şekilde geziyor,

şarkı söyleyerek dinin, ulusalcılığın

ve dilin böldüğü insanları, Bosnalıları,

Hırvatları ve Sırpları, tarihlerinde

nadir görülen ortak bir alanda birleştiriyor,

Lesbor onlara bir grubun sadece kendilerine

ait olduğunu sandıkları şarkıların aslında hepsine

ait olduğunu anımsatıyor.

(şarkı)

Dün Mallika Sarabhai müziğin

bize verilmiş olana kıyasla,

farklılıkları daha hoş gören bir dünya

yaratabileceğini gösterdi.

Layma Bowie'ye savaşan bir

dünya verilmişti.

Liberya on yıllardır sivil savaş ile parçalanmıştı.

Layma bir aktivist değildi, üç çocuğu olan bir anneydi.

Ama endişelenmekten hasta oluyordu.

Oğlunun kaçırılmasından, çocuk asker

yapılmasından endişe ediyordu.

Kızlarının tecavüze uğramasından korkuyordu.

Yaşamları için endişeliydi.

Bir gece bir rüya gördü.

Kendisi ve binlerce kadının bu akan kanlara

bir son verdiğini gördü.

Ertesi gün kilisede diğer kadınlara nasıl hissettiklerini sordu.

Hepsi de kavga etmekten yorgundu.

Bizim barışa itiyacımız var ve liderlerimiz de barış

sağlanmadan vazgeçmeyeceğimizi bilmeliler.

Layma'nın arkadaşları arasında müslüman bir polis kadın da vardı.

Bu konuyu kendi ortamında gündeme getireceğine söz verdi.

Bir sonraki cuma vaazında,

cami içindeki yan odada oturan kadınlar olayları ve

yaşanan durum ile ilgili sıkıntılarını paylaşmaya başladılar

"Ne farkı var ki?" dediler. "Kurşun müslüman mı hristiyan mı

diye ayrım yapmıyor".

Bu küçük kadın grubu

savaşa bir son getirmeye azmetti.

Ve bunun için de geleneklerini kullanmaya karar verdiler.

Liberya'lı kadınlar genelde fazlaca

mücevher takıp renkli giyinirler.

Ama protesto için bembeyaz giydiler

makyaj yapmayı bıraktılar.

Layma'nın dediği gibi "Beyaz giyiyoruz

çünkü barış için çalışıyoruz"

Charles Taylor'un konvoyunun hergün geçtiği

yolun kenarında durdular.

Haftalarca orada beklediler.

Önce 10 sonra 20, derken 50, yüzlerce kadın oldular

beyazlar içinde şarkı söyleyip dans ederek

barış istediklerini ifade ettiler

Zamanla Liberya'daki karşıt güçler

Ghana'da barış konuşmaları yapmaya zorlandı.

Barış konuşmaları ağırca devam etti ve etti.

Layma ve kızkardeşlerinin canına tak etti.

Kalan paralarıyla küçük bir grubu barış

konuşmalarının olduğu yere götürdüler ve

binanın çevresini sardılar.

Bu, şimdilerde CNN'de meşhur

olan klipte, onları kolları bağlanmış şekilde yerde otururken görüyorsunuz.

Bunu Hindistan'da biliriz. Buna (hindu) denir

Sonra ortam gerildi.

Polisleri çağırıp kadınları almaları söylendi.

Kıdemli polisin copu ile geldiğini görüyorsunuz,

Layma tedbirli şekilde ayağa kalkıyor,

kollarını kaldırıp kafasının üstüne getiriyor

ve son derece yavaşca

saçlarını kapatan baş sargısını çözmeye başlıyor.

Polisin yüzünü görüyorsunuz.

Utanmış görünüyor geri çekiliyor.

Sonra da polislerin

ortadan kaybolduğunu görüyoruz.

Layma bana daha sonrasında

"Batı Afrika'da yaşı büyük bir kadının

kendi istediği için bir erkeğin önünde soyunması

tabu'dur,

erkeğin ailesi lanetlenir" dedi.

(kahkahalar)

(alkışlar)

"Bana inandı mı bilmiyorum ama, bizim gitmeyeceğimizi

gayet iyi biliyordu.

Barış uzlaşması imzalanana kadar ayrılmama kararındaydık" dedi.

Ve barış uzlaşması imzalandı.

Ve Liberya'lı kadınlar daha sonra

kendisi de birkaç tabuyu delmiş bir kadın olan

Ellen Johnson Sirleaf'a destek olmak için

hareketlendiler, Afrika'da yıllardır seçilen ilk

kadın başkandır.

Başkanlık konuşmasını yaptığında Liberya'nın bu

tanınan cesur kadınlarının bir futbol yıldızına karşı

verdiği başkanlık savaşını kendisine nasıl

kazandırdığını da anlattı-- bu Amerika

için soccer'dan az değildir.

Sakena and Leah ve Layma gibi

kadınlar

beni değiştirip alçakgönüllü yaptılar

ve herhangi bir konuda bir şeyleri farzetmekte

çok aceleci davranmamam gerektiğini öğrettiler.

Ayrıca bu üçüncü yolu hakkında içgörü kazanıp

haklı öfkemden de beni kurtarmış oldular.

Filipinli bir aktivist bir gün bana,

"Pirinç kekini nasıl pişirirsin?" diye sordu

"Üstten ve alttan gelen sıcaklıkla"

Protestolar, yürüyüşler,

kadın haklarının insan hakları olduğunu

kabul etmeyen pozisyonlar, nokta.

Bu alttan gelen ısı.

Bu Malcolm X ve kadının oy hakkını savunanlar

ve homoseksüel onur geçitleri.

Ama üstten gelen ısıya da ihtiyacımız var.

Ve dünyanın pek çok yerinde

bu üst taraf

hala erkeklerin kontrolünde.

Marx'tan alıntı yaparsam; Kadınlar kendi seçimleri

dahilindeki şartlar haricinde fark yaratırlar.

Pazarlık yapmalılar.

Onları bir zamanlar susturan gelenekleri,

yeniliklere bir ses vermek için devirmeliler.

Ve toplumlarından müttefiklere ihtiyaçları var

imam gibi müttefiklere

Hırvatistan'da Lezbiyen bir gruba şarkı sözü yazan

bir baba gibi müttefiklere,

bir tabuyu onurlandırıp geri çekilen o polis gibi müttefiklere,

benim babam gibi müttefiklere,

kardeşine yardım edemedi ama üç kızının da rüyalarının

gerçek olmasına yardımcı oldu.

Belkide bu feminizmin tüm diğer

sosyal hareketlerden farklı olarak,

belirgin baskıların karşısında durmamasındandır.

Hükmeden sınıfa karşın değildir

yada işgal edilen tarafa, yada sömürgecilere.

Bu kadınların pek çok defa kendilerini içinde tuttukları

bir dizi inanç ve düşüncenin

karşısında durmaktır.

Ve belki de feminizmin en büyük hediyesi de budur,

kişisel olan şey aslında politiktir de.

Eleanor Roosevelt'in İnsan Hakları ile söylediği gibi, bunlar

küçük yerlerde başlar, eve yakın yerlerde,

ve bu nokta kadın erkek eşitliği için de geçerli.

Sokaklarda, evet,

ama aynı zamanda mutfak masasında ve

yatakta yapılan müzakerelerde

ve aşıkların ilişkilerinde, ebeveynler, kız kardeşler

ve arkadaşlar arasında da mevcut.

Ve sonra, sonrasında

gelenek ve toplumun görüşünü

kendi çırpınmalarına entegre

ettiklerinde,

Sakena, Leah ve Layma gibi kadınların yanısıra,

Hindistan'da Sonia Gandhi

Şile'de Michelle Bachelet

İran'da Shirin Ebadi'nin de

başka bir şey yaptığını görürsünüz.

Batı modelinde gelişmiş fikirlere

meydan okumaya başlarlar.

Değişmek için sizin gibi olmak zorunda değiliz

mesajını veriyorlar.

Çarşaf, sari, pantalon

veya boubou giyebiliriz,

ve parti lideri, devlet başkanı veya

insan hakları avukatı olabiliriz.

Değişime yön vermek için geleneklerimizi kullanabiliriz.

Toplumu askeri güçten arındırıp

bu kaynağı kendi özümüzün

güvenliğine ayrılan hazneye akıtabiliriz.

Bu küçük hikayelerle,

bu bireysel hikayelerle,

dünya çevresindeki kadınların radikal

bir destan yazmakta olduğunu görüyorum.

Bu ipliklerden örülen

esnek kumaşın içinde

toplumların umut bulacağına

inanıyorum.

Ve kalbimin şarkı söyleme sebebi de

tüm bu küçük kırıntılar arasından

gözüme, ara sıra, bütünleşmiş,

tamamen yenilenmiş bir dünyanın parlaması.

Ve o kesinlikle yolunda ilerliyor.

Teşekkür ediyorum

(alkışlar)