Kavita Ramdas: Radicale vrouwen die traditie omarmen

Hoe ziet een sterke vrouw eruit? Kan ze een boerka dragen, een hijab, een sari? Kavita Ramdas spreekt over drie opmerkelijke vrouwen die hun culturele erfgoed eren - terwijl ze eraan werken de onderdrukkende tradities te hervormen.

Salaam. Namaskar.

Goedemorgen.

Gezien mijn TED profiel, zou je verwachten

dat ik het ga hebben over

de nieuwste filantropische trends.

De trends die op dit moment Wall Street

en de Wereldbank bezighouden:

hoe te investeren in vrouwen,

hoe vrouwen kracht te geven, hoe hen te redden.

Ik niet.

Ik ben geïnteresseerd in hoe vrouwen

ons redden.

Ze redden ons door de toekomst

te herdefiniëren en een toekomst voor te stellen

die de geaccepteerde polariteiten tart en vervaagt.

Polariteiten die we te lang als vanzelfsprekend beschouwd hebben,

zoals die tussen moderniteit en traditie,

Eerste Wereld en Derde Wereld,

onderdrukking en kansen.

In het midden van deze enorme uitdagingen

waar we met de wereldwijde gemeenschap voor staan,

is er iets

aan deze derde aanpak

die maakt dat mijn hart zingt.

Wat me het meest intrigeert

is hoe vrouwen dit doen,

ondanks een reeks van paradoxen

die zowel frustrerend en fascinerend zijn.

Waarom is het dat vrouwen aan de ene kant,

vreselijk onderdrukt worden door culturele praktijken

en toch, tegelijkertijd,

de bewaarders zijn van culturen in de meeste samenlevingen?

Is de hijab of de hoofddoek

een symbool van onderwerping

of weerstand?

Wanneer zo veel vrouwen en meisjes,

dagelijks

worden geslagen, verkracht en verminkt

in naam van allerlei redenen,

eer, godsdienst, nationaliteit.

Wat maakt dat vrouwen in staat zijn bomen te herplanten,

samenlevingen opnieuw op te bouwen

en radicale, niet-gewelddadige bewegingen te leiden

voor sociale verandering?

Zijn het andere vrouwen

die het behoud en het radicaliseren doen?

Of zijn ze een en dezelfde?

Zijn we schuldig, zoals Chimamanda Adichie ons vertelde

op een TED-conferentie in Oxford,

aan de veronderstelling dat er maar één verhaal

is van de strijd van vrouwen voor hun rechten,

terwijl er in feite veel verhalen zijn.

Hebben mannen

hier ook maar iets mee te maken?

Een groot deel van mijn leven is een zoektocht

om antwoorden te vinden op deze vragen.

Het heeft me over de hele wereld gebracht,

en ik ontmoette een aantal fantastische mensen.

In het proces, verzamelde ik een paar fragmenten

die me hielpen licht te werpen op deze puzzel.

Onder degenen die geholpen hebben mij mijn ogen te openen

naar een derde weg,

is een vrome moslima uit Afghanistan,

een groep van harmoniserende lesbiennes in Kroatië

en een taboebreekster in Liberia.

Ik ben dank verschuldigd aan hen,

net zoals aan mijn ouders,

die voor enkele overtredingen in hun vorig leven

gezegend werden met drie dochters in dit leven.

Om redenen die ook mij onduidelijk zijn,

lijken ze buitengewoon trots op ons alle drie.

Ik ben geboren en getogen in India

en ik leerde van jongsaf

wantrouwig te zijn van ooms en tantes

die zich bukten, ons op het hoofd wreven

en dan aan mijn ouders zeiden --

zonder probleem:

"Arme mensen. Jullie hebben alleen maar drie dochters.

Jullie zijn jong. Jullie kunnen toch nog eens proberen."

Mijn gevoel van verontwaardiging

over vrouwenrechten

werd naar het kookpunt gebracht toen ik ongeveer 11 was.

Mijn tante, een ongelooflijk mondige

en briljante vrouw

werd vroeg weduwe.

Een kudde van familieleden daalde op haar neer.

Ze trokken haar kleurrijke sari uit.

Ze dwongen haar een witte te dragen.

Ze veegden haar bindi van haar voorhoofd.

Ze braken haar armbanden.

Haar dochter Rani,

een paar jaar ouder dan ik,

zat verbijsterd op haar schoot,

niet wetende wat er gebeurde

met de zelfverzekerde vrouw

die ze ooit kende als haar moeder.

Later die nacht, hoorde ik mijn moeder

bij mijn vader smeken:

"Alsjeblieft doe iets Ramu. Kan je niet ingrijpen?"

En mijn vader, in een mompelende lage stem:

"Ik ben gewoon de jongste broer, er is niets dat ik kan doen.

Het is traditie."

Dat is de avond dat ik de regels leerde

over wat het betekent om een vrouw te zijn in deze wereld.

Vrouwen maken deze regels niet,

maar ze definiëren ons en ze bepalen

onze mogelijkheden en onze kansen.

Mannen worden ook beïnvloed door deze regels.

Mijn vader, die gevochten had in drie oorlogen,

kon zijn eigen zus niet redden

uit dit lijden.

Toen ik 18 werd,

onder de uitstekende begeleiding van mijn moeder,

was ik dus, zoals je zou verwachten,

een trotse feministe.

Zingend op straat,

[Hindi]

[Hindi]

"Wij zijn de vrouwen van India.

Wij zijn geen bloemen, we zijn vonken van verandering."

Tegen de tijd dat ik naar Beijing ging in 1995,

was het duidelijk voor mij. De enige manier

om gendergelijkheid te bereiken

was eeuwen van onderdrukkende traditie

omver te werpen.

Al snel nadat ik terugkwam van Beijing,

sprong ik op de kans om te werken voor deze geweldige organisatie,

opgericht door vrouwen om de rechten

van vrouwenorganisaties over de hele wereld te ondersteunen.

Maar amper zes maanden in mijn nieuwe baan,

ontmoette ik een vrouw

die mij dwong al mijn veronderstellingen uit te dagen.

Haar naam is Sakena Yacoobi.

Ze liep binnen in mijn kantoor

op een moment dat niemand in de Verenigde Staten

wist waar Afghanistan lag.

Ze zei tegen mij: "Het gaat niet over de boerka."

Ze was de meest vastberaden pleiter

voor vrouwenrechten die ik ooit gehoord had.

Ze vertelde me dat vrouwen ondergronds scholen runden

in haar gemeenschappen in Afghanistan

en dat haar organisatie, het "Afghan Institute for Learning"

gestart was met een school in Pakistan.

Ze zei: "Het eerste dat iedereen die een moslim is, weet

is dat de Koran geletterdheid eist

en er een sterk voorstander van is.

De profeet wilde dat iedere gelovige

zelf de Koran kan lezen."

Had ik het goed gehoord?

Deed een voorstander van vrouwenrechten

een beroep op religie?

Maar Sakena tart labels.

Ze draagt altijd een hoofddoek.

Ik heb ook samen met haar op een strand gelopen,

haar lange haren wapperend in de wind.

Ze begint elke les met een gebed

maar ze is een alleenstaande, vrijgevochten,

financieel onafhankelijke vrouw

in een land waar meisjes worden uitgehuwelijkt op de leeftijd van 12.

Ze is ook enorm pragmatisch.

"Deze hoofddoek en deze kleren," zegt ze,

"Geven me de vrijheid om te doen wat ik moet doen

om te spreken met degenen wiens steun en hulp

essentieel zijn voor dit werk.

Toen ik de school moest openen in het vluchtelingenkamp,

bracht ik een bezoek bij de imam.

Ik zei tegen hem: 'Ik ben een gelovige, en de vrouwen en kinderen

in deze verschrikkelijke omstandigheden

hebben hun geloof nodig om te overleven."

Ze glimlachte schalks.

"Hij was gevleid.

Hij begon twee keer per week naar mijn centrum te komen

omdat vrouwen niet naar de moskee konden gaan.

Nadat hij vertrokken was,

bleven vrouwen en meisjes achter.

We begonnen met een kleine literatuurklas

om de Koran te lezen,

daarna een wiskundeklas, dan een Engelse les, daarna computerklassen.

Na een paar weken, kwam iedereen in het vluchtelingenkamp

naar onze lessen."

Sakena is een lerares

in een tijd waarin vrouwen onderwijzen

een gevaarlijke business is in Afghanistan.

Ze staat op de dodenlijst van de Taliban.

Ik maak me zorgen over haar elke keer als ze door dat land reist.

Ze haalt haar schouders op als ik haar vraag over de veiligheid.

"Kavita Jan, we kunnen onszelf niet toelaten bang te zijn.

Kijk eens naar die jonge meisjes die terug naar school gaan

nadat er zuur in hun gezicht is gegooid."

Ik lach en ik knik

en realiseer me dat ik vrouwen en meisjes zie

die hun eigen religieuze tradities en praktijken

gebruiken en veranderen tot instrumenten

van de oppositie en kansen.

Het is hun eigen pad

en het kijkt uit naar een

heel ander Afghanistan.

Anders zijn is iets wat de vrouwen

van Lesbor in Zagreb, Kroatië

maar al te goed kennen.

Een lesbienne, een pot zijn,

een homoseksueel.

In de meeste delen van de wereld, waaronder hier

in ons land, India,

is dit een positie met immens ongemak

en extreme vooroordelen.

In post-conflict samenlevingen zoals Kroatië,

waar hypernationalisme en religiositeit

een ondraaglijke omgeving hebben gecreëerd

voor iedereen die misschien

kan beschouwd worden als een sociale outcast.

Hier de groep van out-potten,

jonge vrouwen die van de oude muziek houden

die vroeger verspreid was over de regio

van Macedonië tot Bosnië,

van Servië naar Slovenië.

Deze folkzangers ontmoetten elkaar op de universiteit op een genderstudie programma.

Velen zijn twintigers. Sommigen zijn moeders.

Velen hadden moeite om uit de kast te komen in hun gemeenschappen.

In families maken religieuze overtuigingen het moeilijk om te accepteren

dat hun dochters niet ziek zijn,

maar gewoon lesbisch.

Zoals Leah, een van de oprichters van de groep, zegt:

"Ik houd veel van traditionele muziek.

Ik houd ook van rock en roll.

Dus Lesbor, we mengen de twee.

Ik zie traditionele muziek als een soort van rebellie

waarin mensen echt hun stem kunnen laten horen,

vooral traditionele liederen

uit andere delen van de voormalige Joegoslavische Republiek.

Na de oorlog gingen veel van deze liederen verloren.

Ze zijn een deel van onze jeugd en onze geschiedenis,

en we mogen ze niet vergeten."

Onwaarschijnlijk, dit L.G.B.T. zingende koor

heeft aangetoond hoe vrouwen

investeren in de traditie om verandering te creëren,

zoals alchemisten onenigheid omtoveren in harmonie.

Hun repertoire omvat

het Kroatische volkslied,

een Bosnisch liefdeslied

en Servische duetten.

En, voegt Leah eraan toe met een grijns,

"Kavita, we zijn vooral trots op onze kerstmuziek

omdat het laat zien dat wij openstaan voor religieuze praktijken,

ook al heeft de Katholieke Kerk

een hekel aan ons L.G.B.T.

Hun concerten putten uit

hun eigen gemeenschappen, ja,

maar ook uit een oudere generatie,

een generatie die wantrouwig is

ten opzichte van homoseksualiteit, maar nostalgisch is

naar zijn eigen muziek en het verleden dat het vertegenwoordigt.

Een vader, die aanvankelijk steigerde toen zijn dochter

zich aansloot bij zo'n koor,

schrijft nu liedjes voor hen.

In de Middeleeuwen, reisden troubadours

over het land

ze zongen hun verhalen en deelden hun verzen.

Lesbors reizen zo door de Balkan,

zingend, verdeelde mensen verbindend

via religie, nationaliteit en taal.

Bosniërs, Kroaten en Serviërs vinden

een zeldzame gezamenlijke ruimte van trots in hun geschiedenis,

en Lesbor herinnert hen eraan dat

de liederen waarvan de ene groep beweert dat ze van hen alleen zijn,

echt behoren tot hen allemaal.

(Zang)

Gisteren, toonte Mallika Sarabhai ons

muziek die een wereld kan creëren

die verschil beter accepteert

dan degene die we gekregen hebben.

De wereld die Layma Bowie werd gegeven,

was een wereld in oorlog.

Liberia werd decennialang verscheurd door een burgeroorlog.

Layma was geen activist, ze was een moeder van drie kinderen.

Maar ze was ziek van de zorgen.

Ze maakte zich zorgen dat haar zoon zou ontvoerd worden

en meegenomen om een kindsoldaat te worden.

Ze maakte zich zorgen dat haar dochters verkracht zouden worden.

Ze maakte zich zorgen voor hun leven.

Op een nacht had ze een droom.

Ze droomde dat zij en duizenden andere vrouwen

een einde zouden maken aan het bloedvergieten.

De volgende ochtend in de kerk, vroeg ze de anderen hoe ze zich voelden.

Ze waren allemaal moe van de gevechten.

We hebben vrede nodig, en onze leiders moeten weten

dat wij niet zullen rusten tot er vrede is.

Onder Layma's vrienden was een politieagente, die moslima was.

Ze beloofde de kwestie met haar gemeenschap te bespreken.

Bij de volgende vrijdagpreek

begonnen de vrouwen die in de zijkamer van de moskee zaten,

hun grieven te delen bij de stand van zaken.

'Wat maakt het uit? " zeiden ze: "Een kogel maakt geen onderscheid

tussen een moslim en een christen."

Deze kleine groep vrouwen was

vastbesloten om een einde aan de oorlog te maken.

Ze kozen er voor om hun tradities te gebruiken om een punt te maken.

Liberiaanse vrouwen dragen meestal

heel veel sieraden en kleurrijke kleding.

Voor het protest gingen ze allemaal gekleed

in het wit, zonder make-up.

Zoals Layma zei: "We droegen het wit

als symbool voor de vrede."

Ze stonden aan de kant van de weg waar

Charles Taylor zijn colonne elke dag voorbij kwam.

Ze stonden daar weken aan een stuk.

Eerst slechts met 10, daarna met 20, daarna met 50, vervolgens honderden vrouwen

in het wit, zingend, dansend,

verklarend dat ze vrede wilden.

Uiteindelijk, werden tegenstanders in Liberia

gepusht om vredesbesprekingen in Ghana te houden.

De vredesbesprekingen sleepten zich eindeloos voort.

Layma en haar zusters hadden er genoeg van.

Met hun resterende fondsen, ging

een kleine groep vrouwen tot aan de plaats van de vredesbesprekingen.

Ze omsingelden het gebouw.

In een, nu beroemde, CNN clip,

kun je ze zien zitten op de grond, hun armen met elkaar verbonden.

Wij kennen dit in India. Het heet een [Hindi].

Dan verhoogde de spanning.

De politie wordt ingeschakeld om de vrouwen fysiek te verwijderen.

De senior officier nadert met een knuppel.

Layma staat bedachtzaam recht,

reikt haar armen omhoog boven haar hoofd

en begint, heel langzaam,

haar hoofdtooi die haar haren bedekt, los te maken.

Je ziet het gezicht van de politieman.

Hij kijkt beschaamd. Hij stapt achteruit.

Even later

is de politie verdwenen.

Layma zei later tegen mij,

"Het is een taboe in West-Afrika.

Als een oudere vrouw zich vrijwillig

uitkleedt voor een man,

is de man familie vervloekt."

(Gelach)

(Applaus)

Ze zei: "Ik weet niet of hij het deed omdat hij daarin geloofde.

Hij wist dat we niet van plan waren om te vertrekken.

We waren niet van plan weg te gaan totdat het vredesakkoord werd getekend."

Het vredesakkoord werd getekend.

De vrouwen van Liberia

werden vervolgens ingeschakeld ter ondersteuning van Ellen Johnson Sirleaf,

- een vrouw die zelf een paar taboes doorbrak -

om het eerste verkozen vrouwelijke staatshoofd,

in jaren, te worden in Afrika.

Toen ze introk op haar presidentieel adres,

erkende ze deze dappere vrouwen van Liberia

die het haar mogelijk maakten te winnen van een voetbalster -

dat is ‘soccer’ voor jullie Amerikanen -

niet minder.

Vrouwen zoals Sakena en Leah

en Layma

maakten me nederig en veranderden mij

en deden me beseffen dat ik niet zo snel

conclusies mocht trekken, van welke aard dan ook.

Ze hebben mij ook gered van mijn gerechtvaardigde woede,

door mij inzichten aan te bieden van een 'derde manier'.

Een Filippijnse activist zei eens tegen mij,

"Hoe kook je een rijstwafel?

Met warmte uit de bodem en warmte van de top."

De protesten, de marsen,

de compromisloze positie dat

vrouwenrechten, mensenrechten zijn, punt.

Dat is de warmte van de bodem.

Dat is Malcolm X en de suffragettes

en gay pride parades.

We hebben ook warmte van boven nodig.

In de meeste delen van de wereld,

wordt die top nog steeds

beheerst door mannen.

Dus om Marx te parafraseren: vrouwen werken aan verandering

maar niet in de omstandigheden die ze zelf gekozen hebben.

Ze moeten onderhandelen.

Ze moeten de traditie die hen ooit het zwijgen oplegde, omkeren

om een stem te geven aan nieuwe ambities.

Ze hebben bondgenoten nodig in hun gemeenschappen.

Bondgenoten zoals de imam,

bondgenoten zoals de vader die nu liedjes schrijft

voor een lesbische groep in Kroatië.

Bondgenoten zoals de politieman die een taboe eert en zich terugtrekt.

Bondgenoten zoals mijn vader

die zijn zus niet kon helpen, maar zijn drie dochters heeft geholpen

in het nastreven van hun dromen.

Misschien is dit omdat het feminisme,

in tegenstelling tot bijna elke andere sociale beweging,

niet tegen een specifieke onderdrukker gericht is.

Het is niet tegen de heersende klasse

of de bezetters of de kolonisten.

Het is tegen een diepgewortelde set van overtuigingen en aannames

die wij vrouwen, veel te vaak

ook zelf hebben.

Misschien is dit het ultieme geschenk van het feminisme,

dat het persoonlijke, in feite het politieke is.

Dat zei Eleanor Roosevelt ooit over Mensrechten.

Hetzelfde geldt voor gendergelijkheid.

Het begint op kleine plaatsen, dichtbij huis.

Op straat, ja,

maar ook in de onderhandelingen aan de keukentafel

en in het echtelijke bed

en in de relaties tussen geliefden en ouders

en zussen en vrienden.

En dan, en dan

realiseer je je dat door de integratie van

aspecten van de traditie en de gemeenschap

in hun strijd,

vrouwen zoals Sakena en Lea en Layma,

maar ook Sonia Gandhi hier in India

en Michelle Bachelet in Chili

en Shirin Ebadi in Iran

iets anders doen.

Ze stellen de westerse modellen

van ontwikkeling in vraag.

Ze zeggen, we hoeven niet te zijn zoals jullie

om te veranderen.

We kunnen een sari of een hijab dragen

of een broek of een boubou.

We kunnen partijleiders en presidenten

en mensenrechten advocaten zijn.

We kunnen gebruik maken van onze traditie om verandering te genereren.

We kunnen samenlevingen demilitariseren

en in plaats daarvan middelen gieten

in de reservoirs van echte veiligheid.

Het zijn in deze kleine verhalen,

deze individuele verhalen,

dat ik zie dat er een radicaal epos wordt geschreven

door vrouwen over de hele wereld.

Het is in deze draden

die worden geweven in een veerkrachtige stof

die de gemeenschappen zal ondersteunen,

dat ik hoop vind.

Als mijn hart zingt,

is het omdat in deze kleine fragmenten,

je af en toe een glimp

van een geheel, geheel nieuwe wereld ziet.

Ze is zeker op weg.

Dank u.

(Applaus)