< Return to Video

Jimmy Wales o narodzinach Wikipedii

  • 0:00 - 0:04
    W 1962 roku Charles Van Doren, późniejszy redaktor naczelny Britanniki,
  • 0:04 - 0:08
    powiedział, że idealna encyklopedia powinna być radykalna: nie powinna być ostrożna.
  • 0:08 - 0:11
    Ale jeśli wiecie cokolwiek o historii Britanniki od 1962,
  • 0:11 - 0:13
    na pewno nie można jej nazwać radykalną:
  • 0:13 - 0:18
    dalej jest bardzo ostrożną, konwencjonalną i nudną encyklopedią.
  • 0:18 - 0:23
    Wikipedia, z drugiej strony, zaczęła się od bardzo radykalnego pomysłu:
  • 0:23 - 0:25
    spróbujcie sobie wyobrazić świat,
  • 0:25 - 0:27
    w którym każda osoba na Ziemi
  • 0:27 - 0:30
    ma wolny dostęp do sumy całej ludzkiej wiedzy.
  • 0:30 - 0:32
    Do tego właśnie dążymy. Więc Wikipedia...
  • 0:33 - 0:35
    właśnie widzieliście krótką prezentację...
  • 0:35 - 0:39
    to encyklopedia na wolnej licencji. Tworzą ją tysiące ochotników
  • 0:39 - 0:41
    z całego świata, w bardzo wielu językach.
  • 0:41 - 0:43
    Jest pisana przy użyciu oprogramowania Wiki,
  • 0:43 - 0:46
    czyli oprogramowania, którego demonstrację przed chwilą widzieliście.
  • 0:46 - 0:48
    Każdy może szybko coś zmienić i zapisać to,
  • 0:48 - 0:51
    a tekst będzie natychmiast dostępny w Internecie.
  • 0:51 - 0:56
    Wszystko w Wikipedii jest zarządzane przez zespół całkowicie ochotniczy.
  • 0:56 - 1:00
    Kiedy Yochai opowiadał o nowych metodach organizacji,
  • 1:00 - 1:04
    podał dokładnie opis działania Wikipedii. Natomiast ja zamierzam dzisiaj
  • 1:04 - 1:08
    opowiedzieć wam trochę obszerniej, jak to działa od środka.
  • 1:08 - 1:13
    Właścicielem Wikipedii jest Fundacja Wikimedia, którą założyłem.
  • 1:13 - 1:18
    Jest to organizacja non-profit. Naszym głównym celem w Fundacji Wikimedia
  • 1:18 - 1:21
    jest udostępnianie wolnej encyklopedii wszystkim ludziom na świecie.
  • 1:21 - 1:23
    Zastanówmy się, co to naprawdę oznacza.
  • 1:23 - 1:26
    To o wiele więcej, niż tylko zrobienie fajnej witryny www.
  • 1:26 - 1:30
    Naprawdę interesują nas kwestie wykluczenia cyfrowego, biedy na świecie,
  • 1:30 - 1:34
    udostępnianie ludziom z całego świata informacji, których potrzebują,
  • 1:34 - 1:35
    aby podejmować dobre decyzje.
  • 1:35 - 1:39
    I przez to musimy wykonać masę pracy, która wykracza poza sam Internet.
  • 1:39 - 1:43
    Dlatego właśnie wybraliśmy model wolnego licencjonowania,
  • 1:43 - 1:45
    bo umożliwia on lokalnym przedsiębiorcom
  • 1:45 - 1:47
    oraz wszystkim innym chętnym
  • 1:47 - 1:51
    dowolne wykorzystanie naszych materiałów: kopiowanie, rozpowszechnianie.
  • 1:51 - 1:53
    I można to robić komercyjnie lub niekomercyjnie.
  • 1:53 - 1:57
    Na całym świecie pojawi się więc dużo możliwości wykorzystania Wikipedii.
  • 1:57 - 1:59
    Na całym świecie pojawi się więc dużo możliwości wykorzystania Wikipedii.
  • 1:59 - 2:01
    Jesteśmy finansowani z darowizn,
  • 2:01 - 2:04
    a jedną z najciekawszych rzeczy jest to,
  • 2:04 - 2:07
    jak mało pieniędzy faktycznie kosztuje działanie Wikipedii.
  • 2:07 - 2:12
    Tak więc Yochai pokazał wam wykres kosztu drukowania prasy.
  • 2:12 - 2:16
    A ja pokażę Wam koszt Wikipedii,
  • 2:16 - 2:18
    ale najpierw opiszę jej wielkość.
  • 2:18 - 2:22
    Mamy ponad 600 tysięcy artykułów po angielsku.
  • 2:22 - 2:26
    Mamy łącznie dwa miliony artykułów w wielu różnych językach.
  • 2:26 - 2:29
    Najwięcej po niemiecku, japońsku i francusku.
  • 2:29 - 2:33
    Wszystkie wersje w językach zachodnioeuropejskich są dość duże.
  • 2:33 - 2:36
    Ale tylko jedna trzecia połączeń z naszą witryną
  • 2:36 - 2:38
    jest skierowana do angielskiej Wikipedii,
  • 2:38 - 2:40
    co dla wielu jest zaskakujące.
  • 2:40 - 2:44
    Wiele osób w Internecie myśli w sposób bardzo anglocentryczny,
  • 2:44 - 2:47
    ale my jesteśmy naprawdę globalni, dostępni w bardzo wielu językach.
  • 2:48 - 2:51
    Zdobyliśmy popularność: należymy do 50 czołowych witryn,
  • 2:51 - 2:53
    jesteśmy bardziej popularni niż New York Times.
  • 2:53 - 2:57
    I tu dochodzimy do prelekcji Yochai'ego.
  • 2:58 - 3:01
    Tu widać rozwój Wikipedii – to ta niebieska linia,
  • 3:01 - 3:04
    a tam jest New York Times.
  • 3:04 - 3:07
    Interesujące jest to, że witryna New York Timesa
  • 3:07 - 3:11
    to ogromne przedsięwzięcie korporacyjne, zatrudniające jakieś setki pracowników.
  • 3:11 - 3:14
    My mamy dokładnie jednego pracownika.
  • 3:14 - 3:17
    Jest nim nasz główny inżynier oprogramowania.
  • 3:17 - 3:20
    Jest on naszym pracownikiem dopiero od stycznia 2005 roku,
  • 3:20 - 3:22
    choć dużo stworzyliśmy wcześniej.
  • 3:22 - 3:25
    Tak więc serwerami zarządza zbieranina ochotników,
  • 3:25 - 3:27
    zasoby redagują wolontariusze.
  • 3:27 - 3:29
    A nasza struktura organizacyjna
  • 3:29 - 3:32
    nie przypomina żadnej tradycyjnej organizacji, jaką można sobie wyobrazić.
  • 3:32 - 3:34
    Ludzie ciągle pytają: „Dobrze, a kto tym kieruje?”
  • 3:34 - 3:39
    albo „Kto zajmuje się tym a tym?”. Odpowiadam: ktokolwiek, kto ma ochotę.
  • 3:39 - 3:42
    To bardzo niezwykłe i chaotyczne zjawisko.
  • 3:42 - 3:45
    Mamy teraz ponad 90 serwerów w trzech lokalizacjach,
  • 3:45 - 3:49
    zarządzanych przez administratorów-wolontariuszy, pracujących przez Internet.
  • 3:49 - 3:52
    Mogę połączyć się o dowolnej porze dnia lub nocy
  • 3:52 - 3:56
    i zobaczę, że osiem do dziesięciu osób czeka,
  • 3:56 - 4:00
    może odpowiedzieć na moje pytania czy uwagi dotyczące serwerów.
  • 4:00 - 4:02
    Żadnej firmy nie stać na coś takiego.
  • 4:02 - 4:06
    Nikt nie może pozwolić sobie na utrzymywanie w pogotowiu zespołu
  • 4:06 - 4:10
    przez 24 godziny na dobę, ani na to, co mamy w Wikipedii.
  • 4:10 - 4:13
    Mamy około 1,4 miliarda wyświetleń stron miesięcznie,
  • 4:13 - 4:16
    co znaczy, że urośliśmy do naprawdę wielkich rozmiarów.
  • 4:16 - 4:18
    I wszystkim zajmują się wolontariusze.
  • 4:18 - 4:23
    Nasz całkowity miesięczny koszt połączeń internetowych to około 5000 dolarów.
  • 4:23 - 4:25
    I to w praktyce główny koszt naszej działalności.
  • 4:25 - 4:28
    Moglibyśmy poradzić sobie bez tego pracownika. Prawdę mówiąc...
  • 4:28 - 4:31
    Zatrudniliśmy Briana, bo pracował przez 2 lata na niepełny etat,
  • 4:31 - 4:33
    plus pełny etat w Wikipedii,
  • 4:33 - 4:37
    więc zatrudniliśmy go, żeby miał coś z życia i mógł czasem pójść do kina.
  • 4:38 - 4:41
    O obliczu tak chaotycznej organizacji, trzeba zapytać:
  • 4:41 - 4:45
    dlaczego to nie są same śmieci? Dlaczego ta witryna jest tak dobra?
  • 4:45 - 4:48
    A jak dobra jest ta witryna? Całkiem niezła. Nie jest doskonała,
  • 4:48 - 4:51
    ale dużo lepsza, niż moglibyście się spodziewać,
  • 4:51 - 4:53
    zważywszy na nasze chaotyczne rozwiązanie.
  • 4:53 - 4:56
    Widząc, jak wprowadza niedorzeczne zmiany na stronie o mnie,
  • 4:56 - 5:00
    pomyśleliście sobie: to wszystko na pewno zmieni się w kupę śmieci.
  • 5:00 - 5:04
    Ale gdy zobaczyliśmy testy jakości – nie było ich jeszcze odpowiednio dużo,
  • 5:04 - 5:06
    naprawdę zachęcam, żeby zrobić ich więcej –
  • 5:06 - 5:10
    porównujące Wikipedię z tradycyjnymi źródłami: wyraźnie wygrywamy.
  • 5:10 - 5:13
    Niemiecki magazyn porównał niemiecką Wikipedię,
  • 5:13 - 5:16
    która jest dużo, dużo mniejsza niż angielska,
  • 5:16 - 5:20
    z Microsoft Encarta i z Brockhaus Multimedia.
  • 5:20 - 5:22
    Wygraliśmy zdecydowanie.
  • 5:22 - 5:25
    Jakość artykułów porównywali eksperci,
  • 5:25 - 5:28
    wynik sprawił nam dużą przyjemność.
  • 5:28 - 5:32
    Dużo osób słyszało o konflikcie Bush-Kerry w Wikipedii.
  • 5:32 - 5:36
    Media donosiły o tym dość obszernie.
  • 5:36 - 5:39
    Zaczęło się od artykułu w Red Herring.
  • 5:39 - 5:42
    Dziennikarze skontaktowali się ze mną...
  • 5:42 - 5:47
    Przyznam, że podali moje nazwisko poprawnie, ale naprawdę chcieli stwierdzić,
  • 5:47 - 5:49
    że wybory Bush-Kerry wzbudzają takie emocje,
  • 5:49 - 5:53
    że rozsadza to społeczność Wikipedii. A więc podali, że powiedziałem:
  • 5:53 - 5:56
    „To najbardziej zażarty konflikt w historii Wikipedii”.
  • 5:56 - 5:58
    A ja powiedziałem: „nie ma żadnego konfliktu".
  • 5:58 - 6:04
    Czyli nieco przekręcili moje słowa. Artykuły dość intensywnie modyfikowano.
  • 6:04 - 6:07
    To prawda, że kilka musieliśmy je zablokować.
  • 6:07 - 6:10
    Magazyn Time napisał ostatnio:
  • 6:10 - 6:13
    „Środki nadzwyczajne są czasem konieczne,
  • 6:13 - 6:18
    więc Wales blokował artykuły o Kerry'm i Bushu przez większą część 2004”.
  • 6:18 - 6:22
    A wcześniej powiedziałem dziennikarzowi, że musieliśmy blokować je...
  • 6:22 - 6:24
    sporadycznie i zawsze na krótko.
  • 6:24 - 6:27
    A więc tak naprawdę spory,
  • 6:27 - 6:31
    jakich prawdopodobnie spodziewacie się w społeczności Wikipedii,
  • 6:31 - 6:33
    zazwyczaj nie są faktycznie sporami.
  • 6:33 - 6:36
    Artykuły dotyczące kontrowersyjnych tematów są intensywnie edytowane,
  • 6:36 - 6:39
    ale nie wywołują dużych sporów w społeczności.
  • 6:39 - 6:44
    Powodem tego jest to, że większość ludzi rozumie potrzebę neutralności.
  • 6:46 - 6:50
    Prawdziwa walka nie toczy się między prawicą i lewicą,
  • 6:50 - 6:52
    jak spodziewa się większość ludzi,
  • 6:52 - 6:55
    ale między partią poważnych i partią głupków.
  • 6:55 - 6:59
    I żadna część spektrum politycznego nie ma monopolu na którąś z tych cech.
  • 6:59 - 7:03
    Fakty dotyczące wspomnianego incydentu Bush-Kerry są takie,
  • 7:03 - 7:05
    że artykuły dotyczące Busha i Kerry'ego
  • 7:05 - 7:08
    były zablokowane przez mniej niż jeden procent 2004 roku.
  • 7:08 - 7:10
    I to nie dlatego, że powodowały spory,
  • 7:10 - 7:13
    ale po prostu z powodu nagminnego wandalizmu,
  • 7:13 - 7:17
    który zdarza się czasem nawet na scenie: różni ludzie,
  • 7:17 - 7:20
    czasem nawet dziennikarze mówili mi, że dokonali wandalizmu w Wikipedii
  • 7:20 - 7:23
    i byli zaskoczeni tym, jak szybko zostało to naprawione.
  • 7:23 - 7:27
    A ja zawsze odpowiadam: proszę tego nie robić, tak nie należy.
  • 7:27 - 7:29
    Jak to robimy?
  • 7:29 - 7:31
    Jak zarządzamy kontrolą jakości?
  • 7:31 - 7:34
    Jak to działa?
  • 7:34 - 7:37
    Jest tu kilka elementów:
  • 7:37 - 7:40
    głównie zasady społeczne i trochę elementów w oprogramowaniu.
  • 7:40 - 7:44
    Największym i najważniejszym elementem jest polityka neutralnego punktu widzenia.
  • 7:44 - 7:47
    To jest coś, co ustanowiłem na samym początku
  • 7:47 - 7:51
    jako podstawową i nie podlegającą dyskusji zasadę społeczności.
  • 7:51 - 7:54
    To jest społecznościowa koncepcja współpracy,
  • 7:54 - 7:58
    a więc nie wspominamy tu często o prawdzie i obiektywności.
  • 7:58 - 8:02
    Powodem jest to, że jeśli powiemy, że będziemy pisać tylko prawdę na jakiś temat,
  • 8:02 - 8:05
    to ani trochę nie pomoże nam ustalić, co mamy pisać,
  • 8:05 - 8:07
    ponieważ nie zgadzamy się na temat prawdy.
  • 8:07 - 8:10
    Ale mamy ten żargonowy termin „neutralność”,
  • 8:10 - 8:12
    który sam ma długą historię w społeczności.
  • 8:12 - 8:16
    Najprościej rzecz biorąc oznacza to, że zawsze gdy temat budzi spory,
  • 8:16 - 8:19
    Wikipedia nie zajmuje stanowiska w tej sprawie.
  • 8:19 - 8:22
    Powinniśmy ograniczyć się do tego, co twierdzą uznane źródła.
  • 8:22 - 8:25
    Ta polityka neutralności jest dla nas naprawdę ważna,
  • 8:25 - 8:29
    ponieważ umożliwia bardzo zróżnicowanej społeczności
  • 8:29 - 8:31
    wspólne działanie i owocną pracę.
  • 8:31 - 8:34
    Nasi autorzy są bardzo zróżnicowani politycznie, religijnie, kulturowo.
  • 8:34 - 8:36
    Nasi autorzy są bardzo zróżnicowani politycznie, religijnie, kulturowo.
  • 8:36 - 8:38
    Dzięki stanowczej polityce neutralności,
  • 8:38 - 8:40
    od samego początku nie podlegającej dyskusji,
  • 8:40 - 8:42
    zapewniamy ludziom możliwość współpracy.
  • 8:42 - 8:44
    i to, że artykuły nie staną się wojną,
  • 8:44 - 8:47
    cyklem ataków z lewej i z prawej strony.
  • 8:47 - 8:49
    Jeśli będziecie się tak zachowywać,
  • 8:49 - 8:51
    zostaniecie poproszeni o opuszczenie społeczności.
  • 8:52 - 8:54
    Mamy więc recenzowanie w czasie rzeczywistym.
  • 8:54 - 8:57
    Każda zmiana w witrynie trafia na stronę „Ostatnie zmiany”.
  • 8:57 - 9:00
    Zmiany [Chrisa] trafiły na stronę „Ostatnie zmiany”.
  • 9:00 - 9:04
    Zawartość strony „Ostatnie zmiany” trafia również na kanał IRC,
  • 9:04 - 9:06
    czyli kanał rozmów internetowych
  • 9:06 - 9:08
    monitorowany przez ludzi przy użyciu różnych programów.
  • 9:10 - 9:12
    Można też korzystać z kanałów RSS
  • 9:12 - 9:15
    albo dostawać e-maile z powiadomieniami o zmianach,
  • 9:15 - 9:17
    można założyć własne listy monitorowanych stron.
  • 9:17 - 9:20
    Moja strona jest na listach monitorowania sporej liczby użytkowników,
  • 9:20 - 9:22
    ponieważ czasem pada ofiarą wandalizmu.
  • 9:24 - 9:28
    Dlatego takie zmiany zawsze ktoś szybko zauważy,
  • 9:28 - 9:32
    cofnie i przywróci poprzednią wersję strony.
  • 9:32 - 9:34
    Jest kanał z informacjami o nowych stronach.
  • 9:34 - 9:36
    Można wejść na określoną stronę Wikipedii
  • 9:36 - 9:38
    i zobaczyć wszystkie nowo utworzone strony.
  • 9:38 - 9:40
    To bardzo ważne, ponieważ nowe strony
  • 9:40 - 9:43
    to często śmieci, które trzeba skasować, typu: ASDFASDF.
  • 9:43 - 9:46
    Ale niektóre z nowych artykułów to najciekawsze, najfajniejsze rzeczy w Wikipedii.
  • 9:46 - 9:48
    Ale niektóre z nowych artykułów to najciekawsze, najfajniejsze rzeczy w Wikipedii.
  • 9:48 - 9:50
    Ktoś pisze artykuł o interesującym temacie,
  • 9:50 - 9:52
    zaciekawi to innych, którzy się przyłączą, dzięki czemu będzie dużo lepszy.
  • 9:52 - 9:54
    zaciekawi to innych, którzy się przyłączą, dzięki czemu będzie dużo lepszy.
  • 9:54 - 9:56
    Edycja bywa anonimowa,
  • 9:56 - 10:00
    co jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych i intrygujących aspektów Wikipedii.
  • 10:00 - 10:04
    Żeby wprowadzić zmiany, Chris nie musiał się wcale logować,
  • 10:04 - 10:07
    po prostu wszedł na stronę i wprowadził zmianę.
  • 10:07 - 10:10
    Ale okazuje się, że tylko około 18 procent edycji w witrynie
  • 10:10 - 10:12
    przeprowadzają anonimowi użytkownicy.
  • 10:12 - 10:14
    Koniecznie należy pamiętać,
  • 10:14 - 10:17
    że zdecydowaną większość edycji w witrynie
  • 10:17 - 10:21
    wykonuje blisko związana społeczność ok. 600-1000 osób,
  • 10:21 - 10:23
    które nieustannie porozumiewają się ze sobą.
  • 10:23 - 10:25
    Mamy również ponad 40 kanałów IRC, 40 list dyskusyjnych.
  • 10:25 - 10:29
    Ci ludzie się znają, komunikują się. Mamy spotkania w świecie fizycznym.
  • 10:29 - 10:31
    To oni wykonują większość pracy w witrynie.
  • 10:31 - 10:36
    I w pewnym sensie robią to jak półprofesjonaliści.
  • 10:36 - 10:40
    Standardy, które ustanawiamy dla siebie, są takie same lub wyższe
  • 10:40 - 10:42
    niż profesjonalne standardy jakości.
  • 10:42 - 10:44
    Nie zawsze spełniamy te standardy,
  • 10:44 - 10:46
    ale do tego dążymy.
  • 10:46 - 10:49
    Tak więc to właśnie ta zwarta społeczność naprawdę dba o witrynę,
  • 10:49 - 10:51
    a to jedni z najinteligentniejszych ludzi, jakich spotkałem.
  • 10:51 - 10:53
    Stanowisko każe mi to mówić, ale to fakt.
  • 10:53 - 10:57
    Ludzie, których przyciągnął pomysł pisania dla zabawy encyklopedii,
  • 10:57 - 10:59
    są zwykle bardzo inteligentni.
  • 11:00 - 11:02
    Narzędzia i oprogramowanie: wiele narzędzi
  • 11:02 - 11:06
    umożliwia naszej społeczności monitorowanie siebie i całej pracy.
  • 11:06 - 11:08
    To jest przykład historii edycji strony o płaskiej Ziemi,
  • 11:08 - 11:11
    gdzie widzimy wprowadzone zmiany.
  • 11:11 - 11:14
    Najlepsze na tej stronie jest to, że wystarczy rzucić okiem
  • 11:14 - 11:16
    i wszystko wiadomo: OK, teraz rozumiem.
  • 11:16 - 11:19
    Gdy ktoś tu wejdzie i spojrzy, widzi, że ktoś
  • 11:19 - 11:21
    z anonimowego adresu IP edytował moją stronę.
  • 11:21 - 11:24
    To wygląda podejrzanie: kto to był? Ktoś spojrzy na to,
  • 11:24 - 11:28
    natychmiast widzi wyróżnione na czerwono wszystkie zmiany,
  • 11:28 - 11:32
    widzi, które słowa zostały zmienione i tak dalej.
  • 11:32 - 11:37
    To narzędzie umożliwia bardzo szybkie monitorowanie historii strony.
  • 11:37 - 11:40
    Kolejna rzecz dotycząca naszej społeczności
  • 11:40 - 11:43
    to nienarzucanie niczego, elastyczność.
  • 11:43 - 11:47
    Większość reguł społecznych i metod pracy
  • 11:47 - 11:49
    nie jest wcale narzucana przez oprogramowanie.
  • 11:49 - 11:51
    Są tylko zapisane na stronach Wiki.
  • 11:51 - 11:54
    Więc oprogramowanie wcale nie wymusza stosowania tych reguł.
  • 11:54 - 11:57
    Pokażę przykład: to jest strona głosowania nad usunięciem.
  • 11:58 - 12:01
    Jak wspomniałem wcześniej, ludzie wpisują ASDFASDF –
  • 12:01 - 12:04
    trzeba to usunąć. W takich przypadkach administratorzy po prostu to kasują.
  • 12:04 - 12:06
    Tu nie ma powodów do poważnych dyskusji.
  • 12:06 - 12:10
    Ale pewnie domyślacie się, że często pojawiają się pytania o dany artykuł:
  • 12:10 - 12:12
    Czy to nie za mało istotne dla encyklopedii?
  • 12:12 - 12:16
    Czy te informacje można zweryfikować? Czy to oszustwo? Czy to prawda? Co to jest?
  • 12:16 - 12:19
    Społeczność musi mieć możliwość znajdowania odpowiedzi na takie pytania.
  • 12:19 - 12:22
    Metodą, która w sposób organiczny rozwinęła się w społeczności,
  • 12:22 - 12:24
    jest strona głosowania nad usunięciem.
  • 12:24 - 12:26
    Mamy tu konkretny przykład: to film
  • 12:26 - 12:28
    „Twisted Issues”, pierwsza osoba twierdzi:
  • 12:28 - 12:32
    „To ponoć film. W teście Google wypada fatalnie.”
  • 12:32 - 12:35
    Test Google to sprawdzenie, czy hasło pojawia się w Google,
  • 12:35 - 12:39
    bo jeśli czegoś nie ma nawet w Google, prawdopodobnie wcale nie istnieje.
  • 12:39 - 12:43
    To nie jest doskonała zasada, ale dobry początek szybkiego zbadania tematu.
  • 12:44 - 12:47
    A więc ktoś mówi: „Skasujcie to, bo nie ma znaczenia.”
  • 12:47 - 12:49
    Potem ktoś dodaje: „Czekajcie, znalazłam to.
  • 12:49 - 12:51
    Znalazłam w książce: „Przewodnik po groźnych filmach:
  • 12:51 - 12:53
    20 filmów niezależnych, które trzeba zobaczyć”.
  • 12:53 - 12:55
    OK. A następna osoba mówi: „Poprawcie to”.
  • 12:55 - 12:59
    Jeszcze kto inny mówi: „Znalazłem to w IMDB. Trzeba zostawić”.
  • 12:59 - 13:02
    A interesujące jest to, że oprogramowanie...
  • 13:02 - 13:05
    Te głosy to tylko tekst wpisywany na stronie.
  • 13:05 - 13:10
    Tak naprawdę to nie głosowanie, ale bardziej dialog.
  • 13:10 - 13:12
    To prawda, że ostatecznie administrator może to przejrzeć i stwierdzić:
  • 13:12 - 13:15
    To prawda, że ostatecznie administrator może to przejrzeć i stwierdzić:
  • 13:15 - 13:18
    OK, 18 za usunięciem, dwa za zostawieniem, usuniemy to.
  • 13:18 - 13:23
    Ale czasem jest 18 za usunięciem i 2 za zostawieniem, ale zostawimy to,
  • 13:23 - 13:25
    bo te 2 głosy mówią: „Zaczekajcie.
  • 13:25 - 13:27
    Nikt na to nie trafił, ale ja znalazłam to w książce
  • 13:27 - 13:31
    i znalazłam link do strony z informacjami i poprawię to jutro,
  • 13:31 - 13:34
    więc proszę nie usuwać” – wtedy artykuł przetrwa.
  • 13:34 - 13:36
    Liczy się też, kim są głosujący.
  • 13:36 - 13:38
    Jak mówiłem, to blisko związana społeczność.
  • 13:38 - 13:40
    Tutaj na dole: „Zostawić, to prawdziwy film”, Rick Kay.
  • 13:40 - 13:43
    Rick Kay to bardzo znany Wikipedysta,
  • 13:43 - 13:46
    który robi bardzo dużo w dziedzinie wandalizmu, oszustw
  • 13:46 - 13:48
    i głosowań nad usunięciem.
  • 13:48 - 13:51
    Jego głos ma dużą wagę w społeczności,
  • 13:51 - 13:53
    ponieważ on wie, co robi.
  • 13:53 - 13:55
    A więc: jak to wszystko jest zarządzane?
  • 13:55 - 13:59
    Ludzie chcą się dowiedzieć o administratorach i tak dalej.
  • 13:59 - 14:03
    Model zarządzania Wikipedią, zarządzania społecznościowego,
  • 14:03 - 14:07
    to bardzo zagmatwana, ale sprawna mieszanka konsensusu, co znaczy,
  • 14:07 - 14:09
    że raczej nie głosujemy nad zawartością artykułów,
  • 14:09 - 14:13
    ponieważ poglądy większości niekoniecznie są neutralne.
  • 14:13 - 14:15
    Trochę demokracji: wszyscy administratorzy
  • 14:15 - 14:18
    to osoby, które mają możliwość usuwania stron,
  • 14:18 - 14:20
    co nie znaczy, że mają prawo usuwać strony,
  • 14:20 - 14:23
    zawsze muszą przestrzegać zasad,
  • 14:23 - 14:25
    wybiera ich społeczność.
  • 14:25 - 14:29
    Czasami trolle internetowe oskarżają mnie, że sam dobieram administratorów,
  • 14:29 - 14:31
    żeby stronniczo wpływać na treść encyklopedii.
  • 14:31 - 14:35
    Śmieję się z tego, bo sam nie mam pojęcia, jak się ich wybiera.
  • 14:35 - 14:37
    Jest trochę arystokratyzmu.
  • 14:37 - 14:40
    Wspomniałem o tym już wcześniej, mówiąc, że na przykład
  • 14:40 - 14:43
    głos Ricka Kay'a ma dużo większą wagę niż głos kogoś, kogo nie znamy.
  • 14:43 - 14:47
    Czasem robię tę prelekcję z Angelą, która została ponownie wybrana
  • 14:47 - 14:50
    do Zarządu Fundacji jako przedstawicielka społeczności.
  • 14:50 - 14:54
    Dostała ponad dwa razy więcej głosów niż osoba, która przegrała.
  • 14:54 - 14:58
    I zawsze ją peszę, mówiąc: na przykład taka Angela
  • 14:58 - 15:01
    mogłaby zrobić w Wikipedii absolutnie wszystko i uszłoby to jej płazem,
  • 15:01 - 15:03
    ponieważ jest tak podziwiana i wpływowa.
  • 15:03 - 15:07
    Ale ironiczne jest to, że Angela ma taką możliwość, bo jest jedyną osobą,
  • 15:07 - 15:10
    która absolutnie nigdy nie złamałaby żadnej zasady Wikipedii.
  • 15:10 - 15:13
    I chętnie dodaję, że jest też jedyną osobą,
  • 15:13 - 15:16
    która faktycznie zna wszystkie reguły Wikipedii.
  • 15:16 - 15:20
    Jest jeszcze element monarchiczny, czyli moja rola w społeczności.
  • 15:21 - 15:26
    Opowiedziałem kiedyś o tym w Berlinie i następnego dnia w gazecie
  • 15:26 - 15:29
    był nagłówek „Jestem Królową Anglii”.
  • 15:29 - 15:32
    To niedokładnie to, co powiedziałem, ale...
  • 15:34 - 15:36
    Rzecz w tym, że moja rola w społeczności...
  • 15:36 - 15:39
    W świecie wolnego oprogramowania istnieje dawna tradycja...
  • 15:39 - 15:44
    ...modelu życzliwego dyktatora.
  • 15:44 - 15:47
    Większością najważniejszych projektów wolnego oprogramowania
  • 15:47 - 15:49
    kieruje jedna osoba,
  • 15:49 - 15:52
    którą wszyscy zgadzają się uznać za życzliwego dyktatora.
  • 15:52 - 15:55
    Ja nie lubię terminu „życzliwy dyktator”
  • 15:55 - 15:58
    i nie sądzę, że moje zadanie czy moja rola w świecie idei
  • 15:58 - 16:03
    to bycie dyktatorem przyszłości całej ludzkiej wiedzy zbieranej wszędzie na świecie.
  • 16:03 - 16:05
    To nie jest właściwe.
  • 16:05 - 16:08
    Ale mimo to potrzeba trochę monarchii.
  • 16:08 - 16:11
    Czasem musimy podjąć decyzję
  • 16:11 - 16:14
    i nie chcemy utknąć za głęboko w sformalizowanym procesie decyzyjnym.
  • 16:14 - 16:16
    i nie chcemy utknąć za głęboko w sformalizowanym procesie decyzyjnym.
  • 16:16 - 16:20
    A jako przykład tego, dlaczego to jest,
  • 16:20 - 16:22
    lub czasem bywa ważne:
  • 16:22 - 16:25
    ostatnio mieliśmy sytuację, gdzie neonazistowska witryna odkryła Wikipedię.
  • 16:25 - 16:30
    Stwierdzili: „To straszne, to witryna żydowskiego spisku,
  • 16:30 - 16:33
    usuniemy artykuły, które nam nie odpowiadają.
  • 16:33 - 16:35
    A jak widać, mają tam proces głosowania,
  • 16:35 - 16:39
    mamy 40 000 członków, więc wyślemy ich tam,
  • 16:39 - 16:41
    żeby głosowali za usunięciem tych stron”.
  • 16:41 - 16:44
    Udało im się zmobilizować 18 osób.
  • 16:44 - 16:46
    Tu macie przykład neonazistowskiej matematyki.
  • 16:46 - 16:49
    Zawsze wydaje im się, że mają 40 000 członków, podczas gdy mają 18.
  • 16:49 - 16:54
    Ale udało im się zmobilizować 18 osób do zupełnie absurdalnego głosowania
  • 16:54 - 16:56
    za usunięciem w pełni poprawnego artykułu.
  • 16:56 - 16:59
    Oczywiście głosowanie skończyło się wynikiem jakieś 85 do 18,
  • 16:59 - 17:02
    więc nie było prawdziwego zagrożenia dla naszych demokratycznych procedur.
  • 17:02 - 17:05
    Z drugiej strony ludzie stwierdzili: „Ale co zrobimy?
  • 17:05 - 17:09
    Co jeśli to się powtórzy, jakaś lepiej zorganizowana grupa...
  • 17:09 - 17:11
    włączy się do głosowania?”
  • 17:11 - 17:14
    Na to ja odpowiedziałem: „Pieprzyć to, po prostu zmienimy zasady”.
  • 17:14 - 17:19
    To moja rola w społeczności: stwierdzić, że nie pozwolimy, aby nasza otwartość
  • 17:19 - 17:22
    i wolność osłabiły jakość treści.
  • 17:22 - 17:25
    I jak długo ludzie ufają mi w mojej roli,
  • 17:25 - 17:27
    jest to dla mnie właściwe miejsce.
  • 17:27 - 17:31
    Oczywiście, z powodu wolnej licencji, jeśli ja będę źle pracować,
  • 17:31 - 17:33
    ochotnicy mogą odejść, kiedy tylko im się podoba.
  • 17:33 - 17:35
    Nie mogę nikomu nic nakazać.
  • 17:35 - 17:39
    A więc ostatni punkt to: żeby zrozumieć jak działa Wikipedia,
  • 17:39 - 17:43
    trzeba zrozumieć, że nasz model Wiki to nasz sposób pracy,
  • 17:43 - 17:47
    ale nie jesteśmy fanatycznymi anarchistami webowymi.
  • 17:47 - 17:50
    Jesteśmy bardzo elastyczni w zakresie metod społecznościowych,
  • 17:50 - 17:54
    bo ostatecznie pasja społeczności jest skierowana na jakość dzieła,
  • 17:54 - 17:58
    a niekoniecznie na proces służący jego tworzeniu.
  • 17:58 - 18:00
    Dziękuję.
  • 18:00 - 18:03
    (Brawa)
  • 18:03 - 18:05
    Ben Saunders: Tak, cześć, Ben Saunders.
  • 18:05 - 18:09
    Jimmy, wspomniałeś o bezstronności jako kluczu do sukcesu Wikipedii.
  • 18:09 - 18:13
    Uderza mnie, że wiele podręczników
  • 18:13 - 18:16
    z których uczą się dzieci cechuje wyraźna stronniczość.
  • 18:16 - 18:20
    Czy słyszałeś o wykorzystywaniu Wikipedii przez nauczycieli
  • 18:20 - 18:22
    i jak wg ciebie Wikipedia zmienia edukację?
  • 18:22 - 18:27
    Jimmy Wales: Tak, wielu nauczycieli zaczyna wykorzystywać Wikipedię.
  • 18:27 - 18:31
    W mediach tworzą pewien obraz Wikipedii, który uważam za fałszywy.
  • 18:31 - 18:34
    Wyrasta on z historii o opozycji blogerów i gazet.
  • 18:34 - 18:38
    Ten obraz przedstawia Wikipedię jako wariactwo,
  • 18:38 - 18:44
    którego nienawidzą naukowcy i nauczyciele. A okazuje się, że to nieprawda.
  • 18:44 - 18:46
    Na ostatni e-mail od dziennikarza pytającego:
  • 18:46 - 18:48
    „Dlaczego naukowcy nienawidzą Wikipedii?”,
  • 18:48 - 18:50
    odpowiedziałem z adresu na Harvardzie,
  • 18:50 - 18:52
    bo ostatnio zostałem tam pracownikiem naukowym.
  • 18:52 - 18:55
    I napisałem: „Na pewno nie każdy jej nienawidzi”.
  • 18:55 - 18:58
    Ale sądzę, że jej oddziaływanie będzie duże.
  • 18:58 - 19:00
    Prawdę mówiąc, mamy projekt,
  • 19:00 - 19:02
    którym jestem osobiście naprawdę podekscytowany:
  • 19:02 - 19:04
    to projekt Wikibooks,
  • 19:04 - 19:06
    czyli próba stworzenia podręczników we wszystkich językach.
  • 19:06 - 19:08
    I jest to dużo większy projekt.
  • 19:08 - 19:12
    Jego realizacja zajmie jakieś 20 lat.
  • 19:12 - 19:14
    Ale częścią tego jest wypełnianie naszej misji
  • 19:14 - 19:17
    udostępnienia encyklopedii wszystkim ludziom na świecie.
  • 19:17 - 19:20
    Nie zamierzamy nikogo spamować dyskami CD w stylu AOL.
  • 19:20 - 19:23
    Chcemy dać im narzędzie, którego mogą używać.
  • 19:23 - 19:25
    A w wiele osób na świecie
  • 19:25 - 19:27
    nie ma żadnego pożytku z encyklopedii napisanej na poziomie uniwersyteckim,
  • 19:27 - 19:29
    nie ma żadnego pożytku z encyklopedii napisanej na poziomie uniwersyteckim,
  • 19:29 - 19:31
    bez masy literatury koniecznej,
  • 19:31 - 19:33
    by osiągnąć poziom, na którym można z niej korzystać.
  • 19:33 - 19:36
    Tak więc projekt Wikibooks ma taki cel.
  • 19:36 - 19:38
    I myślę, że zobaczymy wielką....
  • 19:38 - 19:39
    Może nawet nie będzie to nasze dzieło,
  • 19:39 - 19:41
    pojawia się teraz tyle innowacji.
  • 19:41 - 19:45
    Ale podręczniki na wolnej licencji to następna rewolucja w edukacji.
Title:
Jimmy Wales o narodzinach Wikipedii
Speaker:
Jimmy Wales
Description:

Jimmy Wales opowiada o tym jak zebrał „bandę przypadkowych ochotników”, dał im narzędzia do współpracy i stworzył Wikipedię, internetową encyklopedię, która sama się organizuje, sama się poprawia i nigdy nie zostanie ukończona.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
19:45
Retired user added a translation

Polish subtitles

Revisions