Zoroastrianism | World History | Khan Academy

- W każdej dyskusji o starożytnej Persji

szybko przechodzimy na temat wierzeń Imperium Achemenidów,

czyli Zoroastryzmu,

który spopularyzował Cyrus Wielki,

kiedy zakładał Imperium Achemenidów,

podbijając Medię,

Imperium nowobabilońskie, Lidię,

jego syn Kambyzes podbił Egipcjan.

Wierzenia te oparte są o nauki Zaratusztry.

Zoroaster to grecka nazwa Zaratusztry,

a religia jest też określana

jako Zaratusztrianizm.

Jest to jedna z najstarszych,

wciąż istniejących religii.

Ludzie wciąż praktykują Zoroastryzm.

Jeśli chodzi o jego datę powstania,

wciąż trwają debaty.

Wedle wielu podań początek miał

nawet wcześniej, niż 3,5 tysiąca lat temu,

czyli około 1500 p.n.e.

a kilka podań umieszcza go bliżej

Cyrusa Wielkiego,

może VII, może VI wiek p.n.e.

Podania o początku religii

skupiają się na naukach Zaratusztry

i jego nauki będą podstawą jednej z pierwszych

monoteistycznych religii świata,

to jest, że zakłada istnienie jednego boga,

i tym bogiem w Zoroastryźmie jest Ahura Mazda.

Ahura Mazda.

Wierzą, że Ahura Mazda

nie ma ludzkiej formy.

Nie można tego nawet pojąć,

to znaczy - w pełni pojąć,

ludzki umysł nie może w pełni pojąć Ahury Mazdy,

lecz Ahura Mazda jest

wedle Zoroastryzmu

jednym i jedynym bogiem.

Ale w połączeniu z ideą istnienia Ahury Mazdy,

wielu ludzi określa Zoroastryzm mianem

religii dualistycznej.

Dualizm zakłada istnienie pewnego rodzaju układu

równoważących się sił.

Na przykład światło kontra ciemność,

oczywiście dobro kontra zło.

Jednymi z podstawowych pojęć są

pojęcia asza oraz drudż.

Pojęcie aszy związane jest ideą praworządności,

szczerości, ładu,

a drudż to przeciwieństwo.

Drudż wiąże się z ideą nieprawości,

kłamstwa, chaosu.

Wiele miejsca poświęcono

rozmowom, wnikaniu, próbom lepszego zrozumienia

odcieni dualistycznej natury świata

i jak tu ustawić ludzkość po stronie dobra,

światła, ładu,

praworządności, szczerości.

A to właśnie kluczowy symbol Zoroastryzmu,

to co tu widzicie.

Nazywa się faravahar.

Zapewne źle to wymawiam.

Faravahar nosi w sobie bogatą symbolikę.

Ukazuje połączenie wszechświata i ludzkości,

widzicie tutaj wizerunek człowieka,

oraz trzy rzędy skrzydeł,

ilustrujące trzy ważne idee Zoroastryzmu.

Pierwszy rząd to dobre myśli,

drugi rząd skrzydeł to dobre słowa,

a trzeci rząd to dobre uczynki,

dobre uczynki

Ma to sens.

Przychodzi na myśl,

że dobre myśli prowadzą do dobrych słów,

i że razem

prowadzą do dobrych uczynków.

A tutaj na ogonie

są rzeczy, których należy unikać,

są to złe myśli,

złe uczynki,

czy też złe myśli, złe słowa

i złe uczynki.

Efektem dualizmu,

a w szczególności fascynacji światłem,

ogień znaczy bardzo wiele w Zoroastryźmie.

Właściwie, jeśli odwiedzicie świątynię Zoroastryjską,

dostrzeżecie wieczny ogień,

do którego podkłada się pięć razy dziennie.

Kolejnym ważnym żywiołem jest woda.

Święta księga Zoroastryzmu

to Awesta.

Awesta jest spisana w języku zwanym awestyjskim,

nazywa się awestyjskim, bo jest to język,

w którym spisano Awestę,

jest to język blisko

spokrewniony ze starożytnym sanskrytu

i zapewne istnieją jakieś powiązania,

czy też z pewnością istnieją powiązania

między dawnym Hinduizmem i założycielem,

albo pewnymi dawniejszymi ideami,

które Zaratusztra rozwinął,

czy też na których budował.

Jedną z naprawdę ciekawych rzeczy

o Zoroastryźmie jest fakt, że pomimo tego,

że dziś jest to niewielka religia,

licząca mniej niż 200 tysięcy ludzi,

którzy ją praktykują,

większość z nich żyje w Indiach i USA.

W pewnym okresie

była religią państwową starożytnej Persji,

potem jednak

w VII w n.e.,

kiedy Persja, kiedy Iran przyjął na Islam,

rozpoczęła się Zoroastryjska diaspora,

szczególnie do Indii i potem do miejsc

jak na przykład USA,

chociaż wciąż praktykuje się Zoroastryzm w Iranie.

Lecz patrząc szerzej na dziedzictwo

Zoroastryzmu,

wywarł niemały wpływ

na niektóre z największych religii świata.

Tutaj na osi czasu

wypisałem kilka ważnych religii.

Na niebiesko widzicie Judaizm,

a linie są przerywane,

bo te okresy nie są pewne,

te religie się rozwijają,

formują, z czasem obrastają w tradycję.

Tak więc judaizm, za czym oczywiście

chrześcijaństwo, zbudowane na judaiźmie.

Jezus był Żydem.

Islam mamy tutaj,

z wiodących religii świata jest jedną z młodszych,

na wiele sposobów spokrewnioną

z chrześcijaństwem i judaizmem.

I pomimo, że Zoroastryzm

jest spokrewniony i wywodzi się z podobnych,

wcześniejszych wierzeń Ariów,

wywarł spory wpływ

na niektóre z innych

religii głównego nurtu

dzisiejszego świata.

Jak wspomnieliśmy,

określa się ją jako religię monoteistyczną

i miała ona bezpośredni wpływ na,

na przykład, chrześcijaństwo.

Tutaj mam cytat,

od Pana Johna Bowkera,

znanego teologa chrześcijaństwa.

W swojej książce Religie świata napisał:

"aniołowie, koniec świata,

sąd ostateczny, zmartwychwstanie,

niebo i piekło wywodzą swą formę i substancję

z wierzeń Zoroastryjskich."

W tradycji chrześcijańskiej

trzech mędrców, trzech królów,

trzech magów, którzy odwiedzili dziecię Jezus,

Magowie - to byli Zoroastryjscy kapłani,

którzy odwiedzili dziecię Jezus,

słowo "magia" wywodzi się od słowa magi,

gdyż Zoroastryjska elita, kapłani,

byli bardzo dobrymi astronomami,

byli też powszechnie znani jako astrolodzy,

a niektórzy przypisywali im,

wiecie, zdolności magiczne.

Ma też bliskie powiązania z Islamem.

Do świętego ognia Zoroastryzmu dokłada się 5 razy dziennie.

Zaratusztrianie modlą się 5 razy dziennie,

a przed modlitwą

przechodzą rytuał obmywania się,

żeby się oczyścić,

obmywają się trzy razy przed każdą modlitwą.

To samo widzimy w Islamie.

Tak więc Zoroastryzm,

to wiara starożytnej Persji

spopularyzowana przez Cyrusa Wielkiego,

to żyjąca religia, nawet dziś,

chociaż znacznie mniej ludzi go praktykuje,

Lecz jak widzieliśmy,

wywarł niemały wpływ

na wiele wiodących religii świata.