O Στίβεν Πίνκερ περί του μύθου της βίας

Ο Στίβεν Πίνκερ χαρτογραφεί τη μείωση της βίας από τη Βιβλική εποχή μέχρι σήμερα και υποστηρίζει πως, παρόλο που φαντάζει παράλογο κι ανήθικο αν αναλογιστούμε το Ιράκ και το Νταρφούρ, ζούμε τη πιο ειρηνική περίοδο της ύπαρξής μας ως είδος.

Εικόνες όπως αυτή, από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς,

έχουν αποτυπωθεί στο υποσυνείδητό μας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα

και μας έδωσαν μια νέα εικόνα του ποιοι είμαστε,

από που ερχόμαστε και της εποχής που ζούμε.

Κατά τον 20ο αιώνα, ήμασταν μάρτυρες των φρικαλεοτήτων

των Στάλιν, Χίτλερ, Μάο, Πολ Ποτ, Ρουάντα και άλλων γενοκτονιών,

και παρόλο που ο 21ος αιώνας είναι μόνο επτά ετών,

είμαστε ήδη μάρτυρες μιας συνεχιζόμενης γενοκτονίας

στο Νταρφούρ και της καθημερινής φρίκης στο Ιράκ.

Αυτό έφερε μια κοινή κατανόηση της κατάστασής μας,

δηλαδή ότι ο μοντερνισμός προκάλεσε τρομακτική βία, και ίσως

ότι οι γηγενείς πληθυσμοί ζούσαν σε μία αρμονική κατάσταση

από την οποία εμείς απομακρυνθήκαμε, σε κακό μας. Ορίστε ένα παράδειγμα από ένα άρθρο

για την ημέρα των Ευχαριστιών, στην εφημερίδα Μπόστον Γκλόουμπ

μερικά χρόνια πριν, όπου ο συγγραφέας έγραψε, «Η Ινδιάνικη ζωή

ήταν μεν δύσκολη, αλλά δεν υπήρχαν προβλήματα ανεργίας,

η κοινοτική αρμονία ήταν ισχυρή, η κατάχρηση ουσιών άγνωστη,

το έγκλημα σχεδόν ανύπαρκτο, όποια πολεμική σύρραξη υπήρχε μεταξύ φυλών

ήταν κυρίως τελετουργική και σπάνια κατέληγε σε ανεξέλεγκτη

ή ολοκληρωτική σφαγή». Το γνωρίζετε όλοι
αυτό το παραμυθάκι.

Το διδάσκουμε στα παιδιά μας. Το ακούμε στην τηλεόραση

και σε μυθιστορήματα. Ο αρχικός τίτλος αυτής
της θεματικής

ήταν, «Ό,τι γνωρίζετε είναι λάθος» και θα παρουσιάσω αποδεικτικά στοιχεία

πωs το συγκεκριμένο κομμάτι της κοινής μας
κατανόησης είναι λάθος,

πως, στην πραγματικότητα, οι πρόγονοί μας ήταν πολύ πιο βίαιοι από εμάς

πως η βία ήταν σε παρακμή για μεγάλες χρονικές περιόδους,

και πως σήμερα ίσως ζούμε στους πιο ειρηνικούς καιρούς

της ανθρώπινης ύπαρξης. Κατά την δεκαετία του Νταρφούρ και του Ιράκ,

μια δήλωση όπως αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί
από εξωπραγματική

έως ανήθικη. Αλλά εγώ θα προσπαθήσω
να σας πείσω

ότι αυτή είναι η σωστή εικόνα. Η παρακμή της βίας

είναι ένα φαινόμενο φράκταλ. Μπορείτε να το δείτε ανά χιλιετίες,

ανά αιώνες, ανά δεκαετίες και ανά έτη,

αν και φαίνεται να υπήρξε ένα σημείο καμπής κατά την έναρξη

της Εποχής της Λογικής το 16ο αιώνα.
Το βλέπει κανείς

σε όλο τον κόσμο, αν και όχι ομοιόμορφα.

Είναι ιδιαίτερα εμφανές στην Δύση, αρχίζοντας με την Αγγλία

και την Ολλανδία κοντά στην εποχή του Διαφωτισμού.

Επιτρέψτε μου να σας ταξιδέψω σε πολλές δυνάμεις του 10

--από την κλίμακα της χιλιετίας έως την κλίμακα του έτους--

για να σας πείσω. Μέχρι πριν από 10.000 χρόνια όλοι οι άνθρωποι

ζούσαν ως κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, χωρίς μόνιμους οικισμούς

ή κυβέρνηση. Και αυτή είναι η κατάσταση που θεωρείται συνήθως

ως μια κοινωνία αρχέγονης αρμονίας. Αλλά ο αρχαιολόγος

Λόρενς Κίλι, εξετάζοντας τα ποσοστά απωλειών

μεταξύ των σύγχρονων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, που είναι η καλύτερη πηγή

σχετικά με αυτό τον τρόπο ζωής, κατέληξε σε τελείως διαφορετικό συμπέρασμα.

Αυτό είναι ένα γράφημα που συνέθεσε

και δείχνει το ποσοστό των ανδρικών θανάτων που οφείλονται σε πόλεμο

σε πληθώρα κοινωνιών κυνηγών και τροφοσυλλεκτών.

Οι κόκκινες γραμμές αντιστοιχούν στην πιθανότητα να πεθάνει ένας άνδρας

από το χέρι ενός άλλου άνδρα, σε αντίθεση με θάνατο

από φυσικά αίτια, σε μια ποικιλία τροφοσυλλεκτικών κοινωνιών

στα Υψίπεδα της Νέα Γουινέας και στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

Κυμαίνονται από σχεδόν 60% πιθανότητα ένας άνθρωπος να πεθάνει

από το χέρι ενός άλλου άνδρα έως, στην περίπτωση των Γκεμπούσι,

15% τοις εκατό. Η μικροσκοπική μπλε γραμμή στην κάτω

αριστερή γωνία παρουσιάζει την αντίστοιχη στατιστική από τις Ηνωμένες Πολιτείες

και την Ευρώπης του εικοστού αιώνα, και περιλαμβάνει όλους τους θανάτους

των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Αν είχε επικρατήσει το ποσοστό θανάτων σε φυλετικούς πολέμους

κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, θα είχε 2 δισεκατομμύρια νεκρούς και όχι 100 εκατομμύρια.

Επίσης στην κλίμακα της χιλιετίας, μπορούμε να μελετήσουμε

τον τρόπο ζωής των πρώιμων πολιτισμών, όπως αυτούς που περιγράφονται

στη Βίβλο. Και σε αυτή την υποτιθέμενη πηγή των ηθικών αξιών μας,

διαβάζει κανείς περιγραφές από οτιδήποτε αναμενόταν σε πολεμικές συρράξεις,

όπως το ακόλουθο από το Αριθμοί 31: «και αυτοί πολέμησαν

εναντίον των Μιδιανιτών όπως ο Κύριος διέταξε τον Μωυσή,

και έσφαξαν όλους τους άρρενες. Και ο Μωυσής είπε σε αυτούς,

«Έχετε σώσει όλες τις γυναίκες ζωντανές; Τώρα, λοιπόν, σκοτώστε όλους τους άντρες

μεταξύ των νεαρών και κάθε γυναίκα
που γνώρισε άνδρα

ξαπλώνοντας μαζί του, αλλά τις νεαρές γυναίκες που δεν έχουν γνωρίσει άνδρα

στο κρεβάτι, κρατήστε τις για τους εαυτούς σας.» Με άλλα λόγια,

σκοτώστε τους άντρες; σκοτώστε τα παιδιά; Αν δείτε οποιεσδήποτε παρθένες,

μπορείτε να τις αφήσετε να ζήσουν έ
τσι ώστε να τις βιάσετε.

Μπορείτε να βρείτε τέσσερα ή πέντε χωρία στη Βίβλο τέτοιου είδους.

Επίσης, στη Βίβλο η θανατική ποινή

ήταν η αποδεκτή τιμωρία για εγκλήματα όπως η ομοφυλοφιλία,

η μοιχεία, η βλασφημία, η ειδωλολατρία, το να αντιμιλάς στους γονείς σου-

(Γέλια)--και το μάζεμα ξύλων στις αργίες.

Ας εστιάσουμε λίγο περισσότερο

και ας κοιτάξουμε ανά αιώνα.

Αν και δεν έχουμε στατιστικές για τους πολέμους από

τον Μεσαίωνα έως τη σύγχρονη εποχή,

γνωρίζουμε όμως από τη κλασσική ιστορία
-τα στοιχεία

ήταν εμφανή εδώ και καιρό- πως υπήρξε μείωση

σε κοινωνικά επικυρωμένες μορφές βίας.

Για παράδειγμα, κάθε κοινωνική ιστορία αποκαλύπτει ότι οι ακρωτηριασμοί και τα βασανιστήρια

ήταν συνήθεις μορφές ποινικής τιμωρίας.
Η ίδια παραβίαση

που σήμερα θα τιμωρηθεί με ένα πρόστιμο, τον καιρό εκείνο είχε ως αποτέλεσμα

να σου ξεριζώσουν τη γλώσσα, να σου κόψουν τ' αυτιά, να σε τυφλώσουν,

να σου κόψουν ένα χέρι και ούτω καθεξής.

Υπήρχαν πολλές ευρηματικές μορφές σαδιστικής θανατικής ποινής:

κάψιμο στη πυρά, ξεκοίλιασμα, κομμάτιασμα στον τροχό,

διαμελισμός μέσω αλόγων και ούτω καθεξής.

Η θανατική ποινή ήταν μία ποινή για μια μακρά λίστα μη βίαιων εγκλημάτων:

κριτική στον βασιλιά, κλοπή ψωμιού.
Η δουλεία, φυσικά,

ήταν η προτιμώμενη συσκευή εξοικονόμησης εργασίας και η βαναυσότητα

ήταν μια δημοφιλής μορφή διασκέδασης. Ίσως το πιο ζωντανό παράδειγμα

ήταν το κάψιμο της γάτας, κατά την οποία κρεμούσαν μια γάτα,

την έριχναν σε φωτιά,

και οι θεατές ξέσπαγαν στα γέλια καθώς η γάτα, ουρλιάζοντας από τον πόνο,

καιγόταν μέχρι θανάτου.

Τι γίνεται με τις δολοφονίες ατόμων; Σε αυτό υπάρχουν αρκετά στατιστικά στοιχεία,

καθώς πολλοί δήμοι κατέγραφαν την αιτία θανάτου.

Ο εγκληματολόγος Μάνουελ Άισνερ

μελέτησε εξονυχιστικά όλα τα ιστορικά αρχεία στην Ευρώπη

για ποσοστά ανθρωποκτονιών σε κάθε χωριό, οικισμό, πόλη, επαρχία

που μπορούσε να βρει και τα συμπλήρωσε με

εθνικά στοιχεία, όταν τα κράτη-έθνη άρχισαν να τηρούν στατιστικά στοιχεία.

Σχεδίασε σε λογαριθμική κλίμακα, ξεκινώντας από 100 θανάτους

ανά 100.000 άτομα ετησίως, το οποίο ήταν περίπου το ποσοστό

των ανθρωποκτονιών κατά το Μεσαίωνα. Και το ποσοστό μειώνεται κατακόρυφα

σε λιγότερο από μία ανθρωποκτονία ανά 100.000 ανθρώπους ετησίως

σε επτά ή οκτώ ευρωπαϊκές χώρες. Στη συνέχεια, υπάρχει μια μικρή άνοδος

στη δεκαετία του 1960. Όσοι έλεγαν πως το ροκ-εν-ρολ θα οδηγούσε

στη παρακμή των ηθικών αξιών είχαν μια δόση αλήθειας στα λεγόμενά τους.

Αλλά υπήρχε μια μείωση από τουλάχιστον δύο τάξεις μεγέθους

στην ανθρωποκτονία από το Μεσαίωνα έως σήμερα,

και η καμπή εμφανίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα.

Ας εστιάσουμε τώρα στην κλίμακα της δεκαετίας.

Σύμφωνα με μη κυβερνητικές οργανώσεις που τηρούν

τέτοιες στατιστικές, από το 1945, στην Ευρώπη και στη Β.και Ν.Αμερική,

υπήρξε μια απότομη πτώση εθνικών πολέμων,

θανατηφόρων εθνοτικών αναταραχών ή πογκρόμ και στρατιωτικών πραξικοπημάτων,

ακόμη και στη Νότια Αμερική. Σε όλο τον κόσμο, υπήρξε μια απότομη πτώση

των θανάτων σε εθνικούς πολέμους. Οι κίτρινες γραμμές εδώ δείχνουν τον αριθμό

των θανάτων ανά πόλεμο ετησίως από το 1950 έως σήμερα.

Και, όπως μπορείτε να δείτε, το ποσοστό θανάτων μειώνεται από 65.000 θανάτους

ανά σύγκρουση ετησίως στη δεκαετία του 1950 σε λιγότερο από 2.000 θανάτους

ανά σύγκρουση ετησίως αυτής της δεκαετίας, που είναι ήδη τρομακτικό.

Ακόμη και στην κλίμακα του έτους, βλέπει κανείς μία μείωση της βίας.

Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σημειώθηκαν λιγότεροι εμφύλιοι πόλεμοι,

λιγότερες γενοκτονίες - 90% μείωση μετά τα υψηλά ποσοστά του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου--

και μια αντιστροφή της ανόδου κατά τη δεκαετία του 1960 στις ανθρωποκτονίες και στα βίαια εγκλήματα.

Αυτό είναι από τις Ενιαίες Στατιστικές Εγκληματικότητας του FBI. Μπορείτε να δείτε

ότι υπάρχει ένα αρκετά χαμηλό ποσοστό της βίας τις δεκαετίες του 1950 και 1960,

έπειτα αυξάνεται για πολλές δεκαετίες και
ξεκινά μία ραγδαία μείωση,

από τη δεκαετία του 1990, και φτάνει

στο επίπεδο που απολαμβάναμε το 1960.

Πρόεδρε Κλίντον, αν είστε εδώ, σας ευχαριστώ.

(Γέλια)

Το ερώτημα είναι, γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι είναι τόσο λάθος

για κάτι τόσο σημαντικό; Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι.

Ένας από αυτούς είναι πως έχουμε καλύτερη ενημέρωση. Το Ασοσιέιτεντ Πρες

είναι καλύτερος χρονικογράφος πολέμων στη γη

από τους μοναχούς του 16ου αιώνα. (γέλια)

Υπάρχει μια γνωστική ψευδαίσθηση. Οι γνωστικοί ψυχολόγοι γνωρίζουμε ότι όσο ευκολότερο είναι

να ανακαλέσουμε συγκεκριμένες εμφανίσεις
κάποιου πράγματος,

τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα που του δίνεις.

Πράγματα με αιματηρό περιεχόμενο, που διαβάζουμε στην εφημερίδα

εγγράφονται στη μνήμη περισσότερο από τις αναφορές για πολλούς ανθρώπους που πεθαίνουν

στο κρεβάτι τους από γηρατειά. Υπάρχει δυναμική στην άποψη

και στην υπεράσπιση της αγοράς: κανείς δεν προσέλκυσε

παρατηρητές, υποστηρικτές και χορηγούς, λέγοντας:

τα πράγματα αρχίζουν να πηγαίνουν από το καλό στο

καλύτερο. (Γέλια)

Υπάρχει ενοχή για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους αυτόχθονες πληθυσμούς

στη σύγχρονη πνευματική ζωή, και μια απροθυμία να αναγνωρίσουμε

πως θα μπορούσε να υπάρχει κάτι καλό σχετικά με το Δυτικό πολιτισμό.

Η αλλαγή, ασφαλώς, των προτύπων μπορεί να ξεπεράσει την αλλαγή

στη συμπεριφορά. Ένας από τους λόγους
μείωσης της βίας

είναι ότι άνθρωποι βαρέθηκαν από τις εκατόμβες και τη βαναυσότητα στην εποχή τους.

Αυτή είναι μια διαδικασία που φαίνεται να συνεχίζεται,

αλλά αν ξεπεράσει τη συμπεριφορά από τα σημερινά πρότυπα,

τα πράγματα φαίνονται πάντα πιο βάρβαρα από ό, τι θα ήταν

βάσει ιστορικών προτύπων. Γι' αυτό σήμερα, εξαγριωνόμαστε --και ορθά--

αν μια χούφτα δολοφόνοι εκτελεστούν με θανατηφόρα ένεση

στο Τέξας μετά από μια διαδικασία προσφυγής 15 ετών. Δεν σκεφτόμαστε

πως μερικούς αιώνες πριν, μπορεί να είχαν καεί

στη πυρά για εναντίωση στο βασιλιά μετά από μια δίκη

που διαρκούσε 10 λεπτά, και πράγματι, πως αυτό θα επαναλαμβανόταν

ξανά και ξανά. Σήμερα, θεωρούμε τη θανατική ποινή περισσότερο

ως απόδειξη του πόσο χαμηλά μπορεί να βυθιστεί η συμπεριφορά μας,

παρά πόσο έχουν ανυψωθεί τα πρότυπά μας.

Γιατί μειώθηκε η βία; Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά,

αλλά έχω διαβάσει τέσσερις εξηγήσεις και όλες, πιστεύω,

έχουν κάποια δόση αληθοφάνειας. Η πρώτη είναι, πως ίσως

ο Τόμας Χομπς είχε δίκιο. Ήταν εκείνος που είπε

ότι η ζωή σε μία φυσική κατάσταση ήταν "μοναχική, φτωχή, άσχημη, σκληρή

και σύντομη». Όχι γιατί -υποστήριζε-

οι άνθρωποι έχουν κάποια αρχέγονη δίψα για αίμα

ή επιθετικό ένστικτο ή εδαφική επιτακτική ανάγκη,

αλλά λόγω της λογικής της αναρχίας. Σε κατάσταση αναρχίας,

υπάρχει ένας σταθερός πειρασμός να εισβάλλεις προληπτικά στους γείτονές σου

πριν εισβάλλουν αυτοί σε σένα. Πιο πρόσφατα, ο Τόμας Σέλινγκ

παρουσιάζει την αναλογία με έναν νοικοκύρη που ακούει ένα θόρυβο

στο υπόγειο. Και ως καλός Αμερικανός, έχει ένα πιστόλι

στο κομοδίνο, τραβάει το όπλο, και κατεβαίνει τη σκάλα.

Και αυτό που βλέπει είναι ένας κλέφτης με όπλο στο χέρι.

Τώρα, κάθε ένας από αυτούς σκέφτεται,

«Δεν θέλω πραγματικά να σκοτώσω τον τύπο, αλλά αυτός ετοιμάζεται να με σκοτώσει.

Ίσως καλύτερα να τον πυροβολήσω, πριν με πυροβολήσει αυτός,

ειδικά τη στιγμή, που ακόμη κι αν δε θέλει να με σκοτώσει,

ίσως να ανησυχεί πως θα τον σκοτώσω

πριν με σκοτώσει αυτός.» Και ούτω καθεξής.

Οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες ακολουθούν ξεκάθαρα αυτό το συλλογισμό,

και συχνά εισβάλλουν στους γείτονές τους από φόβο μη δεχτούν πρώτοι εισβολή.

Ένας τρόπος αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος είναι η αποτροπή.

Δεν χτυπάς πρώτος, αλλά έχεις εξαγγείλει δημόσια

ότι θα περάσεις σε δυναμικά αντίποινα αν δεχτείς εισβολή.

Το μόνο πρόβλημα είναι πως θεωρείται αξιόλογη κίνηση

μόνο αν δεχτούν τη μπλόφα, και ως εκ τούτου, μπορεί να λειτουργήσει μόνο

αν είναι αξιόπιστη. Για να είναι αξιόπιστη, πρέπει να αντιδράς σε όλες τις επιθέσεις

και να ρυθμίζεις όλες τις παραμέτρους, γεγονός που οδηγεί στο φαύλο κύκλο της αιματηρής βεντέτας.

Η ζωή γίνεται ένα επεισόδιο του «Οι Σοπράνο». Η λύση του Χομπς,

ο «Λεβιάθαν», ήταν πως αν η εξουσία για τη νόμιμη χρήση

της βίας ανατίθετο σε μία δημοκρατική υπηρεσία--έναν Λεβιάθαν--

τότε αυτό το κράτος μπορεί να μειώσει τον πειρασμό της επίθεσης,

αφού κάθε είδους επίθεση θα τιμωρείται,

χωρίς να κερδίζει τίποτα. Αυτό θα απέκλειε τον πειρασμό

να εισβάλλεις αποτρεπτικά, από φόβο μήπως σου επιτεθούν πρώτοι.

Καταργεί την ανάγκη να ασκείς αντίποινα για το παραμικρό

για να καθιστάς την αποτρεπτική απειλή αξιόπιστη. Ως εκ τούτου, θα οδηγούσε

σε ένα μία ειρηνική κατάσταση. Ο Άισνερ --ο άνθρωπος που υπολόγισε τα ποσοστά ανθρωποκτονιών

που δεν μπορέσατε να δείτε στη προηγούμενη διαφάνεια--

ισχυρίστηκε ότι η φάση της παρακμής της ανθρωποκτονίας στην Ευρώπη

συνέπεσε με την άνοδο των συγκεντρωτικών κρατών.

Αυτό υποστηρίζει λίγο τη θεωρία του Λεβιάθαν.

Επίσης υποστηρικτικό είναι το γεγονός οτι βλέπουμε σήμερα εκρήξεις βίας

σε ζώνες αναρχίας, σε αποτυχημένα κράτη, σε καταρρέουσες αυτοκρατορίες,

σε παραμεθόριες περιοχές, σε μαφίες,σε συμμορίες και ούτω καθεξής.

Η δεύτερη εξήγηση είναι ότι συχνά και σε πολλούς τόπους,

υπάρχει μία ευρύτατα διαδεδομένη αίσθηση ότι η ζωή είναι φθηνή.

Παλιότερα, όταν ο πόνος και ο πρώιμος θάνατος ήταν αναμενόμενα

στη ζωή κάποιου, υπήρχαν λιγότερες τύψεις σχετικά με την πρόκλησή τους

στους άλλους. Καθώς η τεχνολογία και η οικονομική ευμάρεια καθιστούν τη ζωή

μεγαλύτερη και πιο ευχάριστη, η ζωή εκτιμάται υψηλότερα σε γενικές γραμμές.

Αυτό ήταν μία άποψη του πολιτικού επιστήμονα Τζέιμς Πέιν.

Μια τρίτη εξήγηση επικαλείται την έννοια των παιγνίων μη μηδενικού αθροίσματος,

και παρουσιάστηκε στο βιβλίο «Nonzero» του δημοσιογράφου

Ρόμπερτ Ράιτ. Ο Ράιτ επισημαίνει ότι σε ορισμένες περιστάσεις,

η συνεργασία ή η μη-βία μπορεί να ευνοήσει δύο μέρη

σε αλληλεπίδραση, όπως κέρδη στο εμπόριο όταν τα δύο μέρη συναλλάσσονται

τα πλεονάσματά τους και προχωράνε και οι δύο ή όταν δύο μέρη

κατεβάζουν τα όπλα τους και μοιράζονται τα λεγόμενα μερίσματα στην ειρήνη

που τους οδηγεί να μη χρειάζεται να πολεμούν όλη την ώρα.

Ο Ράιτ υποστηρίζει ότι η τεχνολογία έχει αυξήσει τον αριθμό

των παιγνίων θετικού αθροίσματος στα οποία οι άνθρωποι τείνουν να εμπλέκονται,

επιτρέποντας το εμπόριο αγαθών, υπηρεσιών και ιδεών

σε μεγαλύτερες αποστάσεις και μεταξύ μεγαλύτερων πληθυσμιακών ομάδων.

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι άλλοι άνθρωποι γίνονται πιο πολύτιμοι ζωντανοί παρά νεκροί,

και η βία μειώνεται για ιδιοτελείς λόγους. Όπως το θέτει κι ο Ράιτ,

«Μεταξύ των πολλών λόγων που πιστεύω ότι δεν πρέπει να βομβαρδίσουμε

τους Ιάπωνες είναι ότι κατασκεύασαν το μίνι-βαν μου».

(Γέλια)

Η τέταρτη εξήγηση αποτυπώνεται στον τίτλο ενός βιβλίου

«The Expanding Circle», του φιλόσοφου Πίτερ Σίνγκερ,

ο οποίος ισχυρίζεται ότι η εξέλιξη κληροδότησε τον άνθρωπο με ένα αίσθημα

συμπάθειας, μία ικανότητα να αντιμετωπίζει τα συμφέροντα άλλων λαών

συγκρίνοντάς τα με τα δικά του. Δυστυχώς, από προεπιλογή

το εφαρμόζουμε μόνο σε ένα πολύ στενό κύκλο φίλων και συγγενών.

Οι άνθρωποι έξω από το κύκλο αντιμετωπίζονται ως υπάνθρωποι,

και μπορούμε να τους εκμεταλλευτούμε χωρίς τιμωρία. Αλλά, ιστορικά,

ο κύκλος επεκτείνεται. Βλέπει κανείς, στα ιστορικά αρχεία, ο

κύκλος αυτός να επεκτείνεται από το χωριό, στη φατρία, στη φυλή,

στο έθνος, σε άλλες φυλές, και στα δύο φύλα,

και σύμφωνα με τον ίδιο τον Σίνγκερ, κάτι που θα έπρεπε να επεκταθεί

και στα υπόλοιπα ευαίσθητα είδη. Το ερώτημα είναι,

εάν συνέβη αυτό, τι προκάλεσε αυτή την επέκταση;

Υπάρχουν μια σειρά από δυνατότητες, όπως η αύξηση κύκλων

αμοιβαιότητας με την έννοια που υποστηρίζει και ο Ρόμπερτ Ράιτ.

Η λογική του χρυσού κανόνα--όσο πιο πολύ ενδιαφέρεσαι και αλληλεπιδράς

με άλλα άτομα, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς ότι είναι απαράδεκτο

να ευνοείς τα συμφέροντά σου εις βάρος των δικών τους,

τουλάχιστον όχι αν θέλεις να σέβονται τη γνώμη σου. Δεν μπορείς να πείς

ότι τα συμφέροντά σου είναι σημαντικότερα από του άλλου,

όπως δεν μπορείς να πεις ότι το συγκεκριμένο σημείο

που στέκομαι είναι ένα μοναδικό μέρος του σύμπαντος

επειδή τυχαίνει να στέκομαι εκείνη τη στιγμή.

Μπορεί επίσης να τροφοδοτείται από το κοσμοπολιτισμό, από την ιστορία,

τη δημοσιογραφία, τα απομνημονεύματα, το ρεαλιστικό μυθιστόρημα, τα ταξίδια,

και τη παιδεία, που σου επιτρέπει να προβάλλεις τον εαυτό σου στη ζωή

των άλλων που παλαιότερα μπορεί να αντιμετωπιζες ως υπανθρώπους,

καθώς και να συνειδητοποιείς τα πιθανά απρόοπτα στη δική σου

ζωή, την αίσθηση ότι «μπορεί να βρεθώ κι εγώ στην ίδια κατάσταση».

Ανεξάρτητα από τα αίτια, η μείωση της βίας, πιστεύω,

έχει βαθιές επιπτώσεις. Πρέπει να αναρωτηθούμε όχι μόνο, γιατί

υπάρχει πόλεμος; Αλλά επίσης, γιατί υπάρχει ειρήνη; Όχι μόνο,

τι κάνουμε λάθος; Αλλά, επίσης, τι έχουμε κάνει σωστά;

Επειδή κάναμε σίγουρα κάτι σωστό,

και σίγουρα θα ήταν καλό να μάθουμε τι είναι αυτό.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα).

Κρις Άντερσον: Μου άρεσε πολύ η ομιλία. Πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι εδώ στην αίθουσα θα ήθελαν να πουν

ότι η επέκταση --για την οποία μίλησες,

όπως και ο Πίτερ Σίνγκερ- κατευθύνεται και από την τεχνολογία,

τη μεγαλύτερη προσβασιμότητα στον άλλο, και την αίσθηση ότι ο κόσμος

γίνεται κατά συνέπεια μικρότερος. Δεν έχει κι αυτό μια δόση αλήθειας;

Στίβεν Πίνκερ: Πάρα πολύ. Θα ταίριαζε απόλυτα και στην θεωρία του Ράιτ,

το γεγονός δηλαδή ότι μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε τα οφέλη της συνεργασίας

σε όλο και μεγαλύτερους κύκλους. Όπως επίσης, νομίζω ότι μας βοηθά

να φανταστούμε πως είναι να είσαι κάποιος άλλος. Πιστεύω ότι όταν διαβάζετε

αυτά τα φρικτά βασανιστήρια που ήταν συχνά στον Μεσαίωνα, αναρωτιέστε,

πως είναι δυνατόν να συνέβαιναν,

πώς μπορούσαν να μη νιώθουν συμπάθεια για το πρόσωπο

που ξεκοίλιαζαν; Αλλά σαφώς,

γι'αυτούς ήταν ένας ξένος που

που δεν έχει αισθήματα παρόμοια με τα δικά τους. Ό,τι

σας διευκολύνει να φανταστείτε τη θέση του άλλου

σημαίνει ότι αυξάνει την ηθική σας αντιμετώπιση

αυτού του ατόμου.

Κ.Α.: Θα ήθελα όλοι οι ιδιοκτήτες Μέσων Ενημέρωσης να ακούσουν αυτή την ομιλία

κάποια στιγμή το επόμενο έτος. Νομίζω ότι είναι πραγματικά σημαντικό. Σε ευχαριστώ πολύ.

Σ.Π.: Χαρά μου.