< Return to Video

چۆن دەزانیت ئەگەر ڤایرۆسێکت هەبێت؟-سێڵا ڕایت

  • 0:06 - 0:11
    ڤایرۆسێکی نوێ وەک ئاگرێکی گەورە
    دەردەکەوێت و بڵاودەبێتەوە.
  • 0:11 - 0:12
    بۆ ئەوەی بیگرن،
  • 0:12 - 0:18
    لێکۆڵەران پێویستە سەرەتا داتا کۆبکەنەوە
    دەربارەی ئەوانەی کە تووشبووینەنە.
  • 0:18 - 0:21
    دوو تەکنیکی سەرەکی تاقیکردنەوەی ڤایرۆسی
    گرنگن:
  • 0:21 - 0:23
    یەکێکیان پێت دەلێت ئەگەر تۆ ڤایرۆسەکەت
    هەبێت
  • 0:23 - 0:26
    و ئەوەی تر نیشانت دەدات ئەگەر پێشتر
    هەتبووبێت.
  • 0:26 - 0:29
    کەواتە ئەم تاقیکردنەوانە بەتەواوی چۆن
    کار دەکەن؟
  • 0:29 - 0:33
    PCRیان تاقیکردنەوەی کاردانەوەی
    پۆلیمەرایز،
  • 0:33 - 0:36
    ماددەی بۆماوەیی ڤایرۆسەکەیە
    لە لەشدا دەکاتە ئامانج
  • 0:36 - 0:40
    و بەکار دێت بۆ دەستنیشانکردنی کەسێک کە
    تازە تووش بووە.
  • 0:40 - 0:45
    بەڵام لەوانەیە ئەم ماددە بۆماوەییە
    ئامادەبێت لە بڕێکی وا بێ هەڵەدا
  • 0:45 - 0:48
    کە بەڕاستی دۆزینەوەی قورسە.
  • 0:48 - 0:50
    ئەمە ئەو شوێنەیە کە(PCR) لێی دێتە ژوورەوە:
  • 0:50 - 0:54
    بە فراوانی بەکار دێت بۆ گەورەکردنی
    زانیاری بۆماوەیی بە ڕێژەیەکی زۆر
  • 0:54 - 0:57
    کە بە ئاسانی تێبینی کراوە.
  • 0:57 - 1:00
    بۆ پەرەپێدانی تاقیکردنەوەیPCR
    بۆ ڤایرۆسێک کە هەرگیز نەبینراوە،
  • 1:00 - 1:04
    یەکەم زنجیرەی توێژەران ماددەی بۆماوەیی
    یان جینۆمە،
  • 1:04 - 1:09
    و ئەو شوێنانە دیاری بکەن کە تایبەتن بەو
    ڤایرۆسە دیاری کراوە.
  • 1:09 - 1:13
    دواتر بە ئامانجی
    ئەم بەشە دیاریکراوانە.
  • 1:13 - 1:16
    تاقیکردنەوەی PCR بە کۆکردنەوەی نمونەیەک
    دەستپێدەکات:
  • 1:16 - 1:21
    کە دەکرێت خوێن بێت بۆ ڤایرۆسی خوێن،
    بۆ ڤایرۆسی ئیفلیجی،
  • 1:21 - 1:25
    وە نموونەکان لە لووت یان گەروو بۆ
    ڤایرۆسی کۆرۆنا.
  • 1:25 - 1:27
    وە نموونەکە دەبردرێت بۆ تاقیگەی ناوەندی
  • 1:27 - 1:32
    کە تیایدا پشکنینی PCR ئەنجام درا
    بۆ بوونی جینی ڤایرۆسەکە.
  • 1:32 - 1:36
    زانیاری بۆماوەیی دەتوانرێت بە DNA یان
    RNA بژمێردرێت.
  • 1:36 - 1:43
    بۆ نموونە، HPV ی,DNA بەکاردێنێت،
    لەکاتێکدا سارس-کۆڤید-٢وە هۆکاری کۆڤید١٩ە،
  • 1:43 - 1:45
    RNA بەکاردەهێنێت.
  • 1:45 - 1:49
    پێش ئەوەی PCR کار بکات
    ئەگەر دی ئێن ئەی ڤایرۆسی بێت
  • 1:49 - 1:54
    دەبێت پێچەوانە بێت
    بۆ دروستکردنی تاوێک لە دی ئێن ئەی تەواوکەر
  • 1:54 - 1:57
    توێژەران دواتر بەڕێوەی دەبەن.
  • 1:57 - 2:01
    ئەگەر ڤایرۆسەکە لە نمونەکەدا ئامادە بێت
    لەناوچە بێ هاوتاکانی کۆدی بۆماوەیی
  • 2:01 - 2:05
    لەلایەن تەواوکاریەوە دەناسرێت
    بە یارمەتی و کۆپی کردنی لەلایەن ئینزیمەوە
  • 2:05 - 2:09
    یەک تاوی دی ئێن ئەی دەبێت بە
    سەدان ملیۆن
  • 2:09 - 2:13
    کە بە بەکارهێنانی
    هەستەوەرەکانی نیشانەکردنی هەڵقوڵاو.
  • 2:13 - 2:15
    ئەگەر ئامێری (PCR) هەست بە (هەڵامەت) بکات
  • 2:15 - 2:18
    نمونەکە بە ئەرێنی تاقیکراوەتەوە
    بۆ ڤایرۆسەکە
  • 2:18 - 2:22
    واتە کەسەکە تووشبووە.
  • 2:22 - 2:24
    لە لاێکی ترەوە ئیمۆنۆسەکان،
  • 2:24 - 2:27
    دەچێتەناویادەوەری سیستەمی بەرگری ڤایروسەوە
  • 2:27 - 2:30
    نیشانی دەدات ئەگەر کەسێک پێشتر
    تووش بوو بێت.
  • 2:30 - 2:34
    دژە تەن لەلایەن سیستەمی
    بەرگری ڤایرۆسی دیاریکراو بە ئامانج دەگرێت
  • 2:34 - 2:36
    لەماوەی توشبووندا.
  • 2:36 - 2:38
    ئەمانە چینێکی تایبەتن بە پرۆتینەکان
  • 2:38 - 2:42
    کەتەنە بێگانەکان دەناسێنێ و ڕوبەڕویان
    دەبنەوە ،وەک ڤایرۆس.
  • 2:42 - 2:47
    سیستەمی بەرگری لەوانەیە دژە تەنی IgG بێت
    کە زۆرترین جۆری زۆر دەناسێتەوە،
  • 2:47 - 2:52
    وە دژە تەنەکانی IgM، ئەو جۆرەی کە یەکەم
    بەرهەم هێنراوە لە وەڵامی تووشبوونێکی نوێ
  • 2:52 - 2:56
    ئامادەبوونی دژە تەنەکانی IgM پێشنیاری
    دەکات کە بەم دواییە،
  • 2:56 - 3:00
    بەڵام لەوکاتەوەی کە دەتوانێت جەستەکە ببەسێ
    هەفتەیەک بۆ بەرهەمهێنانی بڕێکی دیاریکراو
  • 3:00 - 3:03
    ئەوان باوەڕپێنەکراون لە دەستنیشانکردنی
    ئەم نەخۆشیانە
  • 3:03 - 3:09
    هاوکات دژە تەنەکانی IgG دەسووڕێنەوە
    بۆ ماوەیەکی درێژ دوای تووشبوون:
  • 3:09 - 3:13
    ئامادەبوونیان بە زۆری ئاماژە دەکات
    کە دەرکەوتوە کەسێک چاک بۆتەوە.
  • 3:13 - 3:15
    پێش شێوازی ئیمینۆاسی،
  • 3:15 - 3:18
    پیشەگەرانی تەندروستی خوێن دەکێشن
    لە کەسێکەوە
  • 3:18 - 3:23
    ئەم نمونەیە دواتر پەیوەندی دەکات
    لەگەڵ بەشێک لە ڤایرۆسی بەرژەوەندی.
  • 3:23 - 3:27
    ئەگەر جەستەکە لە ڕاستیدا ئاشکرا بوو
    بۆ ڤایرۆسەکە لە ڕابردوودا,
  • 3:27 - 3:31
    دژە تەنی تایبەت بە ڤایرۆسی لەش
    لە کاتی تاقیکردنەوەکەدا پێیەوە دەلکێ.
  • 3:31 - 3:36
    کەواتە ئەم کارلێکبوونە گۆڕانکاریەکی ڕەنگەکەی لێ دروست دەبێت
    دەریدەخات کە ئەنجامی تاقیکردنەوەی نموونەکە ئەرێنییە
  • 3:36 - 3:40
    وە ئەو تاکە
    کە لە ڤایرۆسەکە دەرئەکەون.
  • 3:40 - 3:42
    ئیمنۆئاسێسی بە تایبەتی گرنگن
  • 3:42 - 3:44
    کاتێک بە شێوەیەکی بەردەوام دێتە پێش
    دەستنیشانکردنی خەڵک
  • 3:44 - 3:47
    کە توش بوو بون بەڵام تاقی نەکرابونەوە.
  • 3:47 - 3:51
    وە توانای سەرنجڕاکێش هەیە بۆ ئەوانەی
    کە بەرگریان لە ڤایرۆسێک پەرە پێبدەن:
  • 3:51 - 3:55
    لە هەندێک حاڵەتدا، دەکرێت پلازمای خوێنیان
    وەک چارەسەر بەکاربهێنرێت
  • 3:55 - 3:58
    لەو کەسانەی کە ئێستا شەڕی لەگەڵ دەکەن.
  • 3:59 - 4:02
    PCR و بەرگری هەمیشە
    لە پڕۆسەکەدان
  • 4:02 - 4:05
    بۆ ئەوەی ڕاستتر و کاراتر بێت.
  • 4:05 - 4:06
    بۆ نمونە
  • 4:06 - 4:10
    داهێنان لە PCRوای کرد کە بە کار بهێنرێت
    لە ئامێرەکانی تاقیکردنەوەی خۆبەخۆ
  • 4:10 - 4:13
    کە لە ماوەی یەک کاتژمێردا ئەنجامی دەبێت
  • 4:13 - 4:17
    دیجیتاڵ PCR، کە چەندایەتی تاک دەکات
    چەند پارچەیەک ی دی ئێن ئەی ئامانج
  • 4:17 - 4:20
    بەڵێنی زیادکردنی وردی.
  • 4:20 - 4:23
    هەرچەندە قورسە ئامانجە
    بەرگریەکان بەخێرایی دەستنیشان بکەیت،
  • 4:23 - 4:28
    توێژەران لە سەنگافورە توانییان
    بۆ دروستکردنی دانەیەک بۆ سارس-کۆڤ-2
  • 4:28 - 4:31
    تەنانەت پێش ئەوەی کۆڤید-19 ئاشکرا بێت
  • 4:31 - 4:34
    ئەم تاقیکردنەوانەی کە لەگەڵ زاناکان
    پەرەیان پێئەدان
  • 4:34 - 4:37
    وە پیشەگەرە تەندروستیەکان
    ئەوانەی بەڕێوەیان دەبەن
  • 4:37 - 4:39
    بە تەواوی گرنگن.
  • 4:39 - 4:43
    کاتێک زوو بڵاوەی پێکرا
    دەتوانن ژیانی ملیۆنەها کەس ڕزگار بکەن.
Title:
چۆن دەزانیت ئەگەر ڤایرۆسێکت هەبێت؟-سێڵا ڕایت
Speaker:
سێڵا ڕایت
Description:

ڤایرۆسێکی نوێ دەردەکەوێت و وەک ئاگری گەورە بڵاو دەبێت بۆ ئەوەی تێیدا بێت، سەرەتا پێویستە توێژەران داتا کۆکەنەوە لەسەر ئەوەی کە کێ تووشی بووە دوو تەکنیکی سەرەکی تاقیکردنەوەی ڤایرۆسی ڕەخنەیین: یەکێکیان پێت دەڵێت ئەگەر ڤایرۆسەکەت هەبێت و ئەوی تر نیشاندەدات ئەگەر پێشتر هەتبووبێت، کەواتە، ئەم تاقیکردنەوانە بە تەواوی چۆن کار دەکەن؟ سێلا ڕایت زانستی پشکنینی پشکنینی PCR و ئیمینۆئاسێس دەپشکنی
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:44

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.