Tạo lập Tài liệu dễ tiếp cận

Dù tài liệu được tạo bằng Adobe PDF, Microsoft Word, hay phần mềm nào khác, thì cũng có những cách để khiến chúng dễ tiếp cận hơn với người khuyết tật. Video này sẽ giải thích lý do, cũng như cách để tạo ra những tài liệu điện tử mà tất cả mọi người đều có thể tiếp cận và sử dụng.

[nhạc]

Tôi là Sheryl Burgstahler
làm việc tại Đại học Washington, Seattle.

Cũng như mọi trường khác, chúng tôi

có và đang tạo ra vô số tài liệu
để chia sẻ với các sinh viên.

Slideshow PowerPoint của

các nghiên cứu, nội dung sách, v.v...

Nếu tính toán cho chính xác thì

Đại học Washington mở khoảng
13000 khóa học trong học kỳ mùa thu.

Mỗi khóa học lại cần có
khoảng 600 trang tài liệu.

Tổng cộng khoảng 7.8 triệu trang.

Đây là tài liệu điển hình cho
một khóa học của chúng tôi

bao gồm các văn bản mà sinh viên cần có

trong một học kỳ.

Đây là một khối lượng văn bản
cần đọc rất lớn với mọi người.

Đặc biệt với sinh viên khuyết tật
thì càng khó khăn hơn.

[âm thanh máy copy]

Ai cũng cần tạo và dùng văn bản,

nhưng phần lớn không nhận ra chúng
không phải lúc nào cũng 'bằng' nhau

có cái dễ tiếp cận, cái thì không.

Các sinh viên khiếm thị dùng
công cụ hỗ trợ đọc và giả lập giọng nói

để nghe những nội dung đã được đọc to lên.

Người bị khó đọc hoặc các loại bệnh
làm ảnh hưởng đến khả năng đọc hiểu

cũng dùng các công cụ này.

Dù nhìn thấy được nội dung trước mắt

nhưng công cụ sẽ giúp họ thật sự
hiểu điều mình đang nhìn thấy.

Loại công nghệ hỗ trợ này còn giúp đỡ
được rất nhiều người khác nữa.

Có người bị bệnh về xương khớp,
không thể cầm nắm vật như là sách báo

hoặc không thể chịu được
trọng lượng của sách khi đeo trên lưng

hoặc đơn giản là cần có
phiên bản điện tử của văn bản

ví dụ là người đó có thị lực kém

nên cần phóng to cỡ chữ mới đọc được.

Thử tưởng tượng, một lớp có 100 sinh viên

bạn đưa đầy đủ tài liệu cho 90 bạn

còn 10 bạn còn lại thì bạn chỉ có thể nói

"Tệ quá, các bạn không thể
dùng được tài liệu."

Và đó là thực trạng trong một số lớp

nếu tài liệu học tập không
được tạo lập ra đúng cách từ đầu.

[nhạc]

Những tài liệu khó tiếp cận nhất
chính là văn bản được scan hoặc photo

vì về bản chất chúng là hình ảnh,
công cụ không thể áp dụng được.

Đây là ví dụ một trang
tài liệu photo chất lượng khá tệ.

với nhiều dòng được gạch chân
và thêm ghi chú bên ngoài.

Văn phòng dịch vụ khuyết tật

cung cấp dịch vụ và giúp đỡ
các sinh viên khuyết tật.

Nhưng cũng có những khoa và bộ phận,
như Trung tâm Tiện ích Xã hội

của chúng tôi, đã tích cực

trong việc bảo đảm sinh viên có
những tài liệu dễ tiếp cận.

Việc cần làm là chuyển đổi

hình ảnh này sang văn bản thật sự.

Máy scan nếu được trang bị
công nghệ nhận diện chữ cái OCR

có thể tự động chuyển tài liệu
sang phiên bản dễ tiếp cận bằng SR.

Việc này có lợi cho
nhiều người khác nữa, ví dụ:

người đọc văn bản
thông qua điện thoại di động,

hay người khác thì cần tra cứu

để tìm những đoạn họ cần.

Tôi nghĩ một lợi ích thật sự

trong quá trình này là chúng ta

chuyển đổi những hình ảnh
cũ kỹ này sang dạng văn bản

Tôi nghĩ nó có lợi cho toàn bộ sinh viên

vì một số phần trong đây cực kỳ khó đọc

nếu để nguyên như hình.

Tôi tên Shelby Keith,

sinh viên năm cuối của Đại học Washington.

Tôi đã được chẩn đoán mắc chứng
khó đọc kèm khó viết từ năm 7 tuổi

nên tôi đã và luôn học cách
vượt qua những trở ngại này.

Shelby dùng SR để đọc
các tài liệu cần cho khóa học,

ngay cả cho khóa tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.

[âm thanh của SR]

Nếu tôi phải tự đọc

thì rất mất thời gian.

Tôi cũng hay bị xao lãng.

Rất khó để tôi tập trung,
nên công nghệ này

giúp tôi hoàn thành công việc của mình.

Cô ấy đang theo một
khóa học nặng về giáo trình

cần đọc khoảng 10 quyển sách cho mỗi khóa

rất nhiều tài liệu cần đọc.

Nên với khối lượng tài liệu này

cô ấy cần tận dụng SR tới tối đa.

Cô ấy nhập tập tin có văn bản vào máy tính

và chỉ cần yêu cầu SR đọc lên
một phần hoặc toàn bộ tài liệu

máy tính sẽ tự động phát âm ngay.

Nên nhờ đó mà cô ấy có thể tiếp cận

cũng như đọc hiểu một khối lượng lớn

các tài liệu cần thiết.

Có một kỳ học mà mọi tài liệu tôi cần đọc,

cần dùng, chúng đều khó tiếp cận.

Đến mức tôi phải nhờ đến OCR.

Nhưng OCR cũng không dùng được,

vì các tài liệu đó bị khóa làm sao đó.

Nên tôi phải lên mạng,

tự tìm hiểu và liên hệ văn phòng hỗ trợ

để tìm cách mở khóa cho chúng

để tài liệu nằm ở dạng đầy đủ,
không thiếu mất phần nào.

Trước đây tôi theo học

sức khỏe cộng đồng

ở cấp độ Thạc sĩ

đó cũng là khi tôi
được chẩn đoán mắc ADHD.

Ngay cả sau khi đã
nhận được bằng trợ lý bác sĩ

Glynis Weaver vẫn tiếp tục
sử dụng tài liệu dễ tiếp cận.

Krista Greear chính là người

đã giúp Glynis tìm và
sử dụng được công nghệ đó.

Thế còn sách điện tử,
ví dụ như dùng Kindle?

Chúng có lợi ích nào nữa không?

Có lợi chứ.

Chỉ riêng việc có thể đánh dấu từ ngữ

khi bạn không hiểu rõ
nội dung hoặc ngữ cảnh của nó

đồng nghĩa với việc thông tin
ngay lập tức được xử lý

bạn không cần phải tốn công vô ích
để đi tìm định nghĩa cho từ đó.

Đăng tải các tài liệu khó tiếp cận

thật sự tạo ra khó khăn lớn
cho các sinh viên khiếm thị.

[nhạc]

Chuyện trở nên phiền phức
khi tôi cần đọc một bài viết nào đó

hay một nghiên cứu nào đó,
tôi phải thử 3 hay 4 cách khác nhau

để làm tập tin PDF dễ tiếp cận,
nhưng đôi khi cũng bó tay.

Ta cần áp dụng nhiều cách để

người khuyết tật dễ
tiếp cận với tài liệu hơn.

Ví dụ, hình ảnh cần phải
được thay thế bằng văn bản.

Và đặc biệt bạn phải
định dạng chính xác các tiêu đề

trong mọi tài liệu, như slideshow
PowerPoint, văn bản Word v.v...

[nhạc]

Một tài liệu dễ tiếp cận với

người khiếm thị sử dụng SR

cần phải có cấu trúc tiêu đề phù hợp.

Ví dụ, trong Microsoft Word

bạn nên ứng dụng các
định dạng cho tiêu đề có sẵn

Tiêu đề có nhiều chức năng quan trọng

đối với người dùng SR

Thứ nhất, họ có thể định vị
thông qua tiêu đề

ví dụ, chuyển từ tiêu đề này
sang tiêu đề tiếp theo

và công nghệ hỗ trợ sẽ giúp họ

biết rằng mình đang ở đâu trong tài liệu

Ví dụ đây là tiêu đề cấp 2

nó là tiêu đề phụ của tiêu đề cấp 1

nhờ đó họ mường tượng ra được

cấu trúc của tài liệu đó.

Với đa số phần mềm SR,
ta chỉ cần nhấn phím H để

chuyển đến tiêu đề
đầu tiên của tài liệu.

[SR] Dẫn nhập Vật lý -
Đề cương khóa học - Tiêu đề cấp 1

Và nếu tôi lại nhấn H lần nữa...

[SR] Giáo trình - Tiêu đề cấp 2

Một lần nữa.

[SR] Mục tiêu - Tiêu đề cấp 2

[SR] Thời khóa biểu - Tiêu đề cấp 2

[SR] Đánh giá - Tiêu đề cấp 2

Tôi tên là Hadi Rangin,

chuyên gia IT về tính tiếp cận

làm việc tại Đại học Washington.

Hadi là một chuyên gia, đồng thời
cũng là người ứng dụng công nghệ hỗ trợ.

Khi bắt đầu đọc, bạn
thường lướt qua tài liệu

để biết xem có gì trong đó.

Cấu trúc của nó?

Các phần quan trọng trong đó?

Đọc lướt giúp bạn định vị được
phần mà mình cần tập trung vào.

Nếu không phân chia tiêu đề thì bạn
phải đọc từng chữ một, từ đầu chí cuối.

Người có thị lực bình thường định vị
tài liệu thông qua in đậm, in nghiêng

nhưng với người dùng SR,
nếu tiêu đề không được định dạng đúng

thì họ chỉ 'nhìn' thấy được
một chuỗi dài ký tự liên tiếp.

Không có gì nổi trội.

[nhạc]

Sơ đồ và hình ảnh có thể
trở nên dễ tiếp cận qua nhiều cách.

Văn bản thay thế thật ra có thể

giúp người không thể thấy hình ảnh
biết chính xác nội dung hình ảnh đó.

Hầu như toàn bộ mọi công cụ

đều bao gồm văn bản thay thế.

Nếu không có nó thì khi
người khiếm thị dùng SR

họ sẽ không thể biết được
nội dung của hình ảnh.

Đây là cái tôi sẽ nghe.

[SR] Đồ họa - Ảnh.

Vậy đây là một đồ họa, và dòng
văn bản thay thế duy nhất là 'ảnh'

rõ ràng là nó không nói lên được
nội dung thật sự của đồ họa này.

Người bình thường được lợi
hơn hẳn so với người dùng SR.

Ví dụ một cách, trong Microsoft Word

nhấn chuột phải vào hình ảnh,
chọn mục định dạng hình ảnh

và trong mục văn bản thay thế, thêm vào
văn bản miêu tả đầy đủ nội dung của ảnh đó

để giúp người khiếm thị hiểu được nó.

Giờ thì tôi sẽ nhấn phím mũi tên
để chuyển tới hình ảnh đó.

[SR] Đồ họa: so sánh song song hai
bức ảnh của sông băng McCarty ở Alaska,

năm 1909, dòng sông băng này
có phạm vi khổng lồ.

Nâng tính tiếp cận sẽ không thay đổi
nội dung hay tính hoàn chỉnh của hình ảnh.

Bất cứ ai muốn tạo lập tài liệu

cũng cần lưu ý những vấn đề này
để tài liệu tạo ra có tính dễ tiếp cận.

Số lượng sinh viên

thật sự đưa ra yêu cầu thấp hơn hẳn

so với số lượng sinh viên thực tế
cần được hỗ trợ thêm

ví dụ, trong một lớp nếu có một yêu cầu

thì gần như chắc chắn

sẽ có hai sinh viên khác cùng lớp

cùng nhận được sự hỗ trợ.

Thiết kế tính tiếp cận từ khi bắt đầu

tạo lập tài liệu dễ hơn
là thêm vào sau đó.

Và khi tính tiếp cận cao trở thành
tiêu chuẩn, yêu cầu hỗ trợ cho

các sinh viên khuyết tật cũng giảm theo.

Để tìm hiểu thêm, hãy truy cập địa chỉ.

Video này được tài trợ bởi
Khoa IT của Đại học Washington.

Bản quyền thiết lập năm 2016
thuộc về Đại học Washington.

Nội dung trong video được phép sao chép
vì các mục đích giáo dục phi lợi nhuận

với điều kiện ghi rõ nguồn.