Pusula nasıl dünyanın kilidini açtı
-
0:00 - 0:01Missouri'de büyürken
-
0:02 - 0:04bizi ormana götürürlerdi
-
0:04 - 0:07ve bize bir harita
ve bir de pusula verirlerdi, -
0:07 - 0:09evimizi kendimiz bulmak zorundaydık.
-
0:09 - 0:11Pusula olmadan
-
0:11 - 0:12haritayı bile okuyamazdık.
-
0:12 - 0:14Bunu size anlatmak için buradayım.
-
0:14 - 0:15Pusula anahtar.
-
0:15 - 0:16[Küçük şey.]
-
0:16 - 0:18[Büyük fikir.]
-
0:21 - 0:25Pusula, en basit hâliyle
mıknatıslanmış bir metal parçası, -
0:25 - 0:29Dünya'nın manyetik kutbuna
doğru dönüyor. -
0:29 - 0:32Aklımıza gelen şey cep pusulası.
-
0:32 - 0:33Tıpkı bir saat gibi, değil mi?
-
0:33 - 0:35Elinizde tutabiliyorsunuz
-
0:35 - 0:39ve kuzeyi bulana kadar
küçük iğnesinin dönüşünü izliyorsunuz. -
0:39 - 0:43Manyetizm hâlâ fizikçiler için
oldukça gizemli bir konu -
0:43 - 0:45ama bildiğimiz bir şey var ki
-
0:45 - 0:48o da pusulanın işe yarama sebebinin
Dünya'nın dev bir mıknatıs olması. -
0:48 - 0:50Bir pusula kullandığınızda
-
0:50 - 0:53gezegenimizin merkeziyle
iletişim halindesiniz, -
0:53 - 1:00sürekli dönen ve manyetik alan yaratan
erimiş demir küresiyle. -
1:00 - 1:03Masanızın üstünde
oynadığınız bir mıknatıs gibi, -
1:03 - 1:05kuzey ve güney kutbu var
-
1:05 - 1:08ve bu sebepten biz pusulaları
kuzey yönümüzü bulmada kullanıyoruz. -
1:09 - 1:14Bilinen en eski pusula
M.Ö. Çin'den geliyor. -
1:14 - 1:16Yerden çıkan metalin bir kısmının
-
1:16 - 1:18doğal olarak manyetik
olduğunu fark ettiler. -
1:18 - 1:23Bu manyetik metali
kepçe görünümüne soktular, -
1:23 - 1:24pirinç bir düzleme koydular
-
1:24 - 1:26ve kuzeyi gösteriyordu.
-
1:26 - 1:29Feng shui'yi geliştirmek üzere
kullanılmış görünüyor, -
1:29 - 1:34yaşam alanlarındaki enerji akışını
en iyi şekle sokabilmek amacıyla. -
1:34 - 1:39Daha taşınabilir versiyonlarını
ilk benimseyenler muhtemelen denizcilerdi -
1:39 - 1:41çünkü güneş nerede olursa olsun,
-
1:41 - 1:43yıldızların durumu ne olursa olsun,
-
1:43 - 1:45her zaman kuzeyi gösterebiliyorlardı.
-
1:45 - 1:47Çok daha sonra Avrupalılar
-
1:47 - 1:50inovasyon yaparak
pusula gülü şeklini yarattı. -
1:50 - 1:54Temel olarak kuzey, güney,
doğu ve batıyı gösteriyordu -
1:54 - 1:58ama ayrıca yeni yönler
yaratmamızı da sağladı; -
1:58 - 2:01kuzeybatı, güneydoğu gibi.
-
2:01 - 2:04Ve ilk defa nereye
gittiklerini biliyorlardı. -
2:04 - 2:05Bu büyük bir şey.
-
2:05 - 2:11Bir de sanırım Avrupa biliminin
yeniden dirilişinde de rol oynuyor. -
2:11 - 2:12Bunu rönesans olarak biliyorsunuz.
-
2:12 - 2:15Çok sayıda yeni araç geliştirildi,
-
2:15 - 2:17teleskoptan mikroskoba kadar.
-
2:17 - 2:19Haritalar, pusulalar sayesinde
daha iyi oldu. -
2:19 - 2:22Çünkü hangi yönün
nerede olduğunu anlamak -
2:22 - 2:24çok daha fazla detay demek.
-
2:24 - 2:28Bu da bir bakıma insanın
dünyayla olan ilişkisini değiştiriyor. -
2:28 - 2:31Haritası olan bir pusula
adeta bir süper güç. -
2:31 - 2:33Dünya tarihi adına bildiğimiz hiçbir şey
-
2:33 - 2:36pusula olmadan gerçekleşemezdi:
-
2:36 - 2:40keşif çağı, Macella'nın dünyayı dolaşması,
-
2:40 - 2:42hatta Dünya'nın yuvarlak
olduğunu bilmemiz. -
2:42 - 2:45Pusula tüm diğer eşyalara eklenebiliyor
-
2:45 - 2:48çünkü çok işlevsel bir nesne.
-
2:48 - 2:50Çok araçlı kitinize eklenmiş olabilir,
-
2:50 - 2:52telefonunuza da.
-
2:52 - 2:54Pusula her yerde
-
2:54 - 2:58çünkü Dünya üzerinde
yönünüzü bulmanın asıl yolu. -
2:58 - 2:59Pusula sayesinde keşfe çıkabilir,
-
2:59 - 3:04bir sonraki tepede,
ufukta ne olduğunu görürsünüz -
3:04 - 3:07ama evinizin yolunu da bulabilirsiniz.
- Title:
- Pusula nasıl dünyanın kilidini açtı
- Speaker:
- David Biello
- Description:
-
''Dünya tarihi adına bildiğimiz hiçbir şey, pusula olmadan gerçekleşemezdi.''
TED bilim küratörü David Biello, pusulanın dünyayla olan ilişkimizi nasıl değiştirdiğini anlatıyor. - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED Series
- Duration:
- 03:21
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How the compass unlocked the world | ||
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for How the compass unlocked the world | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How the compass unlocked the world | ||
Figen Ergürbüz accepted Turkish subtitles for How the compass unlocked the world | ||
Figen Ergürbüz edited Turkish subtitles for How the compass unlocked the world | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for How the compass unlocked the world |