0:00:00.053,0:00:01.479
Missouri'de büyürken

0:00:01.503,0:00:04.155
bizi ormana götürürlerdi

0:00:04.179,0:00:07.172
ve bize bir harita[br]ve bir de pusula verirlerdi,

0:00:07.172,0:00:08.887
evimizi kendimiz bulmak zorundaydık.

0:00:08.911,0:00:10.583
Pusula olmadan

0:00:10.607,0:00:12.089
haritayı bile okuyamazdık.

0:00:12.113,0:00:13.739
Bunu size anlatmak için buradayım.

0:00:13.739,0:00:14.972
Pusula anahtar.

0:00:14.996,0:00:16.228
[Küçük şey.]

0:00:16.252,0:00:18.124
[Büyük fikir.]

0:00:20.559,0:00:25.256
Pusula, en basit hâliyle[br]mıknatıslanmış bir metal parçası,

0:00:25.280,0:00:28.729
Dünya'nın manyetik kutbuna[br]doğru dönüyor.

0:00:28.753,0:00:31.655
Aklımıza gelen şey cep pusulası.

0:00:31.679,0:00:33.200
Tıpkı bir saat gibi, değil mi?

0:00:33.224,0:00:34.639
Elinizde tutabiliyorsunuz

0:00:34.663,0:00:38.595
ve kuzeyi bulana kadar[br]küçük iğnesinin dönüşünü izliyorsunuz.

0:00:38.620,0:00:42.618
Manyetizm hâlâ fizikçiler için[br]oldukça gizemli bir konu

0:00:42.642,0:00:44.705
ama bildiğimiz bir şey var ki

0:00:44.705,0:00:48.071
o da pusulanın işe yarama sebebinin[br]Dünya'nın dev bir mıknatıs olması.

0:00:48.095,0:00:49.757
Bir pusula kullandığınızda

0:00:49.781,0:00:53.435
gezegenimizin merkeziyle[br]iletişim halindesiniz,

0:00:53.459,0:01:00.125
sürekli dönen ve manyetik alan yaratan[br]erimiş demir küresiyle.

0:01:00.259,0:01:03.035
Masanızın üstünde[br]oynadığınız bir mıknatıs gibi,

0:01:03.059,0:01:04.931
kuzey ve güney kutbu var

0:01:04.955,0:01:08.165
ve bu sebepten biz pusulaları[br]kuzey yönümüzü bulmada kullanıyoruz.

0:01:08.743,0:01:13.798
Bilinen en eski pusula[br]M.Ö. Çin'den geliyor.

0:01:13.822,0:01:16.167
Yerden çıkan metalin bir kısmının

0:01:16.167,0:01:18.334
doğal olarak manyetik[br]olduğunu fark ettiler.

0:01:18.358,0:01:22.976
Bu manyetik metali[br]kepçe görünümüne soktular,

0:01:22.983,0:01:24.490
pirinç bir düzleme koydular

0:01:24.490,0:01:25.926
ve kuzeyi gösteriyordu.

0:01:25.950,0:01:28.730
Feng shui'yi geliştirmek üzere[br]kullanılmış görünüyor,

0:01:28.754,0:01:34.051
yaşam alanlarındaki enerji akışını[br]en iyi şekle sokabilmek amacıyla.

0:01:34.068,0:01:39.208
Daha taşınabilir versiyonlarını[br]ilk benimseyenler muhtemelen denizcilerdi

0:01:39.208,0:01:40.932
çünkü güneş nerede olursa olsun,

0:01:40.956,0:01:43.152
yıldızların durumu ne olursa olsun,

0:01:43.176,0:01:45.042
her zaman kuzeyi gösterebiliyorlardı.

0:01:45.066,0:01:46.811
Çok daha sonra Avrupalılar

0:01:46.811,0:01:50.418
inovasyon yaparak[br]pusula gülü şeklini yarattı.

0:01:50.442,0:01:54.359
Temel olarak kuzey, güney,[br]doğu ve batıyı gösteriyordu

0:01:54.359,0:01:57.795
ama ayrıca yeni yönler[br]yaratmamızı da sağladı;

0:01:57.819,0:02:00.916
kuzeybatı, güneydoğu gibi.

0:02:00.940,0:02:03.648
Ve ilk defa nereye[br]gittiklerini biliyorlardı.

0:02:03.672,0:02:05.239
Bu büyük bir şey.

0:02:05.263,0:02:10.586
Bir de sanırım Avrupa biliminin[br]yeniden dirilişinde de rol oynuyor.

0:02:10.589,0:02:12.385
Bunu rönesans olarak biliyorsunuz.

0:02:12.409,0:02:14.685
Çok sayıda yeni araç geliştirildi,

0:02:14.709,0:02:16.635
teleskoptan mikroskoba kadar.

0:02:16.659,0:02:19.176
Haritalar, pusulalar sayesinde[br]daha iyi oldu.

0:02:19.200,0:02:22.450
Çünkü hangi yönün[br]nerede olduğunu anlamak

0:02:22.450,0:02:23.784
çok daha fazla detay demek.

0:02:23.808,0:02:27.847
Bu da bir bakıma insanın[br]dünyayla olan ilişkisini değiştiriyor.

0:02:27.879,0:02:30.555
Haritası olan bir pusula[br]adeta bir süper güç.

0:02:30.579,0:02:33.305
Dünya tarihi adına bildiğimiz hiçbir şey

0:02:33.329,0:02:35.909
pusula olmadan gerçekleşemezdi:

0:02:35.933,0:02:39.812
keşif çağı, Macella'nın dünyayı dolaşması,

0:02:39.836,0:02:41.945
hatta Dünya'nın yuvarlak[br]olduğunu bilmemiz.

0:02:41.969,0:02:45.400
Pusula tüm diğer eşyalara eklenebiliyor

0:02:45.424,0:02:47.767
çünkü çok işlevsel bir nesne.

0:02:47.791,0:02:50.455
Çok araçlı kitinize eklenmiş olabilir,

0:02:50.479,0:02:52.412
telefonunuza da.

0:02:52.436,0:02:53.692
Pusula her yerde

0:02:53.716,0:02:57.555
çünkü Dünya üzerinde[br]yönünüzü bulmanın asıl yolu.

0:02:57.579,0:02:59.275
Pusula sayesinde keşfe çıkabilir,

0:02:59.299,0:03:03.673
bir sonraki tepede,[br]ufukta ne olduğunu görürsünüz

0:03:03.697,0:03:06.681
ama evinizin yolunu da bulabilirsiniz.