Romulus Whitaker: Prawdziwe niebezpieczeństwo czające się w wodzie

Gawial gangesowy i kobra królewska to dwa najbardziej charakterystyczne indyjskie gady. Z powodu skażenia rzek są jednak zagrożone wyginięciem. Romulus Whitaker pokazuje wyjątkowy materiał filmowy i namawia nas, abyśmy włączyli się w ochronę rzek, które decydują zarówno o przeżyciu tych wspaniałych zwierząt, jak i ludzi.

Chciałbym, żebyście zapomnieli o swoich uprzedzeniach,

tendencyjnym strachu i różnych myślach dotyczących gadów.

Tylko tak moja opowieść do was dotrze.

A tak przy okazji, jeśli wyjdę

na zaciekłego, hipisowskiego działacza Zielonych,

to jest to jedynie wytwór waszej wyobraźni.

(Śmiech)

Jesteśmy właściwie pierwszym gatunkiem,

który przez to, że jest tak liczny, zagraża własnemu istnieniu.

Wiem, że widzieliście dość dużo obrazów tragedii,

by stać się obojętnymi.

Jesteśmy jak chciwe dzieci, które wszystko zużywają, nieprawdaż?

A dziś chciałbym wam opowiedzieć o wodzie.

Nie tylko dlatego, że lubimy pić ją

oraz jej cudowne pochodne: piwo, wino itd.

I oczywiście patrzeć, jak spada z nieba

i płynie w naszych wspaniałych rzekach.

Są też inne powody.

Kiedy byłem dzieckiem dorastającym w Nowym Jorku,

zachwyciłem się wężami, tak jak większość dzieci

zachwyca się szklanymi kulkami, autami, pociągami.

Moja dzielna mama

też ma w tym swój udział,

bo zabierała mnie do Muzeum Historii Naturalnej w Nowym Jorku,

kupowała książki o wężach,

i zapoczątkowała moją niesławną karierę,

której punktem kulminacyjnym

był mój przyjazd do Indii.

Moja mama, Doris Norden, i mój ojczym, Rama Chattopadhyaya,

przywieźli mnie tu 60 lat temu.

To było jak jazda kolejką górską.

Dwa gatunki, dwa ikoniczne gady

urzekły mnie bardzo wcześnie.

Jednym z nich był niesamowity gawial gangesowy,

krokodyl, który w północnych rzekach

osiąga około 6 metrów długości.

Drugi to charyzmatyczny wąż, kobra królewska.

Mówię dziś o tym, dlatego,

żeby naznaczyć wasze umysły

tymi charyzmatycznymi i majestatycznymi stworzeniami.

Mam nadzieję, że dzięki temu

znów poczujecie więź z naturą.

Kobra królewska jest niezwykła pod kilkoma względami.

To, co widzicie, to najnowsze zdjęcia

zrobione w lesie niedaleko stąd,

na których uchwycono samicę kobry królewskiej robiącą gniazdo.

Oto zwierzę pozbawione kończyn, które jest w stanie zbudować z liści

ogromny kopiec, wytrzymujący od 5 do 10 m deszczu

i znieść w nim swoje jaja,

tak że rozwijają się one przez 90 dni,

a potem wylęgają się z nich małe kobry królewskie.

Kobra nieustannie broni swoich jaj,

a po trzech miesiącach

wreszcie wykluwają się młode.

Większość z nich oczywiście zginie. Wśród młodych gadów,

które mają zaledwie 25-30 cm długości, występuje wysoka śmiertelność.

Moje pierwsze spotkanie z kobrą królewską miało miejsce w 1972 roku

w magicznym miejscu zwanym Agumbe,

w stanie Karnataka.

Jest to wspaniały las tropikalny.

Pierwsze spotkanie było

niczym dzień, w którym młody Masaj

zabija lwa, żeby stać się wojownikiem.

To całkowicie zmieniło moje życie.

Rozpocząłem wtedy walkę

o ochronę tego gatunku.

Założyłem w Agumbe stację naukowo-badawczą,

którą możecie wszyscy zwiedzić.

Zasadniczo jest to baza,

w której staramy się gromadzić i badać

praktycznie wszystko to, co dotyczy różnorodności biologicznej

tego złożonego systemu leśnego,

uważać na wszystko, co tam jest,

upewniając się, że woda jest chroniona i czysta,

oraz świetnie się przy tym bawić.

Możecie niemal usłyszeć dźwięki bębenków

dochodzące z domku, w którym mieszkamy, kiedy tam jesteśmy.

Bardzo ważne było dla nas, żeby dotrzeć do ludzi.

Zwykle najłatwiej jest to zrobić poprzez dzieci.

Węże je fascynują. Dzieci nie mają w sobie

tej zawziętości, którą wyzwala

nienawiść, pogarda, odraza do węży lub lęk przed nimi.

Są zaciekawione.

Zaczynanie od nich naprawdę zdaje egzamin.

To da wam pojęcie o rozmiarach niektórych z tych węży.

To kobra przeciętnej wielkości, o długości ponad 3,5 m.

Co ciekawe, wpełzła do czyjejś łazienki

i zabawiła tam dwa czy trzy dni.

Mieszkańcy tej części Indii

oddają cześć kobrze królewskiej.

Nie zabili jej. Zwrócili się do nas, żebyśmy ją schwytali.

W ciągu ostatnich trzech lat

schwytaliśmy ponad sto kobr.

Przenieśliśmy je do pobliskich lasów.

Jednak, aby odkryć prawdziwe sekrety tych stworzeń,

musieliśmy umieścić

mały nadajnik radiowy w każdym wężu.

Teraz możemy śledzić je i odkrywać ich sekrety:

gdzie udają się młode po wykluciu

i inne niesamowite rzeczy, które zaraz zobaczycie.

To było raptem kilka dni temu w Agumbe.

Miałem przyjemność znaleźć się w pobliżu tej wielkiej kobry królewskiej,

która schwytała jadowitą żmiję.

Zrobiła to tak, aby uniknąć ukąszenia.

Kobry królewskie żywią się wyłącznie wężami.

Ten mały wąż był tylko przekąską,

jaką dla nas byłby "vadai", pączek czy coś takiego.

(Śmiech)

Ich ofiary są zwykle nieco większe.

Tutaj widać zaobserwowane przez nas w czasie ostatniego okresu rozrodczego

dziwne i niewytłumaczalne zdarzenie:

wielki samiec kobry złapał samicę swojego gatunku,

nie spółkował z nią, tylko zabił ją i połknął.

Wciąż usiłujemy jakoś to wytłumaczyć i ustalić,

jakie mogą być tego korzyści ewolucyjne.

Robią też wiele innych ciekawych rzeczy.

To również możemy oglądać

dzięki nadajnikowi umieszczonemu w jednym z węży.

Ten samiec, ponad 3,5-metrowy, spotkał innego samca kobry królewskiej.

Wykonali tę niezwykłą, rytualną walkę, przypominającą taniec.

Przypomina to ruję wśród ssaków, w tym u ludzi,

wiecie, wyjaśnianie nieporozumień, ale bardziej szlachetne, bez sączenia jadu.

To tylko zapasy,

ale jakże niezwykłe.

Do czego wykorzystujemy te informacje?

Jaki jest cel tego wszystkiego?

Otóż kobra królewska jest gatunkiem kluczowym

dla tamtejszych lasów deszczowych,

a naszym zadaniem jest przekonanie władz,

że lasy te powinny być chronione.

To jeden ze sposobów wykonywania tego zadania:

dowiadywanie się najwięcej jak to możliwe

o stworzeniu tak niezwykłym i tak charakterystycznym dla tamtejszych lasów,

aby pomóc chronić drzewa, zwierzęta

i oczywiście źródła wody.

Wszyscy słyszeliście być może o Projekcie Tygrys

rozpoczętym we wczesnych latach 70.,

kiedy tak wiele się działo w zakresie ochrony środowiska.

Projekt nadzorowała, można powiedzieć,

bardzo despotyczna urzędniczka,

którą jednak cechowała też niespotykana miłość do środowiska.

To właśnie wtedy narodził się Projekt Tygrys.

I właśnie tak, jak w przypadku Projektu Tygrys,

nasza praca z kobrą królewską

ma na celu skupienie się na jednym gatunku zwierzęcia,

aby móc chronić jego siedlisko i wszystko, co ono zawiera.

Tak więc tygrys stanowi symbol.

A kobra królewska jest teraz nowym symbolem.

Wszystkie większe rzeki południowych Indii

wypływają z Ghatów Zachodnich,

pasma górskiego ciągnącego się wzdłuż zachodniego wybrzeża kraju.

W każdej godzinie z gór spływają miliony litrów wody.

Dla około 300 milionów ludzi jest to

źródło wody pitnej i użytkowej.

Korzystają z niej też zwierzęta,

zarówno domowe, jak i dzikie.

Nawadnia wielkie uprawy ryżu.

Jak jej za to odpłacamy?

Budujemy tamy, zanieczyszczamy,

wlewamy do niej pestycydy, środki chwasto i grzybobójcze.

Pijesz na własne ryzyko.

Co ciekawe, nie chodzi jedynie o wielkie fabryki.

Winna jest nie tylko źle prowadzona gospodarka wodna,

winę ponosimy też my.

Ludzie traktują rzeki jako doskonałe miejsce

na wywózkę śmieci.

A teraz udamy się na północ, daleko na północ.

Nasza baza znajduje się przy rzece Ćambal,

w północno-środkowych Indiach.

Te rejony to dom niesamowitego krokodyla - gawiala.

Gatunek ten występuje na naszej planecie

od 100 milionów lat.

Przeżył nawet okres, w którym wyginęły dinozaury.

Jest niesamowity.

I choć osiąga długość nawet do 6 metrów,

nie jest groźny dla człowieka, gdyż odżywia się wyłącznie rybami.

Co nie zmienia faktu, że gawial ma wielkie zęby

i trudno przekonać ludzi,

że jest niegroźny.

Badania przeprowadzone przez nas w latach 70. wykazały,

że populacja gawiala

jest naprawdę niewielka.

Na mapie widać,

że obszar występowania,

który niegdyś rozciągał się od Indusu w Pakistanie

do Irawadi w Birmie,

obecnie ogranicza się do kilku miejsc

na obszarze Nepalu i Indii.

W momencie badań

na wolności żyło zaledwie 200 dorosłych osobników.

W połowie lat 70.,

gdy programy ochrony szły pełną parą,

prowadziliśmy działania

wspierane przez rząd,

które polegały na zbieraniu jaj gawiali z niewielu pozostałych gniazd.

Dzięki temu mogliśmy wypuścić na wolność

5000 młodych.

Niedługo potem można było podziwiać takie widoki.

To niesamowite zobaczyć stado gawiali

wylegujących się na brzegu rzeki.

Ale zbyt szybko osiadamy na laurach.

Odkrywki piasku czy bardzo intensywna uprawa ryżu

na brzegach rzeki sprawiają,

że gawiale nie mogą się spokojnie rozmnażać.

że gawiale nie mogą się spokojnie rozmnażać.

Dobre chęci

nie rozwiązują mnożących się dla gawiala problemów.

nie rozwiązują mnożących się dla gawiala problemów.

Z gniazd położonych nad brzegiem rzeki

wylęgają się setki małych. Niesamowity widok.

To nagranie pochodzi z zeszłego roku.

Ale prędzej czy później nadciąga monsun,

w dole rzeki niestety zawsze znajdzie się jakaś tama albo zapora,

a na porwane z prądem gawiale

czeka tam śmierć.

Na szczęście wielu ludzi interesuje się ich losem.

Moi przyjaciele z grupy zajmującej się krokodylami w ramach IUCN,

organizacji pozarządowej MCBT,

WWF, 220 00:10:16,000 --> 00:10:19,000 Wildlife Institute of India

departamenty leśne

i Ministerstwo Środowiska, razem pracujemy nad różnymi projektami.

Ale to niestety za mało.

W zimie 2007-2008,

gawiale z rzeki Ćambal zaczęły masowo wymierać.

Dlaczego?

Dlaczego? Jak to się stało?

Woda w Ćambal jest stosunkowo czysta.

Woda w Ćambal jest stosunkowo czysta.

Ludzie nabierają jej do picia,

czego nie robi się w większości rzek północnych Indii.

Poprosiliśmy weterynarzy z całego świata

o pomoc w znalezieniu odpowiedzi.

o pomoc w znalezieniu odpowiedzi.

Brałem udział w licznych sekcjach zwłok,

przeprowadzanych na brzegu rzeki,

w czasie których przyglądaliśmy się organom zwierząt.

Okazało się, że to tzw. dna moczanowa,

choroba wynikająca z zaburzenia pracy nerek,

podczas której kryształki kwasu moczowego

pojawiają się w całym ciele i w stawach,

co uniemożliwia gawialom pływanie.

A to niezwykle bolesna śmierć.

Ćambal wpływa

do brudnej, świętej rzeki Jamuna.

Nie chcę być sarkastyczny, ale taka jest prawda.

To niemal najgorsze szambo, jakie można sobie wyobrazić.

Przepływa przez Delhi, Mathurę, Agrę

i zbiera po drodze wszystkie możliwe zanieczyszczenia.

Wygląda na to, że substancja,

która powoduje śmierć gawiali,

pochodzi z ryb, którymi się żywią.

A jeśli jakaś toksyna raz znajdzie się w łańcuch pokarmowym,

to ma już wpływ na wszystko, łącznie z nami, ponieważ wody rzek

są gwarancją przeżycia dla ludzi, którzy mieszkają wzdłuż ich biegu.

Żeby znaleźć odpowiedzi na niektóre pytania,

wykorzystujemy technikę,

w tym przypadku telemetrię.

Założyliśmy odbiorniki radiowe dziesięciu gawialom

i każdego dnia śledzimy ich ruchy,

próbując się dowiedzieć,

co to za tajemnicza toksyna.

Rzeka Ćambal jest niezwykłym miejscem.

Jest znana z pewnością tym z was,

którzy słyszeli o dakoitach bandytach z tamtych stron.

Kilkunastu jeszcze ciągle się tam kręci.

Jedną z nich była Poolan Devi. Shekhar Kapur nakręcił o niej film

"Bandit Queen", który serdecznie polecam.

Można w nim zobaczyć także tamtejsze niezwykłe krajobrazy.

Istnieje tam też intensywne rybołówstwo.

To jedna z ostatnich ostoi

delfina gangesowego,

różnych gatunków żółwi,

tysięcy ptaków migrujących,

a rybołówstwo powoduje właśnie takie problemy.

Taka forma nietolerancji ludzi

wobec zwierząt rzecznych, w tym gawiali,

oznacza dla nich albo śmierć w sieciach,

albo odcięcie pysków.

Dotyczy to też delfinów gangesowych,

których zostało tylko kilka,

i które są krytycznie zagrożone wyginięciem.

Kto będzie następny? My?

Jesteśmy przecież zależni od tych wód.

Wszyscy słyszeliśmy o rzece Narmada

i tragediach związanych z tamami,

niszczeniem systemów rzecznych i przesiedlaniem ludzi

bez zapewnienia im środków do życia.

Ludzie szaleją na punkcie

dwucyfrowego poziomu wzrostu gospodarczego.

Nie wiadomo, więc czy ta historia

będzie miała szczęśliwe zakończenie.

Zmiana klimatu

na pewno wywróci nasze przewidywania do góry nogami.

Wciąż ciężko pracujemy.

Mamy dużą, dobrą ekipę.

Ludzie u władzy

siedzą w domach w Delhi,

w stolicy.

Mają wody pod dostatkiem. Świetnie.

Ale nad brzegami rzek

są miliony biednych ludzi.

Ich przyszłość jest ponura.

Stworzyliśmy projekt oczyszczenia Jamuny i Gangesu.

Wydaliśmy na niego miliony dolarów,

bez rezultatów. Nie do wiary!

Mówi się o woli politycznej.

Kiedy padały gawiale, pobudziliśmy wielu do działania.

Rząd oszczędził nam wielu formalności,

przyjechali weterynarze zza granicy. Było świetnie.

Możemy działać.

Jeśli przejedziecie się nad brzeg Jamuny,

rzeki Gomati w Lucknow,

rzeki Adyar w Madrasie,

albo rzeki Mula-muta w Pune,

zobaczycie, co jesteśmy w stanie zrobić z rzeką. To smutne.

Ale naprawdę wierzę,

że możemy działać.

Inwestorzy, artyści, pasjonaci przyrody

i zwykli ludzie

mogą naprawić stan tych rzek.

Kobra królewska

zerka nam przez ramię.

Gawial patrzy na nas z rzeki.

To wielkie symbole wód.

Będą spędzać nam sen z powiek aż zrobimy, co należy.

Namaskar.

(Brawa)

Chris Anderson: Wielkie dzięki, Rom.

Większość ludzi boi się węży.

Wielu z ty obecnych pewnie cieszyłoby się,

gdyby zdechła ostatnia kobra królewska.

Rozmawiasz z ludźmi?

Jak sprawiasz, że zaczyna im zależeć?

Podchodzę do tego z pokorą.

Nie mówię, że węże są urocze.

To nie pluszowe misie.

Ale jest w nich jakaś niewinność.

Kiedy przeciętny człowiek widzi kobrę

robiącą: "Ssssss!", mówi:

"Co za wściekłe i niebezpieczne zwierzę!"

Ja widzę w niej stworzenie przerażone

czymś tak niebezpiecznym jak człowiek.

I to prawda. To próbuję przekazać.

(Brawa)

Pokazałeś niesamowity materiał z zabijanym grzechotnikiem.

Mówiłeś, że nigdy wcześniej tego nie sfilmowano.

Właściwie wcześniej nikt o tym nie wiedział.

To mała przekąska.

Zwykle kobry żywią się większymi, niejadowitymi wężami

albo nawet kobrami.

Ta, którą obserwujemy, żyje w środku dżungli.

Inne kobry królewskie

często przebywają w pobliżu ludzkich siedlisk,

na plantacjach, gdzie polują na niejadowite węże.

Ten osobnik specjalizuje się w wężach z rodziny grzechotnikowatych.

Facet ze stanu Maharasztra, który z nim pracuje

powiedział: "Chyba jest na nusha".

(Śmiech)

Nusha znaczy "haj".

Zawsze, kiedy kobra zjada grzechotnika, on sączy jad.

(Śmiech)

Dzięki Rom.

(Brawa)