Gizemli acı bilimi - Joshua W. Pate
-
0:07 - 0:101995 yılında İngiliz Tıp Dergisi
-
0:10 - 0:1429 yaşındaki bir inşaatçı hakkında
hayret verici bir rapor yayımladı. -
0:14 - 0:18Doğrudan çelik tabanlı
botu delip geçen -
0:18 - 0:2215 santimetrelik bir çivinin
üstüne kazara bastı. -
0:22 - 0:28O kadar kahredici bir acı içindeydi ki
küçücük bir hareket bile dayanılmazdı. -
0:28 - 0:32Ancak doktorlar botunu çıkardığında
şaşırtıcı bir görüntüyle karşılaştılar: -
0:32 - 0:36Çivi ayağına hiç değmemişti.
-
0:36 - 0:37Yüzyıllar boyunca
-
0:37 - 0:42bilim insanları acının hasara karşı
direkt bir tepki olduğunu düşünmüşlerdi. -
0:42 - 0:47Bu mantıkla daha şiddetli bir yaralanma
daha fazla acıya neden olmalıydı. -
0:47 - 0:50Ancak acı bilimi hakkında
daha fazla şey öğrendikçe -
0:50 - 0:55vücudun tehdit sinyal mekanizması
tamamıyla çalışıyor olsa bile -
0:55 - 1:00acı ve doku zedelenmesinin
her zaman ilişkili olmadığını keşfettik. -
1:00 - 1:05Gerçek bir yaralanmada orantısız,
şiddetli bir acı deneyimleyebiliyoruz -
1:05 - 1:08ve hatta hiçbir yaralanma
olmadan acı hissedebiliyoruz, -
1:08 - 1:12tıpkı inşaatçı gibi veya
hamilelik ya da doğum sırasında -
1:12 - 1:17acı hisseden hamile kadınların
erkek partnerlerinin acı hissetmesi gibi. -
1:18 - 1:20Peki, neler oluyor?
-
1:20 - 1:23Aslında iki olgu var:
-
1:23 - 1:28acı deneyimi ve nosisepsiyon
denen biyolojik bir süreç. -
1:28 - 1:32Nosisepsiyon, zararlı veya potansiyel
olarak zararlı uyarıcılara karşı -
1:32 - 1:35sinir sisteminin, koruyucu
karşı koyma tepkisinin bir kısmıdır. -
1:35 - 1:41Sinir uçlarındaki algılayıcılar mekanik,
termal ve kimyasal tehditleri algılıyor. -
1:41 - 1:43Eğer yeteri kadar algılayıcı
harekete geçmişse -
1:43 - 1:48elektrik sinyalleri sinire,
omurgaya ve beyne gidiyor. -
1:48 - 1:51Beyin bu sinyallerin önemini tartıyor
-
1:51 - 1:55ve eğer vücudu koruma gerektiğine
karar veriyorsa acı üretiyor. -
1:55 - 1:59Genelde acı, vücudun daha fazla yaralanma
veya hasarı önlemesine yardımcı oluyor. -
1:59 - 2:03Ancak nosisepsiyon dışında
acı deneyimini etkileyebilecek— -
2:03 - 2:09ve acıyı daha az faydalı yapacak
birçok faktör var. -
2:09 - 2:12İlk olarak beyne giden
nosisepsiyon sinyallerini arttıran -
2:12 - 2:14biyolojik faktörler var.
-
2:14 - 2:17Eğer sinir lifleri defalarca
harekete geçirilirse -
2:17 - 2:20beyin vücudu, tehditlerden
yeterince korumak için -
2:20 - 2:23daha hassas olmaları
gerektiğine karar verebilir. -
2:23 - 2:26Daha fazla stres sinyalleri,
tene olan küçük dokunuşların bile -
2:26 - 2:30yoğun elektrik sinyalleri tetiklediği
o kadar hassas duruma gelene kadar -
2:30 - 2:33sinir liflerine eklenebilir.
-
2:33 - 2:36Diğer durumlarda sinirler
daha verimli bir şekilde -
2:36 - 2:40sinyaller yollamaya uyum sağlarlar
ve mesajı kuvvetlendirirler. -
2:40 - 2:45Bu tür arttırmalar, insanların 3 aydan
uzun süren acı olarak tanımlanan -
2:45 - 2:49kronik acıyı hissetmesinde en yaygındır.
-
2:49 - 2:53Sinir sistemi devam eden
bir yüksek alarma sürüklendiğinde -
2:53 - 2:56acı, fiziksel yaralanmaya karşı
daha fazla dayanım sağlayabilir. -
2:56 - 3:00Bu, acı ne kadar uzun sürerse
o kadar tersine döndürmenin zorlaştığı -
3:00 - 3:03bir kısır döngü yaratıyor.
-
3:03 - 3:07Psikolojik faktörler de büyük ihtimalle
-
3:07 - 3:12nosisepsiyonu ve direkt olarak beyni
etkiyerek açıkça acıda bir rol oynuyorlar. -
3:12 - 3:15Bir insanın duygusal durumu, anıları,
-
3:15 - 3:18acı hakkında düşünceleri
ve tedaviye dair beklentilerinin hepsi -
3:18 - 3:22ne kadar acı hissettiklerini etkiyebilir.
-
3:22 - 3:23Bir araştırmaya göre
-
3:23 - 3:27acı üzerinde kontrolü olmadığına
inandığını söyleyen çocuklar, -
3:27 - 3:33aslında biraz kontrolü olduğuna
inananlardan daha şiddetli acı hissediyor. -
3:33 - 3:35Çevresel özellikler de önemli:
-
3:35 - 3:41Bir deneyde ellerinin arkasına
soğuk bir çubuk konulan gönüllüler, -
3:41 - 3:45çubuk her seferinde
aynı derecede olmasına rağmen -
3:45 - 3:49mavi yerine kırmızı ışık gösterildiğinde
daha fazla acı hissettiklerini söylediler. -
3:49 - 3:54Nihayetinde, aile desteğinin
olması gibi sosyal faktörler de -
3:54 - 3:56acı algısını etkileyebilir.
-
3:56 - 3:59Bütün bunlar şu anlama geliyor:
Acı uzmanları, fizyoterapistler, -
3:59 - 4:05klinik psikologları, hemşireler
ve diğer sağlık mensuplarını içeren -
4:05 - 4:09çok yönlü yaklaşım, acı tedavisinde
genellikle en etkili olandır. -
4:09 - 4:14Acı deneyiminin arkasındaki mekanizmaları
henüz keşfetmeye başladık. -
4:14 - 4:17Ancak gelecek vaat eden
araştırma alanları var. -
4:17 - 4:20Bu zamana dek nöronları
çevreleyen gliyal hücrelerin -
4:20 - 4:23sadece destek yapıları
olduğunu düşünüyorduk. -
4:23 - 4:27Ancak şimdi nosisepsiyonu etkilemede
büyük bir rol oynadıklarını biliyoruz. -
4:27 - 4:31Araştırmalar gösterdi ki
amigdaladaki belli beyin devrelerini -
4:31 - 4:34etkisiz hale getirmek, farelerdeki
acıyı ortadan kaldırabilir. -
4:34 - 4:39Acıyı hissetmelerini önleyen nadir
hastalıklara sahip olan insanlara -
4:39 - 4:43yapılan genetik testler, ilaçlar
ve belki de sonuçta gen tedavisi için -
4:43 - 4:46diğer birçok olası hedefi
açığa çıkarmıştır.
- Title:
- Gizemli acı bilimi - Joshua W. Pate
- Speaker:
- Joshua W. Pate
- Description:
-
Tüm dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/the-mysterious-science-of-pain-joshua-w-pate
1995 yılında İngiliz Tıp Dergisi çelik tabanlı botunu delip geçen bir çiviye kazara basan bir inşaatçı hakkında bir rapor yayımladı. O kadar kahredici bir acı içindeydi ki herhangi bir hareket dayanılmazdı. Ancak doktorlar botunu çıkardıklarında çivinin ayağına hiç de dokunmadığını gördüler. Peki, ne olmuştu? Joshua W. Pate acı deneyimini araştırıyor.
Artrake Studio tarafından yönetilen Joshua W. Pate dersi.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:47
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for The mysterious science of pain | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for The mysterious science of pain | ||
Suleyman Cengiz accepted Turkish subtitles for The mysterious science of pain | ||
Suleyman Cengiz edited Turkish subtitles for The mysterious science of pain | ||
Gözde Alpçetin edited Turkish subtitles for The mysterious science of pain | ||
Gözde Alpçetin edited Turkish subtitles for The mysterious science of pain |