Borsa nasıl işliyor? - Oliver Elfenbaum

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/how-does-the-stock-market-work-oliver-elfenbaum

1600'lü yıllarda Hollanda Doğu Hindistan Şirketi, yüzlerce gemiyle dünya çapında ticari faaliyet yürütüyordu. Gemilerin yaptığı seferleri finanse etmek amacıyla şirket, kârdan pay karşılığında bu seferlere yatırım yapmaları için sivil vatandaşlara yöneldi. Böylelikle farkında olmadan dünyanın ilk borsasını yaratmış oldu. Peki, günümüzde şirketler ve yatırımcılar borsayı nasıl kullanıyor? Oliver Elfenbaum bu soruya cevap veriyor.

Oliver Elfenbaum tarafından verilen dersi Tom Gran ve Madeleine Grossi yönetti.

1600'lü yıllarda,

Hollanda Doğu Hindistan Şirketi,
yüzlerce gemiyle tüm dünyada

altın, porselen, baharat
ve ipek ticareti yürütüyordu.

Fakat bu devasa operasyonu
yürütmek masraflıydı.

Bu maliyetli seferleri finanse etmek için

şirket sivil vatandaşlara yöneldi.

Yani geminin kârından pay karşılığında

seferlere destek için
para yatıracak bireylere.

Bu yöntem, şirketin daha büyük
seferleri finanse edebilmesini sağladı.

Hem şirketin hem de onun
akıllı yatırımcılarının kârı arttı.

Bu hisseleri Avrupa'daki liman
ve kahvehanelerde satarak

Hollandalı şirket, farkında olmadan
dünyanın ilk borsasını icat etmiş oldu.

O zamandan beri şirketler,
her türlü işe destek bulmak için

istekli yatırımcılardan fon sağlıyorlar.

Günümüzde ise borsayı anlamaya
kendini adamış okullar, kariyerler,

hatta televizyon kanalları mevcut.

Fakat modern borsalar ilk hallerine
oranla çok daha karmaşık.

Peki, bugün şirketler ve yatırımcılar
borsayı nasıl kullanıyor?

Piyasaya girme kararı alan
yeni bir kahve şirketini ele alalım.

Şirket önce büyük yatırımcılara
kendini tanıtacaktır.

Bu şirket onlara mantıklı gelirse

ilk yatırımı yaparlar.

Sonra şirketin ilk halka arzına
mali destek sağlarlar.

Böylece şirket resmi olarak halka açılır.

Bu şirketin kâr getireceğine inanan
şirket veya bireyler hisse satın alabilir.

Hisse almak, bu yatırımcıları
kısmi patron haline getirir.

Onların yatırımı
şirketin büyümesini sağlar.

Şirket başarı kazandıkça

artan sayıda alıcı, potansiyeli
görür ve hisse almaya başlar.

Hisselere talep arttıkça

hisse fiyatları da yükselir,
sonraki alıcılar için maliyet artar.

Halihazırda satılmış olan
şirket hisselerinin değeri yükselir.

Şirket açısından artan ilgi,

ne kadar insanın bu fikre yatırım
yapmaya istekli olduğunu gösterir.

Yeni girişimlerin fonlanmasını,

şirketin piyasa değerinin
artmasını sağlar.

Ama bir sebeple şirket
daha az kârlı görünmeye başlarsa

tam tersi de gerçekleşebilir.

Yatırımcılar hisselerinin
değer kaybedeceğini düşünürse

şirket daha fazla değer kaybetmeden

kâr etmek ümidiyle
hisselerini satacaklardır.

Hisseler satıldıkça
ve hisse talebi düştükçe

hisse fiyatları

ve beraberinde şirketin
piyasa değeri düşer.

Şirket yeniden kârlı görünmeye başlamazsa

yatırımcılar büyük zarara girebilir.

Bu arz talep gelgiti
birçok faktörden etkilenir.

Şirketler piyasa güçlerinin
kaçınılmaz etkisi altındadır.

Dalgalanan ham madde fiyatları,

üretim teknolojisindeki değişimler

ve değişen iş gücü maliyetleri gibi.

Yönetim değişiklikleri, olumsuz reklam,

yeni yasalar ve ticaret politikaları
yatırımcıları endişelendirebilir.

Elbette ki

birçok yatırımcı
değerli hisseleri satmaya

ve kişisel çıkarını gözetmeye hazırdır.

Piyasanın her günkü gürültüsünü
yaratan tüm bu değişkenler

şirketlerin başarılı ya da başarısız
görünmesini sağlar.

Şirketin borsada değer
kaybediyor görünmesi,

genellikle yatırımcı kaybına

ve böylece gerçek değerin
düşüşüne yol açar.

Piyasaya güven düzeyinin ekonomik
patlamalardan mali krizlere kadar

her şeyi tetikleme gücü vardır.

İzlemesi güç olan bu değişken nedeniyle

çoğu profesyonel, hızlıca
para kazanmaya çalışmaktansa

uzun vadeli, güvenilir yatırımı yeğler.

Ancak bu ziyadesiyle öngörülemez sistemde

başarı şansını arttırma
çabasındaki uzmanlar,

sürekli yeni araçlar geliştiriyorlar.

Ama borsa yalnızca zenginlere
ve güçlülere mahsus bir yer değil.

İnternetin yükselişiyle

küçük yatırımcılar da

büyük yatırımcıların yaptıklarını
aynen yapıp hisse satın alabiliyor.

Bu karmaşık sistemle ilgili
kendini eğitenlerin sayısı artıyor.

Onlar da hisse alıp satıyor,

inandıkları işlere para yatırıyor,

finansal hedeflerinin peşinden gidiyor.

İlk adım, kendine yatırım yapmak.