Czy w legendach o królu Arturze jest ziarno prawdy? - Alan Lupack
-
0:07 - 0:13"Tu leży Artur, który był królem
i królem będzie". -
0:13 - 0:16Tak brzmi napis na grobie króla Artura
-
0:16 - 0:20w "Śmierci Artura" Thomasa Malory'ego.
-
0:20 - 0:23Gdy Malory stworzył
to epitafium w XV wieku, -
0:23 - 0:27nie mógł przewidzieć,
jak prorocze się ono okaże. -
0:27 - 0:32Król Artur ożywał raz po raz
w naszej zbiorowej wyobraźni, -
0:32 - 0:34wraz ze świtą swych rycerzy,
-
0:34 - 0:35Ginewrą,
-
0:35 - 0:36Okrągłym Stołem,
-
0:36 - 0:37zamkiem Camelot
-
0:37 - 0:40i oczywiście Excaliburem.
-
0:40 - 0:44Ale skąd wzięły się te historie
i czy jest w nich ziarno prawdy? -
0:44 - 0:49Znany nam Król Artur
jest wytworem późnego średniowiecza, -
0:49 - 0:54ale legendy o nim mają źródło
w dawnej poezji celtyckiej -
0:54 - 0:57z czasów inwazji Sasów na Brytanię.
-
0:57 - 1:01Gdy w 410 roku
Rzymianie opuścili Brytanię, -
1:01 - 1:05sascy najeźdźcy z rejonów
dzisiejszych Niemiec i Danii -
1:05 - 1:09wykorzystali bezbronność
opuszczonych terenów. -
1:09 - 1:13Mieszkańcy Brytanii
dzielnie walczyli z najeźdźcami -
1:13 - 1:15przez kilka burzliwych stuleci.
-
1:15 - 1:18Brakuje źródeł pisanych z tamtego okresu,
-
1:18 - 1:22więc trudno jest odtworzyć
dokładny przebieg historii. -
1:22 - 1:26Zachowała się jednak poezja,
która może dać nam parę wskazówek. -
1:26 - 1:31W jednym z wierszy, "Y Gododdin",
pojawia się pierwsza wzmianka o Arturze, -
1:31 - 1:34choć sam Artur w nim nie występuje.
-
1:34 - 1:38Opowiada on o wojowniku
imieniem Gwawrddur, -
1:38 - 1:42który był zręczny w walce,
ale nie mógł równać się z Arturem. -
1:42 - 1:44Nie mówi nam to zbyt wiele,
-
1:44 - 1:46ale bez względu na tożsamość Artura,
-
1:46 - 1:49musiał on być wzorem wojownika.
-
1:49 - 1:54Niestety nie jest pewne, czy był władcą,
a nawet czy w ogóle istniał. -
1:54 - 1:56Pomimo tych wątpliwości,
-
1:56 - 2:00wzmianki o Arturze zainteresowały
aspirującego historyka -
2:00 - 2:02żyjącego setki lat później.
-
2:02 - 2:09W roku 1130 Godfryd z Monmouth
był ubogim duchownym o wielkich ambicjach. -
2:09 - 2:12Przez wiele lat korzystał
z celtyckich i łacińskich źródeł, -
2:12 - 2:14aby stworzyć długą kronikę
-
2:14 - 2:17pod tytułem "Historia królów Brytanii".
-
2:17 - 2:21Główną postacią tego dzieła
był Król Artur. -
2:21 - 2:25Nazwanie opowieści Geoffreya historyczną
byłoby bardzo łaskawe. -
2:25 - 2:28Pisał ją sześćset lat po inwazji Sasów.
-
2:28 - 2:31Wykorzystał fragmenty mitów i poezji,
-
2:31 - 2:35gdyż oficjalne dokumenty
praktycznie nie istniały. -
2:35 - 2:37Część z tych opowieści
zawierało wzmianki o Arturze, -
2:37 - 2:41niektóre były realistycznymi opisami
różnych bitew i miejsc. -
2:41 - 2:43W wielu pojawiali się jednak
mityczni bohaterowie -
2:43 - 2:47toczący trudne walki
z pomocą magicznych mieczy i czarów. -
2:47 - 2:49Geoffrey wszystko połączył.
-
2:49 - 2:52W źródłach pojawił się
magiczny miecz Caledfwlch -
2:52 - 2:56i rzymska forteca o nazwie Caerleon.
-
2:56 - 2:59Według Geoffreya
Artur rezydował w Caerleon -
2:59 - 3:04i władał Caliburnusem,
łacińskim odpowiednikiem Caledfwlch. -
3:04 - 3:07Geoffrey dodał też
mądrego doradcę o imieniu Merlin, -
3:07 - 3:11inspirując się celtyckim bardem Myrrdinem.
-
3:11 - 3:14Jeśli Artur istniał,
był pewnie dowódcą wojskowym, -
3:14 - 3:19ale mieszkający w zamku król
lepiej pasował do historii Geoffreya. -
3:19 - 3:22Kroniki Geoffreya wzbudziły
uwagę, na którą liczył -
3:22 - 3:24i powstał ich przekład
z łaciny na język francuski -
3:24 - 3:28autorstwa poety Wace'a,
datowany na około 1155 rok. -
3:28 - 3:32Wace dodał inny kluczowy element
do Geoffreyowskiego miecza, -
3:32 - 3:33zamku
-
3:33 - 3:34i czarodzieja:
-
3:34 - 3:36Okrągły Stół.
-
3:36 - 3:38Napisał, że Artur kazał zbudować stół,
-
3:38 - 3:42przy którym wszyscy goście jego dworu
czuli się tak samo ważni -
3:42 - 3:46i nikt nie mógł chwalić się,
że zajął najważniejsze miejsce przy stole. -
3:46 - 3:51Inny francuski poeta, Chrétien de Troyes,
po przeczytaniu tłumaczenia Wace'a, -
3:51 - 3:56napisał serię romansów,
które rozsławiły historię Artura. -
3:56 - 4:01Dodał opowieści o rycerzach,
takich jak Lancelot i Gawain -
4:01 - 4:04i wplótł w przygody elementy romansu.
-
4:04 - 4:05Trójkąt miłosny Artura,
-
4:05 - 4:06Lancelota
-
4:06 - 4:09i Ginewry był jego pomysłem.
-
4:09 - 4:15Wzbogacił historię nie tylko o tę intrygę,
ale również o świętego Graala. -
4:15 - 4:18Opis mocy Graala mógł być zainspirowany
-
4:18 - 4:21magicznymi przedmiotami
z mitologii celtyckiej. -
4:21 - 4:24Chrétien żył w czasach Krucjat,
-
4:24 - 4:28gdy powszechna uwaga
skupiała się na Graalu, -
4:28 - 4:32uważanym za potężną relikwię
z czasów ukrzyżowania. -
4:32 - 4:35Dzieło Chrétiena stało się
źródłem licznych adaptacji -
4:35 - 4:37zarówno francuskich,
jak i w innych językach. -
4:37 - 4:41W kolejnych opowieściach
Caerleon stał się Camelotem, -
4:41 - 4:45a Caliburnus przemianowano na Excalibur.
-
4:45 - 4:46W XV wieku
-
4:46 - 4:50Sir Thomas Malory połączył
te historie w "Śmierci Artura", -
4:50 - 4:54na której bazują często
współczesne opowieści o królu Arturze. -
4:54 - 4:58W ciągu tysiąca lat od pierwszej wzmianki
o Arturze w celtyckim wierszu -
4:58 - 5:00jego historia nieustannie zmieniała się,
-
5:00 - 5:05tak, aby odzwierciedlać
troski kronikarzy i ich czytelników. -
5:05 - 5:08Ciągle piszemy i adaptujemy
tę legendę na nowo. -
5:08 - 5:10Bez względu na to, czy Artur naprawdę żył,
-
5:10 - 5:11kochał,
-
5:11 - 5:12rządził
-
5:12 - 5:13lub doświadczał przygód,
-
5:13 - 5:16jego postać na pewno
stała się nieśmiertelna.
- Title:
- Czy w legendach o królu Arturze jest ziarno prawdy? - Alan Lupack
- Speaker:
- Alan Lupack
- Description:
-
Obejrzyj całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/is-there-any-truth-to-the-king-arthur-legends-alan-lupack
Król Artur nieustannie odżywa w naszej zbiorowej wyobraźni, wraz ze świtą swych rycerzy, Ginewrą, Okrągłym Stołem, Camelotem i, oczywiście, Excaliburem. Jakie źródło mają te opowieści i czy jest w nich ziarno prawdy? Alan Lupack tropi ewolucję króla Artura.
Lekcja: Alan Lupack, reżyseria: Patrick Smith
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:32
Marta Konieczna approved Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Mateusz Pazdur accepted Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Mateusz Pazdur edited Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Karolina Pruszyńska edited Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Karolina Pruszyńska edited Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Karolina Pruszyńska edited Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? | ||
Karolina Pruszyńska edited Polish subtitles for Is there any truth to the King Arthur legends? |