Return to Video

داهاتوی خواردنی باش لە چین

  • 0:01 - 0:05
    شەش ساڵان بووم کە یەکەم دەرفەتم بۆ ڕەخسا
    فیرببم ئارامی مانای چییە.
  • 0:06 - 0:09
    داپیرەم سندوقێکی ئەفسووناوی پێدام
    وەک دیاری لە دایک بوونم،
  • 0:09 - 0:13
    هیچ یەک لە ئێمە نەیدەزانی
    دەبێتە دیاریەک بۆ ژیان.
  • 0:14 - 0:16
    دوو دڵ بووم سەبارەت بە سحر،
  • 0:16 - 0:20
    لە٢٠ ساڵیدا بوومە
    کۆترێکی چادووگەر.
  • 0:21 - 0:25
    کاردانەوەی ئەو جادووییە
    وای لێکردم مەشق بە کۆترەکانم بکەم
  • 0:25 - 0:27
    بۆ دانیشتن و مانەوەیان لەناو جلەکانم.
  • 0:28 - 0:32
    وەکو جادوکەرێکی گەنج، هەمیشە بە پەلەبووم
    بۆئەوەی دەریان بخەم،
  • 0:32 - 0:34
    بەڵام مامۆستاکەم پێی گوتم
  • 0:34 - 0:37
    نهێنی سەرکەوتنی ئەو نواندنە سحراوییە
  • 0:37 - 0:42
    ئەوەیە کۆترەکان پاش
    ماوەیەک لە ئارامی دەربکەون
  • 0:42 - 0:44
    لە ناو جلە تایبەتەکەم.
  • 0:44 - 0:47
    پێوستی بە جۆرێک لە هۆشیاری و ئارامی هەبوو،
  • 0:47 - 0:50
    ئەو جۆرەی
    چەند ساڵێکی پێویست بوو تا شارەزابم.
  • 0:52 - 0:55
    کاتێک ژیان بەرەو شەنگهای بردم
    حەوت ساڵ پێش ئێستە،
  • 0:55 - 0:59
    ئەو هۆشیاری و ئارامییەی فێری بووبووم
    ئەستەم بوو لەوێ ئەزموونی بکەم.
  • 1:00 - 1:04
    لەچین، هەموو شتێک و کەسێک بە پەلەبوون،
  • 1:04 - 1:08
    ١.٣ بلیۆن خەڵک بهێنیە پێش چاوت
  • 1:08 - 1:09
    بۆ بنیادنانی ژیانێکی باشتر.
  • 1:11 - 1:13
    ،دەست بەسەر سیستەمەکەدا دەگریت
    یاساکان دەشکێنی
  • 1:13 - 1:15
    زاڵبوون بەسەر کەسە خراپەکان.
  • 1:16 - 1:18
    هەمان شتە کاتێک دێتە سەر باسی خواردن...
  • 1:18 - 1:22
    بێجگە لەوەی کاتێک
    باسەکە دێتە سەر خواردن،
  • 1:22 - 1:25
    بێ ئارامی دەشێت ببێتە مایەی
    ئازار.
  • 1:26 - 1:28
    لە پەلەی گەشەی زیاتر، فرۆشتنی زیاتر،
  • 1:28 - 1:33
    ٤٠٠٠ ساڵە وڵاتە دەوڵەمەندەکان
    بە سەرچاوەی سروشتی کشتوکاڵ دەکەن
  • 1:33 - 1:37
    زیانی پێگەیشتووە بەهۆی زۆر
    بەکارهێنانی ماددە کیمیاییەکانەوە.
  • 1:38 - 1:41
    لە٢٠١٦، حکومەتی چین دەریخست
  • 1:41 - 1:45
    تەنها لە نۆ مانگ
    نیو ملیۆن ئاسایشی خۆراک زیانی پێگەیشتووە.
  • 1:46 - 1:50
    مەترسیدارانە، یەک لەسەر چواری
    نەخۆشی شەکرە لە جیهان
  • 1:50 - 1:51
    ئێستە لە چینەوەیە.
  • 1:53 - 1:54
    چیڕۆکەکانی خواردن
  • 1:54 - 1:58
    مەترسیدار و هەندێک پەرایشەنکەرن،
  • 1:58 - 2:03
    بەخۆمم گوت ئێستە کاتی گەڕاندنەوەی ئارامی
    وهۆشیاریە بۆ ئەو نائارمییە.
  • 2:04 - 2:06
    کاتێک دەڵێم وشیاری و ئارامی،
  • 2:06 - 2:08
    مەبەستم توانای چاوەڕێکردن نییە.
  • 2:09 - 2:12
    مەبەستم زانینە چۆن هەڵسوکەوت
    دەکەین لەکاتی چاوەڕوانی.
  • 2:14 - 2:16
    وەهەروەها، کاتێک چاوەڕێی ئەو ڕۆژە دەکەم
  • 2:16 - 2:20
    سیستەمی خۆراکی لە چین ببێتە ڕاستی،
  • 2:20 - 2:24
    لەگەڵ یەکێک لە یەکەمین جوتیارە خاوەن
    دوکانەکانی ئۆنلاین دەستم پێکرد
  • 2:24 - 2:27
    بۆهێنان و بەرهەم هێنانی
    بەرهەمی خۆماڵی بۆ خێزانەکان.
  • 2:28 - 2:31
    کاتێک بە لایڤ شتمان فرۆشت
    ١٨ مانگ بەر لە ئێستە
  • 2:31 - 2:34
    ئەو خۆراکەی دەمانتوانی بیفرۆشین
    هەندێک مەترسیدار بوو.
  • 2:34 - 2:37
    هیچ میوەیەکمان نەبوو
    بەدەگمەن گۆشت بۆ فرۆشتن هەبوو،
  • 2:37 - 2:41
    لەبەر ئەوە هیچیان نەنێردران بۆ
    تاقیگە بۆ پشکنینی
  • 2:41 - 2:45
    ،مادەی کیمیاوی
    دژەبەکتریا وهۆڕمۆنەکان.
  • 2:46 - 2:48
    بە فەمانبەرە دڵسۆزەکانم گوت
  • 2:48 - 2:52
    کۆڵنادەین تاوەکو چاومان بە هەموو
    جوتیارەکان نەکەوێت لە چین.
  • 2:54 - 2:58
    ئەمڕۆ، ٢٤٠ جۆر بەرهەم ئامادە دەکەین
  • 2:58 - 3:00
    لە لایەن ٥٧ جوتیاری ناوخۆییەوە.
  • 3:01 - 3:03
    بە تەواوی دوای یەک ساڵ گەڕان،
  • 3:03 - 3:06
    لە کۆتاییدا مۆزی
    بێ مادەی کیمیاییمان دۆزیەوە
  • 3:06 - 3:09
    لە حەوشەی پشتەوەی گوندنشینان
    لە دورگەی هاینان.
  • 3:11 - 3:13
    تەنها دوو کاتژمیر دوور بوو لە شانگهای،
  • 3:13 - 3:17
    لە دورگەیەک تەنانەت لە نەخشەی
    گۆگڵیش ڕێکخستنی بۆ نەکراوە،
  • 3:17 - 3:20
    شوێنێکمان دۆزیەوە مانگای لێ دەلەوەڕا
  • 3:20 - 3:22
    بە ئازادی لە ژێر ئاسمانی شیندا.
  • 3:24 - 3:26
    چالاکانە کاردەکەین بۆدابینکردنی پێداویستی
  • 3:27 - 3:30
    داواکاری کڕیارەکانمان بە دەست دەگات
    بە خێرایی تەنها لەماوەی سێ کاتژمێردا
  • 3:30 - 3:32
    لەڕێگەی عارەبانەی کارەباییەوە،
  • 3:32 - 3:35
    وە دووبارە بەکارهێنانەوەی قوتوەکان،
    بۆ کاری بچووک
  • 3:35 - 3:37
    بۆ کەمکردنەوەی شوێن پێیان لە ژینگە.
  • 3:39 - 3:43
    گومانم نییە داواکارەکانمان
    زیاتر دەبن،
  • 3:43 - 3:45
    بەڵام کاتی پێویستە،
  • 3:45 - 3:49
    و دەزانم پێویستم بە خەڵکێکی زیاترە
    بۆ پێکهێنانی خواردنێکی باشتر لە داهاتوودا.
  • 3:50 - 3:56
    ساڵی ڕابردوو، بۆیەکەم جار ئامڕازی خێراکەر
    و سەکۆی ڤی سیم دۆزیەوە
  • 3:56 - 3:59
    بۆ یارمەتیدان بۆدەستپێکردن وپێکهێنانی
    خواردنێکی باش لەداهاتوودا
  • 3:59 - 4:00
    بەو ڕێگەیەی ئەوان دەیانەوێت،
  • 4:00 - 4:05
    بەبەکارهێنانی خواردەمەنی مەگەز
    وەکو سەرچاوەیەکی بەردەوامی پڕۆتین
  • 4:05 - 4:09
    یان بەکارهێنانی چەورییەکی پێویست
    بۆپاراستنی خواردن بۆماوەیەکی درێژتر.
  • 4:11 - 4:13
    بۆیە، لەوانەیە هێشتا پرسیار بکەن:
  • 4:13 - 4:16
    بۆ هەوڵدەدەی سیستەمێکی
    خۆراکی بە هێز بنیاد بنێی
  • 4:16 - 4:18
    بە دوورکەوتنەوە لە نەخۆشی
  • 4:18 - 4:21
    لەوڵاتێکدا کەتاوان خەریکە
    بەرەو سستی دەیبات؟
  • 4:22 - 4:24
    چونکە، بۆ من،
  • 4:24 - 4:27
    نهێنی ڕاستەقینە بۆ سەرکەوتن ئارامگرتنە..
  • 4:27 - 4:29
    جۆری هۆشیاری بۆ ئارامی
  • 4:29 - 4:33
    ئەوەیە بزانیت چۆن ڕەفتاردەکەیت
    لە کاتی چاوەڕوانیدا،
  • 4:33 - 4:37
    ئەو ئارامییەی لە سندوقە
    سحراویەکەی داپیرەم فێری بووبووم.
  • 4:38 - 4:42
    لەکۆتاییدا، زەویمان
    لە باووباپیرانەوە بۆ نەماوەتەوە.
  • 4:43 - 4:45
    لە منداڵەکانمانمان خواستووە
  • 4:45 - 4:46
    سوپاس.
  • 4:46 - 4:51
    (چەپڵەڕێزان)
Title:
داهاتوی خواردنی باش لە چین
Speaker:
مەتیڵدا هۆ
Description:

خواردنی تەندروست بە بێ ماددەی کیمیایی و ژەهراوی زەحمەتە لە چین بەدەست بێت: لە ٢٠١٦، حکومەتی چین ڕایگەیاند تەنها لە ماوەی نۆ مانگدا، نیو ملیۆن سەرپێچی خواردنی سەلامەت کراوە. لە نەمانی خواردنی تەندروستدا، قسەکەری تێد، مەتیڵدا هۆ دەستیکرد بە دروستکردنی یەکەم بازاڕی ئۆنلاین، بۆ فرۆشتنی بەرهەمی جوتیاران. بەبێ بەکارهێنانی هیچ ماددەیەکی زیانبەخشی وەک دژە بەکتریا و هۆڕمۆن و. باسی جۆنییەتی چاندن و بردنی بۆ بازاڕ دەکات، بەو جۆرەی خێزانەکان پێویستیان پێیەتی.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:04

Kurdish subtitles

Revisions