Πώς δίδαξα ποντίκια να μυρίζουν νάρκες

Στο TEDxRotterdam, ο Μπαρτ Γεέτζενς μιλάει για το εκπληκτικό έργο του: την εκπαίδευση ποντικιών ώστε να εντοπίζουν νάρκες. Δείχνει κλιπάκια των "ποντικιών ηρώων" του σε δράση, και παρουσιάζει την επόμενη φάση της δουλειάς του: να τους διδάξει να βρίσκουν τη φυματίωση στο εργαστήριο.

Είμαι εδώ σήμερα για να μοιραστώ μαζί σας

ένα ιδιαίτερο ταξίδι --

εξαιρετικά ανταποδοτικό ταξίδι, πραγματικά

που με έφερε στο να

εκπαιδεύω ποντίκια

για να σώζουν ανθρώπινες ζωές

με το να εντοπίζουν τις νάρκες

και τη φυματίωση.

Σαν παιδί, είχα δύο πάθη.

Ένα ήταν το πάθος για τα τρωκτικά.

Είχα όλων των ειδών αρουραίους,

ποντίκια, χαμστεράκια,

γκέρμπιλς, σκιουράκια.

Ονομάστε το, το μεγάλωσα, και τα πουλούσα σε μαγαζιά με ζώα.

(Γέλια)

Είχα επίσης ένα πάθος για την Αφρική.

Μεγαλώνοντας σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον,

είχαμε Αφρικανούς μαθητές στο σπίτι,

και μάθαινα τις ιστορίες τους,

[τόσο] διαφορετικά υπόβαθρα,

εξάρτηση σε εισαγώμενη γνώση,

αγαθά, υπηρεσίες,

εκπληκτική πολιτισμική διαφορετικότητα.

Η Αφρική ήταν αληθινά σαγηνευτική για εμένα.

Έγινα μηχανικός βιομηχανίας --

μηχανικός στην ανάπτυξη προϊόντων --

και επικεντρώθηκα σε κατάλληλες τεχνολογίες ανίχνευσης,

πραγματικά τις πρώτες, πρώτες κατάλληλες τεχνολογίες

για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Ξεκίνησα να δουλεύω στη βιομηχανία,

αλλά δεν ήμουν πραγματικά χαρούμενος να συμβάλλω

σε μια υλιστική καταναλωτική κοινωνία

μ' ένα γραμμικό, εξαγωγικό

και κατασκευαστικό τρόπο.

Παραιτήθηκα από τη δουλειά μου και συγκεντρώθηκα σ' ένα πραγματικό προβλήμα του κόσμου:

τις νάρκες.

Μιλάμε τώρα για το '95.

Η Πριγκίπισσα Νταϊάνα ανακοινώνει στην τηλεόραση

ότι οι νάρκες αποτελούν ένα τροχοπέδη

σε κάθε ανάπτυξη, πράγμα που είναι πραγματικά αλήθεια.

Όσο αυτές οι συσκευές είναι εκεί,

ή υπάρχει υποψία για νάρκες,

δεν μπορείς πραγματικά να μπεις στη γή.

Στην πραγματικότητα, υπήρξε μια παγκόσμια έκκληση

για νέους ανιχνευτές

σε βιώσιμο περιβάλλον

όπου μπορούσαν να παραχθούν,

που είναι κυρίως στον Αναπτυσσόμενο Κόσμο.

Διαλέξαμε τα ποντίκια.

Γιατί να επιλέξεις τα ποντίκια;

Διότι, δεν είναι επιβλαβή;

Πάντως, πραγματικά τα ποντίκια είναι --

σε αντίθεση με αυτό που πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι για αυτά --

τα ποντίκια είναι πολύ κοινωνικά όντα.

Και πραγματικά, το προϊόν μας -- αυτό που θα δείτε εδώ.

Να ένας στόχος κάπου εδώ.

Βλέπετε ένα χειριστή, ένας εκπαιδευμένος Αφρικανός

με τα ποντίκια του μπροστά

που είναι δεξιά και αριστερά.

Να εδώ το ζώο βρίσκει μια νάρκη.

Ξύνει το έδαφος.

Και το ζώο έρχεται πίσω για μια επιβράβευση με φαγητό.

Πολύ, πολύ απλό.

Πολύ βιώσιμο για το περιβάλλον.

Να εδώ το ζώο παίρνει την επιβράβευση φαγητού του.

Και έτσι δουλεύει.

Πολύ, πολύ απλά.

Τώρα γιατί να χρησιμοποιήσετε ποντίκια;

Τα ποντίκια έχουν χρησιμοποιηθεί από το '50 του τελευταίου αιώνα

σε όλα τα είδη πειραμάτων.

Τα ποντίκια έχουν περισσότερο γενετικό υλικό

ταυτοποιημένο με την όσφρηση

από οποιοδήποτε άλλο είδος θηλαστικού.

Είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στη μυρωδιά.

Επιπλέον, έχουν το μηχανισμό για να χαρτογραφούν αυτές τις μυρωδιές

και να τις επικοινωνούν.

Πώς επικοινωνούμε με τα ποντίκια;

Πάντως δεν ποντικομιλάμε,

αλλά έχουμε ένα κλίκερ,

μια τυποποιημένη μέθοδο για την εκπαίδευση των ζώων,

που βλέπετε εδώ.

Ένα κλικερ, που κάνει ένα ειδικό θόρυβο

με τον οποίο μπορείτε να ενισχύσετε συγκεκριμένες συμπεριφορές.

Πρώτον, συνδέουμε τον ήχο κλικ με μια επιβράβευση φαγητού,

που είναι λιωμένη μπανάνα και φυστίκια μαζί σε μια σήριγγα.

Με το που το ζώο γνωρίζει κλικ, φαγητό,

κλικ, φαγητό, κλικ, φαγητό --

άρα κλικ είναι φαγητό --

το φέρνουμε σ' ένα κλουβί με μια τρύπα,

και πραγματικά το ζώο μαθαίνει

να βάζει τη μύτη στην τρύπα

κάτω από την οποία έχει τοποθετηθεί ένα άρωμα στόχος,

και να το κάνει αυτό για 5 δευτερόλεπτα --

πέντε δευτερόλεπτα, που είναι αρκετά για ένα ποντίκι.

Με το που το ζώο ξέρει αυτό, δυσκολεύουμε το αντικείμενο.

Μαθαίνει πώς να βρίσκει τη μυρωδιά στόχο

σ' ένα κουτί με πολλές τρύπες, έως 10 τρύπες.

Τότε το ζώο μαθαίνει

να περπατάει στα ανοιχτά με λουρί

και να βρίσκει στόχους.

Στο επόμενο βήμα, το ζώο μαθαίνει

να βρίσκει πραγματικές νάρκες σ' ένα αληθινό ναρκοπέδιο.

Κάνουν τεστ και πιστοποιούνται

με βάση τα διεθνή πρότυπα δράσης για τις νάρκες,

ακριβώς όπως τα σκυλιά πρέπει να περάσουν μια δοκιμασία.

Αυτή συνίσταται σε 400 τετραγωνικά μέτρα.

Υπάρχει ένας αριθμός ναρκών

τοποθετημένων στην τύχη.

Και η ομάδα του εκπαιδευτή με το ποντίκι του

πρέπει να βρουν τους στόχους.

Αν το ζώο το κάνει αυτό, παίρνει μια άδεια

για να γίνει πιστοποιημένο ζώο

να είναι λειτουργικό στο πεδίο --

ακριβώς όπως τα σκυλιά, κατά τον ίδιο τρόπο.

Ίσως μια μικρή διαφορά:

μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τα ποντίκια στο ένα πέμπτο της τιμής

της εκπαίδευσης ενός σκύλου ανιχνευτή ναρκών.

Αυτή είναι η ομάδα μας στη Μοζαμβίκη.

Ένας Τανζανός εκπαιδευτής,

που μεταδίδει τα προσόντα

σε αυτούς τους τρεις Μοζαμβικανούς φίλους.

Και βλέπετε την τιμή στα μάτια αυτών των τριών ανθρώπων.

Έχουν ένα προσόν,

που τους κάνει πολύ λιγότερο εξαρτώμενους

στην ξένη βοήθεια.

Επιπλέον, αυτή η μικρή ομάδα

μαζί με, φυσικά, χρειάζεστε τα βαρέα οχήματα

και τους χειρωνακτικούς εκσκαφείς να ακολουθήσουν.

Αλλά με αυτή τη μικρή επένδυση σε δύναμη ποντικιών,

αποδείξαμε στη Μοζαμβίκη

ότι μπορούμε να μειώσουμε την τιμή κόστους στο τετραγωνικό μέτρο

έως και 60 τις εκατό.

από αυτή που είναι τώρα φυσιολογική --

δύο δολάριο το τετραγωνικό μέτρο, το κάνουμε με 1.18,

και ακόμα μπορούμε να κατεβάσουμε την τιμή.

Θέμα κλίμακας.

Αν φέρετε περισσότερα ποντίκια,

μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε το αποτέλεσμα.

Έχουμε ένα χώρο επίδειξης στη Μοζαμβίκη.

Έντεκα αφρικανικές κυβερνήσεις

είδαν ότι μπορούν να γίνουν λιγότερο εξαρτώμενοι

χρησιμοποιώντας αυτήν την τεχνολογία.

Υπέγραψαν τη συμφωνία ειρήνης

και συνθήκη στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών.

Και ανέθεσαν σε ποντίκια ήρωες

να καθαρίσουν τα κοινά σύνορα τους από τις νάρκες.

Αλλά αφήστε με να σας θέσω ένα πολύ διαφορετικό πρόβλημα.

Καθώς υπάρχουν 6,000 άνθρωποι τον περασμένο χρόνο

που περπάτησαν σ' ένα ναρκοπέδιο,

αλλά παγκόσμια τον τελευταίο χρόνο,

περίπου 1.9 εκατομμύρια πεθαίνουν από φυματίωση

ως πρώτη αιτία μόλυνσης.

Ειδικά στην Αφρική

όπου η φυματίωση και το HIV συνδέονται στενά,

υπάρχει ένα τεράστιο κοινό πρόβλημα.

Μικροσκόπια, η κύρια διαδικασία διάγνωσης,

έφτασαν σε αξιοπιστία από 40 έως 60 τις εκατό.

Στην Τανζανία -- τα νούμερα δε λένε ψέματα --

45 τις εκατό των ανθρώπων -- ασθενείς φυματίωσης --

διαγνώστηκαν με φυματίωση πριν πεθάνουν.

Σημαίνει ότι, αν έχεις φυματίωση,

έχεις περισσότερες πιθανότητες να μην εντοπιστεί,

αλλά απλά να πεθάνεις από δευτερεύοντες μολύνσεις κ.τ.λ.

Και αν, παρόλα αυτά,

εντοπιστείς πολύ νωρίς, γίνει διάγνωση νωρίς,

η θεραπεία μπορεί να αρχίσει.

Και ακόμα και σε περιπτώσεις HIV, έχει νόημα.

Μπορείς πραγματικά να γιατρέψεις τη φυματίωση,

ακόμα και σε φορείς HIV.

Επομένως στην κοινή μας γλώσσα, τα Ολλανδικά,

το όνομα της φυματίωσης

είναι τέρινγκ,

που, ετυμολογικά,

αναφέρεται στη μυρωδιά της πίσσας.

Ήδη οι αρχαίοι Κινέζοι

και οι Έλληνες, ο Ιπποκράτης,

είχαν πραγματικά δημοσιεύσει,

καταγράψει, ότι η φυματίωση μπορεί να διαγνωστεί

με βάση τα αιωρούμενα

παράγοντα από τους ασθενείς.

Άρα αυτό που κάναμε είναι να μαζέψουμε μερικά δείγματα --

απλά σαν τρόπο δοκιμής --

από νοσοκομεία,

εκπαιδεύσαμε ποντίκια πάνω τους

και να δούμε αν δουλεύει,

και να αναρωτηθούμε, καλά,

μπορούμε να φτάσουμε 89 τις εκατό ευαισθησία,

86 τις εκατό

χρησιμοποιώντας πολλά ποντίκια στη σειρά.

Έτσι δουλεύει.

Και αλήθεια, αυτή είναι γενική τεχνολογία.

Μιλάμε τώρα εκρηκτικά, φυματίωση,

αλλά μπορείτε να φανταστείτε,

μπορείς να βάλεις οτιδήποτε κάτω από εκεί.

Άρα πώς δουλεύει;

Έχετε ένα συρτάρι με 10 δείγματα.

Βάζετε αυτά τα 10 δείγματα με τη μία σ' ένα κλουβί.

Ένα ζώο χρειάζετε μόνο δύο εκατοστά του δευτερολέπτου

για να διακρίνει τη μυρωδιά, άρα πηγαίνει πολύ γρήγορα.

Είναι ήδη στο τρίτο δείγμα.

Αυτό είναι ένα θετικό δείγμα.

Ακούει τον ήχο του κλικ και έρχεται για την ανταμοιβή του σε τροφή.

Και κάνοντας αυτό, τόσο γρήγορα,

μπορούμε να έχουμε μια δεύτερη γραμμή γνώμης

για να δούμε ποιοι ασθενείς είναι θετικοί,

ποιοι είναι αρνητικοί.

Απλά μια ένδειξη,

όταν ένας μικροβιολόγος μπορεί να επεξεργαστεί

40 δείγματα την ημέρα,

ένα ποντίκι μπορεί να επεξεργαστεί

τον ίδιο αριθμό δειγμάτων

σε μόλις εφτά λεπτά.

Ένα κλουβί σαν και αυτό --

(Χειροκρότημα)

Ένα κλουβί σαν αυτό -- με δεδομένο ότι έχεις ποντίκια,

και τώρα έχουμε

25 ποντίκια φυματίωσης --

ένα κλουβί σαν και αυτό, λειτουργώντας την ημέρα,

μπορεί να επεξεργαστεί 1680 δείγματα.

Μπορείτε να φανταστείτε το δυναμικό άνθησης των εφαρμογών --

περιβαλλοντική ανίχνευση

μόλυνσης στο έδαφος,

εφαρμογές στα τελωνεία,

ανίχνευση παράνομων αγαθών σε φορτηγά και τα λοιπά.

Αλλά ας μείνουμε πρώτα στη φυματίωση.

Θέλω σύντομα να τονίσω,

οι μπλέ γραμμές

είναι το σκορ μόνο του μικροσκόπιου

στις πέντε κλινικές στο Νταρ ες Σαλάαμ

σε ένα πληθυσμό 500,000 ανθρώπων,

όπου 15,000 παρουσιάστηκαν για να κάνουν το τεστ.

Μικροσκόπιο για 1,800 ασθενείς.

Και απλά παρουσιάζοντας τα δείγματα ακόμη μια φορά στα ποντίκια

και τροφοδοτώντας πίσω αυτά τα αποτελέσματα,

μπορέσαμε να αυξήσουμε τα ποσοστά ανίχνευσης των περιπτώσεων

κατά 30 τις εκατό.

Μέσα στον τελευταίο χρόνο,

έχουμε -- εξαρτάται από ποια διαστήματα παίρνετε --

έχουμε συστηματικά

αυξήσει τα ποσοστά ανίχνευσης περιστατικών

σε πέντε νοσοκομεία στο Νταρ ες Σαλαάμ

μεταξύ 30 και 40 τις εκατό.

Άρα αυτό είναι πραγματικά σημαντικό.

Ξέροντας ότι ένας ασθενής που θα ξέφευγε στο μικροσκόπιο

μολύνει έως και 15 ανθρώπους --

υγιείς ανθρώπους -- το χρόνο,

μπορείς να είσαι σίγουρος

ότι σώσαμε πολλές ζωές.

Τουλάχιστον τα ηρωϊκά μας ποντίκια έχουν σώσει πολλές ζωές.

Η εξέλιξη για εμάς

είναι να τυποποιήσουμε την τεχνολογία.

Και αυτά είναι απλά πράγματα

όπως για παράδειγμα, έχουμε ένα μικρό λέιζερ μέσα στην τρύπα που μυρίζει

όπου το ζώο πρέπει να μείνει για πέντε δευτερόλεπτα.

Άρα, αυτό να το τυποποιήσουμε.

Επίσης να τυποποιήσουμε τα χάπια,

την ανταμοιβή τροφής,

και να το ημιαυτοματοποιήσουμε αυτό

με τέτοιο τρόπο ώστε να το επαναλάβουμε σε μεγαλύτερη κλίμακα

και να επηρεάσουμε τις ζωές πολύ περισσότερων ανθρώπων.

Για να κλείσω, υπάρχουν και άλλες εφαρμογές στον ορίζοντα.

Να ένα πρωτότυπο

του ποντικιού μας κάμερα,

που είναι ένα ποντίκι με ένα σάκο στην πλάτη

με μια κάμερα που μπορεί να πάει κάτω στα χαλάσματα

να βρει θύματα

μετά από ένα σεισμό κ.τ.λ.

Αυτό είναι σε στάδιο πρωτοτύπου.

Δεν έχουμε ένα σύστημα που δουλεύει εδώ ακόμα.

Για να κλείσω, θα ήθελα πραγματικά να πώ,

μπορεί να νομίζετε ότι αυτό αφορά τα ποντίκια, αυτά τα έργα,

αλλά στο τέλος είναι για τους ανθρώπους.

Είναι η ενδυνάμωση ευαίσθητων κοινοτήτων

να αντιμετωπίσουν δύσκολα, ακριβά

και επικίνδυνα ανθρωπιστικά θέματα ανίχνευσης,

και να το κάνουν αυτό με τοπικά μέσα --

άφθονα διαθέσιμα.

Άρα κάτι τελείως διαφορετικό

είναι να συνεχίζετε να προκαλείτε την αντίληψή σας

σχετικά με τις πηγές γύρω σας,

είτε είναι περιβαλλοντικές,

τεχνολογικές, ζωϊκές ή ανθρώπινες.

Και με σεβασμό να εναρμονιστούμε με αυτές

έτσι ώστε να εκκολάψουν βιώσιμο έργο.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

(Χειροκρότημα)