< Return to Video

Jam djali i një terroristi. Ja se si unë zgjodha paqen.

  • 0:02 - 0:04
    Në 5 nëntor 1990
  • 0:04 - 0:07
    një burre i quajtur El-Sayyid Nosair hyri
  • 0:07 - 0:10
    në një hotel në Manhatan
  • 0:10 - 0:12
    dhe vrau Rabinin Meir Kahane
  • 0:12 - 0:16
    liderin e Ligës për Mbrojtjen e Hebrenjve.
  • 0:16 - 0:19
    Fillimisht, Nosair u gjykua i pafajshëm
    për vrasjen,
  • 0:19 - 0:23
    por ndërkohë që ishte ne burg
    për krime me të ulta,
  • 0:23 - 0:25
    ai dhe të tjerë filluan
    të planifikonin sulme
  • 0:25 - 0:27
    në nje duzine pikash
    simbolike të Nju Jorkut,
  • 0:27 - 0:29
    duke përfshirë tunele, sinagoga
  • 0:29 - 0:32
    dhe Selinë e Kombeve të Bashkuara.
  • 0:32 - 0:34
    Fatmirësisht, ato plane u zbuluan
  • 0:34 - 0:37
    nga një informator i FBI.
  • 0:37 - 0:39
    Fatkeqësisht, bomba e 1993
  • 0:39 - 0:43
    ndaj World Trade Center nuk u zbulua.
  • 0:43 - 0:44
    Nosair me ne fund do te denohej
  • 0:44 - 0:48
    për përfshirjen e tij në komplot.
  • 0:48 - 0:52
    El-Said Nosair është babai im.
  • 0:52 - 0:54
    Unë linda në Pitsburgh, Pensilvani
  • 0:54 - 0:58
    ne 1983 nga ai, një inxhinier egjiptian
  • 0:58 - 1:01
    dhe nga një nënë e dashur
    amerikane, mësuese e fillores,
  • 1:01 - 1:02
    të cilët së bashku bëne
    c'ishte e mundur
  • 1:02 - 1:05
    për të ndërtuar një fëmijëri
    të lumtur për mua.
  • 1:05 - 1:07
    Në moshën shtatë vjeçare,
  • 1:07 - 1:10
    dinamika e familjes sonë
    filloi të ndryshonte.
  • 1:10 - 1:13
    Im atë më prezantoi me
    një anë të islamizmit
  • 1:13 - 1:17
    ku shumë pak njerëz, përfshirë ketu
    dhe pjesa më e madhe e myslimanëve
  • 1:17 - 1:19
    arrijnë ta shohin.
  • 1:19 - 1:21
    Ka qenë eksperienca ime që kur njerëzit
  • 1:21 - 1:23
    arrijnë të bashkëveprojnë
    me njëri-tjetrin,
  • 1:23 - 1:26
    nuk duhet shumë për të
    kuptuar që në përgjithësi,
  • 1:26 - 1:29
    ne të gjithë duam të njëjtat
    gjëra nga jeta.
  • 1:29 - 1:32
    Megjithatë, në çdo fe, në çdo popull,
  • 1:32 - 1:34
    gjendet një përqindje e vogël e njerëzve
  • 1:34 - 1:37
    të cilët mbahen shumë fort
    pas besimeve të tyre
  • 1:37 - 1:40
    aq sa ata ndiejnë se duhet të
    përdorin çdo metodë të nevojshme
  • 1:40 - 1:44
    për t’i bërë të tjerët të jetojnë si ata.
  • 1:44 - 1:46
    Disa muaj para arrestimit të tij,
  • 1:46 - 1:48
    ai më uli dhe më shpjegoi se
  • 1:48 - 1:51
    për fundjavat e shkuara,
    ai dhe disa shokë të tij
  • 1:51 - 1:53
    kishin shkuar në një poligon
    qitjesh në Long Island
  • 1:53 - 1:55
    për praktikë.
  • 1:55 - 1:59
    Ai më tha që do të shkoja
    me të mëngjesin tjetër.
  • 1:59 - 2:01
    Ne mbërritëm në poligonin
    e qitjes në Kalverton,
  • 2:01 - 2:03
    e cila pa u ditur nga grupi, po vëzhgohej
  • 2:03 - 2:05
    nga FBI.
  • 2:06 - 2:08
    Kur ishte rradha ime për të qëlluar,
  • 2:08 - 2:10
    im atë më ndihmoi të mbaja pushkën në sup
  • 2:10 - 2:12
    më shpjegoi se si ta marr
    në shenjë objektivin
  • 2:12 - 2:14
    rreth 30 metra larg.
  • 2:14 - 2:17
    Atë ditë, me plumbin e fundit qëllova
  • 2:17 - 2:20
    driten e vogël portokalli që gjendej
    në majë të objektivit
  • 2:20 - 2:23
    dhe për habi të të gjithëve,
    veçanërisht times,
  • 2:23 - 2:27
    i gjithë objektivi shpërtheu në flakë.
  • 2:27 - 2:29
    Xhaxhai im iu kthye burrave të tjerë
  • 2:29 - 2:32
    dhe në arabisht tha “Ibn abuh”
  • 2:32 - 2:36
    Si i ati dhe i biri.
  • 2:36 - 2:39
    Të gjithë ata u dukën sikur po qeshnin
    me të madhe nga ai koment,
  • 2:39 - 2:40
    vetëm pak vjet më vonë
  • 2:40 - 2:44
    e kuptova plotësisht se çfarë iu
    duk atyre kaq për të qeshur.
  • 2:44 - 2:46
    Ata menduan se panë tek unë,
    të njëjtin shkatërrim
  • 2:46 - 2:50
    që babai im ishte i aftë të bënte.
  • 2:50 - 2:52
    Përfundimisht ata njerëz ishin të bindur
  • 2:52 - 2:56
    të vendosnin një furgon të mbushur
    me 700 kg eksploziv
  • 2:56 - 3:00
    në parkimin e nëndheshëm në Kullën
    Veriore të World Trade Center,
  • 3:00 - 3:03
    duke shkaktuar një eksplozion
    që vrau gjashtë njerëz
  • 3:03 - 3:06
    dhe plagosi mbi 1000 të tjerë.
  • 3:06 - 3:09
    Këta ishim burrat me të cilët takohesha.
  • 3:09 - 3:13
    Këta ishin burrat të cilët i thërrisja
    ammu, që do të thotë xhaxha.
  • 3:13 - 3:15
    Kur arrita moshën 19 vjeçare,
  • 3:15 - 3:18
    isha shpërngulur rreth
    njëzet herë në jetën time
  • 3:18 - 3:20
    dhe ajo paqëndrueshmëri
    përgjat fëmijërisë sime,
  • 3:20 - 3:22
    nuk më dha mundësi
  • 3:22 - 3:24
    të kisha shumë shokë.
  • 3:24 - 3:26
    Sa herë që filloja të
    ndihesha mirë me dikë,
  • 3:26 - 3:30
    vinte momenti që të paketonim
    dhe të lëviznin në qytetin tjetër.
  • 3:30 - 3:32
    Duke qenë vazhdimisht i ri në klasë,
  • 3:32 - 3:34
    isha shpesh objektiv i ngacmimeve.
  • 3:34 - 3:37
    E mbaja indentitetin tim të
    fshehtë nga shokët e klasës
  • 3:37 - 3:38
    që të mos isha një objektiv,
  • 3:38 - 3:42
    por mesa duket, të qenurit më i urti,
    më topolaku fëmijë në klasë
  • 3:42 - 3:44
    mjaftonte si mjet sulmi.
  • 3:44 - 3:47
    Kështu që shumicën e kohës
    e kalova në shtëpi
  • 3:47 - 3:49
    duke lexuar libra dhe duke parë televizor
  • 3:49 - 3:50
    ose luaja video game.
  • 3:50 - 3:53
    Për ato arsye aftësitë e mia
    sociale mungonin
  • 3:53 - 3:55
    për të mos thënë fare.
  • 3:55 - 3:57
    dhe i rritur në një ambjent jotolerant,
  • 3:57 - 3:59
    nuk isha pregatitur për botën e vërtetë.
  • 3:59 - 4:00
    Isha rritur të gjykoja njerëzit
  • 4:00 - 4:02
    bazuar në masa arbitrare,
  • 4:02 - 4:06
    si raca e një personi apo feja e tij.
  • 4:06 - 4:09
    Kështu që çfarë mi hapi sytë?
  • 4:09 - 4:11
    Një nga eksperiencat e mia të para
  • 4:11 - 4:13
    që e sfidoi mënyrën time të menduarit
  • 4:13 - 4:16
    ishte përgjat zgjedhjeve
    presidenciale në vitin 2000.
  • 4:16 - 4:18
    Përmes një programi
    pregatitjeje universitar,
  • 4:18 - 4:20
    pata mundesinë të merrja pjesë
  • 4:20 - 4:23
    në Konventën Ndërkombëtare
    të Rinisë në Filadelfia.
  • 4:23 - 4:26
    Fokusi i veçantë i grupit tim
    ishte dhuna e të rinjve dhe
  • 4:26 - 4:28
    duke qënë një viktimë e ngacmimeve
    në shumicën e jetës sime,
  • 4:28 - 4:32
    ishte një temë për të cilën
    u apasionova në veçanti.
  • 4:32 - 4:36
    Anëtarët e grupit tim, vinin nga
    eksperienca të ndryshme jete.
  • 4:36 - 4:38
    Një ditë drejt përfundimit të konventës,
  • 4:38 - 4:41
    zbulova se njëri nga fëmijët
    me të cilin u miqësova
  • 4:41 - 4:44
    ishte hebre.
  • 4:44 - 4:45
    U deshën disa ditë
  • 4:45 - 4:47
    që ky detaj të zbulohej,
  • 4:47 - 4:50
    dhe kuptova se nuk kishte
    antipati natyrale
  • 4:50 - 4:53
    midis nesh.
  • 4:53 - 4:56
    Nuk kisha patur ndonjë mik hebre më parë,
  • 4:56 - 4:58
    dhe sinqerisht pata
    një ndjenjë krenarie
  • 4:58 - 5:00
    në aftësinë për të kapërcyer një pengesë
  • 5:00 - 5:03
    që në shumicën e jetës sime
    më kishin bërë të besoja
  • 5:03 - 5:05
    se ishte e pakapërcyeshme.
  • 5:05 - 5:07
    Një kthesë tjetër madhore ndodhi kur
  • 5:07 - 5:10
    gjeta një punë vere te Busch Gardens,
  • 5:10 - 5:12
    një park lojërash.
  • 5:12 - 5:15
    Atje isha i ekspozuar ndaj njerëz
    të besimeve dhe kuturave të ndryshme
  • 5:15 - 5:17
    dhe ai eksperiment provoi
    të ishte themelor
  • 5:17 - 5:21
    në zhvillimin e karakterit tim.
  • 5:21 - 5:23
    Gjatë jetës sime me kishin mësuar
  • 5:23 - 5:26
    se homoseksualiteti është
    një mëkat, dhe si rrjedhim
  • 5:26 - 5:30
    të gjithë njerëzit gej ishin
    një influencë negative.
  • 5:30 - 5:32
    Si për shanc, kisha mundësinë
  • 5:32 - 5:34
    të punoja me disa performues gej
  • 5:34 - 5:35
    te një shfaqje atje,
  • 5:35 - 5:38
    dhe së shpejti zbulova se shumica
    ishin njerëzit më të mirë
  • 5:38 - 5:42
    dhe më pak gjykues që kisha njohur.
  • 5:42 - 5:44
    Të qenurit një fëmijë i vënë në lojë,
  • 5:44 - 5:46
    krijoi një ndjenjë empatie tek unë
  • 5:46 - 5:48
    kundrejt vuajtjes së të tjerëve,
  • 5:48 - 5:50
    dhe eshte krejt e panatyrshme qe unë
  • 5:50 - 5:52
    të trajtoj njerëzit e mirë
  • 5:52 - 5:56
    në çdo mënyrë tjetër nga ajo se si
    unë do të doja të trajtohesha.
  • 5:56 - 5:58
    Për shkak të asaj ndjesie, isha i aftë
  • 5:58 - 6:02
    të krahasoja steriotipat me të
    cilët isha mësuar si fëmijë,
  • 6:02 - 6:05
    me eksperiecën e vërtetë
    të jetës dhe bashkëveprimin.
  • 6:05 - 6:07
    Nuk e di se si është të jesh gej,
  • 6:07 - 6:10
    por jam shumë mirë i njohur
    me të qenurit i gjykuar
  • 6:10 - 6:13
    për diçka që është përtej kontrollit tim.
  • 6:13 - 6:17
    Më pas, atje ishte “The Daily Show”.
  • 6:17 - 6:19
    Çdo natë Xhon Stjuart më detyroi
  • 6:19 - 6:23
    të isha intelektualisht i sinqertë me
    veten time për fanatizmin tim
  • 6:23 - 6:25
    dhe më ndihmoi mua të kuptoja se raca,
  • 6:25 - 6:28
    feja apo orientimi seksual i personit
  • 6:28 - 6:33
    nuk kishin të bënin fare me
    kualitetin e karakterit të tij.
  • 6:33 - 6:36
    Për mua ai ishte në shumë
    drejtime figura e babait
  • 6:36 - 6:40
    për të cilin dëshpërimisht kisha nevojë.
  • 6:40 - 6:43
    Frymëzimi mund të vijë zakonisht
    nga një vend i papritur,
  • 6:43 - 6:46
    dhe fakti që një komedian hebre
    kishte bërë më shumë
  • 6:46 - 6:48
    për të ndikuar pozitivisht pikpamjen time
  • 6:48 - 6:50
    sesa vetë babai im ekstremist,
  • 6:50 - 6:53
    nuk më kishte shpëtuar pa e vënë re.
  • 6:53 - 6:56
    Një ditë pata një bashkëbisedim
    me mamanë time
  • 6:56 - 6:58
    për mënyrën sesi botëpamja
    ime po fillonte të ndryshonte
  • 6:58 - 7:01
    dhe ajo më tha diçka
  • 7:01 - 7:02
    që do ta ruaj në zemër
  • 7:02 - 7:04
    sa të kem jetë.
  • 7:05 - 7:07
    Ajo më pa me sytë e lodhur
  • 7:07 - 7:09
    të dikujt që kishte provuar
  • 7:09 - 7:13
    aq shumë dogmatizëm
    sa i mjaftonte gjithë jetën, dhe tha
  • 7:13 - 7:16
    “U lodha duke urryer njerëzit”.
  • 7:16 - 7:19
    Në atë moment kuptova se sa
    shumë energji negative
  • 7:19 - 7:23
    duhet për të mbajtur atë
    urrejtje brenda teje.
  • 7:24 - 7:27
    Zak Ebrahim nuk është emri im i vërtetë.
  • 7:27 - 7:29
    E ndërrova kur familja ime vendosi
  • 7:29 - 7:31
    të prese lidhjet me babain tim
  • 7:31 - 7:33
    dhe të nis një jetë të re.
  • 7:33 - 7:35
    Kështu, përse duhej te dilja hapur
  • 7:35 - 7:38
    dhe ta vija veten në rrezik?
  • 7:38 - 7:40
    Epo, kjo është e thjeshtë.
  • 7:40 - 7:44
    E bëj më shpresë se ndoshta
    dikush ndonjë ditë
  • 7:44 - 7:46
    i cili është i detyruar të përdore dhunë
  • 7:46 - 7:49
    mund të dëgjojë historinë
    time dhe të kuptojë
  • 7:49 - 7:51
    që ka një mënyrë më të mirë
  • 7:51 - 7:53
    që edhe pse isha nen ndikimin
  • 7:53 - 7:55
    e kesaj dhune, ideologjie jotolerante,
  • 7:55 - 7:58
    nuk u bëra fanatik.
  • 7:58 - 8:01
    Në vend të kësaj, zgjodha të
    përdorja eksperiencën time
  • 8:01 - 8:03
    për të luftuar terrorizmin,
  • 8:03 - 8:06
    kundër fanatizmit.
  • 8:07 - 8:10
    E bëj këtë për viktimat e terrorizmit
  • 8:10 - 8:12
    dhe të dashurit e tyre,
  • 8:12 - 8:14
    për dhimbjen dhe humbjen e tmerrshme
  • 8:14 - 8:17
    që terrorizmi u kishte
    shkaktuar në jetët e tyre.
  • 8:17 - 8:20
    Për viktimat e terrorizmit
    do të flas hapur
  • 8:20 - 8:22
    kundër këtyre veprimeve të pakuptimta
  • 8:22 - 8:26
    dhe të dënoj veprimet e tim eti.
  • 8:26 - 8:29
    Dhe me këtë fakt të thjeshtë
    qëndroj këtu si një dëshmi
  • 8:29 - 8:34
    se dhuna nuk është pjesë
    e fesë ose racës së dikujt,
  • 8:34 - 8:36
    dhe se një djalë nuk
    është i detyruar të ndjeke
  • 8:36 - 8:40
    mënyrat e babait të tij.
  • 8:40 - 8:42
    Unë nuk jam im ate.
  • 8:42 - 8:45
    Falemnderit. (Duartrokitje)
  • 8:45 - 8:49
    Falemnderit, të gjithë ju.
  • 8:49 - 8:52
    Falemnderit të gjithëve.
  • 8:52 - 8:53
    Shumë falemnderit.
Title:
Jam djali i një terroristi. Ja se si unë zgjodha paqen.
Speaker:
Zak Ebrahim
Description:

Nëse je rritur nën dogma dhe urrejtje, a mund të zgjedhësh një rrugë tjetër? Zak Ebrahim ishte vetëm shtatë vjeç kur babai i tij ndihmoi në planifikimin e bombes ndaj World Trade Center në 1993. Historia e tij është shokuese, e fuqishme dhe veçanërisht motivuese.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:13

Albanian subtitles

Revisions