Return to Video

ئەو خواردنانەی دەیخۆین چۆن کاریگەری لەسەر هەناومان دەبێت - شیلپە ڕاڤێلا

  • 0:07 - 0:13
    تریلۆنێ لە بەکتریا، ڤایرۆسەکان، و
    کەڕوو لە ناو لەشی ئێمە دەژین،
  • 0:13 - 0:15
    و پارێزەرێکی باشن، ئەو پەیوەندیەی
    لەنێوخۆیان هاوسەنگ کردووە
  • 0:15 - 0:17
    لە بەرژەوندی ئێمەدایە.
  • 0:17 - 0:20
    بەیەکەوە، زیندەوەری بچووکن ناوچەی
    هەناو پێکدێنن،
  • 0:20 - 0:25
    سیستەمی ژینگەیی دەوڵەمەندن کە هەڵدەستن
    بە فرمانی هەمەجۆری لە هەناومان.
  • 0:25 - 0:29
    بەکتریا دەتوانێ خۆراکی ناوهەناومان
    تێکشکێنێ کە لەشمان ناتوانێ هەرسی بکات،
  • 0:29 - 0:31
    خۆراکی گرنگ بەرهەم دێنێت،
  • 0:31 - 0:32
    کە سیستەمی بەرگری ڕێک دەخات،
  • 0:32 - 0:36
    و پارێزگاری دژبە بەکتریای
    زیان بەخش دەکات.
  • 0:36 - 0:38
    تا ئێستا پلانەکی وامان نییە
  • 0:38 - 0:42
    بۆ بەتەواوی بەکتریا سوودبەخشە بەهێزەکان
    بۆ ناوهەناو پێویستن
  • 0:42 - 0:45
    بەڵام دەزانین کە گرینگیان هەیە
    زیندەورۆچکەی بچووکی تەندروستین
  • 0:45 - 0:47
    بۆ هەبوونی دەستەیەک لە بەکتریای جۆراوجۆر.
  • 0:47 - 0:50
    زۆرێک لە هۆکارەکان کاریگەریان
    لەسەر ئەم زیندەوەرە بچووکانە هەیە،
  • 0:50 - 0:51
    کە ژینگەکانمان دەگرێتەوە،
  • 0:51 - 0:53
    دەرمانەکان وەک دژە بەکتریاکان،
  • 0:53 - 0:58
    تەنانەت گەر بێتو ڕزگاریشمان ببوایە
    لە بڕگەی نەشتەرگەری یان نا.
  • 0:58 - 1:01
    خۆراک، هەروەها، وەک یەکێک لە کاریگەرییە
    سەرەکییەکان دەریدەخات
  • 1:01 - 1:04
    لە کاتی سەلامەتی هەناومان.
  • 1:04 - 1:07
    و لەکاتێکدا ناتوانین دەست بەسەر
    هەموو ئەو کاریگەرییانە دابگرین،
  • 1:07 - 1:09
    دەتوانین چارەسەری هاوسەنگی
    میکرۆبەکانمان بکەین
  • 1:09 - 1:12
    بەهۆی پێدانی ئاگادارییەک بۆ ئەو
    خواردنانەی دەیخۆین.
  • 1:12 - 1:18
    ڕیشاڵێ لە خواردنەکان وەک میوەکان،
    سەوزەکان، چەرەزەکان، پاقڵەمەنییەکان،
  • 1:18 - 1:21
    ودانەوێڵەکان کە باشترین
    سوتەمەنین بۆ بەکتریای هەناو.
  • 1:21 - 1:23
    کاتێ بەکتریا هەرسی ڕیشاڵەکان دەکات،
  • 1:23 - 1:27
    ئەوان زنجیرەی کورتی ترشە چەوری دروست دەکەن
    کە خۆراکی بەربەستە دەمەوانەی ڕیخۆڵەیە،
  • 1:27 - 1:30
    فرمانی بەرگریمان بەرەو پێش دەبەن،
  • 1:30 - 1:35
    یارمەتیدەرن بۆ ڕێگریکردن لە هەوکردن،
    کە کەمکردنەوەی مەترسی ژێرپەنجە.
  • 1:35 - 1:36
    و تا زیاتر ڕیشاڵەکان بخۆیت،
  • 1:36 - 1:41
    زیاتر ڕیشاڵی هەرسکراو لەلایەن بەکتریا
    هەناوت داگیر دەکات،
  • 1:41 - 1:45
    لە نوێترین توێژینەو ە،زاناکان ئاڵوگۆڕی
    ئاساییان بەژەمە خۆراکی ڕیشاڵەکان کرد
  • 1:45 - 1:47
    لە گروپە لادێیەکانی باشووری ئەفریقا
  • 1:47 - 1:53
    بە ڕێکخستی خۆراکی چەوری بەرز،
    گۆشتخۆرەکان بۆ بەشێک لە ئەفریقی-ئەمریکی.
  • 1:53 - 1:57
    تەنها دوای دوو هەفتە لە چەوری زۆر، کەم
    ڕیشاڵ، شێوازی خۆراکی ڕۆژئاوایی،
  • 1:57 - 2:01
    لە گروپە لادێیەکانی ئەفریقی زیادبوونی
    هەوکردن لە ڕیخۆڵەی کۆڵۆن دەبیندرا،
  • 2:01 - 2:04
    هەروەها خوێی بوتریک ئەسید کەم دەکات.
  • 2:04 - 2:08
    کە زنجیرەیەکی کورتی ترشە چەورییە کەوا
    مەترسی کۆڵۆن کەمدەکاتەوە .
  • 2:08 - 2:12
    لەهەمان کاتدا، ئەم کۆمەڵە گروپە دەگۆڕن بۆ
    ڕیشاڵی زۆر، چەوری کەم
  • 2:12 - 2:15
    ئەنجامێکی دژ بەرامبەری هەبوو .
  • 2:15 - 2:20
    چی هەڵە بەسەر بەکتریای هەناومان دادێت کاتێ
    کەم ڕیشاڵ دەخۆین؟
  • 2:20 - 2:24
    نزمە ڕیشاڵ واتا کەمی سوتەمەنی
    بۆ بەکتریای هەناو،
  • 2:24 - 2:28
    برسی بوونیانە بە شێوەیەکی بنەڕەتی
    و یەک یەکە مردنیان هەتا دواهەمین.
  • 2:28 - 2:30
    ئەم ئەنجامانە لە هەمەجۆری کەمتر
  • 2:30 - 2:32
    و بەکتریای برسی دەبیندرێت ،
  • 2:32 - 2:37
    لەڕاستیدا، هەندێکیان یەکسەر دەتوانن
    دەست بکەن بەخواردن لە ناوپۆشە لینجەکان.
  • 2:37 - 2:41
    هەروەها دەزانین خواردنە تایبەتەکان توانای
    کاریگەریان لەسەر بەکتریای هەناوهەیە.
  • 2:41 - 2:44
    لە یەکێک لە لێکۆڵینەوە نوێیەکانی
    زیندەوەرە بچووکەکان،
  • 2:44 - 2:45
    زاناکان ئەمانەیان
    دۆزییەوە کە میوەکان،
  • 2:45 - 2:46
    سەوزەکان،
  • 2:46 - 2:47
    چا ،
  • 2:47 - 2:47
    قاوە ،
  • 2:47 - 2:48
    شەرابی سوور ،
  • 2:48 - 2:49
    و نوقڵی تاریک
  • 2:49 - 2:53
    لەگەڵ بەکتریای گەشەکردووی
    جۆراو جۆر بەستراونەتەوە.
  • 2:53 - 2:56
    ئەم خواردنانە بەندە کیمیاییەکان
    لەخۆیان دەگرن ،
  • 2:56 - 3:00
    کە پێکهاتەی دژە ئۆکسیدەکانن بە
    سروشتییانە ڕوودەدەن.
  • 3:00 - 3:01
    لە لایەکی ترەوە،
  • 3:01 - 3:03
    ئەو خواردنانەی چەوریان بەرزە،
  • 3:03 - 3:06
    وەک شیری پڕ چەوری ،
    و شەکر -سۆدای شیرین
  • 3:06 - 3:09
    دەبەسترێنەوە لەگەڵ کەمبوونەوەی هەمەجۆری.
  • 3:09 - 3:11
    چۆن خواردن ئامادە دەکرێ هەروەها گرنگیەکەی.
  • 3:11 - 3:15
    بە شێوەیەکی گشتی جێبەجێ کرا، خواردنە
    تازەکان ڕیشاڵیان زیاترە
  • 3:15 - 3:17
    و سوتەمەنیەکی باشتر دابین دەکەن.
  • 3:17 - 3:18
    زۆر بەهێواشی هەڵم دروست دەکەن،
  • 3:18 - 3:19
    سورکردنەوەی
    سەوزەوات،
  • 3:19 - 3:21
    یان سەوزەکان بە نەکوڵایی
  • 3:21 - 3:23
    بە شێوەیەکی ئاسایی بەسودترە وەک
    لە قاپی سوورکراوە.
  • 3:23 - 3:28
    ڕێگای ئامادەکردنی خواردن هەیە کە لە
    ڕاستیدا بەکتریای باش دەناسێنێت،
  • 3:28 - 3:31
    هەروەها ناسراوە بە بەکتریای باش،
    بۆ ناو هەناومان.
  • 3:31 - 3:35
    خواردنە خۆشەکان بە بەکتریای یارمەتیدەرەوە
    تاقی دەکرێنەوە ،
  • 3:35 - 3:37
    وەک بەکتریای لاکتۆباسیلوس
  • 3:37 - 3:39
    و بیفیدۆ بەکتریا .
  • 3:39 - 3:41
    لە بنەڕەتدا وەک ڕێگایەک بۆ پاراستنی
    خواردنەکان بەکاردەهێندرێت
  • 3:41 - 3:43
    پێش داهێنانی سەلاجە،
  • 3:43 - 3:47
    پاشماوە هەوێنکراوەکان وەک ڕاهێنانێکی
    نەریتی دەمێنێتەوە لەهەمووجیهاندا.
  • 3:47 - 3:48
    خواردنەکان وەک کیمیچی،
  • 3:48 - 3:49
    سەوێرکراوت،
  • 3:49 - 3:50
    تێمپێ،
  • 3:50 - 3:51
    و کۆمبوچە
  • 3:51 - 3:54
    هەمەجۆری و هێز بۆ خواردنەکانمان
    دابین دەکەن.
  • 3:54 - 3:59
    ماست خواردنێکی ترە دەتوانێ بەکتریا
    یارمەتیدەرەکان بە هەناومان بناسێنێ.
  • 3:59 - 4:03
    هەرچەندە، ئەمە مانای ئەوە نیە کە
    هەموو ماستەکان بۆ ئێمە باش بن.
  • 4:03 - 4:05
    نیشانەکان لەگەڵ شەکری زۆر و بەکتریای
    پێویست نین
  • 4:05 - 4:08
    لەوانەیە لەڕاستیدا یارمەتیدەر نەبێت.
  • 4:08 - 4:09
    ئەمانە تەنها ڕێنمایی گشتین.
  • 4:09 - 4:12
    توێژینەوەی زیاتر پێویستە پێش ئەوەی
    بە تەواوی تێبگەین
  • 4:12 - 4:17
    کە بەتەواوی چۆن هەریەک لەم خواردنانە لەگەڵ
    زیندەوەرە بچووکەکان کارلێک دەکەن.
  • 4:17 - 4:18
    ئێمە هاوپەیوەندییەکی ئەرێنی دەبینین،
  • 4:18 - 4:23
    بەڵام ناوەوەی هەناو شوێنێکی سەختە
    بۆ ئەوەی چاودێری راستەوخۆ بکەین .
  • 4:23 - 4:25
    بۆ نموونە ، ئێستا ئێمە نازانین
  • 4:25 - 4:29
    ئاخۆ ئەم خواردنانە بەرپرسن لە
    گۆڕانکارییە هەمەجۆرییەکان،
  • 4:29 - 4:32
    یان ئەگەر شتێکی ئاڵۆزتر ڕووبدات .
  • 4:32 - 4:36
    لە کاتێکدا ئێمە سەرەتاین بۆ ئەوەی بەدوای
    چۆڵی فراوان لە ناو هەناومان بگەڕێین،
  • 4:36 - 4:42
    ئێمە پێشوەخت هەندێ شتمان هەیە کە چۆن
    زیندەوەرە بچووکەکان بۆ تەندروستییەکی باشن.
  • 4:42 - 4:48
    هەواڵە مەزنەکە ئەوەیە ئێمە هێزی سوتاندنی
    بەکتریامان هەیە لە گەدەماندا.
  • 4:48 - 4:49
    پڕیبکەوە لە ڕیشاڵەکان،
  • 4:49 - 4:51
    خواردنە تازە و هەوێنکراوەکان،
  • 4:51 - 4:54
    و دەتوانیت متمانە بە هەناو بکەی بۆ
    ئەوەی بە بەهێزی بەردەوام بیت.
Title:
ئەو خواردنانەی دەیخۆین چۆن کاریگەری لەسەر هەناومان دەبێت - شیلپە ڕاڤێلا
Speaker:
شیپلە ڕاڤێلا
Description:

بۆ بینینی تەواوی ڤیدیۆکە ئەم لینکە داگرە : http://ed.ted.com/lessons/how-the-food-you-eat-affects-your-gut-shilpa-ravella

بەکتریای ناو هەناومان دەتوانن خواردن تێکبشکێنن کە جەستە ناتوانێت لەناویان ببات، خواردنی گرنگ بەرهەم دێنن، سیستەمی بەرگری ڕێک دەخەن، و خۆپاراستن دژی بەکتریا زیانبەخشەکان . و لە کاتێکدا ئێمە ناتوانین کۆنتڕۆڵی هەموو ئەو هۆکارانە بکەین کە دەچنە ناو پاراستنی هەناو و زیندەوەرە بچووکە تەندروستەکان، ئێمە دەتوانین هاوسەنگی هەموو میکرۆبەکان بەڕێوە ببەین بەە پێدانی ئاگاداریەک بەوەی کە چی دەخۆین. شیلپا ڕاڤێلا باشترین خواردنەکان بڵاودەکاتەوە بۆ هەناوێکی تەندروست.

وانە لە لایەن شیلپە ڕاڤێلا، چا لاکی لەلایەن ئەندریو فۆیرستێر .

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:10

Kurdish subtitles

Revisions