< Return to Video

Meksika Körfezi'nin ''ölü bölge''si

  • 0:01 - 0:04
    İyi Akşamlar. New Orleans'a hoş geldiniz.
  • 0:04 - 0:06
    Biliyor musunuz bilmiyorum ama
  • 0:06 - 0:12
    15 dakikadır dünyanın en büyük
    nehirlerinden birinin üstündesiniz.
  • 0:12 - 0:13
    Mississipi Nehri.
  • 0:14 - 0:17
    Yaşlı nehir, Büyük Çamurlu.
  • 0:18 - 0:22
    Kuzeyde Minnesota'ya,
  • 0:22 - 0:26
    doğuda New York'a,
  • 0:26 - 0:30
    batıda Montana'ya kadar uzanır.
  • 0:30 - 0:33
    Buradan 100 nehir mili uzakta,
  • 0:33 - 0:38
    tatlı sularını ve tortularını
    Meksika Körfezi'ne boşaltır.
  • 0:39 - 0:42
    Coğrafyaya Giriş dersinin sonuydu.
  • 0:42 - 0:43
    (Gülüşmeler)
  • 0:43 - 0:47
    Şimdi o suda ne olduğuna bakacağız.
  • 0:47 - 0:53
    Tortuların haricinde bulunan,
    çözünmüş moleküllerden nitrojen ve fosfor
  • 0:54 - 0:57
    ölü bölge denen,
  • 0:59 - 1:04
    biyolojik yönteme öncülük etmektedir.
  • 1:04 - 1:09
    Eğer balık ya da yengeçseniz
  • 1:10 - 1:12
    ölü bölge sizin için
    epeyce kaygı verici bir kelime.
  • 1:12 - 1:13
    (Gülüşmeler)
  • 1:14 - 1:16
    Tortullardaki küçük bir
    solucan olsanız bile.
  • 1:17 - 1:20
    Bu demek oluyor ki bu hayvanların
  • 1:20 - 1:22
    hayatta kalması için yeterli oksijen yok.
  • 1:24 - 1:25
    Peki bu nasıl oluyor?
  • 1:25 - 1:28
    Azot ve fosfor, bitkisel plankton denilen
  • 1:28 - 1:33
    mikroskobik bitkilerin
    büyümesini tetikliyor.
  • 1:34 - 1:39
    Bu küçük hayvanlar hayvansal
    plankton olarak adlandırılır.
  • 1:39 - 1:43
    Küçük balık hayvansal planktonu yer,
    büyük balık da küçük balığı.
  • 1:43 - 1:46
    Besin zinciri böyle devam eder.
  • 1:46 - 1:51
    Sorun şu ki şu an çok fazla
    azot ve fosfor,
  • 1:51 - 1:54
    dibe çöken çok fazla bitkisel plankton var
  • 1:54 - 1:59
    ve bunlar da oksijen tüketen
    bakteriler tarafından parçalanıyor.
  • 1:59 - 2:01
    Biyoloji budur.
  • 2:02 - 2:05
    Şimdi bunu suyun yüzeyinden
  • 2:05 - 2:08
    ya da uydu görüntülerinden göremezsiniz.
  • 2:08 - 2:10
    Peki orada olduğunu nereden biliyoruz?
  • 2:10 - 2:13
    Ağlı balıkçı teknesi
  • 2:13 - 2:17
    ağını atıp 20 dakika bekleyince
  • 2:17 - 2:19
    ağ boş geliyorsa
  • 2:19 - 2:21
    ölü bölgede olduğunu anlar.
  • 2:21 - 2:24
    Dolayısıyla başka bir yere
    gitmek zorunda kalır.
  • 2:24 - 2:29
    Peki, bu bölge 20.000 km kare
    genişliğindeyse nereye gidebilirsiniz?
  • 2:30 - 2:32
    New Jersey büyüklüğünde.
  • 2:33 - 2:37
    Bu durumda bir seçim yapmak zorundasınız;
  • 2:37 - 2:39
    ya gelir elde etmeden daha ileriye gidecek
  • 2:39 - 2:41
    ya da rıhtıma döneceksiniz.
  • 2:42 - 2:46
    Bilim insanı olarak
  • 2:46 - 2:49
    araştırma gemilerine yerleştirdiğimiz
  • 2:49 - 2:52
    yüksek teknoloji ekipmanlara erişimim var.
  • 2:52 - 2:54
    Mississippi Nehri'nden başlayarak
  • 2:54 - 2:59
    Meksika Körfezi'ni Teksas'a kadar geçtik.
  • 2:59 - 3:03
    Hatta gizlice Teksas'a
    girip sularını test ediyorum.
  • 3:05 - 3:08
    Dipteki oksijenden de anlayabilirsiniz,
  • 3:08 - 3:11
    kinin altında olan her şeyin
    bir haritasını çıkarabilirsiniz;
  • 3:12 - 3:17
    bu, balıklar bölgeyi terk etmeye
    başladığı sihirli sayı.
  • 3:18 - 3:20
    Ben de bu ölü bölgede dalış yaptım.
  • 3:21 - 3:25
    Düşük veya yüksek oksijenin
    sürekli ölçümlerini bize söyleyen
  • 3:25 - 3:29
    oksijen sayaçlarımız var.
  • 3:30 - 3:34
    Suya girdiğinizde çok fazla balık var.
  • 3:34 - 3:36
    Barracuda da dâhil olmak üzere
  • 3:36 - 3:40
    tonlarca, her türden balık var.
  • 3:40 - 3:44
    Herkes oraya yüzdü
    ama ben kameramla gittim.
  • 3:45 - 3:46
    (Gülüşme)
  • 3:46 - 3:50
    Daha sonra 9 metre aşağı inince
    daha az balık görmeye başlıyorsunuz.
  • 3:50 - 3:52
    Tabana ulaşınca ise
  • 3:52 - 3:55
    hiç balık görünmüyor.
  • 3:55 - 3:59
    Ne etrafta ne de platformda hayat var.
  • 3:59 - 4:02
    Ve anlıyorsunuz ki ölü bölgedesiniz.
  • 4:03 - 4:07
    Peki Birleşik Devletler'in ortasıyla
  • 4:07 - 4:09
    Meksika Körfezi'nin bağlantısı ne?
  • 4:09 - 4:13
    Su havzasının çoğu tarım arazisidir.
  • 4:14 - 4:17
    Ve özellikle, mısır-soya rotasyonu.
  • 4:19 - 4:25
    Gübreye konan azot
    ve fosfor araziye karışır
  • 4:25 - 4:28
    ve Mississippi Nehri'ne akar,
  • 4:28 - 4:30
    Meksika Körfezi'nde de son bulur.
  • 4:30 - 4:35
    Mississippi'de şu an
  • 4:35 - 4:37
    1950 ile kıyaslandığında
  • 4:37 - 4:39
    üç kat fazla azot var.
  • 4:39 - 4:41
    Üç kat.
  • 4:41 - 4:43
    Fosfor da iki katına çıktı.
  • 4:43 - 4:48
    Bu da daha çok fitoplankton, daha fazla
    batan yelkenli ve daha az oksijen demek.
  • 4:49 - 4:53
    Bu körfezin doğal bir özelliği değil;
    insan faaliyetlerinden kaynaklanıyor.
  • 4:54 - 4:57
    Doğa eskiden olduğu gibi değil.
  • 4:57 - 5:02
    Eskiden çayırlar,
    ormanlar, çayır çukurları,
  • 5:02 - 5:06
    ördek alanları ve her türden şey vardı.
  • 5:06 - 5:08
    Artık sadece sıralı mahsuller var.
  • 5:09 - 5:14
    Ve bu tür tarıma daha az gübre,
  • 5:14 - 5:19
    belki de hassas gübreleme kullanarak
    hitap edebileceğimiz yollar var.
  • 5:19 - 5:22
    Azotu toprakta tutup
    toprağın akmasını engelleyen
  • 5:23 - 5:27
    mısırdan altı santim
    daha uzun kökleri olan
  • 5:27 - 5:30
    uzun ömürlü buğday çimi,
  • 5:30 - 5:34
    sürdürülebilir tarım demek.
  • 5:35 - 5:39
    Komşularımızı kuzeye,
    belki de 1600 km uzağa
  • 5:39 - 5:43
    veya daha fazlasına,
    Meksika Körfezi'ndeki su kalitesinde
  • 5:43 - 5:49
    sorunlara neden olan
    faaliyetlere nasıl ikna ederiz?
  • 5:50 - 5:53
    Her şeyden önce, onları kendi
    arka bahçelerine götürebiliriz.
  • 5:53 - 5:56
    Wisconsin'de yazın en sevdiğiniz yere
  • 5:57 - 5:58
    yüzmeye gittiğinizde
  • 5:59 - 6:02
    muhtemelen, su yüzeyinde büyüyen,
  • 6:02 - 6:07
    yeşil boya dökülmüş
    gibi görünen ve öyle kokan
  • 6:07 - 6:09
    böyle bir şeyle karşılaşacaksınız.
  • 6:10 - 6:13
    Bu toksik bir mavi-yeşil alg
  • 6:13 - 6:16
    ve sizin için iyi bir şey değil.
  • 6:17 - 6:22
    Benzer şekilde, Erie Gölü'nde,
    birkaç yaz önce
  • 6:22 - 6:26
    bu mavi-yeşil alglerin yüzlerce
    kilometre ötesinde
  • 6:26 - 6:30
    ve Toledo, Ohio şehri için
    birkaç gün boyunca
  • 6:30 - 6:32
    içme suyu kullanılamadı.
  • 6:32 - 6:34
    Haberleri izliyorsanız
  • 6:34 - 6:39
    birçok toplumun içme suyuyla ilgili
    sorun yaşadığını biliyorsunuz.
  • 6:41 - 6:43
    Farkında mısınız bilmiyorum
  • 6:43 - 6:45
    ama ben bilim insanıyım.
  • 6:45 - 6:47
    (Gülüşmeler)
  • 6:50 - 6:54
    Ayrıca pozitif bilim yapıyorum,
    sonuçlarımı yayınlıyorum,
  • 6:54 - 6:58
    meslektaşlarım onları okuyor,
    çalışmamdan alıntılar yapılıyor.
  • 6:59 - 7:03
    Ancak, bir bilim insanı olarak
    araştırma yapmak için
  • 7:04 - 7:09
    çoğunlukla federal fonlar
    kullanıldığına inanıyorum.
  • 7:09 - 7:12
    Çevre politikamız hakkında
  • 7:12 - 7:15
    daha iyi kararlar verebilmeleri için
  • 7:15 - 7:18
    bilgi birikimimi kamuoyuna,
    ajans başkanlarına
  • 7:18 - 7:22
    ve kongre insanlarına, paylaştıkları için
  • 7:22 - 7:24
    basına borçluyum.
  • 7:24 - 7:26
    (Alkış)
  • 7:26 - 7:28
    Teşekkür ederim.
  • 7:28 - 7:31
    (Alkış)
  • 7:31 - 7:36
    Bunu yapabildiğim yollardan
    birini de medyaya getirdim
  • 7:36 - 7:40
    "Washington Post"dan Joby Warrick,
  • 7:40 - 7:43
    bu resmi ön sayfada, pazar sabahı,
  • 7:43 - 7:47
    ana haberin beş cm üstüne koydu.
  • 7:48 - 7:50
    Bu büyük bir olay.
  • 7:50 - 7:54
    Louisiana'dan senatör John Breaux
  • 7:54 - 7:58
    "Aman Tanrım, Meksika Körfezi'nin
    neye benzediğini düşünüyorlar?" dedi.
  • 7:58 - 8:01
    Ve dedim ki "Biliyorsun, kanıt var."
  • 8:01 - 8:03
    Bu konuda bir şey yapmalıyız.
  • 8:03 - 8:08
    Aynı zamanda, Maine'den
    senatör Olympia Snowe,
  • 8:08 - 8:12
    Maine Körfezi'nde zararlı
    alglerle ilgili sorun yaşıyordu.
  • 8:12 - 8:16
    Güçlerini birleştirdiler.
  • 8:16 - 8:17
    (Gülüşmeler)
  • 8:17 - 8:20
    (Alkış)
  • 8:20 - 8:23
    Beni kongrede ifade vermeye
    çağırdılar dedim ki
  • 8:23 - 8:26
    "Yaptığım tek şey Güney Teksas'ın
    etrafında yengeç kovalamaktı.
  • 8:26 - 8:27
    Nasıl yapılır bilmiyorum"
  • 8:27 - 8:28
    (Gülüşmeler)
  • 8:28 - 8:30
    Ama yaptım.
  • 8:30 - 8:31
    (Tezahüratlar)
  • 8:31 - 8:33
    Ve sonunda, yasa geçti.
  • 8:33 - 8:35
    Buna yaşasın denir.
  • 8:36 - 8:39
    Bu 1998 Zararlı Alge ve Hipoksia
    Araştırma ve Kontrol Yasası
  • 8:39 - 8:43
    olarak adlandırıldı.
  • 8:43 - 8:45
    (Gülüşmeler)
  • 8:45 - 8:48
    (Alkış)
  • 8:48 - 8:49
    Teşekkür ederim.
  • 8:49 - 8:52
    Bu yüzden buna
    Snowe-Breaux Yasası diyoruz.
  • 8:52 - 8:53
    (Gülüşmeler)
  • 8:54 - 9:01
    Diğer bir şey ise 2001'de
    bir konferansımız oldu.
  • 9:02 - 9:05
    Ulusal Bilimler Akademisi
    tarafından gübrelere,
  • 9:05 - 9:09
    azot ve zayıf su kalitesine bakıldı.
  • 9:10 - 9:13
    Bizim genel konuşmacımız,
  • 9:14 - 9:15
    New Jersey eyaletinin eski valisiydi.
  • 9:17 - 9:19
    Ve o...
  • 9:19 - 9:24
    ...belli belirsiz kalabalığa bakarken
    ciddi olmadığını düşünen kimse yoktu.
  • 9:24 - 9:27
    "Kesinlikle bana bakıyor." diye düşündüm.
  • 9:27 - 9:31
    "Biliyor musunuz,
    New Jersey ile anılmaktan bıktım.
  • 9:31 - 9:35
    Başka bir eyalet seçin, herhangi biri.
    Bunu duymak istemiyorum artık."
  • 9:35 - 9:38
    Bizim faaliyet planımızı
    harekete geçirebildi,
  • 9:38 - 9:44
    hem de başkan George Bush'un
    masası karşısından,
  • 9:44 - 9:47
    böylelikle çözmek için uğraşabileceğimiz
  • 9:48 - 9:50
    çevresel amaçlarımız vardı.
  • 9:52 - 9:55
    Ortabatı dünyayı beslemiyor.
  • 9:56 - 10:02
    Bir çok tavuk, yaban domuzu
    ve büyükbaşı besliyor
  • 10:02 - 10:04
    ve benzinlerimize koymak için
  • 10:04 - 10:06
    federal yasalara uygun bir şekilde
  • 10:06 - 10:09
    ethanol üretiyor.
  • 10:10 - 10:12
    Biz bundan daha iyisini yapabiliriz.
  • 10:13 - 10:16
    Bizi daha az savurgan yapacak
  • 10:17 - 10:21
    ve azota bağımlılığımızı düşürecek
  • 10:23 - 10:27
    kararlar almalıyız.
  • 10:28 - 10:30
    Karbon ayak izi gibi.
  • 10:30 - 10:33
    Ama azot ayak izimizi de azaltabiliriz.
  • 10:33 - 10:38
    Bunu fazla et yemeden yapıyorum.
  • 10:38 - 10:40
    Hâlâ arada sırada biraz seviyorum,
  • 10:40 - 10:42
    mısır yağı kullanmıyorum,
  • 10:43 - 10:48
    aracımı ethanolsüz gazla sürüp
  • 10:48 - 10:49
    daha iyi km performansı alıyorum.
  • 10:51 - 10:53
    Sadece bu gibi şeyler
    bile fark yaratabilir.
  • 10:53 - 10:57
    Sadece siz değil ben de değişiyorum,
  • 10:57 - 11:00
    özellikle Ortabatı'da
    birçok kişiyi değiştirdim.
  • 11:00 - 11:05
    Toprağınıza nasıl davrandığınızı ve
    nasıl bir fark yaratabileceğinizi düşünün.
  • 11:06 - 11:09
    Benim adımlarım çok küçük,
  • 11:10 - 11:14
    Birleşmiş Milletler'deki
    tarımı değiştirmekse
  • 11:14 - 11:17
    çok büyük bir adım olacak
  • 11:17 - 11:21
    ve bunun olması için sosyal
    ve ekonomik açıdan ilgileneceğim.
  • 11:21 - 11:23
    Ama yapabiliriz.
  • 11:23 - 11:27
    Bilimi çevirebileceğimize,
    politikaya taşıyabileceğimize
  • 11:27 - 11:32
    ve çevremizde fark
    yaratabileceğimize inanıyorum.
  • 11:33 - 11:35
    Hepimiz temiz bir çevre istiyoruz.
  • 11:35 - 11:38
    Meksika Körfezi'nde bir daha
    ölü bölge olmaması için
  • 11:38 - 11:42
    hep beraber çalışabiliriz.
  • 11:42 - 11:43
    Teşekkür ederim.
  • 11:43 - 11:49
    (Alkış)
Title:
Meksika Körfezi'nin ''ölü bölge''si
Speaker:
Nancy Rabalais
Description:

Okyanus uzmanı Nancy Rabalais, Meksika Körfezi'nde uğursuz olarak adlandırılan "ölü bölge"yi izliyor--Suyun yaşamı desteklemek için yeterli oksijen olmadığı yerler. Körfez, dünyanın ikinci büyük ölü bölgesine sahip; balıkları ve kabuklu hayvanları öldürdüğü gibi bu sularda balıkçılığı da öldürüyor. Rabalais buna neyin sebep olduğunu ve zararlı etkilerini nasıl tersine çevirebileceğimizi ve Amerika'nın doğal hazinelerinden birini nasıl geri alabileceğimizi anlatıyor.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
12:02

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions