-
Bu videoda
-
x-in
-
kvadratı
-
sinus x üstü 3-ün
-
x-ə nəzərən törəməsini tapacağıq.
-
Bunu həll etməyin
-
bir neçə yolu var.
-
İlk öncə videonu dayandırıb
-
özünüz həll etməyə çalışın.
-
Müxtəlif yollarla həll edə bilərik.
-
Birinci yol öncə zəncir qaydasını
tətbiq etməkdir.
-
Qısaca ZQ (zəncirvari qayda)
-
yazıram.
-
Mörtərizənin içindəki ifadənin üstü 3-ün
-
x-ə nəzərən
-
törəməsini
-
almalıyıq.
-
Gəlin baxaq.
-
3 vur mörtərizənin içindəki ifadənin
-
kvadratı
-
vur mörtərizənin içindəki ifadənin
-
x-ə görə törəməsi.
-
Mörtərizənin içindəki ifadə
-
x-in kvadratı sinus x-dir.
-
x-in kvadratı
-
sinus x.
-
Bu, sadəcə zəncir qaydasının tətbiqidir.
-
Bəs ikinci tərəfin
-
törəməsini necə tapa bilərik?
-
Buranı narıncı ilə
-
rəngləyim.
-
Burada hasilin törəmə
qaydasını tətbiq etməliyik.
-
İki vuruğun hasili verilib.
-
Gəlin yazaq.
-
Hasilin törəmə
-
qaydası.
-
Birinci vuruq, yəni
-
x-in kvadratının törəməsi
-
2x,
-
qoy bir az sağdan yazım.
-
2x
-
vur ikinci vuruq, yəni
-
sinus x.
-
Üstəgəl birinci vuruq, yəni x-in kvadratı
-
vur ikinci vuruğun törəməsi
-
kosinus x.
-
Bu sadəcə hasil
-
qaydasının bu hissəyə
-
tətbiqidir.
-
Bütün bunlar bu ifadəyə
-
vurulur əlbəttə ki.
-
Gəlin
-
yenidən yazaq.
-
Vurub
-
açsaq,
-
3 vur --
-
iki vuruğun hasili qüvvətə yüksəldilibsə,
-
hər birini ayrılıqda qüvvətə
-
yüksəldib sonra bir-birinə vura bilərik.
-
x-in kvadratı
-
x üstü 4 edir,
-
sinus x-in kvadratı
-
sinus
-
kvadratı x edir.
-
Bütün bunlar vur bu.
-
İstəsək, bunu mörtərizənin içinə
-
vura bilərik.
-
Gəlin
-
vuraq.
-
3 vur 2 6 edir.
-
x üstü 4 vur x
-
x üstü 5 edir.
-
sinus kvadratı x vur sinus x
-
sinus üstü 3
-
x edir.
-
Digər toplanana keçək.
-
Üstəgəl 3 vur --
x üstü 4 vur x-in kvadratı
-
x üstü 6 edir.
-
Sonra da
-
sinus kvadratı x
-
kosinus x.
-
Bax belə. Birinci yol budur.
-
Əvvəlcə zəncir qaydasını tətbiq etdik,
sonra
-
hasilin törəmə qaydasını.
-
Bəs digər yol hansı olar?
Videonu dayandırıb fikirləşin.
-
İlk öncə
-
qüvvətə yüksəldə bilərik.
-
Belə etdikdə,
-
bunu
-
x-in kvadratı
-
üstü 3 yəni
-
x üstü
-
6
-
sinus üstü 3-ün x-ə görə
-
törəməsi kimi
-
yaza
-
bilərik.
-
Digər yolda ifadəni sadələşdirmək üçün
-
istifadə etdiyimiz qüvvətə yüksəltməni
burada əvvəldə istifadə etdik.
-
Hasil qüvvətə yüksəldiribsə,
-
hər bir vuruğu ayrılıqda qüvvətə yüksəldib
-
sonra bir-birinə
-
vura bilərik.
-
İndi bunun törəməsini necə ala bilərik?
-
Gəlin birinci
-
hasilin törəmə qaydasından
-
istifadə edək.
-
Hasilin törəmə
-
qaydası.
-
Birinci vuruq x üstü
-
6-nın törəməsi,
-
yəni
-
6
-
x üstü 5
-
vur ikinci vuruq
-
sinus
-
üstü 3
-
x üstəgəl
-
birinci vuruq x üstü 6
-
vur ikinci vuruğun törəməsi,
-
yəni
-
d böl dx
-
sinus
-
üstü 3 x.
-
Bunu həll etmək üçün
-
zəncir qaydasından
-
istifadə etməliyik.
-
Zəncir
-
qaydası.
-
Görək bu nəyə bərabər olur.
-
Hansısa ifadə üstü 3-ün
-
törəməsini alanda
-
3 vur həmin
-
ifadənin kvadratı
-
vur həmin ifadənin törəməsi olur.
-
Burada ifadə sinus x-dir.
-
Sinus x-in törəməsi də kosinus x-dir.
-
Bütün bunları da yazmalıyıq.
-
6 x üstü 5
-
sinus üstü
-
3 x
-
üstəgəl
-
x üstü 6
-
Bunu sadələşdirsək görəcəksiniz ki,
-
hətta sadələşdirmədən də görə
-
bilərsiniz ki, bu ikisi eynidir.
-
Bu ifadə
-
bu ifadəyə bərabərdir.
-
Eyni cür yazılıb.
-
Bu da buna bərabərdir.
-
Vuruqların yerini dəyişsək 3 vur x üstü 6
-
sinus kvadratı x
-
kosinus x olur.
-
Riyaziyyatın gözəl tərəfi
-
odur ki, hansı yoldan istifadə
-
etməyimizdən asılı olmayaraq
-
həmişə eyni nəticəni alırıq.
-
Öncə zəncir qaydasını, sonra
-
hasilin törəmə qaydasını
-
tətbiq edə bilərik,
-
yaxud əksinə.
-
Hansının daha səmərəli
yol olduğuna gəlsək,
-
sağdakı daha sürətli
-
yol kimi görünür.
-
Bu nümunədə belədir,
-
lakin, bəzən birinci
-
yol daha səmərəli
-
ola bilər.
-
Odur ki,
-
törəmə almaq üçün
-
hər iki yoldan
-
istifadə edə bilərsiniz.