Πώς η μυθοπλασία μπορεί ν' αλλάξει την πραγματικότητα - Τζέσικα Γουάιζ

Δείτε το πλήρες μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/jessica-wise-how-fiction-can-change-reality

Η ανάγνωση ιστοριών μπορεί να είναι μια διαφυγή από την πραγματική ζωή, ένα παράθυρο σε άλλον κόσμο-- έχετε όμως αναλογιστεί με ποιο τρόπο οι νέες σας εμπειρίες στο μυθιστόρημα είναι πιθανό να αλλάξουν τις απόψεις σας στην πραγματική, καθημερινή ζωή; Από το Περηφάνια και Προκατάληψη μέχρι τον Χάρι Πότερ δείτε με ποιο τρόπο τα δημοφιλή μυθιστορήματα μπορούν να πυροδοτήσουν δημόσιο διάλογο και να διαμορφώσουν πολιτισμό. Μάθημα από την Τζέσικα Γουάιζ, διήγηση από την Εμιλυ Σοφ,σκίτσα από τα στούντιο Ογκενμπλικ.

Η 'Εμιλυ Ντίκινσον είπε
πριν από έναν αιώνα

ότι καμία φρεγάτα δε μας ταξιδεύει

όπως ένα βιβλίο, και είναι αλήθεια.

Κάθε φορά που διαλέγουμε ένα βιβλίο, ανοίγουμε
την τηλεόραση ή παρακολουθούμε μια ταινία,

παρασυρόμαστε στα ρεύματα της ιστορίας,
σ΄ έναν κόσμο φανταστικό.

Και όταν αποβιβαζόμαστε σε μια ακτή
που είναι και καινούργια αλλά και γνώριμη,

κάτι περίεργο συμβαίνει.

Πατώντας το πόδι στην
ακτή, έχουμε αλλάξει.

Δεν αναψηλαφούμε τα πατήματα του συγγραφέα
ή των χαρακτήρων που ακολουθήσαμε.

Όχι. Αντί γι αυτό περπατάμε λίγα μίλια
νοερά στη θέση τους.

Ερευνητές στην ψυχολογία, τις νευροεπιστήμες,
την παιδική ανάπτυξη και τη βιολογία

αρχίζουν τελικά να συγκεντρώνουν
μετρήσιμα επιστημονικά δεδομένα

που καταδεικνύουν αυτό που οι συγγραφείς
και οι αναγνώστες γνώριζαν από πάντα:

Ότι οι ιστορίες έχουν μια μοναδική ικανότητα
να αλλάζουν τις απόψεις ενός ατόμου.

Οι μελετητές ανακαλύπτουν στοιχεία
ότι οι ιστορίες διαμορφώνουν πολιτισμό

και ότι πολλές δοξασίες που έχουμε για
τη ζωή προέρχονται όχι τόσο από γεγονότα

αλλά από μυθιστορήματα. Ότι οι ιδέες μας

για την κοινωνική τάξη, το
γάμο ακόμη και για το φύλο

είναι σχετικά νέες και πολλές ιδεολογίες
που ήταν συμπαγείς επί αιώνες

αναθεωρήθηκαν τον 18ο αιώνα και ξαναγράφτηκαν
στις σελίδες των πρώτων μυθιστορημάτων.

Φανταστείτε έναν κόσμο, όπου η κοινωνική τάξη και όχι
η σκληρή δουλειά, καθορίζουν την αξία ενός ανθρώπου.

Έναν κόσμο όπου οι γυναίκες είναι απλώς
το πιο ατίθασο αντίγραφο των ανδρών.

Έναν κόσμο όπου ο γάμος από αγάπη
είναι μια καινούργια έννοια.

Ε, λοιπόν έτσι ήταν ο κόσμος όταν έκανε την
εμφάνισή της η Πάμελα του Σάμιουελ Ρίτσαρσον.

Η ιστορία αγάπης του Ρίτσαρσον παρακολουθεί
μια φτωχή ηρωίδα της εργατικής τάξης

που είναι και ηθικά ανώτερη και εξυπνότερη από τον
διώκτη της, ο οποίος ανήκει στην ανώτερη τάξη.

Το βιβλίο, προκαλώντας πολλές παραδόσεις,

δημιούργησε αρκετό θόρυβο.

Υπήρξαν περισσότερες αναφορές στον τύπο
για την Πάμελα παρά για το Κοινοβούλιο.

Αναπαρήγαγε έντονη διαφωνία
και πολλά αντί-μυθιστορήματα.

Για όλους εκείνους που δε μπορούσαν
να δεχτούν την Πάμελα,

υπήρχαν κάποιοι πρόθυμοι γι' αυτόν
τον νέο κόσμο του μυθιστορήματος.

Αυτό το μπεστ σέλερ και όλοι
οι λογοτεχνικοί κληρονόμοι του,

Περηφάνια και Προκατάληψη, Τζειν Ειρ,
και ναι, ακόμη και η Χαραυγή,

διαρκώς μοιράζονταν την ίδια ιστορία
και δίδασκαν παρόμοια μαθήματα

τα οποία τώρα είναι
συμβατικά και συνηθισμένα.

Παρομοίως, τα μυθιστορήματα
βοήθησαν στη διαμόρφωση

της σκέψης των ηγετών στο
πέρασμα της ιστορίας.

Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι
η θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου

οφείλεται κατά πολύ στις πλοκές των
ιστοριών που διάβαζε και αγαπούσε.

Η θεωρία του υπερασπίζεται την εξυπνάδα,

την ταχύτητα και την προσαρμοστικότητα στην
αλλαγή - όλα χαρακτηριστικά ενός ήρωα.

Είτε διαβάζετε τον Χάρι Πότερ
είτε τις Μεγάλες Προσδοκίες,

διαβάζετε το είδος της πλοκής
που ενέπνευσε τον Δαρβίνο.

Ωστόσο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η
θεωρία του μπορεί να μην είναι ολοκληρωμένη.

Η αίσθηση του να είσαι ήρωας, ένας άντρας
ή μια γυναίκα, η ακόμη κι ένα είδος,

που ανταποκρίνεται στις προκλήσεις
του κόσμου μπορεί να είναι λάθος.

Αντί να είμαστε προορισμένοι
για ανταγωνισμό,

να είμαστε οι μοναχικοί
ήρωες στην ιστορία μας,

θα μπορούσαμε να είμαστε
μέλη μιας κοινής αναζήτησης.

Περισσότερο Χόμπιτ παρά Χάρι.

Καμιά φορά, βέβαια, τα παπούτσια με
τα οποία περπατάμε μπορεί να λιώσουν.

Άλλωστε, δεν περπατήσαμε μόνο ένα μίλι
νοερά ως Τζέιν Οστιν ή Μαρκ Τουέιν,

περπατήσαμε σχεδόν εκατό
τρισεκατομμύρια μίλια.

Δεν εννοώ με αυτό ότι δε μπορούμε να διαβάζουμε
και να απολαμβάνουμε τους κλασικούς,

πρέπει να ταξιδεύουμε με τον Ντίκενς,

ν' αφήσουμε τον Πιπ να μας μάθει τι
προσδοκίες να έχουμε από τους εαυτούς μας,

να κουβεντιάζουμε με την Οστιν και την Ελίζαμπεθ
για τις δικές μας περηφάνιες και προκαταλήψεις.

Να διασχίσουμε τον Μισισίπι
με σχεδία μαζί με τον Τουέιν,

και ο Τζιμ να μας δείξει τι
σημαίνει να είσαι καλός.

Στο ταξίδι μας όμως, θα
πρέπει να έχουμε κατά νου

ότι το έδαφος έχει αλλάξει.
Θα χρειαστεί ν' αγοράσουμε μπότες,

που φτιάχτηκαν για βάδισμα
σε μια νέα εποχή.

Πάρτε, για παράδειγμα, την Κάτνις Έβερντιν
και τη μάχη της με το Καπιτώλιο.

Μπορούν τα Παιχνίδια Πείνας να μας οδηγήσουν
να σκεφτούμε τον καπιταλισμό με νέο τρόπο;

Μπορεί να μας διδάξει για ποιο λόγο το άτομο
δε θα έπρεπε να τίθεται πάνω από την ομάδα;

Θα είναι οι Άσχημοι αντανάκλαση του κινδύνου
της αναζήτησης ενός τέλειου σώματος

και του προσδιορισμού της έννοιας
του ωραίου από τα μίντια;

Θα βαδίσουν οι Ερευνητές σ' ένα μονοπάτι
πέρα από την υπερθέρμανση του πλανήτη;

Θα χαρτογραφήσουν οι αγώνες
ζωής και θανάτου του Τόκλο,

της Κάλικ, της Λούσα και των άλλων
αρκούδων μια κατανόηση του κόσμου των ζώων

και τη θέση μας στον κόσμο τους;

Μόνο το μέλλον θα δείξει ποιες ιστορίες
θα εξάψουν τη φαντασία μας,

ποιες αληθοφανείς ιστορίες
θα πλάσουν το αύριο,

τα καλά νέα όμως είναι τα ακόλουθα:

Υπάρχουν καινούργιες
ιστορίες να αποτολμήσουμε.

Καινούργιες ιστορίες που υπόσχονται να επηρεάσουν,
να δημιουργήσουν και να προκαλέσουν αλλαγή.

Ιστορίες που μπορεί ακόμη κι
εσείς οι ίδιοι να γράψετε.

Υποθέτω, λοιπόν, ότι η
επόμενη ερώτηση είναι:

Ποια ιστορία θα δοκιμάσετε τώρα;