Hoe springen virussen over van dier op mens? - Ben Longdon

Bekijk de volledige les: https://ed.ted.com/lessons/how-do-viruses-jump-from-animals-to-humans-ben-longdon

Op een jaarmarkt in Maryland in 2017 meldden boeren dat varkens hoge koorts en loopneuzen hadden. Terwijl de boeren bezorgd waren over de varkens, maakte het Ministerie van Volksgezondheid zich druk om een groep zieke marktbezoekers. Bij veertig mensen werd al snel de varkensgriep geconstateerd. Hoe kunnen ziekteverwekkers van soort op soort overspringen en hoe gevaarlijk is dat? Ben Longdon legt het uit.

Les gegeven door Ben Longdon, geregisseerd door Cabong Studios.

1
00:00:07,505 --> 00:00:14,045
Op een jaarmarkt in Maryland in 2017
zagen de prijsvarkens er ziek uit.

2
00:00:14,055 --> 00:00:19,335
Boeren maakten melding van koortsige
varkens met rode ogen en loopneuzen.

3
00:00:19,335 --> 00:00:22,146
Terwijl de marktleiding
zich zorgen maakte over de varkens,

4
00:00:22,146 --> 00:00:27,746
was het Ministerie van Volksgezondheid
bezorgd over zieke marktbezoekers.

5
00:00:27,746 --> 00:00:29,504
Sommigen hadden de dieren aangeraakt,

6
00:00:29,504 --> 00:00:32,394
terwijl anderen slechts
bij de schuren waren geweest.

7
00:00:32,394 --> 00:00:37,543
Vrij snel werd bij veertig bezoekers
varkensgriep vastgesteld.

8
00:00:37,813 --> 00:00:41,283
Mensen worden meestal
niet besmet door zieke dieren.

9
00:00:41,283 --> 00:00:42,473
Maar als het voorkomt,

10
00:00:42,473 --> 00:00:44,663
kan zo'n intersoortelijke besmetting,

11
00:00:44,663 --> 00:00:46,613
of virusoverdracht,

12
00:00:46,613 --> 00:00:49,843
tot dodelijke epidemieën leiden.

13
00:00:50,063 --> 00:00:53,913
Hoe kan een virus van de ene soort
een andere soort besmetten

14
00:00:53,913 --> 00:00:57,113
en wat maakt de overdracht
tussen gastheren zo gevaarlijk?

15
00:00:57,513 --> 00:01:03,133
Virussen zijn organische parasieten,
die alle levensvormen infecteren.

16
00:01:03,133 --> 00:01:07,280
Om te overleven en zich voort te planten
doorlopen ze drie stadia:

17
00:01:07,280 --> 00:01:09,416
contact met een ontvankelijke gastheer,

18
00:01:09,416 --> 00:01:11,336
infectie en vermenigvuldiging,

19
00:01:11,336 --> 00:01:14,096
en overdracht naar ander mensen.

20
00:01:14,726 --> 00:01:18,296
Als voorbeeld het menselijke griepvirus.

21
00:01:18,296 --> 00:01:24,066
Eerst vindt het virus een nieuwe gastheer
en dringt binnen via de luchtwegen.

22
00:01:24,066 --> 00:01:25,496
Dit is niet zo moeilijk,

23
00:01:25,496 --> 00:01:30,485
maar om hier te overleven,
moet het virus een infectie veroorzaken

24
00:01:30,485 --> 00:01:34,315
voor het door het immuunsysteem
wordt gevonden en afgebroken.

25
00:01:34,315 --> 00:01:35,915
Om deze taak te volbrengen,

26
00:01:35,915 --> 00:01:40,305
gaan virussen specifieke interacties
in het gastlichaam aan.

27
00:01:40,305 --> 00:01:43,325
Het griepvirus is bedekt met proteïnes

28
00:01:43,325 --> 00:01:48,210
die binden met receptoren
in de luchtwegcellen.

29
00:01:48,870 --> 00:01:53,400
Eenmaal in een cel
zet het virus diverse adaptaties in

30
00:01:53,400 --> 00:01:58,790
om het celvernieuwingsproces te kapen
en zich voort te planten.

31
00:01:59,320 --> 00:02:04,849
Nu moet het virus alleen nog lang genoeg
het immuunsysteem ontwijken of bedwingen

32
00:02:04,849 --> 00:02:08,659
om tot de juiste aantallen uit te groeien
en meer cellen te infecteren.

33
00:02:08,659 --> 00:02:12,176
Nu kan de griep overgebracht worden
op het volgende slachtoffer,

34
00:02:12,176 --> 00:02:15,976
via alle geïnfecteerde lichaamssappen.

35
00:02:15,976 --> 00:02:17,946
Echter, met één simpele nies

36
00:02:17,946 --> 00:02:22,656
komt het virus ook in contact
met huisdieren, planten of je lunch.

37
00:02:23,066 --> 00:02:26,566
Virussen komen steeds in contact
met nieuwe soorten

38
00:02:26,566 --> 00:02:28,766
en proberen deze ook te infecteren.

39
00:02:28,766 --> 00:02:31,185
Dit mislukt vaak.

40
00:02:31,185 --> 00:02:36,695
Meestal zijn de gastheren
genetisch te verschillend.

41
00:02:36,695 --> 00:02:39,365
Voor een virus dat is aangepast
om mensen ziek te maken,

42
00:02:39,365 --> 00:02:43,233
is een slacel een vreemd
en ontoegankelijk gebied.

43
00:02:43,463 --> 00:02:47,993
Maar er bewegen zich
verbijsterend veel virussen om ons heen,

44
00:02:47,993 --> 00:02:51,123
die op ieder moment
nieuwe gastheren kunnen tegenkomen.

45
00:02:51,123 --> 00:02:54,998
En omdat virussen
zich snel vermenigvuldigen,

46
00:02:54,998 --> 00:02:58,038
kunnen ze vrij snel
willekeurige mutaties creëren.

47
00:02:58,038 --> 00:03:01,978
De meeste mutaties zijn ineffectief
of blijken zichzelf te schaden,

48
00:03:01,978 --> 00:03:07,568
maar soms kan een ziektewekker
ineens een nieuwe soort aanvallen.

49
00:03:07,928 --> 00:03:11,178
De kans dat een virus
deze dodelijke genetische loterij wint,

50
00:03:11,178 --> 00:03:13,028
wordt groter naarmate tijd verstrijkt

51
00:03:13,028 --> 00:03:17,618
of als de nieuwe soort
veel lijkt op z'n gebruikelijke gastheer.

52
00:03:17,778 --> 00:03:20,338
Een virus dat is gericht
op een bepaald zoogdier,

53
00:03:20,338 --> 00:03:24,433
kan soms binnen enkele mutaties
een mens besmetten.

54
00:03:24,433 --> 00:03:26,973
Een virus dat gericht is op chimpansees,

55
00:03:26,973 --> 00:03:29,378
een soort waar we genetisch
nauw verwant mee zijn,

56
00:03:29,378 --> 00:03:32,498
behoeft mogelijk vrijwel geen verandering.

57
00:03:32,758 --> 00:03:35,688
Tijd en genetische verwantschap alleen
zijn echter niet genoeg

58
00:03:35,688 --> 00:03:37,938
voor een succesvolle virusoverdracht.

59
00:03:37,938 --> 00:03:42,348
Sommige virussen
infecteren met gemak cellen,

60
00:03:42,348 --> 00:03:45,288
maar zijn niet in staat
een afweerreactie te ontwijken.

61
00:03:45,598 --> 00:03:49,560
Anderen hebben problemen
met het overdragen op nieuwe gastheren.

62
00:03:49,560 --> 00:03:52,920
Ze maken bijvoorbeeld
het bloed van de gastheer besmettelijk,

63
00:03:52,920 --> 00:03:54,520
maar niet het speeksel.

64
00:03:54,520 --> 00:03:58,480
Maar zodra het virus
overgedragen kan worden.

65
00:03:58,480 --> 00:04:01,350
wordt het virus pas echt gevaarlijk.

66
00:04:01,350 --> 00:04:03,740
Nu het zich in twee gastheren bevindt,

67
00:04:03,740 --> 00:04:08,780
heeft een ziektekiem twee keer zoveel kans
om in een veel beter virus te veranderen.

68
00:04:08,790 --> 00:04:13,730
En iedere nieuwe besmetting
verhoogt de kans op een pandemie.

69
00:04:13,730 --> 00:04:17,780
Virologen zoeken constant
naar mutaties die ervoor zorgen

70
00:04:17,780 --> 00:04:21,360
dat virussen zoals het griepvirus,
zich makkelijker verspreiden.

71
00:04:21,360 --> 00:04:26,250
Maar het is moeilijk
om een nieuwe epidemie te voorspellen.

72
00:04:26,250 --> 00:04:31,254
Er zijn talloze virussen
die we nog moeten ontdekken.

73
00:04:31,254 --> 00:04:35,121
Onderzoekers zijn druk bezig
om deze ziekteverwekkers te bestuderen.

74
00:04:35,121 --> 00:04:39,371
En door populaties te controleren
om snel nieuwe uitbraken vast te stellen,

75
00:04:39,371 --> 00:04:45,031
kunnen ze vaccins en protocols ontwikkelen
om deze dodelijke ziektes te stoppen.