< Return to Video

Yapıştırıcı mı yoksa bant mı daha güçlü? - Elizabeth Cox

  • 0:07 - 0:12
    Dünyanın en eski yapıştırıcısı
    8.000 yıldan daha eski
  • 0:12 - 0:15
    ve Ölü Deniz'in yakınındaki
    bir mağaradan geliyor.
  • 0:15 - 0:17
    İlk insanlar, hayvan kemiği
  • 0:17 - 0:20
    ve bitkisel özlerden
    elde edilen bu karışımı
  • 0:20 - 0:24
    ve sepetlerini sağlamlaştırmak
    ve araç gereç yapımında kullandılar.
  • 0:24 - 0:25
    Binlerce yıl sonra da
  • 0:25 - 0:30
    bitki ve hayvanlar, insan medeniyetini
    bir arada tutan yapıştırıcı oldular.
  • 0:30 - 0:35
    Neredeyse her şeyin yapım ve tamiri için
    yeterince bant ve yapıştırıcımız var.
  • 0:35 - 0:39
    Peki bant ve yapıştırıcıya
    yapışkanlığı sağlayan ne?
  • 0:39 - 0:42
    Ayrıca hangisi daha güçlü?
  • 0:42 - 0:44
    Yapışkanlar sentetik moleküllerden
  • 0:44 - 0:47
    veya bitki nişastası dekstirin,
  • 0:47 - 0:49
    süt proteini kasein
  • 0:49 - 0:53
    ve ağaç rezenesindeki
    çam sakızından elde edilebilir.
  • 0:54 - 1:00
    İşe yaramaları için hem yapışkanlı,
    hem de tutturucu bağları olması lazım.
  • 1:00 - 1:04
    Yapışkanlı bağlar
    yapışkanın moleküllerinde
  • 1:04 - 1:07
    ve yapıştığı nesnenin moleküllerinde olur.
  • 1:07 - 1:11
    Tutturucu bağlar da yapıştırıcı ve bantın
    kendi molekülleri arasında olur,
  • 1:11 - 1:13
    etkenleri bir arada tutar.
  • 1:13 - 1:17
    Yapışkanların çoğu çözeltide çözülmüş
    yapışkanlı polimerler içerir,
  • 1:17 - 1:20
    bu onların şişenin içine
    yapışmamalarını sağlar.
  • 1:20 - 1:23
    Pek çok yapıştırıcının güçlü kokusu
    bu çözeltiden geliyor,
  • 1:23 - 1:26
    açık havaya maruz kalınca buharlaşıyor.
  • 1:26 - 1:29
    Bazı yapıştırıcılar
    çözelti olarak su kullanır,
  • 1:29 - 1:33
    bazıları ise solunması sağlığa zararlı
    kimyasallar kullanır.
  • 1:33 - 1:38
    Kurumak yerine kimyasal reaksiyon gösteren
    birden fazla bileşenli yapıştırıcılar
  • 1:38 - 1:40
    daha güçlü bir sağlamlaştırma yaratır.
  • 1:40 - 1:43
    Yapıştırıcının yapışkan ve tutturucu
    her iki özelliği de oldukça güçlü,
  • 1:43 - 1:47
    ama kuruma süreçleri
    onları geriye döndürülemez kılıyor.
  • 1:47 - 1:51
    Bu yüzden yapıştırıcılı bir yüzey
    kuruduktan sonra kırılırsa
  • 1:51 - 1:54
    yeni yapıştırıcı olmadan düzeltilemez.
  • 1:54 - 1:58
    Bunun aksine, yapıştırmada
    bant kullanılırsa
  • 1:58 - 2:00
    daha zayıf, geri dönüşü mümkün
    bağlar oluşturur,
  • 2:00 - 2:05
    yani yüzeydeki bantı çıkarıp
    yüzeyi tekrar kullanabilirsiniz.
  • 2:05 - 2:08
    Van der Waals güçleri denen
    bu zayıf bağlar,
  • 2:08 - 2:11
    herhangi iki materyal arasında olabilir,
  • 2:11 - 2:14
    ancak yalnızca birbirlerine
    aşırı derecede yakınlarsa,
  • 2:14 - 2:16
    çıplak gözle görebileceğimizden
    çok daha yakın.
  • 2:16 - 2:21
    Bantın çeşitli bileşenlerden oluşan
    kombinasyonu genellikle plastik
  • 2:21 - 2:24
    veya plastiğe benzeyen
    esnek bir bileşen
  • 2:24 - 2:26
    ve takifiyer adlı bileşenden
    oluşan kaplamadır.
  • 2:26 - 2:29
    ''Yapışkan'' olan bileşen bu.
  • 2:29 - 2:31
    Bir bantın yapışkanlığı
  • 2:31 - 2:34
    elastikliği ve takifiyerinin ölçüsüne,
  • 2:34 - 2:37
    bantın yüzeyine kaplanan
    yapışkanın kalınlığına
  • 2:37 - 2:39
    ve kaplama materyalinin türüne bağlı.
  • 2:39 - 2:44
    Bant bir yüzeye bastırıldığında
    hiçbir kimyasal reaksiyon olmaz.
  • 2:44 - 2:50
    Bunun yerine yumuşak yapışkan
    yüzeydeki çatlakların içine dolar.
  • 2:50 - 2:57
    Çatlakların içine kayma ve yerleşme
    yeteneğine visko elastisite adı verilir.
  • 2:57 - 3:01
    Visko elastik bu mikroskopik
    aralıkları doldurduğunda
  • 3:01 - 3:05
    Van der Waals gücü gerçekleştirmek için
    yeterince yakınlaşmış olur.
  • 3:05 - 3:09
    Peki dünyanın en güçlü yapıştırıcısı ne?
  • 3:09 - 3:11
    Bunun net bir cevabı yok.
  • 3:11 - 3:14
    Yapışkanlı bağların tam gücünü düşünürsek
  • 3:14 - 3:16
    yapıştırıcı banttan daha güçlü,
  • 3:16 - 3:21
    ama tek bir yapışkan
    tüm durumlarda işe yarayacaktır.
  • 3:21 - 3:25
    Yapıştırıcılar arasında siyanoakrilatlar
    veya japon yapıştırıcısı
  • 3:25 - 3:28
    en güçlü bağlantıları sağlayabilir,
  • 3:28 - 3:33
    ama iki bileşenli epoksi yapıştırıcıları
    ısı ve aşınmaya çok dayanıklılar
  • 3:33 - 3:37
    ve daha geniş bir yelpazede
    kullanım için uygunlar.
  • 3:37 - 3:40
    Yani eğer havadan
    bir anvil sallandırmak istiyorsanız
  • 3:40 - 3:43
    japon yapıştırıcısı
    en iyi tercih olabilir.
  • 3:43 - 3:46
    Aynısını aktif bir yanardağ üzerinde
    gerçekleştirecekseniz
  • 3:46 - 3:48
    bunun yerine epoksi isterdiniz.
  • 3:48 - 3:50
    İşe yaraması için
  • 3:50 - 3:53
    yapıştırıcılar değdikleri yerde
    yeterli miktarda katı cisme gerek duyar.
  • 3:53 - 3:56
    Bowling toplarından
    bir zincir yapmak istiyorsanız
  • 3:56 - 3:59
    izole bant daha iyi olabilir.
  • 3:59 - 4:04
    Mühendisler de benzer tuhaf
    etkenleri her zaman hesaba katarlar.
  • 4:04 - 4:07
    Bir motorun içindeki ısıya dayanabilecek
    doğru yapıştırıcının seçimi
  • 4:07 - 4:09
    ölüm kalım meselesidir.
  • 4:09 - 4:12
    İzole bantın yapışkanlık gücü
  • 4:12 - 4:14
    diğer epoksi yapıştırıcılarla
    karşılaştırılamasa da
  • 4:14 - 4:19
    acil bir durumda anlık yapıştırma için
    avantajlı durumdadır.
  • 4:19 - 4:22
    Bir roketi ateşlemek için
    yapıştırıcı gerekebilir,
  • 4:22 - 4:25
    ama dünya dışı tamir işleri için
    banta sadık kalın,
  • 4:25 - 4:30
    çünkü sıfır yer çekiminde
    likit yapıştırıcı işe yaramıyor.
Title:
Yapıştırıcı mı yoksa bant mı daha güçlü? - Elizabeth Cox
Description:

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/which-is-stronger-glue-or-tape-elizabeth-cox

Dünyadaki en eski yapıştırıcı 8.000 yaşının üstünde ve Ölü Deniz yakınında bir mağaradan geliyor. Bugün, her şeyi inşa ve tamir etmek için yeterli türde bant ve yapıştırıcımız var. Peki bunlara yapışkanlık sağlayan şey ne? Ve hangisi daha güçlü? Elizabeth Cox yapışkanların dünyasını açıklıyor.

Ders: Elizabeth Cox
Animasyon: Sinbad Richardson

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:51

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions