Return to Video

سیسته‌می كارپێكردنی ژیان-جیۆرج زه‌یدان و چارلس مۆرتۆن

  • 0:08 - 0:10
    هه‌موو مریشكێك هێلكه‌یه‌ك بوه‌،
  • 0:10 - 0:12
    هه‌موو دار به‌رویه‌ك به‌روو بوه‌،
  • 0:12 - 0:14
    هه‌موو بۆقێك بێچو بوه‌.
  • 0:14 - 0:15
    پینه‌له‌ سه‌رئه‌وپارچه‌ نانه‌ كۆنه‌
  • 0:15 - 0:17
    له‌ پشت ساردكه‌ره‌وه‌كه‌ت،
  • 0:17 - 0:20
    زۆر پێش ئستا ،یه‌ك خانه‌ بوو
  • 0:20 - 0:22
    تۆ جارێك بوی به‌ڵام به‌ دره‌وشاوه‌ی
  • 0:22 - 0:24
    له‌ چاوی دایك و باوكت.
  • 0:25 - 0:26
    ئه‌م زینده‌وه‌رانه‌ هاوبه‌شن
  • 0:26 - 0:28
    هه‌مان ئامانجی سه‌ره‌كی:
  • 0:28 - 0:31
    بۆ ئه‌وه‌ی بونی خۆیان به‌رده‌وام بكه‌ن.
  • 0:31 - 0:34
    هه‌موشێوه‌كانی ژیان كه‌ بۆمان ده‌ركه‌وتوه‌
  • 0:34 - 0:35
    به‌ زیندوی بمێنه‌وه‌
  • 0:35 - 0:39
    له‌ بنه‌ره‌تدا هه‌مان یاسا،
    ماده‌،ئامێر.
  • 0:39 - 0:42
    كارگه‌یه‌كی خه‌یالی پر له‌ ڕۆبۆت.
  • 0:42 - 0:43
    دو ئه‌ركیان هه‌یه‌:
  • 0:43 - 0:45
    یەک،كارگه‌كه‌ به‌ كاربهێلنه‌وه‌
  • 0:45 - 0:46
    دوو،كاتێك كات ته‌واو ده‌بێ،
  • 0:46 - 0:48
    دامه‌زراندنی كارگه‌یه‌كی نوئ
  • 0:49 - 0:50
    بۆكردنی ئه‌م شتانه‌،
  • 0:50 - 0:52
    پێویستیان به‌ رێنمایه‌،
  • 0:52 - 0:53
    كه‌ره‌سته‌ی خاو،
  • 0:53 - 0:54
    وزه‌یه‌كی زۆر،
  • 0:54 - 0:56
    هه‌ندێك یاسا كه‌ی به‌ ئاسایی كار بكه‌ی،
  • 0:56 - 0:57
    كه‌ی خێرا كار بكه‌ی،
  • 0:57 - 0:58
    كه‌ی بوه‌ستی،
  • 0:58 - 1:00
    هه‌ندێك دراوی ئاڵوگۆڕ
  • 1:00 - 1:03
    چونكه ئه‌گه‌ر‌ڕۆبۆت پێویستی به‌ پاره‌ بێت.
  • 1:03 - 1:05
    كارگه‌كان نوسینگه‌ی ئه‌منی به‌رزیان هه‌یه‌
  • 1:05 - 1:08
    بۆ هه‌مو شێوه‌ پێدانێكی كارگه‌ شیاوه‌كان
  • 1:08 - 1:10
    كۆمه‌له‌ رێنمایه‌ ته‌واوه‌كان
  • 1:10 - 1:12
    بۆ دروستكردنی شێوه‌كانی ڕۆبۆت
  • 1:12 - 1:14
    كارگه‌كان هه‌میشه‌ پێویستیانه‌.
  • 1:14 - 1:16
    ڕۆبۆتی تایبه‌ت فۆتۆكۆپی ئه‌مانه‌ ده‌كا
  • 1:16 - 1:17
    ده‌نێرێته‌ ده‌رێ
  • 1:17 - 1:19
    دروستكردنی بلۆك بۆ ڕۆبۆتی زیاتر
  • 1:19 - 1:21
    هاوكاری ده‌كه‌ن بۆ كۆكردنه‌وه‌
  • 1:21 - 1:23
    بۆ ڕۆبۆتی زیاتر
  • 1:23 - 1:24
    کەده‌گوازرێته‌وه‌
  • 1:24 - 1:26
    بۆ لای راستی كارگه‌
  • 1:26 - 1:29
    ئه‌و ئامرازانه‌ی پێویستن بۆ كاره‌كه‌.
  • 1:29 - 1:30
    هه‌مو ڕۆبۆتێك وزه‌ ده‌كێشێت
  • 1:30 - 1:32
    له‌ هێزی ناوه‌وه‌
  • 1:32 - 1:35
    كه‌ ده‌توانێت سوته‌مه‌نی ئاسایی بسوتێنێت
  • 1:35 - 1:36
    هه‌روه‌ها كه‌لوپه‌لی سكه‌ش
  • 1:36 - 1:39
    ئه‌گه‌ر سوته‌مه‌نی ئاسایی پێویست نه‌بو.
  • 1:40 - 1:41
    هه‌ندێك ناوچه‌ له‌ كارگه‌
  • 1:41 - 1:43
    هه‌لومه‌رجی كاری تونتریان هه‌بێت،
  • 1:43 - 1:45
    ئه‌و ناوچانه‌ به‌ دیوار ده‌برێنه‌وه‌.
  • 1:45 - 1:47
    ڕۆبۆته‌كان ده‌توانن په‌یوه‌ندی بكه‌ن
    ناوه‌وه‌
  • 1:47 - 1:48
    له‌ گه‌ل به‌شه كانی تر
  • 1:48 - 1:49
    له‌ رێگه‌ی ده‌روازه‌ی تایبه‌ت
  • 1:49 - 1:51
    راسته‌وخۆ له‌ دیواره‌كان جێگیر
    بو.
  • 1:52 - 1:54
    وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ تۆ زانیت،
  • 1:54 - 1:55
    ئه‌وه‌ی باسی ده‌كه‌ین لێره‌
  • 1:55 - 1:56
    خانه‌یه‌.
  • 1:56 - 1:59
    نوسینگه‌ی ئه‌منی به‌رز له‌ ناوه‌وه‌.
  • 1:59 - 2:00
    نه‌خشه‌كان كۆده‌كاته‌وه‌
  • 2:00 - 2:04
    وه‌ك ترشه‌دیۆكسیربۆنۆلیك،DNA.
  • 2:04 - 2:06
    ڕێنمایه‌ فۆتۆكۆپیه‌كانRNA.
  • 2:06 - 2:08
    ڕۆبۆته‌كان به‌ زۆری پڕۆتینن
  • 2:08 - 2:10
    له‌ ترشه‌ ئه‌مینۆدروست ده‌بئ،
  • 2:10 - 2:11
    زۆرئامرازی تایبه‌ت به‌كاردێنن
  • 2:11 - 2:13
    كه‌،وه‌رگیراوه‌ له‌،
  • 2:13 - 2:15
    ڤیتامین و كانزاكان.
  • 2:15 - 2:17
    دیواری نێوان كارگه‌كان
  • 2:17 - 2:18
    له‌ ده‌وروبه‌ری كارگه‌كه‌ خۆی
  • 2:18 - 2:20
    زیاتر له‌ چه‌وری دروستكراوه‌،
  • 2:20 - 2:22
    چه‌وریa.k.a
  • 2:22 - 2:23
    له‌ زۆربه‌ی زینده‌وه‌ران،
  • 2:23 - 2:25
    سه‌رچاوه‌ سوته‌مه‌نی یه‌كه‌م شه‌كره‌،
  • 2:25 - 2:26
    له‌ په‌نجه‌دا،
  • 2:26 - 2:28
    چه‌وری پڕۆتینه‌كان ده‌شكێنه‌وه‌
  • 2:28 - 2:30
    له‌ ناو كوره‌كه‌دا سوتا.
  • 2:30 - 2:32
    دەروازەکان پرۆتینەکانی پەردەیی
  • 2:32 - 2:35
    كه‌ ڕێگه‌ به‌ كه‌ره‌سته‌و زانیاری ده‌دات
  • 2:35 - 2:38
    له‌ دیواره‌كانی لای ڕاست تێپه‌ری ده‌كات.
  • 2:38 - 2:40
    كارلێك له‌ نێوان رۆبۆت و پڕۆتین
  • 2:40 - 2:42
    پێویستی به‌ جۆرێك له‌ پاڵنان هه‌یه‌،
  • 2:42 - 2:44
    بیر له‌ كه‌مترین كرێی ڕۆبۆت بكه‌وه‌.
  • 2:44 - 2:46
    فۆرمێكی بچوك به‌ڵام گرنگ له‌ پاره‌
  • 2:46 - 2:48
    له‌ نێوان پڕۆتینه‌كان ده‌گوازرێته‌وه‌
  • 2:48 - 2:50
    بۆ دابینكردنی ئه‌م پاڵپێوه‌نانه‌.
  • 2:50 - 2:53
    ئیلكترۆن،پڕۆتۆن،ئۆكسجین،گروپه‌ فۆسفاته‌كان
  • 2:53 - 2:54
    سه‌ره‌كیترین دراوی كیمیاین،
  • 2:54 - 2:57
    له‌ گه‌ردیله‌ی بچوكدا ده‌هێلدران
  • 2:57 - 3:00
    یان جانتای بچوك بۆ پاراستنیان.
  • 3:00 - 3:02
    زانستی زینده‌كیمیایه‌،
  • 3:02 - 3:04
    لێكۆڵینه‌وه‌ چۆن هه‌مو به‌شێكی كارگه‌
  • 3:04 - 3:06
    بۆ ئه‌وه‌ی ژیان به‌ نه‌رمی به‌رێوه‌ ببه‌یت
  • 3:06 - 3:09
    له‌ به‌رامبه‌ر به‌ره‌نگاریه‌ زۆره‌كان.
  • 3:09 - 3:10
    له‌وانه‌یه‌ سوته‌مه‌نی زۆر بێت:
  • 3:10 - 3:14
    له‌شت زیاده‌ی چه‌وری گلۆجین هه‌لده‌گرێت.
  • 3:14 - 3:15
    له‌وه‌یه‌‌به‌س نه‌بێت:
  • 3:15 - 3:17
    له‌شت ئه‌و وزه‌یه‌ به‌كارده‌هێنێت.
  • 3:17 - 3:20
    له‌وه‌یه‌ ڤایرۆس و به‌كتریا داگیری بكات:
  • 3:20 - 3:22
    جه‌سته‌ت كۆئه‌ندامی به‌رگری هه‌یه‌.
  • 3:22 - 3:24
    له‌وه‌یه‌ ده‌ستت له‌ شتی گه‌رم وتیژدابێت:
  • 3:24 - 3:27
    ده‌ماره‌كانت پێت ده‌زانێت كه‌ بوه‌ستیت.
  • 3:27 - 3:30
    كاتی ئه‌وه‌یه‌ بۆ درستبونی خانه‌ی نوئ
  • 3:30 - 3:31
    یان كه‌سیكی نوئ.
  • 3:32 - 3:35
    سه‌رسورهێنه‌ره‌،داری به‌رو،مریشك،بۆق
  • 3:35 - 3:36
    به‌ڵئ،ته‌نانه‌ت تۆش،
  • 3:36 - 3:38
    به‌شداریكردنی زۆر له‌ هه‌مان شدا
  • 3:38 - 3:40
    ڕۆبۆت و دیزاینی كارگه‌
  • 3:40 - 3:42
    زینده‌وه‌ر ده‌توانئ زۆر شت فێربئ
  • 3:42 - 3:43
    ده‌رباره‌ی هه‌مو ئه‌مانه‌
  • 3:43 - 3:45
    هه‌موی له‌ یه‌ك كاتدا.
Title:
سیسته‌می كارپێكردنی ژیان-جیۆرج زه‌یدان و چارلس مۆرتۆن
Description:

له‌م به‌سته‌ره‌ كۆی وانه‌كه‌ ببینه‌:
http://ed.ted.com/lessons/the-operating-system-of-life-george-zaidan-and-charles-morton
مرۆڤ،گیانه‌وه‌ر دار سنه‌وبه‌ر هه‌مویان وه‌ك یه‌كن له‌ خانه‌كان،زۆر بچوك دروست كراون ئه‌و سیسته‌مانه‌ی ژیان به‌رده‌وام ده‌كه‌ن.خانه‌كان وه‌ك كارخانه‌ی بچوكن كه‌ له‌ لایه‌ن ڕۆبۆته‌وه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چن،له‌ گه‌ڵ ناوك،دی ئێن ئه‌ی،پڕۆتین،چه‌وری ،ڤیتامین و كانزاكان هه‌مویان یاری به‌ ره‌خنه‌ ده‌كه‌ن.جیۆرج زه‌ردان و چارلس مۆرتن نه‌خشه‌ی خانه‌یه‌ك داده‌نێن رونی ده‌كاته‌وه‌ چۆن زینده‌كیمیا هه‌موو ژیان به‌ یه‌كه‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌.
وانه‌یه‌ك له‌ لایه‌ن جیۆرج زه‌یدان و چارلس مۆرتن،چالاكی له‌ لایه‌ن پیو٣٦.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:01

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.