Marcel Dzama: Kaosa Düzen Getirmek | Art21 "Extended Play"

Bölüm #259: Brooklyn'deki stüdyosunda görüntülenen Marcel Dzama, doğduğu Winnipeg'den başlayarak, 2004'te New York'a taşınmasına ve ABD'deki medyaya ve politik atmosfere cevap niteliğindeki çizimlerine doğru nasıl evrildiğini anlatıyor. Kurtadam ve Drakula gibi, çocukluk canavarlarından ilham alan Dzama, daha çok Winnipeg'in karlı kışlarını andıran, izole edilmiş beyaz arka plan üzerine üç ya da dört insan, hayvan ya da melez figürler barındıran eski çizimleri hakkında derin bir sohbete dalıyor. Manitoba Üniversitesi'nde okurken evinde çıkan, önceki eserlerinin bir çoğunu yok eden ve Dzama'yı tez çalışmasını bir otelin kırtasiye malzemeleriyle tamamlamak zorunda bırakan yangından bahsediyor.

Dzama mavi suluboya ve kök bira şurubuyla maskeli dansçılar çizerken, sanatı üzerindeki biçimsel ve kavramsal etkileri açıklıyor. Francis Picabia'nın beneklerini, yirminci yüzyılın başlarında etkili olan Dada sanatçılarının eserlerine Birinci Dünya Savaşı'na olan nefretlerini yansıtması gibi, benzer şekilde, sanatçı kendi bakış açısını da birleştirerek, şu anki ABD politikasına olan rahatsızlığını çizimlerine aktarıyor. Amerikalı aktivist ve 2018 Parkland okul saldırısı kazazedesi Emma Gonzalez'den ilham aldığı karakalem çalışmasını gösterirken, sanatçı günlük haberlerden kendini arındırmak için çizim yaptığını söylüyor.

Dzama New York'a taşınmasının beyaz arka planlarını daha kalabalık figürlerle doldurmasına olan önemli etkisinden bahsediyor. Dans dergilerinden aldığı ilhamla, çizimlerini bir sahne prodüksiyonu halinde oluşturmaya başlayan Dzama, figürlerinin oluşturduğu kaosu, hayvan figürlerinden, insan ve hayvan kostümündeki insan figürlerine geçerek bir düzene sokuyor. Çizimlerinden birini, "bir ayağı bilinç altında" olarak tanımlıyor. Sanatçı geç saatte çalışma alışkanlığını ise "gece yarısında" sansürlenmemiş fikirlerinin aklına geldiğini ve her şey olabilecekmiş gibi hissetmesine bağlıyor.

Marcel Dzama 1974'te Winnipeg, Kanada'da doğdu. Dzama'nın fantastik ve absürt çizimleri karakalem, mürekkep, suluboya ve bazen kök birası şurubuyla boyanan insanlar, hayvanlar, ve melez yaratıklardan oluşan bir kast barındırıyor. Dzama'nın ilham perileri, Kurtadam ve Drakula gibi çocukluk yaratıklarından tutun Marcel Duchamp, Francisco Goya, William Blake ve Francis Picabia gibi bir çok sanatçıyı kapsıyor. Bu çok yönlü karışım, Dzama'ya hem sürreal hem aşina, hem nazik hem hiddet dolu ve hem kaotik hem zarif, her biri kendine özgün dünyalar yaratmasında baş rol oynuyor.

Sanatçı hakkında daha çok bilgi için:
https://art21.org/artist/marcel-dzama/

EMEĞİ GEÇENLER | Prodüktör: Ian Forster. Röportaj: Ian Forster. Editör: Rosie Walunas. Renkçi: Jonah Greenstein. Kamera: John Marton. Ses: Michael Smedes. Eserler sahibi: Marcel Dzama, David Zwirner, & The Royal Art Lodge. Fotoğraflar sahibi: Marcel Dzama.

"Extended Play" New York Şehri Kültür İşleri Başkanlığı'nın kamu fonundan; Belediye Meclisi ve Art21 Çağdaş Meclisi iş ortaklığıyla ve bireysel bağışlarla desteklenmiştir.

[Marcel Dzama: Kaosa Düzen Getirmek]

Bu kostümler oldukça eski.

[GÜLÜYOR]

Bu aslında bir Cadılar Bayramı kostümüydü.

[GÜLÜYOR]

Sanırım biraz istifçiyim.

New Yorklu olmak adına bir tek
buna alışamadım galiba,

küçük dairenin elverdiğinin
fazlasından bir çırpıda kurtulmak.

Aslen Winnipeg, Kanadalıyım.

Kışlar çok soğuktur
ve senenin neredeyse yarısı böyle geçer.

Sosyalleşmek zor oluyor

çünkü seni evde izole eden
bir hava durumu engeli var.

Küçükken çok boyama yapardım.

Çokça evrensel canavar çizerdim.

Kurtadam ve Drakula ve benzeri
karakterler.

Sonra, meşgul olmak adına
kendi dünyamı oluşturdum.

Winnipeg'de yaşarken, özellikle kışın,

ufuk ve kara sanki...
birbirine karışıyor gibi görünür.

Yani, beyaz boş bir sayfa gibi görünürdü.

Karların içinden biri geçtiğinde ise,
boş bir sayfanın üzerindeki

bir figüre benzerdi.

Bunun bilinç altında stilimi
şekillendirdiğini düşünüyorum.

Sanat okulundayken, hala ailemin
evinde yaşıyordum.

Dedemin çiftliğinde bir tahta parçası
üzerine çizdiğim büyük eserlerim vardı.

Ahırı parçalara ayırmıştı,

ben de bir çok paneli dış cephe boyasıyla
boyayarak kullanmıştım.

Sonra, bir yangın çıktı.

Eski eserlerimin hepsini

ve eşyalarımın bir çoğunu kaybettim.

Ben de bir otelin antetli kağıtlarına
çizmeye başladım.

Bu da tezim oldu.

["The Royal Art Lodge" toplu çalışması]

O çizimlerle tanınmaya başladım,

izole edilmiş arka planlar
üzerine bir kaç figür.

Yangından sonra tamamiyle bir yitiklik
duygusu yaşadım.

Ama, öteki açıdan da, bir olasılık vardı-

bir çok yönden, New York'a
taşınmamı kolaylaştırdı.

Önceleri, daha çok, kırmızı
ve kahverengi tonlu bir paletim vardı.

Şu an kesinlikle mavi döneminden geçiyorum.

Bush yıllarında birkaç politik çizim
yaptım, Irak Savaşı zamanında.

Trump yıllarında ise
uykuya yatmak istedim.

O günkü haberleri izlediysem,
bir tür şeytan çıkarma ayini gerekiyordu.

Dışarı dökmeliydim.

— Dada imgesi kattım çünkü
Birinci Dünya Savaşı nefretiyle doluydu.

—Şu anki olaylara karşı nefretimi
göstermek için iyi bir zamanlama dedim.

[GÜLÜYOR]
— bu politik çağda.

—Sanırım, bu beni
sürekli bir düşüşe soktu.

Sandy Hook saldırısından sonra
silah çizmeyi bıraktım.

Sonra Trump kazandı,
tekrar çizmek istedim,

bir başkaldırı sembolü olarak
kullanmaya başladım.

Devrim dişil olacak.

—Değişiklik oldu.

New York'a taşındığımda, çalışmayı
çok klostrofobik oldu.

Buna bir düzen getirmek istedim.

Eski dans dergilerinden ilhamla, figürleri
dans halinde çizmeye karar verdim.

Bu şekilde klostrofobik kaosa

bir düzen getirmiş oldum.

Hatta, birçok yaratığı insanlar için
kostüme dönüştürdüm.

Bundan sonra, çizimleri
sahne gibi düşündüm

Broadway şovu gibi,
dans elementi kattım.

Eserlerimde referans aldığım
birkaç sanatçı var.

Duchamp, Goya, William Blake, Picabia—
benim kahramanlarım.

[GÜLÜYOR]

Picabia'nın bale çiziminde
beneklerle bezenmiş bir karakter vardı.

Ondan çok ilham aldım
ve benekli bir yola girdim.

Bunu Florida okul saldırısı
sonrası çizdim.

Emma Gonzalez çok güçlü bir konuşma
yapmıştı

ve Fox News onu bir şekilde
karalamaya çalışıyordu.

Ben de, bir grup komplo teorisyeni çizdim

ve bu genç kadını çevreleyen sirki.

Stüdyoda geç saatte işe başlıyorum.

Eserlerimdeki daha değişik fikirler

gece yarısından
sonra geliyor.

Yarattığım evrenin de orada
var olduğunu düşünüyorum.

Daha akıcı oluyor,

çünkü bir ayağım bilinç altında
diğeri ise gerçek hayatta.

Kendimi sansürlememeye çalışırım.

Aklıma ne gelirse onu yapıyorum.

Kelebekler çalışma konusu oldu.

Güveler ve değişik böcekler.

Modum her ne olursa olsun
bakış açımı açık tutuyorum.

Sonuçta,
her şey olabilir.