Thói quen bất ngờ của bộ óc độc đáo

Làm thế nào những người sáng tạo sản sinh ra được những ý tưởng tuyệt vời? Nhà tâm lý học tổ chức Adam Grant nghiên cứu về những người "độc đáo": những bộ óc nghĩ lớn và hành động để biến chúng thành sự thật. Trong cuộc nói chuyện này, hãy tìm hiểu về 3 thói quen bất ngờ của những người "độc đáo"- bao gồm cả chấp nhân thất bại. "Những cái đầu độc đáo nhất là những người thất bại nhiều nhất, vì họ dám thử nhiều hơn bất cứ ai," Grant nói. " Bạn cần rất nhiều ý tưởng tệ để kiếm được một vài cái tốt."

7 năm trước, một sinh viên đến nhờ tôi
đầu tư vào công ty của cậu ấy.

Cậu nói," Em đang làm việc với
ba người bạn,

và tụi em định bán hàng qua mạng."

Tôi nói,"OK, các cậu đã dành toàn bộ
mùa hè cho dự án này nhỉ?"

"Không, tụi em đều đi thực tập phòng khi
nó không thành công."

"Nhưng mấy cậu sẽ dành toàn bộ
thời gian một khi tốt nghiệp nhỉ?"

"Không hẳn. Tụi em có công việc
dự phòng rồi ạ."

Sáu tháng sau,

1 ngày trước khi công ty thành lập,

và trang web vẫn chưa hoạt động.

"Các cậu có nhận thức rằng cả
công ty chỉ là 1 cái website không?

Nó chỉ có thế."

Đương nhiên là tôi từ chối đầu tư.

Và họ quyết định đặt tên công ty
là Warby Parker.

(Tiếng cười)

Họ bán kính trên mạng.

Và gần đây nó được công nhận là
công ty sáng tạo nhất thế giới

và trị giá hơn 1 tỷ Đô-la.

Còn bây giờ?
Vợ tôi quản lý việc đầu tư của chúng tôi.

Tại sao tôi lại sai lầm đến thế?

Để tìm ra nguyên nhân, tôi đã nghiên cứu
những người tôi gọi là "độc đáo."

Họ không đi theo hướng truyền thống,

đó là những con người
không chỉ có ý tưởng mới

mà còn hành động để đạt được chúng.

Họ là những con người
dám nói và làm.

Người độc đáo dùng sự sáng tạo
để thay đổi thế giới.

Họ là người bạn sẽ muốn đặt cược vào.

Và trông họ khác xa những gì
tôi tưởng tượng.

Hôm nay, tôi muốn chỉ cho các bạn
3 điều tôi học được

để nhận biết những con người lập dị đó

và để trở nên giống họ một chút.

Lý do đầu tiên tôi bỏ qua Warby Parker

là vì họ khởi nghiệp rất chậm.

Bây giờ, các bạn đều cảm thấy quen thuộc
với một bộ não trì hoãn.

Tôi muốn thú nhận là tôi thì ngược lại.
Tôi là một precrastinator (người vội vã).

Vâng, có từ đó đấy.

Bạn có biết cái sự khủng hoảng trước
deadline vài tiếng không

khi mà mọi việc chưa đâu vào đâu cả.

Tôi cảm nhận được điều đó
cả tháng trước hạn chót.

(Tiếng cười)

Nó đã như vậy từ khi tôi còn nhỏ,
tôi chơi game của Nintendo rất nghiêm túc.

Thức dậy lúc 5 giờ sáng,

bắt đầu chơi không nghỉ đến khi
thắng mới thôi.

Cuối cùng, mọi việc vượt quá tầm kiểm soát
và một tờ báo địa phương đến

và viết một câu chuyện về mặt tối
của Nintendo, với sự tham gia của tôi.

(Tiếng cười)

(Tiếng vỗ tay)

Kể từ đó, tôi thay đổi đến nỗi hói luôn.

(Tiếng cười)

Nhưng khi vào đại học thì việc này hóa ra
lại tốt cho tôi,

vì tôi hoàn thành luận văn 4 tháng
trước hạn chót.

Và tôi tự hào vì điều đó,
cho đến vài năm trước.

Tôi có một sinh viên tên Jihae đến và hỏi,

"Em có những ý tưởng sáng tạo nhất
khi em trì hoãn."

Và tôi thì,"Dễ thương đấy,
vậy còn 4 tờ giấy em nợ tôi đâu?"

(Tiếng cười)

Không. cô ấy là một sinh viên rất sáng tạo

và với tư cách là một nhà tâm lý học
tổ chức, tôi muốn kiểm tra ý tưởng này.

Vậy nên tôi yêu cầu cô ấy lấy vài dữ liệu.

Cô vào hàng đống công ty

và khảo sát mọi người xem họ có thường
trì hoãn không.

Rồi nhờ sếp họ đánh giá
về mức độ sáng tạo.

Và tất nhiên, những người vội vã như tôi

vội vàng và làm mọi việc nhanh chóng

bị đánh giá là kém sáng tạo hơn

những người trì hoãn cỡ trung bình.

Ròi tôi muốn biết đối với những người
trì hoãn lâu dài thì sao.

Và cô ấy thì,"Em không biết.
Họ không điền vào giấy của em."

(Tiếng cười)

Không, đây là kết quả của chúng ta.

Bạn có thể thấy những người
chần chừ đến phút cuối

và quá bận rộn trốn tránh nhiệm vụ
nên không có ý tưởng mới.

Và ngược lại,
những người vội vàng

lại vì lo lắng đến phát điên lên
mà cũng không nghĩ ra được đìều gì mới mẻ.

Có một điểm đặc biệt
mà những người độc đáo nằm ở đó.

Tại sao lại như vậy?

Có thể vì những người lập dị
đơn giản là có thói quen xấu.

Hoặc có thể trì hoãn
không sinh ra sáng tạo.

Đề tìm hiểu, chúng tôi thiết kế
một vài thử nghiệm.

Chúng tôi yêu cầu mọi người
đề ra ý tưởng kinh doanh,

và sau đó chúng tôi để người khác

đánh giá xem chúng sáng tạo
và hữu dụng thế nào.

Và một số người được yêu cầu thực hiện
công việc luôn.

Số khác chúng tôi chọn ngẫu nhiên
và yêu cầu trì hoãn

bằng cho họ chơi trò Dò mìn

khoảng 5, 10 phút.

Và như dự đoán,
những người trì hoãn ở mức trung bình

sáng tạo hơn khoảng 16% so với
hai nhóm còn lại.

Dò mìn tuyệt đấy,
nhưng nó không phải là nhân tố chính,

vì nếu bạn chơi game
trước khi biết về nhiệm vụ,

nó không làm tăng tính sáng tạo.

Chỉ khi được thông báo rằng
bạn phải giải quyết vấn đề này,

rồi bạn mới bắt đầu trì hoãn,

thì vấn đề đó vẫn nằm trong đầu bạn,

và bạn bắt đầu ấp ủ những ý tưởng.

Sự trì hoãn cho bạn thời gian
để xem xét những ý tưởng,

nghĩ theo một hướng khác
và có những bước nhảy vọt không tưởng.

Khi chúng tôi hoàn thành
những thử nghiệm này,

và tôi dự định viết
một quyển sách về người độc đáo,

tôi nghĩ, 'Có lẽ đây chính là lúc để mình
dạy bản thân cách trì hoãn,

trong khi viết một chương về sự trì hoãn,"

Thế là tôi bắt đầu

và như bất cứ một precrastinator nào khác,

tôi dậy sớm vào sáng hôm sau

và lập một danh sách
với những bước để trở nên trì hoãn.

(Tiếng cười)

Và rồi tôi làm việc một cách siêng năng

hướng về mục tiêu sẽ không tiến triển
như kế hoạch đã đề ra.

Tôi bắt đầu viết chương về sự trì hoãn,

và một ngày, khi tôi được nửa đường,

tôi bỏ dở những gì đang viết

hàng tháng trời.

Thật đau khổ.

Nhưng khi quay lại,
tôi có hàng tá ý tưởng mới.

Như Aaron Sorkin đã nói,

"Bạn gọi nó là trì hoãn,
tôi gọi nó là suy nghĩ,"

Tôi cũng tìm hiểu được

có rất nhiều những người sáng tạo
trong lịch sử hay trì hoãn.

Lấy Leonardo da Vinci làm ví dụ.

Ông ấy vẽ tới vẽ lui suốt 16 năm

bức Mona Lisa.

Ông ấy thấy như kẻ thất bại.

Ông đã viết nhiều trong nhật kí.

Nhưng sự đa dạng trong cách
ông chuyển góc nhìn

đã thay đổi cái cách ông chỉnh ánh sáng

và khiến ông thành một họa sĩ tài năng.

Vậy còn Martin Luther King, Jr?

Đêm trước bài phát biểu
quan trọng nhất đời ông,

vào tháng 3 ở Washington,

ông ta thức đến 3 giờ sáng,
viết lại.

Đứng trong cánh gà đợi đến lượt
lên sân khấu,

ông ấy vẫn ghi chú và gạch bỏ.

Khi lên bục, trong 11 phút,

ông bỏ hết mọi thứ đã chuẩn bị

để hô lên chỉ 5 từ mà đã
thay đổi cả một dòng lịch sử

" Tôi có một ước mơ."

Câu đó không có trong bản thảo.

Bằng cách trì hoãn việc hoàn thành
bài phát biểu đến tận phút cuối,

ông ấy đã để bản thân tiếp nhận
một lượng lớn ý tưởng.

Và vì đoạn văn không bị đóng khung,

ông ấy có quyền được cải thiện nó.

Trì hoãn có thể không hoàn hảo
khi xét về năng suất,

nhưng đó là một nhân tố của sự sáng tạo.

Những gì bạn thấy ở người độc đáo

là họ bắt đầu nhanh nhưng kết thúc chậm.

Và đây là thứ tôi đã bỏ lỡ ở Warby Parker.

Khi họ chần chừ suốt 6 tháng,

tôi nhìn và bảo,

"Này, nhiều công ty đang bắt đầu
bán kính qua mạng rồi đấy."

Họ bỏ lỡ cơ hội của kẻ nhanh chân.

Nhưng cái tôi không nhận ra là
họ dành tất cả thời gian đó

tìm cách để làm mọi người

cảm thấy an tâm khi đặt kính qua mạng.

Và hóa ra thuận lợi của kẻ nhanh chân
chỉ là truyền thuyết.

Nhìn vào nghiên cứu kinh điển
về 50 thành phần sản xuất,

so sánh những kẻ nhanh chân
tạo ra thị trường

với những công ty đi sau
giới thiệu các sản phẩm khác và tốt hơn.

Bạn có thể thấy là những công ty khởi đầu
có tỉ lệ thất bại là 47%,

con số đó chỉ là 8% đối với
những người đi sau.

Nhìn vào Facebook,
chờ đợi để xây dựng mạng xã hội

sau Myspace và Friendster.

Nhìn vào Google, đợi hàng năm
sau Altavista và Yahoo.

Nâng cấp ý tưởng của người khác thì dễ hơn

so với phải tạo một thứ gì đó mới
ngay từ đầu.

Nên bài học tôi rút ra được là
để độc đáo không cần là người đầu tiên.

Chỉ cần khác biệt và tốt hơn là được.

Nhưng đó không phải là lý do duy nhất
tôi bỏ qua Warby Parker.

Họ không có sự chắc chắn.

Họ có những kế hoạch dự phòng,

và điều đó làm tôi nghi ngờ liệu họ
có đủ can đảm để trở nên khác biệt,

bởi vì tôi mong chờ những người độc đáo
phải trông như thế này cơ.

Tôi không biết nói sao,
nhưng tôi là kiểu làm lớn đấy.

Bây giờ, nhìn ngoài mặt,

nhiều người độc đáo trông rất tự tin,

nhưng thật ra,

họ cũng có chung nỗi sợ và sự nghi ngờ
giống chúng ta.

Chỉ khác ở cách họ đối mặt với nó.

Để tôi cho các bạn xem:

quá trình sáng tạo diễn ra thế nào
với chúng ta.

Tuyệt vời => Thật là khó nhằn => Khốn thật =>
Mình tệ thật => Sẽ ổn thôi => Thật tuyệt vời

Trong nghiên cứu của mình,
tôi phát hiện ra có 2 loại nghi ngờ.

Tự nghi ngờ và nghi ngờ ý tưởng.

Tự nghi ngờ rất mệt mỏi

Nó làm não bạn bị tê liệt.

Nhưng nghi ngờ ý tưởng thì rất tốt.

Nó khuyến khích bạn thử nghiệm, kiểm tra,
chọn lọc,

giống như MLK.

Vậy chìa khóa để trở nên độc đáo

rất đơn giản,

chỉ là tránh đi từ bước ba sang bước bốn.

Thay vì nói, "Mình tệ thật,"

bạn nói, "Những cái đầu tiên luôn tệ hại,

và mình chỉ chưa đạt đến đó thôi."

Vậy làm sao để đạt được nó?

Có một gợi ý,

trong trình duyệt Internet bạn sử dụng.

Có thể dự đoán khả năng làm việc
và độ quyết tâm của bạn

nếu chúng tôi biết bạn
sử dụng trình duyệt nào

Sẽ có vài người ở đây không thích
kết quả của nghiên cứu này --

(Tiếng cười)

Có bằng chứng rằng người sử dụng
Firefox và Chrome

làm việc tốt hơn những người sử dụng
Internet Explorer và Safari.

Vâng.

(Tiếng vỗ tay)

Họ cũng giữ được công việc lâu hơn 15%.

Tại sao? Không phải vì tiến bộ khoa học.

Bốn nhóm người sử dụng trình duyệt
như nhau ở tốc độ gõ trung bình

cũng như trình độ hiểu biết về máy tính.

Cái đáng nói là cách bạn
cài đặt trình duyệt.

Bởi vì nếu bạn sử dụng
Internet Explorer hay Safari,

chúng được cài sẵn trong máy bạn,

và bạn chấp nhận những cài đặt mặc định
được giao cho bạn.

Nếu bạn muốn Firefox hay Chrome,
bạn phải nghi ngờ mặc định

và hỏi, có còn lựa chọn nào khác không,

và cần một chút khéo léo
để download trình duyệt mới.

Mọi người đọc nghiên cứu này và
họ thì,

"Tuyệt, nếu tôi muốn làm việc tốt hơn,
tôi chỉ cần nâng cấp trình duyệt?"

(Tiếng cười)

Không, muốn vậy thì phải là người

chủ động nghi ngờ những cái mặc định

và tìm kiếm giải pháp tốt hơn.

Nếu bạn làm được điều đó,

bạn sẽ mở rộng bản thân
đến phần ngược lại của deja vu.

Có tên cho nó đấy.
Là vuja de.

(Tiếng cười)

Vuja de là khi bạn nhìn thứ
bạn đã nhìn hàng nghìn lần rồi

và đột nhiên bạn nhìn nó
với một con mắt hoàn toàn mới.

Có một biên kịch,
cô ấy có một kịch bản

đã qua hơn nửa thế kỷ
nhưng chưa được chuyển thể thành phim.

Trong các phiên bản cũ, nhân vật chính
luôn là một nữ hoàng độc ác.

Nhưng Jennifer Lee tự hỏi liệu
điều đó có hợp lý.

Cô ấy viết lại cảnh đầu,

giới thiệu kẻ ác như một anh hùng đau khổ

và Frozen trở thành bộ phim hoạt hình
thành công nhất.

Có một lời nhắn từ câu chuyện này.

Khi bạn cảm thấy nghi ngờ, đừng để nó đi.

(Tiếng cười)

Vậy còn nỗi sợ?

Người độc đáo cũng sợ chứ.

Họ sợ vấp ngã,

nhưng cái làm họ khác biệt so với chúng ta

là họ còn sợ không thử điều gì đó hơn.

Họ biết bạn có thể thất bại khi bị phá sản

hay vấp ngã khi tự mở một doanh nghiệp.

Họ biết rằng về lâu dài, hối hận lớn nhất
không phải về những việc đã làm

mà là những việc đã không làm,

Những thứ chúng ta ước được làm lại,
về mặt khoa học,

là những cơ hội không được nắm lấy.

Elon Musk đã nói với tôi,
ông ấy không hy vọng Tesla thành công.

Ông chắc rằng những lần phóng SpaceX
đầu tiên

sẽ không thể đi vào quỹ đạo,
nói gì đến việc quay trở lại,

nhưng nó quá quan trọng,
không thể không thử

Đối với chúng ta,
khi ta có một ý tưởng quan trọng,

chúng ta không dám thử.

Nhưng tôi có tin tốt cho bạn đây.

Bạn sẽ không bị đánh giá vì ý tưởng tệ.

Nhiều người nghĩ như thế.

Nếu bạn nhìn vào các nền công nghiệp

và hỏi mọi người về ý tưởng lớn nhất,
quan trọng nhất đời họ,

85% giữ im lặng, không dám nói.

Họ sợ tự làm bản thân xấu hổ
vì ngu ngốc.

Nhưng đoán xem nào? Những người độc đáo
có rất nhiều ý tưởng tệ,

hàng tấn đấy.

Hãy xem người chế tạo cái này.

Bạn có tin rằng ông ấy lên ý
với một con búp bê biết nói

kinh dị đến nỗi dọa cả trẻ em
lẫn người lớn không?

Không. Bạn hoan hô Thomas Edison
vì đi tiên phong về bóng đèn.

(Tiếng cười)

Nếu bạn nhìn vào các lĩnh vực,

những người độc đáo
là những người vấp ngã nhiều nhất,

bởi vì họ thử nhiều nhất.

Hãy nhìn các nhà soạn nhạc cổ điển,
những người giỏi nhất .

Tại sao trong bách khoa toàn thư,
họ được viết về nhiều hơn

và những bản nhạc của họ được
ghi lại nhiều hơn?

Có người đoán

là vì âm lượng tuyệt đối
của bản nhạc họ soạn ra

Năng suất làm càng cao,
ta càng thu lại được sự đa dạng

và cơ hội tìm thấy thứ gì đó
thật sự độc đáo cũng lớn hơn.

Kể cả 3 biểu tượng của làng nhạc cổ điển
Bach, Beethoven, Mozart

đã phải viết hàng trăm bản nhạc

để có thể soạn ra được
một số ít tuyệt tác nghệ thuật.

Lúc này, bạn có thể thắc mắc,

làm sao người này trở nên tuyệt vời
mà không cần thử nhiều?

Tôi không biết Wagner làm thế nào.

Nhưng đối với đa số chúng ta,
nếu muốn trở nên độc đáo,

chúng ta phải nghĩ ra nhiều ý tưởng.

Những người sáng lập Warby Parker,
khi họ tìm tên cho công ty,

họ cần một cái tên phức tạp,
độc, không có ý nghĩa tiêu cực

để xây dựng một thương hiệu,

họ thử hơn 2000 khả năng

trước khi kết hợp chúng lại

thành Warby và Parker.

Tóm lại, bạn có thể thấy rằng
những người độc đáo

họ không khác chúng ta như tưởng tượng.

Họ cũng biết sợ và nghi ngờ.
Họ trì hoãn.

Họ có những ý tưởng tệ.

Và đôi khi, không phải vì những điều đó
mà vì chính bản thân họ

mà họ đã thành công.

Vậy khi bạn gặp tình huống như tôi,
đừng lặp lại sai lầm.

Đừng bỏ qua chúng.

Và cũng đừng bỏ qua chính bạn.

Nhớ rằng bắt đầu nhanh nhưng kết thúc chậm

có thể làm tăng khả năng sáng tạo,

và bạn có thể thúc đẩy bản thân
bằng cách nghi ngờ

và ôm lấy nỗi sợ thất bại,

và rằng bạn cần cả tấn ý tưởng tệ hại
để lấy ra được vài cái tốt.

Để trở nên độc đáo không dễ,

nhưng tôi nghi ngờ về điều này:

đó là cách tối ưu nhất để làm thế giới
trở nên tiến bộ hơn.

Cảm ơn.

(Tiếng vỗ tay)