< Return to Video

Bestaat dierentaal? - Michele Bishop

  • 0:07 - 0:09
    Alle dieren communiceren.
  • 0:09 - 0:12
    Krabben zwaaien met hun scharen
    om aan te geven dat ze fit zijn
  • 0:12 - 0:13
    en klaar zijn om te paren.
  • 0:13 - 0:17
    Inktvissen gebruiken chromatoforen,
    oftewel gepigmenteerde huidcellen,
  • 0:17 - 0:20
    om patronen op hun huid te creëren
  • 0:20 - 0:23
    waarmee ze zich camoufleren
    of juist hun rivalen afschrikken.
  • 0:23 - 0:26
    Honingbijen voeren
    ingewikkelde dansjes uit
  • 0:26 - 0:30
    om de plek en kwaliteit
    van een voedselbron kenbaar te maken.
  • 0:30 - 0:35
    Ze hebben allemaal een
    indrukwekkend communicatiesysteem,
  • 0:35 - 0:37
    maar bestaat er dierentaal?
  • 0:37 - 0:39
    Om dat te beantwoorden,
  • 0:39 - 0:43
    kijken we naar vier aspecten
    die vaak met taal worden geassocieerd:
  • 0:43 - 0:44
    discretie,
  • 0:44 - 0:46
    grammatica,
  • 0:46 - 0:48
    productiviteit
  • 0:48 - 0:50
    en verplaatsing.
  • 0:50 - 0:53
    Met discretie wordt bedoeld dat er
    een set van individuele eenheden is,
  • 0:53 - 0:55
    zoals klanken of woorden,
  • 0:55 - 0:59
    die gecombineerd kunnen worden
    om nieuwe ideeën over te brengen.
  • 0:59 - 1:02
    Net zoals bij koelkastpoëziemagneten,
    die je kunt herschikken
  • 1:02 - 1:04
    om diverse zinnen te vormen.
  • 1:04 - 1:06
    Grammatica bestaat
    uit een systeem van regels
  • 1:06 - 1:10
    dat je vertelt hoe je
    die eenheden moet vormen.
  • 1:10 - 1:13
    Productiviteit is het vermogen
    om taal te gebruiken
  • 1:13 - 1:16
    om een oneindig aantal
    berichten te produceren.
  • 1:16 - 1:19
    Verplaatsing is het vermogen
    om over zaken te praten
  • 1:19 - 1:22
    die niet waarneembaar zijn,
  • 1:22 - 1:26
    zoals verleden, toekomst
    of fictieve gebeurtenissen.
  • 1:26 - 1:30
    Vertoont dierentaal deze kenmerken?
  • 1:30 - 1:33
    Voor krabben en inktvissen
    luidt daarop het antwoord: nee.
  • 1:33 - 1:36
    Zij combineren hun signalen
    niet op creatieve wijzen.
  • 1:36 - 1:39
    Die signalen hebben ook geen
    specifieke grammaticale volgorde
  • 1:39 - 1:42
    en ze communiceren alleen
    over het heden,
  • 1:42 - 1:46
    zoals: 'Ik ben gezond',
    of: 'Ik ben giftig'.
  • 1:46 - 1:50
    Maar sommige dieren vertonen
    sommige kenmerken wèl.
  • 1:50 - 1:56
    Bijen gebruiken de bewegingen, hoek, duur
    en intensiteit van hun wiebeldans
  • 1:56 - 1:59
    om de locatie van het voedsel
    en de hoeveelheid ervan aan te duiden.
  • 1:59 - 2:01
    Die bron bevindt zich
    buiten de bijenkorf,
  • 2:01 - 2:05
    dus zij vertonen
    het verplaatsingskenmerk.
  • 2:05 - 2:08
    Dat taalkenmerk hebben prairiehonden ook,
  • 2:08 - 2:10
    die met duizenden samenleven,
  • 2:10 - 2:15
    en die door coyotes, haviken,
    dassen, slangen en mensen worden geplaagd.
  • 2:15 - 2:20
    Hun alarmsignaal zegt wat over de omvang,
    vorm en snelheid van het roofdier,
  • 2:20 - 2:25
    en zelfs wat over wat voor kleding
    mensen aanhebben
  • 2:25 - 2:28
    en of ze gewapend zijn.
  • 2:28 - 2:32
    Mensapen, zoals chimpansees en gorilla's,
    kunnen ook goed communiceren.
  • 2:32 - 2:35
    Ze hebben zelfs een aangepaste
    vorm van gebarentaal geleerd.
  • 2:35 - 2:39
    Een chimpansee genaamd Washoe
    vertoonde discretie
  • 2:39 - 2:42
    door meerdere gebaren
    te combineren tot originele zinnen,
  • 2:42 - 2:44
    zoals: 'Open alsjeblieft. Schiet op.'
  • 2:44 - 2:49
    Koko, een vrouwelijke gorilla
    die meer dan 1.000 gebaren verstaat
  • 2:49 - 2:52
    en ongeveer 2.000 gesproken
    Engelse woorden,
  • 2:52 - 2:55
    verwees naar een geliefd katje
    dat overleden was.
  • 2:55 - 2:58
    Daarmee vertoonde ze verplaatsing,
  • 2:58 - 3:01
    alhoewel het wel zo is
    dat de mensapen in beide gevallen
  • 3:01 - 3:04
    een menselijk
    communicatiesysteem gebruikten,
  • 3:04 - 3:07
    geen communicatiesysteem
    dat ze in het wild zouden hebben gebruikt.
  • 3:07 - 3:10
    Er zijn talloze voorbeelden
    van verfijnde dierentaal.
  • 3:10 - 3:12
    Neem bijvoorbeeld dolfijnen,
  • 3:12 - 3:17
    die fluiten om leeftijd, plek,
    namen en geslacht te identificeren.
  • 3:17 - 3:19
    Ook begrijpen zij wat grammatica
  • 3:19 - 3:23
    wanneer taalonderzoekers gebaren
    gebruiken om met ze te communiceren.
  • 3:23 - 3:28
    Grammatica maakt echter geen deel uit
    van hun natuurlijke communicatie.
  • 3:28 - 3:30
    Alhoewel al deze systemen
  • 3:30 - 3:33
    wel wat taalkenmerken vertonen,
  • 3:33 - 3:36
    vertonen ze niet alle vier de kenmerken.
  • 3:36 - 3:39
    Zelfs Washoes en Koko's
    indrukwekkende vertoningen
  • 3:39 - 3:43
    bleven nog onder het taalniveau
    van een gemiddeld driejarig kind.
  • 3:43 - 3:47
    Verder zijn de onderwerpen vaak beperkt.
  • 3:47 - 3:48
    Bijen hebben het over voedsel,
  • 3:48 - 3:50
    prairiehonden hebben het over roofdieren,
  • 3:50 - 3:53
    en krabben hebben het over henzelf.
  • 3:53 - 3:56
    Mensentaal is uniek
  • 3:56 - 4:00
    door de krachtige combinatie
    van grammatica en productiviteit,
  • 4:00 - 4:03
    bovenop discretie en verplaatsing.
  • 4:03 - 4:06
    Het menselijk brein kent
    een beperkt aantal elementen
  • 4:06 - 4:09
    en kan daarmee een oneindig
    aantal zinnen produceren.
  • 4:09 - 4:11
    Wij kunnen complexe zinnen
    verzinnen en begrijpen,
  • 4:11 - 4:14
    en zelfs woorden die we
    niet eerder hebben gebruikt.
  • 4:14 - 4:18
    Wij gebruiken taal om te praten
    over oneindig veel onderwerpen,
  • 4:18 - 4:20
    over denkbeeldige dingen,
  • 4:20 - 4:22
    en zelfs om te liegen.
  • 4:22 - 4:27
    Onderzoek geeft ons
    steeds meer inzicht in dierentaal.
  • 4:27 - 4:31
    Misschien blijkt het wel
    dat mensen- en dierentaal
  • 4:31 - 4:34
    niet volstrekt anders zijn,
    maar in het verlengde van elkaar liggen.
  • 4:34 - 4:37
    We zijn tenslotte allemaal dieren.
Title:
Bestaat dierentaal? - Michele Bishop
Description:

Bekijk de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/do-animals-have-language-michele-bishop

Alle dieren communiceren. Maar bestaat daarmee dierentaal? Michele Bishop legt de vier specifieke kenmerken uit die wij met taal associëren en bekijkt of de communicatie van bepaalde diersoorten sommige of alle van deze kenmerken vertoont.

Les van Michele Bishop, animatie door Avi Ofer.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:55

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.