Yves Behar over het ontwerpen van objecten die verhalen vertellen

Ontwerper Yves Behar legt zijn creatieve wortels bloot om het te hebben over enkele van zijn iconische creaties (de Leaf lamp, de Jawbone headset). Dan heeft hij het over de vernuftige, verrassende, elegante objecten waaraan hij nu werkt -- inclusief de "$100 laptop."

Als kind kroop ik nu en dan door het huis

en ik herinner me de Turkse tapijten

met hun taferelen: gevechtstaferelen, liefdestaferelen.

Kijk maar. Dit dier is tegen die speer aan het vechten

van een soldaat.

Mijn moeder nam deze foto's, vorige week pas,

van onze tapijten, en tot vandaag staat me dit nog bij.

Er was nog een ding, een soort torenhoog meubelstuk

met wezens en gargouilles en naakt --

best wel enge dingen voor een kleine jongen.

Wat ik hier vandaag van meedraag is dat voorwerpen verhalen vertellen,

dus verhalen vertellen heeft een erg sterke invloed op mijn werk.

En er was nog een andere invloed.

Ik was een tiener, en toen ik 15 of 16 was, zoals alle tieners, vermoed ik,

wilden we alleen doen wat ons uitkwam en waar we in geloofden.

En dus

voegde ik de twee dingen die ik het liefste deed samen,

dat was skiën en windsurfen.

Vrij geschikte manieren om aan het kleurloze Zwitserse weer te ontsnappen.

Dus bracht ik de twee in dit ene object samen:

ik nam mijn ski's en een surfplank en zette er een mastvoet in

en riemen voor de voeten, en wat metalen vinnen,

en daar ging ik dan, keihard vloog ik over bevroren meren.

Het was echt levensgevaarlijk. Ik bedoel, het was ongelooflijk,

het werkte enorm goed, maar het was echt gevaarlijk.

En toen besefte ik dat ik naar de school voor vormgeving moest.

(Gelach)

Kijk maar naar die tekeningen daar.

(Gelach)

Dus ging ik naar de school voor vormgeving.

Ik was begin jaren '90 klaar

toen ik iets uitzonderlijks zag gebeuren in Silicon Valley,

dus wilde ik daar zijn,

en ik zag hoe de computer onze huiskamer binnenkwam.

Dat hij moest veranderen om er een plek te hebben.

Dus nam ik een baan en werkte ik voor een adviesbureau

en we hadden van die vergaderingen

waarbij managers binnenstapten

en zeiden:

"Goed, wat we hier doen is enorm belangrijk, weet je wel."

En dan gaven ze projecten codenamen,

eigenlijk vooral Star Wars: dingen als C3PO, Yoda, Luke.

Dus in afwachting was ik die jonge vormgever

achterin de ruimte met zijn hand omhoog

om vragen te stellen.

Achteraf gezien waarschijnlijk stomme vragen,

maar dingen als: "Wat doet deze Caps Lock-toets?"

of "Waar is deze Num Lock-toets voor?" "Weet je wel, dat ding?"

Gebruiken mensen dat echt?

Hebben ze het nodig? Willen ze het in hun huis?

(Gelach)

Wat ik toen besefte is dat ze niet echt iets wilden veranderen

aan wat er al was, ze wilden de binnenkant niet veranderen.

Ze hoopten dat wij, de vormgevers, de omhulsels konden maken,

om wat mooie dingen buiten op de doos te zetten.

Maar ik wilde niet alleen spelen met kleurtjes.

Dat wilde ik helemaal niet.

Ik wilde geen stylist worden op die manier.

En toen zag ik dit citaat:

"Adverteren is de prijs die bedrijven betalen voor hun on-originaliteit."

(Gelach)

Dus moest ik voor mezelf beginnen. Ik verhuisde naar San Francisco

en begon een klein bedrijfje, Fuseproject.

Ik wilde aan belangrijke zaken werken.

Ik wilde juist niet alleen aan de verpakking werken,

maar iets creëren voor de complete menselijke ervaring.

En dus waren de eerste projecten bescheiden,

maar technologie was de basis, waaruit we dingen maakten

die mensen op een nieuwe manier zouden gebruiken,

misschien zouden we wel een nieuwe functionaliteit ontdekken.

Dit uurwerk maakten we voor Mini Cooper, de autobouwer,

net toen die gelanceerd werd,

en het is het eerste uurwerk met een wijzerplaat

die van horizontaal naar verticaal springt.

Nu kan ik mijn timer hier onopvallend in de gaten houden

zonder mijn elleboog te buigen.

Andere projecten gingen vooral over transformatie,

over het invullen van een menselijke behoefte.

Dit is een klein meubelstuk voor een Italiaanse maker,

het wordt volledig plat verzonden,

en dan wordt het een koffietafel, een stoel en noem maar op.

Dit is een beetje experimenteler:

dit is een lampontwerp voor Swarovski

dat van vorm kan veranderen.

Ze gaat van een cirkel, naar een ronde vorm, een vierkant, een achtvorm,

simpelweg door te tekenen op een kleine computertablet,

neemt de volledige lamp de vorm aan die je wilt.

En dan ten slotte, de bladlamp voor Herman Miller.

Dit is een vrij ingewikkeld proces;

we hadden ongeveer 4,5 half jaar nodig.

Maar ik wilde echt een unieke lichtervaring creëren,

een nieuwe beleving van licht.

Dus moesten we zowel de lamp als het peertje ontwerpen.

En dat is een unieke kans, zou ik zeggen, bij het ontwerpen.

En de nieuwe ervaring die ik zocht

biedt de gebruiker de kans om te gaan van

een warme, soort gloeiende 'mood light',

tot een heldere lamp om bij te werken.

En het peertje doet dat echt.

Het laat iemand toe om te wisselen,

en deze twee kleurstellingen te mengen.

Het is heel eenvoudig:

je raakt gewoon de onderkant van de lamp aan,

en aan één kant kun je de helderheid mengen

en aan de andere, de kleurstelling van de lamp.

Al deze projecten hebben dus een humanistische kant in zich,

en ik denk dat we als ontwerpers echt moeten denken

over hoe we de relatie kunnen veranderen

tussen ons werk en de wereld,

of het nu is voor de zakenwereld,

of, zoals ik zal laten zien, voor meer huislijke projecten.

Want ik denk dat iedereen het erover eens is dat we als ontwerpers

waarde brengen in zaken, en ook voor de gebruikers,

maar ik denk dat de waarden die we in deze projecten steken

uiteindelijk van grotere waarde zullen zijn.

En de waarden die we erin steken

kunnen over het milieu gaan,

over duurzaamheid, over lager energieverbruik.

Ze kunnen over functie en schoonheid gaan,

of over zakelijke strategie gaan.

Maar ontwerpers zijn feitelijk de lijm

die dit alles bij elkaar houdt.

Jawbone is een project dat jullie kennen,

met een humanistische technologie.

Het voelt je huid; het rust op je huid,

en het weet wanneer je praat.

En door te weten wanneer je praat,

verwijdert het alle geluiden die het hoort,

de omgevingsgeluiden.

Maar het andere dat mensachtig is aan Jawbone

is dat we echt beslisten om alle technische dingen,

en alle nerdy dingen achterwege te laten,

en te streven naar de grootste schoonheid.

Ik bedoel, denk er maar over na:

de zorg die we besteden aan het kiezen van een zonnebril of juwelen,

of accessoires is echt belangrijk,

dus als het niet mooi is, hoort het niet op je gezicht thuis.

Dat streven we hier na.

Maar hoe we aan Jawbone werken is uniek.

Ik wil jullie wijzen op iets hier aan de linkerkant.

Dit is het bord, dit is een van de dingen die binnenin gaat

en zorgt dat deze technologie werkt.

Maar dit is het ontwerproces:

iemand verandert het bord,

zet tracers op het bord, verandert de plaats van de IC's

terwijl de ontwerpers aan de andere kant het werk doen.

Het gaat dus niet meer om het verpakken van technologie.

Het gaat echt over ontwerpen van binnenuit.

En aan de andere kant van de ruimte,

doen de ontwerpers kleine aanpassingen,

door met de hand te schetsen en het in de computer te zetten,

dat noem ik ontwerpgestuurd werken.

Weet je, het is een "trek en duw"-proces

maar het ontwerpen helpt

om de hele ervaring van binnenuit te definiëren.

En design is natuurlijk nooit af.

Dit is de andere nieuwe, unieke manier

in hoe we werken, want het is nooit gedaan,

je moet ook al die andere dingen nog doen.

Het verpakken, en de website en je moet verdergaan

met de gebruiker echt te raken, op veel manieren.

Maar hou je iemand betrokken als het allemaal nieuw is?

Hosain Rahman, de directeur van Aliph Jawbone,

begrijpt dat je een andere structuur nodig hebt.

Op een bepaalde manier is die andere structuur dat we partners zijn,

het is een associatie. We kunnen blijven werken

en ons op dit project toeleggen,

en dan delen we allemaal in de beloning.

Hier is nog een project, een andere aanpak in partnership.

Dit heet Y Water,

en het is deze man uit Los Angeles, Thomas Arndt,

oorspronkelijk uit Oostenrijk, die ons benaderde.

Hij wilde het liefst een gezonde drank maken

of een organische drank voor zijn kinderen,

om zoete frisdrank te vervangen.

Hij wil liever niet dat ze die drinken.

Dus werkten we aan deze fles,

volledig symmetrisch op elk niveau.

Nu kan de fles een spelletje worden.

De flessen passen in elkaar

en je kunt verschillende figuren en vormen maken.

(Gelach)

(Applaus)

Dank u.

(Applaus)

En terwijl we hiermee bezig waren,

deed de vorm van de fles op haar kop ons aan een Y [why] denken,

en toen dachten we, wel, deze woorden, 'why' en 'why not',

zijn voor kinderen waarschijnlijk de belangrijkste woorden,

Dus noemden we het Y Water. En dit is dus

een andere plek waar het allemaal samenkomt in één ruimte:

het driedimensionale ontwerp, de ideeën, de merknaam,

alles raakt erg met elkaar verweven.

Wat ook nog bij dit project komt kijken is

dat we het intellectuele eigendom

en een marketingaanpak meebrengen,

we dragen dat bij, maar ik denk dat wat we uiteindelijk

bijdragen vooral deze waarden zijn,

die een ziel scheppen voor de bedrijven waarmee we werken.

En het is vooral dankbaar wanneer je ontwerp

een creatieve onderneming wordt,

wanneer anderen creatief kunnen zijn en er meer mee kunnen doen.

Hier is nog een project,

waarvan ik denk dat het dat belichaamt.

Dit betekent één laptop per kind, de 100-dollar-laptop.

Dit beeld is ongelooflijk.

In Nigeria dragen mensen hun dierbaarste bezittingen op hun hoofd.

Dit meisje is op weg naar school met haar laptop op haar hoofd.

Voor mij betekent dit gewoon zo veel.

Maar toen Nicholas Negroponte --

en hij heeft al veel over dit project gesproken,

hij is de oprichter van OLPC -- naar ons toekwam,

bijna 2,5 jaar geleden,

had hij een paar duidelijke ideeën.

Hij wilde zorgen voor onderwijs en technologie,

dat zijn steunpilaren van zijn leven,

maar ook steunpilaren van de "één laptop per kind"-missie.

Maar de derde steunpilaar waarover hij het had was vormgeving.

In die tijd was ik niet echt met computers bezig.

Ik wilde dat niet echt, na het vorige avontuur.

Maar wat hij zei, had echt betekenis,

dat kinderen vanwege de de vormgeving

dit product graag zouden hebben.

Hoe we het betaalbaar en stevig gingen maken,

en bovendien zei hij dat de Caps Lock-toets zou verdwijnen --

(Gelach)

-- net als de Num Lock-toets.

Dus ik was overtuigd. We gingen voor een iconisch ontwerp,

voor een andere look, het moest er kindvriendelijk uitzien, maar niet als speelgoed.

En dan de integratie van

al die fantastische technologieën waarover jullie gehoord hebben,

de WiFi-antennes zodat kinderen verbinding kunnen maken;

het scherm dat ook in zonlicht leesbaar is;

het toetsenbord van rubber,

beschermd tegen de omgeving.

Weet je, al deze prachtige techologieën waren mogelijk

dankzij de passie en

de OLPC-mensen en de ingenieurs.

Zij vochten met de leveranciers,

zij vochten met de fabrikanten.

Ze vochten als beesten

om dit te houden zoals het is.

Op een of andere manier is het die wil die zorgt dat

het proces bij projecten als dit

het oorspronkelijke idee niet kapot maakt.

En ik vind dat heel belangrijk.

Goed, nu krijg je deze beelden --

je staat 's morgens op en je ziet de kinderen in Nigeria

en je ziet ze in Uruguay

met hun computers, en in Mongolië.

En we kozen natuurlijk niet voor het evidente beige --

het is kleurrijk; het is leuk.

Je ziet dat elk logo eigenlijk nét een beetje anders is.

Dat is omdat we

tijdens het fabriceren

twintig kleuren voor de X en de O konden gebruiken,

de naam van de computer,

en door ze op de werkvloer te mengen

krijg je twintig keer twintig: je krijgt

daardoor 400 verschillende mogelijkheden.

Wat we kunnen leveren van kinderen

die ze gebruiken in ontwikkelingslanden is ongelooflijk.

Maar dit is mijn neef Anthony, in Zwitserland,

en hij kreeg de laptop voor een namiddag,

en ik moest hem afnemen. Dat was moeilijk.

(Gelach)

Het was een prototype. En anderhalve maand later

ben ik opnieuw in Zwitserland

en daar zit hij te spelen met zijn eigen versie.

(Gelach)

Van papier, van papier en karton.

Ik ga afsluiten met een laatste project,

en dit is een beetje meer spelen voor volwassenen.

(Gelach)

Sommigen weten misschien al van het New York City- condoom,

Het is net gelanceerd, precies op Valentijnsdag,

14 februari, ongeveer tien dagen geleden.

Het gezondheidsdienst van de stad New York benaderde ons

en zochten een manier om 36 miljoen condooms

gratis te verdelen voor de inwoners van New York.

Een grote uitdaging dus, en wij werkten aan de verdeelautomaten;

dit zijn ze. Ze hebben een vriendelijke vorm.

Het lijkt wel op het ontwerpen van een brandkraan:

het moet gemakkelijk te bedienen zijn,

je moet weten waar het is en wat het doet.

En we ontworpen ook de condooms zelf.

Ik was net in New York toen het gelanceerd werd,

en ik ging alle plekken bekijken waar ze geplaatst werden.

Dit is bij een Puerto Ricaan, een klein buurtwinkeltje,

bij een bar in Christopher Street, bij een biljartzaal.

Ze worden ook geplaatst in klinieken voor daklozen in de stad.

Natuurlijk ook in clubs en disco's.

En hier is de mededeling van de overheid voor dit project.

(Muziek)

(Gelach)

Ga er ook halen.

(Applaus)

Dit is precies waar vormgeving

een gesprek mogelijk maakt.

Ik was op deze plekken en mensen waren

er erg voor gewonnen. Ze waren enthousiast.

Het was een ijsbreker,

het doorbrak een stigma,

en volgens mij kan vormgeving dat ook doen.

Ik was dus van plan om enkele

condooms de zaal in te gooien enzo,

maar ik ben niet zeker dat dat de etiquette hier is.

(Gelach)

Ja, ok, ok. Ik heb er maar een paar.

(Gelach)

(Applaus)

Ik heb er nog, je kunt er me altijd later meer vragen.

(Gelach)

En als iemand vraagt waarom je een condoom op zak hebt,

kun je gewoon zeggen dat je de vormgeving leuk vindt.

(Gelach)

Ik ga afsluiten met één gedachte:

als we allemaal samenwerken om waarde te creëren,

en steeds nadenken over de waarden van het werk,

dan denk ik dat we het werk dat we doen kunnen veranderen.

We kunnen deze waarden veranderen, en de bedrijven waarmee we werken,

en uiteindelijk kunnen we samen misschien de wereld veranderen.

Dank jullie wel.

(Applaus)