Scott Fraser: Dlaczego świadkowie naoczni się mylą?

Scott Fraser bada sposób, w jaki ludzie zapamiętują przebieg przestępstw, których są świadkami. To pełna emocji prelekcja o śmiertelnym postrzale o zachodzie słońca, w której Scott sugeruje, że nawet naoczni świadkowie mogą tworzyć fałszywe wspomnienia dotyczące czegoś, czego tak naprawdę nie mogli zobaczyć. Dlaczego? Bo mózg nie znosi próżni.

Zabójstwa dokonano ponad 21 lat temu,

18 stycznia 1991 roku,

w podmiejskim osiedlu

w podmiejskim osiedlu

Lynwood w Kalifornii,

niedaleko Los Angeles.

Ojciec wyszedł przed dom

i powiedział nastoletniemu synowi
i jego 5 kolegom,

że czas już skończyć wygłupy

na trawniku i na chodniku,

czas wrócić, odrobić lekcje

i przygotować się do snu.

Podczas gdy to mówił,

obok powoli przejechało auto.

Gdy minęło ojca i nastolatków,

z okna pasażera wysunęła się ręka.

"Pif, paf!!" i ojciec padł martwy.

Samochód szybko odjechał.

Policjanci i detektywi

okazali się bardzo skuteczni.

Rozważyli wszystkich
"typowych" sprawców

i przed upłynięciem doby
wskazali podejrzanego:

Francisco Carrillo, 17-latek

mieszkający o jakieś dwie ulice

od miejsca przestępstwa.

Zdobyli jego zdjęcia.
Przygotowali serię zdjęć do identyfikacji

i dzień po zabójstwie

pokazali je jednemu z nastolatków.

Stwierdził: "To właśnie to zdjęcie.

To on zastrzelił ojca".

To wystarczyło, aby sędzia
na rozprawie wstępnej

postawił Carrillo przed sądem

za morderstwo z premedytacją.

Podczas śledztwa przed procesem

każdemu z pięciu nastolatków

pokazano te same zdjęcia.

O ile nam wiadomo

zdjęcie, które im pokazano,

widać w lewym dolnym rogu.

Nie mamy pewności

z powodu metod
przechowywania dowodów

w systemie prawnym.

Ale to temat na inną prelekcję TEDx.
(Śmiech)

Podczas procesu

zeznawała cała szóstka nastolatków

i wskazali te same osoby,

które rozpoznali wcześniej na zdjęciach.

Został skazany na dożywocie

i osadzony w więzieniu Folsom.

W czym problem?

Prosty, sprawiedliwy proces,
kompletne śledztwo.

Ale nigdy nie odnaleziono
narzędzia zbrodni.

Nie zidentyfikowano pojazdu,

z którego morderca wystawił rękę.

Nikogo nie oskarżono

o kierowanie pojazdem zabójcy.

Alibi pana Carrillo?

Czy któryś z rodziców na widowni

nie dałby fałszywego alibi dziecku

podejrzanemu o morderstwo?

W więzieniu

stanowczo twierdził, że jest niewinny,

przez 21 lat.

W czym problem?

W takich sprawach
istnieje wiele problemów,

co ujawniają dziesiątki lat
badań naukowych

na temat ludzkiej pamięci.

Dysponujemy analizami statystycznymi

z programu Innocence Project.

Wiemy o około 250, 280
udokumentowanych przypadkach

Wiemy o około 250, 280
udokumentowanych przypadkach

niesłusznie skazanych osób,
później uniewinnionych.

Niektórzy oczekiwali na karę śmierci

i zostali uniewinnieni
na podstawie analiz DNA.

3/4 z nich skazano na podstawie
samych zeznań świadków,

którzy zidentyfikowali ich
podczas procesu.

Identyfikacja przez świadka
jest niedoskonała.

Następny punkt to aspekt pamięci,

związany z różnymi funkcjami mózgu,

który mogę podsumować

jednym zdaniem:

Mózg nie znosi próżni.

Nawet w idealnych warunkach

Nawet w idealnych warunkach

zauważamy, zapamiętujemy
i zachowujemy

fragmenty doświadczenia,

przechowywane potem
w różnych częściach mózgu.

Dlatego, gdy mamy przypomnieć sobie

to, co zobaczyliśmy,

korzystamy z niekompletnego zasobu.

Co się wtedy dzieje?

Pod poziomem świadomości,

gdzie nie jest wymagane
aktywne przetwarzanie,

gdzie nie jest wymagane
aktywne przetwarzanie,

mózg dodaje informacje,
których nie było.

Poprzez interferencję, spekulację,

ze źródeł poznanych

dopiero po faktycznej obserwacji.

Dzieje się to bez naszej wiedzy,

nie jesteśmy tego świadomi.

To wspomnienia rekonstruowane.

Dzieje się to ciągle,
we wszystkich aspektach życia.

To właśnie wzgląd na te dwa aspekty,

rekonstruowanie wspomnień
i zawodność świadków

rekonstruowanie wspomnień
i zawodność świadków

skłoniły grupę
prokuratorów apelacyjnych

pod przewodnictwem
prawniczki Ellen Eggers,

by zmobilizować doświadczenie i talent

w celu złożenia wniosku
do sądu najwyższego

o rewizję procesu Francisco Carrillo.

Zaangażowali mnie
jako neurofizjologa sądowego,

bo mam doświadczenie

w interpretowaniu wspomnień
naocznych świadków,

co było przydatne w tej sprawie.

Ponadto mam doświadczenie

i mogę zaświadczyć,
jak ludzie widzą w nocy.

Ale co to ma wspólnego ze sprawą?

Wczytując się w materiały

sprawy Carrillo,

uderza stwierdzenie śledczych,

że miejsce zbrodni

było dobrze oświetlone.

Każdy z nastolatków zeznał w procesie,

że widzieli wszystko bardzo dobrze.

Sytuacja rozegrała się w połowie stycznia,

na półkuli północnej, o godzinie 19.

Po wykonaniu obliczeń

i ustaleniu danych dla księżyca i słońca

w tym miejscu Ziemi

w czasie zajścia stwierdziłem

że było już sporo
po tzw. zmierzchu cywilnym,

a księżyc nie świecił.

Czyli całość światła
słonecznego i księżycowego,

była jak na tym ekranie.

Jedyne światło w tym miejscu

to światło sztuczne.

Udałem się tam
i zrekonstruowałem tę scenę

z fotometrami, luksomierzami,

narzędziami do badania
percepcji kolorów,

specjalnymi kamerami

do rejestracji dużej szybkości.

Zrobiłem i zarejestrowałem pomiary.

Następnie zrobiłem zdjęcia.
Oto miejsce zdarzenia

w czasie strzelaniny

widziane z pozycji
nastoletnich świadków,

patrzących na przejeżdżający samochód.

A to widok na drugą stronę ulicy

z miejsca, w którym stali.

Przypominam, że według raportu policji

oświetlenie było dobre.

Świadkowie powiedzieli,
że wszystko dobrze widzieli.

To widok wzdłuż ulicy
w kierunku wschodnim,

gdzie odjechał
samochód strzelającego.

A to światło znajdujące się

za ojcem i nastolatkami.

Jest co najwyżej słabe.

Na pewno nie bardzo dobre.

To ładne zdjęcia zrobiłem wiedząc,

że będę musiał zeznawać w sądzie.

Obraz jest wart tysiąca słów,

szczególnie przy opisie liczb,

pojęć abstrakcyjnych jak luksy,
czyli natężenie oświetlenia,

i testy postrzegania kolorów Ishihary.

Takie dane dla laików

to tureckie kazanie.

To tak, jakby zacząć opowiadać

o tangensie kąta widzialnego.

Wszyscy zasypiają.

Dobry fachowiec medycyny sądowej

musi być dobry w komunikacji,

dlatego robimy zdjęcia, by pokazać

nie tylko źródła światła,

ale też jego "rozlanie", rozproszenie.

To ułatwia zrozumienie warunków.

Oto kilka autentycznych zdjęć,

których użyłem podczas zeznań.

Jako naukowiec bardziej cenię

wszystkie pomiary z fotometrów itd.,

bo mogę je przekształcić w prognozy

zdolności widzenia ludzkiego oka

w danych warunkach.

Z pomiarów z miejsca zbrodni

przy takim samym świetle
słonecznym i księżycowym,

tym samym czasie i tak dalej,

mogłem przewidzieć,

że nie było możliwe
prawidłowe odbieranie kolorów,

kluczowe przy rozpoznaniu twarzy.

Możliwe było jedynie widzenie nocne,

z bardzo słabą rozróżnialnością,

ze słabym wykrywaniem
granic i krawędzi.

Całkowicie rozszerzone źrenice
w tym świetle sprawiają,

że głębokość pola widzenia,
czyli odległość,

na jaką można skupić wzrok
i widzieć szczegóły,

to mniej niż 45 cm.

Tak zeznałem w sądzie.

Sędzia był bardzo uważny,

to było naprawdę
długie przesłuchanie

w sprawie wniosku
o ponowny proces.

Kątem oka zauważyłem,

że sędzia chyba potrzebuje

trochę silniejszego bodźca

niż tylko kolejnych liczb.

Trochę bezczelnie

zwróciłem się do sądu

mówiąc:

"Uważam, że Wysoki Sąd

powinien obejrzeć
miejsce zbrodni osobiście".

To było bardziej wyzwanie

niż prośba. (Śmiech)

Mimo tego sędzia zgodził się,

należy podziwiać jego odwagę.

Szokujące w praktyce sądowej USA.

Udało się uzyskać identyczne warunki,

i ponownie zrekonstruować całość.

Sędzia przybył z oddziałem policji

w celu ochrony, taka dzielnica.
(Śmiech)

Ustawiliśmy go na jezdni,

czyli bliżej podejrzanego pojazdu

niż faktycznie stali świadkowie.

Stał jakiś metr od krawężnika,

blisko środka jezdni.

Zorganizowaliśmy
przejeżdżający samochód,

identyczny z opisanym przez świadków.

Z kierowcą i pasażerem.

Po minięciu sędziego

pasażer wystawił dłoń

i wycelował do niego
z jadącego samochodu.

Tak jak to opisali świadkowie.

Oczywiście nie trzymał prawdziwej broni,

miał jakiś ciemny przedmiot

przypominający broń.

Celował z jadącego samochodu.
To widział sędzia.

To samochód w odległości
około 9 m.

Ręka wystawiona po stronie pasażera

celuje w osobę stojącą na chodniku.

Odległość około 9 m.

Niektórzy chłopcy twierdzili,
że samochód

faktycznie znajdował się
4,5 m w momencie wystrzału.

Ok, to jest 4,5 m.

W tym momencie
trochę się zaniepokoiłem.

Nie chcielibyście
grać w pokera z tym sędzią.

Nawet powieka mu nie drgnęła,

nie poruszył głową.

Nie wiedziałem, jak na to reagował.

Po obejrzeniu rekonstrukcji

obrócił się i spytał:

"Czy chciałby pan
pokazać mi coś jeszcze?"

Odpowiedziałem: "Panie sędzio",

i nie wiem, czy czerpałem odwagę

z posiadania dokładnych obliczeń

czy była to czysta głupota.

Tak w każdym razie myśleli obrońcy
(Śmiech)

słysząc moją odpowiedź:

"Tak, proszę stanąć tam,

a samochód ma przejechać jeszcze raz,

podjechać i zatrzymać się

jakiś metr od pana.

Pasażer ma wystawić rękę

z czarnym przedmiotem
i wymierzyć dokładnie w pana,

i niech pan na niego
patrzy do woli".

Oto co zobaczył. (Śmiech).

Widać tutaj, że całe światło

jest z północnej strony,

co znaczy, że twarz strzelca

byłaby zaciemniona, podświetlona od tyłu.

A dach pojazdu powoduje

dodatkowy cień w samochodzie,

przez co jest w nim jeszcze ciemniej.

To jest widok z odległości metra.

Dlaczego zaryzykowałem?

Wiedziałem, że głębokość
pola widzenia to pół metra.

Odległość jednego metra

to w tej sytuacji
jak długość boiska.

Oto co zobaczył.

Wrócił do biura.
Minęły kolejne dni zeznań.

Pod koniec wydał wyrok:

wniosek o ponowny proces.

wniosek o ponowny proces.

Dodatkowo zwolnił pana Carrillo,

aby mógł pomagać adwokatowi
w przygotowaniu obrony,

na wypadek, gdyby prokurator
wniósł ponowne oskarżenie.

Nie wniósł.

Carillo jest na wolności. (Brawa)

(Brawa)

Tutaj trzyma w objęciach
babcię partnerki.

Jego dziewczyna była w ciąży,
gdy go aresztowali.

Urodziła chłopca.

Obaj z synem studiują teraz

na Uniwersytecie Kalifornijskim
w Long Beach. (Brawa)

Co z tego wszystkiego wynika?

Co powinniśmy zapamiętać?

Po pierwsze,
niechęć do nauk ścisłych i prawa

ma długą historię

w amerykańskim prawodawstwie.

Mogę w nieskończoność
opowiadać o ignorancji

w czasie wieloletniej kariery
w medycynie sądowej,

o tym jak walczyłem o dopuszczenie
metod naukowych w sądzie.

Strona przeciwna zawsze je zwalcza.

Powinniśmy nastawić się na tę potrzebę

dzięki przepisom,

dzięki procedurom

nakazującym stosowanie
metody naukowej w sądzie.

Wielkim krokiem naprzód

z całym szacunkiem
do wydziałów prawa,

będzie wymaganie znajomości

nauk ścisłych, technologii,
inżynierii, matematyki,

od każdego,
kto chce się zająć prawem,

bo to oni zostają sędziami.

Jak wybieramy sędziów w USA?

Inaczej niż w innych krajach, prawda?

Druga sugestia jest taka:

ostrożności nigdy nie za wiele.

Wciąż muszę sobie przypominać,

o niedokładności wspomnień,

które uważamy za prawdę,
i w które wierzymy.

Mamy dziesiątki lat badań,

przykładów takich, jak ten,

gdzie świadkowie nie mają wątpliwości.

Żaden z tamtych chłopców,

którzy "zidentyfikowali" sprawcę,

nie pomyślał, że się mylą,

że nie mogli widzieć twarzy.

Musimy być bardzo ostrożni.

Nasze wspomnienia to rekonstrukcja.

Iloczyn tego,
co faktycznie przeżyliśmy

i wszystkiego,
co wydarzyło się później.

Są dynamiczne.

Plastyczne i ulotne.

Pamiętajmy o ostrożności.

Prawdziwości wspomnień

nie można mierzyć wyrazistością,

ani przekonaniem,
że są prawdziwe.

Dziękuję. (Brawa)