-
♪ (Dynamische muziek) ♪
-
De originele sluitsteen
-
verwijst naar een wigvormige plaat
op de top van een stenen boog.
-
Als je de keystone verwijdert,
riskeer je dat het hele ding naar beneden tuimelt.
-
En sommige ecosystemen werken op dezelfde manier,
afhankelijk van één sleutelsoort.
-
In de biologie hebben hoeksteensoorten
-
een onevenredig grote
impact op hun leefgebied
-
gezien hun grootte of aantallen.
-
Hun dagelijkse activiteiten beïnvloeden
allerlei andere soorten,
-
direct of indirect.
-
En een verandering in hun aantal
kan een trofische cascade veroorzaken,
-
waar effecten door het ecosysteem rimpelen,
-
vaak op verrassende manieren.
-
Neem de grijze wolven van Yellowstone
Nationaal park in Wyoming.
-
Hun aantal daalde tot nul
rond de vroege jaren 1930,
-
voornamelijk vanwege de jacht.
-
Maar in 1995 waren wolven
opnieuw geïntroduceerd in het park,
-
en de impact van de wolven
wordt sindsdien gemonitord.
-
Het blijkt dat die
impact erg belangrijk is.
-
De afwezigheid en herintroductie van de wolven
-
veranderde Yellowstone veel
en vaak verrassende manieren:
-
tot aan hoe de rivieren stromen.
-
Om te beginnen jagen wolven
op elanden, en de elanden weten het.
-
Hun gedrag verandert dus
als er wolven in de buurt zijn.
-
Elanden zijn over het algemeen nomadisch en blijven
in beweging terwijl ze op planten kauwen.
-
Maar zonder wolven in de buurt werden de eland veel minder voorzichtig,
-
en geven er de voorkeur aan zich te settelen
en veel te eten op één plek tegelijk.
-
De eland at zelfs helemaal
tot aan de rivieroever,
-
ergens waar ze niet zouden durven blijven hangen
als er wolven in de buurt waren.
-
In plaats van een beetje te eten
van heel veel verschillende planten,
-
aten ze zoveel tegelijk dat
espen en populieren achteruitgingen,
-
En dat gold ook voor de wilgen langs de rivier
waar bevers en sommige zangvogels van afhankelijk zijn.
-
En bevers zijn ook sleutelsoorten
-
vanwege hun speciale
technische talenten.
-
Hun dammen vertragen de stroom van
rivieren. Het voorkomt overstromingen
-
en biedt een breed scala aan
habitats voor allerlei soorten.
-
Al sinds er wolven opnieuw
geïntroduceerd werden in Yellowstone,
-
zijn wilgen beter gaan groeien,
-
beverkolonies zijn toegenomen van één tot negen,
-
en zangvogels bloeien ook op.
-
Het aantal elanden nam aanvankelijk af,
maar lijkt nu te zijn gestabiliseerd.
-
En het aantal bizons is gestegen,
-
waarschijnlijk door een daling
in concurrentie met de eland.
-
Onderzoek is aan de gang om te beoordelen
wat de impact van de wolven is op lange termijn,
-
gezien de vele subtiele onderlinge verbanden
-
in dit complexe ecosysteem.
-
Maar als toproofdieren,
-
is het duidelijk dat de aanwezigheid, afwezigheid,
en vervolgens de herintroductie van wolven
-
weerklank heeft gevonden in heel Yellowstone.
-
En onderzoek naar andere leefgebieden
van wolven zal helpen ontdekken
-
wat uniek is aan Yellowstone
en wat elders kan worden toegepast.
-
Olifanten doen ook veel
om hun omgeving te beheren,
-
van wat er in hun mond gebeurt,
naar wat er aan de andere kant uitkomt.
-
Ze zijn soms bekend als de
"mega-tuiniers van het bos".
-
Bijvoorbeeld,
zonder Afrikaanse bosolifanten,
-
een enkele soort acaciaboom heeft de
neiging om Afrikaanse bossen te domineren.
-
Het groeit snel en ontneemt
het licht van andere planten,
-
en de olifanten helpen dat tegen te gaan.
-
Ze slaan soms acacia neer
in hun zoektocht naar voedsel,
-
ze maken ruimte vrij wat kritiek is om licht door te laten.
-
Andere plantensoorten grijpen hun kans, wat
bijdraagt aan de biodiversiteit van het bos.
-
De kleinere takken die ze omver werpen
bieden schuilplaatsen voor hagedissen,
-
die diverser zijn op plekken
waar olifanten rondlopen.
-
Bij het reiken naar bladeren of fruit,
zullen ze er vaak nog een heleboel afslaan.
-
En deze meevallers worden opgepikt
door kleinere grondbewoners zoals wrattenzwijnen,
-
evenals de kudu,
wat een soort antilope is.
-
Al dit eten resulteert in veel mest,
ongeveer een ton per week.
-
En al die poep wordt
een mini-ecosysteem op zich,
-
omdat het rijk is aan voedingsstoffen
die de olifanten niet konden verwerken.
-
Er leven schimmels in, net als insecten
zoals keverlarven, krekels en spinnen.
-
In 2009 werden drie soorten kikkers gevonden,
gelukkig levend in Aziatische olifantenpoep.
-
En het is natuurlijk een uitstekende meststof.
-
Veel plantensoorten groeien beter in olifant
mest dan in de poep van enig ander dier.
-
Hun wijde omzwervingen
en variatie in beweging
-
maak ze bijzonder goed bij het
verspreiden van zaden naar nieuwe plaatsen.
-
Maar je hoeft niet zo
groot te zijn als een olifant
-
om een jumbo-formaat effect
te hebben op het ecosysteem.
-
Papegaaivissen zijn genoemd naar hun taaie,
bijna snavelachtige monddelen.
-
Deze verharde lippen zijn goed aangepast
voor het plukken van algen van koraal,
-
hun belangrijkste voedselbron
in hun warme rifomgeving.
-
Het is misschien niet glamoureus,
-
maar het blijkt van levensbelang
om het rif gezond te houden.
-
Zonder papegaaivis kunnen
-
macroalgen het koraal verstikken
tot het punt het te doden.
-
En geen koraal betekent geen rif,
wat een groot probleem zou zijn
-
voor deze soorten die koraalriffen als thuisbasis hebben.
-
Een belangrijk rapport over vier decennia
van onderzoek in het Caribisch gebied
-
identificeerde papegaaivissen als een groep
om speciaal in de gaten te houden.
-
Koraalriffen hebben over het algemeen
een moeilijke tijd, met klimaatverandering,
-
verzuring en vervuiling van de oceaan
die het ecosysteem gestaag aantasten.
-
Het onderhoudswerk van de papegaaivis
helpt riffen veerkrachtig te houden,
-
zodat ze kunnen herstellen van klappen
zoals plotselinge opwarming of een orkaan.
-
Caribische riffen waar de papegaaivissen
zwaar worden bevist, lijden het meest,
-
dus beveelt het rapport dat meer landen
beleid aannemen om de papegaaivis te redden,
-
en hopelijk de riffen er mee te redden.
-
Dus, zoals alle keystone-soorten,
-
ze houden echt hun ecosystemen samen.
-
Bedankt voor het kijken naar deze aflevering van SciShow,
-
die u werd gebracht door onze klanten op Patreon.
-
Als je deze show wilt steunen,
ga naar patreon.com/scishow
-
en vergeet niet naar youtube.com/scishow te gaan
-
en je te abonneren.
-
En sommige microben bijvoorbeeld,
-
gebruiken energie van de zon
om hun eigen voedsel te produceren.
-
Vervolgens worden ze opgegeten door kleine consumenten,
-
die vervolgens worden opgegeten door grotere roofdieren.
Elk van deze--
Amplifying Voices
