: กองกลางสิทธิบัตรยา ช่วยชีวิตผู้ป่วย

การออกสิทธิบัตรสำหรับยาที่คิดขึ้นมาใหม่ ได้ช่วยเรื่องค่าใช้จ่ายมหาศาลในการพัฒนายาใหม่ตัวหนึ่งขึ้นมา -- แต่สิทธิบัตรนั้นได้ทำให้ผู้ป่วยในประเทศด้อยพัฒนา ไม่สามารภเข้าถึงการรักษาที่ทันสมัยได้, เพราะค่าใช้จ่ายที่สูงลิ่ว. เอลเลนท์ โฮน พูดถึงวิธีการแก้ปัญหาที่ได้ผลอย่างเยี่ยมยอดนี้: การแก้ปัญหาด้วยกองกลางสิทธิบัตรยา. (ถ่ายทำที่ TEDxZurichซูริค.)

ปี 2002 คณะผู้เรียกร้องด้านการรักษาพยาบาลได้มาพบกัน

เพื่อถกกันเรื่องการพัฒนาการของเครื่องบินตอนต้นๆ

พี่น้องตระกูลไร้ท์ ในตอนต้นศตวรรษที่แล้ว

ได้จัดทำจนสำเร็จเป็นครั้งแรก

ทำให้สิ่งที่ประดิษฐ์ขึ้นบินได้

พวกเขายังได้รับสิทธิบัตรมากมาย

เกี่ยวกับชิ้นส่วนสำคัญต่างๆของเครื่องบิน

ไม่ได้มีเพียงแค่พวกเขาเท่านั้น

เรื่องนี้เป็นเรื่องธรรมดาของการอุตสาหกรรม

และผู้ที่มีสิทธิบัตรเกี่ยวกับเครื่องบิน

ก็ได้ปกป้องตนเองอย่างแข็งขัน

และได้ฟ้องร้องคู่แข่งไปในทุกๆที่

สิ่งนี้จริงๆไม่ได้ดีมากนัก ต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมการบิน

โดยเฉพาะเป็นเวลาเดียวกันกับที่รัฐบาลสหรัฐ

ให้ความสนใจเรื่องการเพิ่ม

การผลิตเครื่องบินรบ

จึงมีความขัดแย้งกันเกิดขึ้นบ้าง

รัฐบาลสหรัฐได้ตัดสินใจดำเนินการ

บังคับผู้มีสิทธิบัตรเหล่านั้น

ให้ผู้อื่นได้ร่วมใช้สิทธิบัตรเหล่านั้นด้วย

เพื่อให้สามารถทำการผลิตเครื่องบินได้

เอาละเรื่องเครื่องบินเนี๊ยะ

เกี่ยวข้องกับเรื่องนี้ได้อย่างไร

ปี 2002 เนลสัน อ๊อตโวมา นักวิทยาศาสตร์เชิงสังคมชาวเคนย่า

พบว่าเขามีเชื้อเอดส์ และจำเป็นต้องได้รับการรักษา

คนบอกเขาว่าการรักษาทำไม่ได้

เขาได้ยินมาว่าโรคเอดส์ถึงตาย

และแพทย์ให้การรักษาไม่ได้ แต่ขณะที่

จริงๆแล้วการรักษามีในประเทศที่รํ่ารวย

โรคเอดส์ได้กลายเป็นโรคเรื้อรัง

คนของประเทศต่างๆในยุโรป ในอเมริกาเหนือ

ที่เป็นเอดส์ยังมีชีวิตอยู่ได้อย่างแข็งแรง

แต่เนลสันไม่ได้เป็นเช่นนั้น เขาไม่รวยพอ

เช่นเดียวกับลูกชายสามขวบของเขาซึ่งสามปีต่อมาก็พบว่า

มีเชื้อเอดส์ด้วย

เนลสันจึงตัดสินใจเข้ามาร่วมเป็นผู้เรียกร้องเพื่อการรักษา

และได้ร่วมกับกลุ่มอื่นๆ

ปี 2002 พวกเขาได้ร่วมต่อสู้ในแบบที่ต่างออกไป

ราคายาเออาวี ซึ่งเป็นยาที่จำต้องใช้เพื่อรักษาเอดส์

ราคาประมาณ 12,000 ดอลล่าร์ ต่อคนไข้หนึ่งคนต่อปี

ผู้ที่ได้สิทธิบัตรยาเหล่านั้น

คือบริษัทยาของโลกตะวันตกจำนวนหนึ่ง

ที่ยังไม่เต็มใจ

ที่จะให้ผู้อื่นใช้สิทธิบัตรเหล่านั้นได้

เมื่อคุณมีสิทธิบัตร คุณก็สามารถกัน

คนอื่นออกไป ไม่ให้ทำการผลิตยา

ในราคาที่ย่อมเยาว์ เป็นตัวอย่าง

ทำให้มียาเหล่านั้นใช้

เห็นชัดว่า สิ่งนี้นำไปสู่การเกิดสงครามสิทธิบัตร

ไปทั่วโลก

ยังโชคดีที่สิทธิบัตรเหล่านั้นไม่ได้มีอยู่ในทุกๆที่

ยังมีประเทศต่างๆที่ไม่ยอมรับ

สิทธิบัตรการผลิตยา เช่นประเทศอินเดีย

บริษัทยาของอินเดีย

เริ่มต้นผลิตยาที่เรียกกันว่ายาเลียนแบบ

ยาต้านไวรัสที่เลียนแบบได้ในราคาตํ่า

และทำให้ยาเหล่านี้มีใช้ในโลกด้อยพัฒนา

และภายในหนึ่งปีค่ายาก็ลดตํ่าลงมา

จากราคา 10,000 ดอลลาร์ ต่อคนไข้หนึ่งคนต่อปี

เหลือ 350 ดอลลาร์ ต่อคนไข้หนึ่งคนต่อปี

และเดี๋ยวนี้ยาเม็ดที่มีตัวยาสามชนิดผสมกันอยู่

มีใช้กันได้ในราคา 60 ดอลลาร์ต่อคนไข้หนึ่งคนต่อปี

และแน่นอน ได้เริ่มมีผลอย่างมากมาย

ต่อคนจำนวนมากที่สามารถเข้าถึง

ยาพวกนั้นได้

การรักษาพยาบาลสามารถกระทำได้

มีกองทุนที่จะนำมาใช้ได้ และคนจำนวนมาก

ที่ได้รับยาต้านไวรัสก็เริ่มเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

วันนี้ คนแปดล้านคน

สามารถเข้าถึงยาต้านไวรัส

คนสามสิบสี่ล้านติดเชื้อไวรัสเอดส์

จำนวนคนติดเชื้อไม่เคยสูงมากอย่างนี้มาก่อน

แต่จริงๆแล้วเรื่องนี้เป็นข่าวดี

เพราะมันหมายถึงว่าคนจะไม่ต้องตาย

คนที่เข้าถึงยาเหล่านี้ได้ก็จะไม่ตาย

ยังมีเรื่องอื่นอีก

คนเหล่านี้ได้หยุดการแพร่เชื้อไปสู่คนอื่น

เห็นได้ว่าเป็นเรื่องเทพอุ้มสมทางวิทยาศาสตร์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน

ซึ่งหมายถึงเรามีเครื่องมือ

ที่จะหยุดยั้งการกลับมาของโรคระบาด

แล้วอะไรคือปัญหาเล่า?

ก็สิ่งต่างๆได้เปลี่ยนไป

อันดับแรก กฎระเบียบต่างๆได้เปลี่ยนไป

ปัจจุบันนี้ ทุกประเทศมีข้อผูกมัดให้

สิทธิบัตรยามีอายุนานอย่างน้อยที่สุด 20 ปี

เป็นผลมาจากกฎระเบียบเรื่องทรัพย์สินทางปัญญา

ขององค์การการค้าโลก

ดังนั้นสิ่งที่ประเทศอินเดียทำ ก็เป็นไปไม่ได้อีกต่อไป

เรื่องที่สอง แนวปฏิบัติของบริษัทที่ถือสิทธิบัตรได้เปลี่ยนไป

ที่เห็นนี่เป็นแนวปฏิบัติเกี่ยวกับสิทธิบัตรยา

ก่อนกฎระเบียบองค์การการค้าโลก ก่อนปี 1995

ก่อนยาต้านไวรัส

นี่เป็นสิ่งที่เราเห็นอยู่ในปัจจุบัน

และนี่เป็นในประเทศด้อยพัฒนา จึงหมายความว่า

ถ้าเราไม่ทำอะไรที่รอบคอบบางอย่าง

และถ้าเราไม่ทำบางสิ่งบางอย่างเดี๋ยวนี้

เราก็จะต้องเผชิญกับวิกฤตเรื่องราคายาอีกครั้ง

เพราะยาใหม่ๆจะถูกพัฒนาขึ้นมา

ยาใหม่เหล่านี้จะเข้าไปในตลาดยา แต่เป็นยาที่มีสิทธิบัตร

ในประเทศต่างๆเพิ่มมากขึ้น

ดังนั้นถ้าเราไม่ปฏิบัติการอะไร ถ้าเราไม่ทำอะไรในวันนี้

ในไม่ช้าเราก็จะเผชิญกับสิ่งที่คนบางคนเรียกว่า

ระเบิดเวลาของการรักษาพยาบาล (treatment time bomb)

ไม่ใช่เพียงแค่ยาที่มีสิทธิบัตรมีมากเท่านั้น

แต่มีเรื่องอื่นอีกที่ทำให้บริษัทผู้ผลิตยาทั่วไป

กลัวจนเลิกผลิต

นี่เป็นแผนภาพที่แสดงเรื่องสิทธิบัตรยา

และนี่เป็นแผนภาพของยาชนิดหนึ่ง

คุณจึงสามารถจินตนาการได้ว่า ถ้าคุณเป็นบริษัทผู้ผลิตยา

กำลังจะตัดสินใจว่าจะลงทุนดีหรือไม่

ที่จะพัฒนาผลิตภัณฑ์ยาตัวนี้ขึ้น ถ้าคุณไม่รู้

ว่าลิขสิทธิ์ในสิทธิบัตรยานั้นๆ

คุณจะได้รับ

คุณก็อาจจะเลือกที่จะทำสิ่งอื่นแทน

เช่นกัน การปฎิบัติงานที่รอบคอบเป็นเรื่องจำเป็น

ดังนั้นแน่นอน

ถ้าสามารถจัดตั้งกองกลางสิทธิบัตรขึ้นได้

เพื่อเพิ่มการผลิตเครื่องบินรบ

เราก็ควรจะสามารถทำสิ่งที่คล้ายๆกันได้

เพื่อรับมือกับการระบาดของโรคเอดส์

และเราก็ได้ทำแล้ว

ปี 2010 องค์การ UNITAID ได้จัดตั้งกองกลางสิทธิบัตรยาขึ้น

สำหรับเชื้อเอดส์

และการทำงานก็เป็นดังนี้

ผู้ถือสิทธิบัตร ผู้ลงทุน

ที่ได้พัฒนาตัวยาใหม่ขึ้นมา

มีสิทธิบัตรในยาที่คิดขึ้นมานั้น

แต่ให้สิทธิบัตรนั้น

กับกองกลางสิทธิบัตรยา แล้วกองกลางสิทธิบัตรยา

ก็จะอนุญาตให้สิทธิบัตรนั้น กับใครก็ได้ที่จำเป็นต้องเข้าถึงสิทธิบัตรเหล่านั้น

อาจจะเป็นบริษัทผู้ผลิตยาทั่วไปก็ได้

อาจจะเป็นหน่วยงานพัฒนายาที่ไม่ค้ากำไรก็ได้

เป็นตัวอย่าง

แล้วบริษัทผู้ผลิตยาเหล่านั้นก็สามารถขายยานั้น

ในราคาที่ตํ่ากว่ามากกับคนที่จำเป็นต้องใช้ยา

หรือให้กับโครงการการรักษาที่จำเป็นต้องเข้าถึงยานั้นๆ

ผู้ใช้ยาเหล่านั้นต้องจ่ายค่าลิขสิทธ์แก่ผู้ถือสิทธิบัตร

พวกเขาจึงได้รับเงินจากการแบ่งปันทรัพย์สินทางปัญญา

มีความแตกต่างที่สำคัญอย่างหนึ่ง

จากกองกลางสิทธิบัตรเครื่องบิน

กองกลางสิทธิบัตรยา เป็นงานอาสาสมัคร

ผู้ถือสิทธิบัตรเครื่องบินในอดีตไม่มีทางเลือก

ว่าพวกเขาจะให้หรือไม่ให้ลิขสิทธ์ในสิทธิบัตรของเขา

พวกเขาถูกบังคับให้ทำ

การบังคับเป็นสิ่งที่กองกลางสิทธิบัตรยาไม่สามารถทำได้

จึงขึ้นอยู่กับความเต็มใจของบริษัทผู้ผลิตยา

ว่าจะอนุญาตให้สิทธิบัตรเหล่านั้น

แก่ผู้อื่นได้ใช้ด้วย

ปัจจุบันนี้ เนลสัน อ๊อตโวมามีสุขภาพที่แข็งแรง

เขาเข้าถึงยาต้านเชื้อไวรัส

อีกไม่นานลูกชายของเขาก็จะอายุ 14 ปี

เนลสันเป็นสมาชิกของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญในการให้คำแนะนำ

ของกองกลางสิทธิบัตรยา

เขาบอกฉันเมื่อไม่นานมานี้ว่า

"เอลเลน พวกเราในเคนย่าและในประเทศอื่นๆอีกมาก

ต้องพึ่งพากองกลางสิทธิบัตรยา เพื่อให้แน่ใจได้

ว่ายาใหม่ๆจะมีให้พวกเราได้ใช้ด้วย

ว่าเราสามารถใช้ยาใหม่ๆได้ ในเวลาที่ไม่เนิ่นนาน

และนี่ไม่ใช่เรื่องฝันเฟื่องอีกต่อไป

เรียบร้อยไปแล้ว ฉันจะยกตัวอย่างหนึ่ง

ในเดื่อนสิงหาคมของปีนี้ หน่วยงานด้านยาของสหรัฐ

ได้ยอมรับยารักษาเอดส์ตัวใหม่ ที่รวมตัวยาสี่ชนิด

บริษัทยาชื่อว่ากิเลด ผู้ถือสิทธิบัตร

ได้อนุญาตให้ทรัพย์สินทางปัญญานี้แก่กองกลางสิทธิบัตรยา

หลังจากนั้นสองเดือน ขณะนี้กองกลางสิทธิบัตรยากำลังร่วม

กับบริษัทผู้ผลิตยาเพื่อให้แน่ใจว่าผลิตภัณฑ์ยาตัวนี้

จะไปถึงตลาดได้ในราคาที่ตํ่า

ในสถานที่และเวลาที่จำเป็นต้องใช้ยา ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

สิ่งนี้ไม่เคยทำกันมาก่อน

กฎเกณฑ์มีว่าต้องทิ้งเวลาไว้ราว 10 ปี ผลิตภัณฑ์ยาใหม่จึง

จะมาถึงตลาดในประเทศกำลังพัฒนาได้ ถ้ามันมาถึงได้

เรื่องนี้ไม่เคยได้พบเห็นกันมาก่อน

ความคาดหมายของเนลสันนั้นสูงมาก

และก็เป็นสิ่งที่ถูกต้องทีเดียว เขาและลูกชายต้องเข้าถึง

ยาต้านไวรัสรุ่นต่อไป

และรุ่นต่อๆไป ตลอดชั่วชีวิตของเขา

เพื่อที่ว่าเขาและคนอื่นอีกหลายๆคนในเคนย่า และในประเทศอื่นๆ

จะสามารถดำรงชีวิตที่มีสุขภาพดี และกระฉับกระเฉง

ปัจจุบันเราจึงต้องขึ้นพึ่งพา ความเต็มใจของบริษัทยา

ที่จะทำให้สิ่งนี้เกิดขึ้น เราต้องพึ่งพาบริษัทยาเหล่านั้น

ที่เข้าใจว่าเรื่องนี้เป็นผลประโยชน์ ไม่เฉพาะ

ต่อโลกเท่านั้น แต่บริษัทยาเหล่านั้นก็จะได้ประโยชน์ด้วย

ที่จะขับเคลื่อนจากความขัดแย้ง ไปสู่ความร่วมมือกัน

ผ่านทางกองกลางสิทธิบัตรยา พวกเขาทำให้สิ่งนั้นเกิดขึ้นได้

พวกเขายังสามารถ เลือกที่จะไม่ทำก็ได้ด้วย

แต่ผู้ที่ไปตามทางนั้น สุดท้ายก็จะมีจุดจบ

ในสภาพคล้ายคลึงกันกับพี่น้องตระกูลไรท์

ในตอนต้นของศตวรรษที่ผ่านมา ที่ต้องเผชิญกับมาตรการบังคับ

จากรัฐบาล ดังนั้นบริษัทยาก็ควรที่จะยอมรับเสียแต่เดี๋ยวนี้จะดีกว่า

ขอบคุณคะ (เสียงปรบมือ)