< Return to Video

Is er verschil tussen kunst en kunstnijverheid? - Laura Morelli

  • 0:07 - 0:09
    Als je het woord 'kunst' hoort,
  • 0:09 - 0:10
    waar denk je dan aan?
  • 0:10 - 0:12
    Aan een schilderij als de Mona Lisa,
  • 0:12 - 0:15
    een beroemd beeldhouwwerk
    of een gebouw?
  • 0:15 - 0:18
    En hoe zit het met een vaas,
    een quilt of een viool?
  • 0:18 - 0:21
    Is dat ook kunst,
    of is dat kunstnijverheid?
  • 0:21 - 0:24
    Wat is eigenlijk het verschil?
  • 0:24 - 0:27
    Het blijkt dat het antwoord
    niet zo eenvoudig is.
  • 0:27 - 0:30
    Een lepel of een zadel kunnen
    kunstig gemaakt zijn,
  • 0:30 - 0:33
    terwijl een monument misschien
    zonder inspiratie is ontworpen.
  • 0:33 - 0:36
    Niet elk muziekinstrument
    is een gebruiksvoorwerp
  • 0:36 - 0:40
    en niet ieder schilderij of beeld
    is een kunstvoorwerp.
  • 0:40 - 0:43
    Als het zo lastig is om kunst van
    kunstnijverheid te onderscheiden,
  • 0:43 - 0:47
    waarom maken we dan dit onderscheid
    tussen voorwerpen?
  • 0:47 - 0:48
    Het is het gevolg
  • 0:48 - 0:51
    van een dramatische loop
    der gebeurtenissen.
  • 0:51 - 0:53
    Voor ons spreekt het vanzelf
  • 0:53 - 0:56
    dat we mensen als da Vinci
    en Michelangelo
  • 0:56 - 0:58
    als legendarische kunstenaars beschouwen.
  • 0:58 - 1:00
    Natuurlijk beschikten ze over
    buitengewone talenten.
  • 1:00 - 1:03
    Maar ze leefden ook op de juiste plaats
  • 1:03 - 1:04
    op het juiste moment.
  • 1:04 - 1:07
    Want kort voor ze ter wereld kwamen
  • 1:07 - 1:10
    bestond het concept 'kunstenaar'
    nog nauwelijks.
  • 1:10 - 1:14
    Als je in de Middeleeuwen een werkplaats
    was binnengelopen,
  • 1:14 - 1:16
    had je overal hetzelfde gezien.
  • 1:16 - 1:17
    Ongeacht van wie de werkplaats was,
  • 1:17 - 1:20
    een steenhouwer, een goudsmit
    een hoedenmaker
  • 1:20 - 1:22
    of iemand die fresco's schilderde.
  • 1:22 - 1:25
    Een leermeester paste de regels
    van zijn gilde nauwlettend toe,
  • 1:25 - 1:27
    zodat hij zeker wist dat zijn gezellen
  • 1:27 - 1:29
    zich konden opwerken
  • 1:29 - 1:30
    door jarenlange praktijk
  • 1:30 - 1:33
    en nauwkeurig omschreven
    stadia van bekwaamheid.
  • 1:33 - 1:37
    Zo werden vaste tradities aan
    de volgende generatie doorgegeven.
  • 1:37 - 1:41
    Hun schutspatronen zagen hen als
    een collectief, niet als individuen apart.
  • 1:41 - 1:44
    Hun werk, van glazen Murano-drinkbekers
  • 1:44 - 1:45
    tot Vlaams kantwerk,
  • 1:45 - 1:48
    zag men als symbolen van sociale status,
  • 1:48 - 1:50
    niet alleen vanwege hun schoonheid,
  • 1:50 - 1:52
    maar ook omdat ze traditiegetrouw
    waren gemaakt.
  • 1:52 - 1:55
    De klant, die de opdracht had gegeven
    en ervoor had betaald,
  • 1:55 - 1:57
    of het nu ging om een stoel,
  • 1:57 - 1:59
    een beeldhouwwerk, een gouden ketting,
  • 1:59 - 2:00
    of een compleet gebouw,
  • 2:00 - 2:02
    ging eerder met de eer strijken
  • 2:02 - 2:06
    dan de ontwerper of maker
    van het kunstwerk.
  • 2:06 - 2:08
    Pas rond het jaar 1400
  • 2:08 - 2:12
    ging men onderscheid maken
    tussen kunst en kunstnijverheid.
  • 2:12 - 2:13
    In Florence in Italië
  • 2:13 - 2:17
    begon een nieuw cultureel ideaal,
    dat later het Humanisme werd genoemd,
  • 2:17 - 2:19
    tot ontwikkeling te komen.
  • 2:19 - 2:22
    Intellectuelen in Florence
    verspreidden het idee
  • 2:22 - 2:25
    dat Griekse en Romeinse kunst
    opnieuw kon worden geformuleerd.
  • 2:25 - 2:28
    Men ging meer waarde hechten
    aan individuele creativiteit
  • 2:28 - 2:30
    dan aan collectieve productie.
  • 2:30 - 2:32
    Enkele dappere schilders,
  • 2:32 - 2:33
    die eeuwenlang
  • 2:33 - 2:35
    per halve meter waren betaald,
  • 2:35 - 2:38
    kregen het van hun schutspatronen gedaan
  • 2:38 - 2:41
    dat ze op grond van verdienste
    werden betaald.
  • 2:41 - 2:43
    In één enkele generatie
  • 2:43 - 2:47
    veranderde het beeld dat men had van
    kunstvoorwerpen en de makers ervan
  • 2:47 - 2:49
    zodanig dat in 1550
  • 2:49 - 2:50
    Giorgio Vasari,
  • 2:50 - 2:53
    die niet bij toeval
    met Michelangelo bevriend was,
  • 2:53 - 2:55
    een gezaghebbend boek publiceerde:
  • 2:55 - 2:59
    'De levens van de grootste schilders,
    beeldhouwers en architecten'.
  • 2:59 - 3:01
    Kunstenaars werden verheven
  • 3:01 - 3:06
    tot rocksterren doordat sappige details
    over hun privéleven werden verteld.
  • 3:06 - 3:07
    Het publiek
  • 3:07 - 3:11
    ging schilderijen, beeldhouwwerken
    en architectuur als kunst beschouwen
  • 3:11 - 3:16
    en de makers ervan
    als creatieve genieën: kunstenaars.
  • 3:16 - 3:17
    Zij die vasthielden aan hun gilde
  • 3:17 - 3:24
    en kandelaars, keramische schalen of
    smeedijzeren hekken bleven produceren,
  • 3:24 - 3:26
    werden collectief 'ambachtslieden'
    genoemd.
  • 3:26 - 3:30
    Hun werk werd beschouwd
    als 'decoratieve kunst'.
  • 3:30 - 3:32
    Dit impliceerde een inferieure status
  • 3:32 - 3:33
    en bekrachtigde het onderscheid
  • 3:33 - 3:38
    tussen kunst en kunstnijverheid,
    dat in het Westen nog steeds geldt.
  • 3:38 - 3:43
    Als we een schilderij van Rembrandt
    of Picasso als 'kunst' beschouwen,
  • 3:43 - 3:46
    wat doen we dan met een Afrikaans masker,
  • 3:46 - 3:47
    een Chinese porseleinen vaas,
  • 3:47 - 3:49
    of een Navajo kleed?
  • 3:49 - 3:51
    In de geschiedenis van de kunst
  • 3:51 - 3:55
    is de waarde die aan vernieuwing wordt
    gegeven, eerder uitzondering dan regel.
  • 3:55 - 3:57
    In veel culturen
  • 3:57 - 4:00
    heeft het onderscheid tussen kunst
    en kunstnijverheid nooit bestaan.
  • 4:00 - 4:03
    Sommige voorwerpen die je
    kunstnijverheid kunt noemen
  • 4:03 - 4:05
    zoals een kleed uit Peru,
  • 4:05 - 4:06
    een vaas uit de Ming-dynastie
  • 4:06 - 4:08
    of een totempaal,
  • 4:08 - 4:12
    worden bij uitstek als de visuele vormen
    van een cultuur beschouwd.
  • 4:12 - 4:14
    Toen kunsthistorici in de 19de eeuw zagen
  • 4:14 - 4:17
    dat de kunst van sommige
    niet-westerse culturen
  • 4:17 - 4:19
    al duizenden jaren niet was veranderd,
  • 4:19 - 4:22
    bestempelden ze deze kunst
    als 'primitief',
  • 4:22 - 4:25
    wat suggereerde dat de makers
    niet konden vernieuwen,
  • 4:25 - 4:29
    en dat het daarom geen
    echte kunstenaars waren.
  • 4:29 - 4:30
    Wat ze zich niet realiseerden
  • 4:30 - 4:34
    was dat de makers helemaal niet
    op vernieuwing uit waren.
  • 4:34 - 4:36
    De waarde van hun kunstwerken
    werd ontleend

  • 4:36 - 4:38
    aan het behouden van visuele tradities
  • 4:38 - 4:40
    en niet op het veranderen ervan.
  • 4:40 - 4:44
    Sinds een jaar of 20 nemen objecten
    als quilts, keramiek en houtsnijwerken
  • 4:44 - 4:47
    een meer prominente plaats in
  • 4:47 - 4:50
    in boeken over kunstgeschiedenis
    en op tentoonstellingen in musea,
  • 4:50 - 4:53
    naast schilderijen en beeldhouwwerken.
  • 4:53 - 4:56
    Misschien moeten we vage termen als
    'kunst' en 'kunstnijverheid' afschaffen
  • 4:56 - 4:59
    en inruilen voor 'visuele kunsten',
  • 4:59 - 5:03
    waaronder een ruimer scala van
    esthetische werken valt.
  • 5:03 - 5:06
    Als onze waardering van kunstvoorwerpen
  • 5:06 - 5:07
    en de makers zo wordt bepaald
  • 5:07 - 5:09
    door onze cultuur en geschiedenis,
  • 5:09 - 5:11
    dan is kunst én de definitie ervan
  • 5:11 - 5:14
    iets dat iedereen anders ervaart.
Title:
Is er verschil tussen kunst en kunstnijverheid? - Laura Morelli
Description:

Kijk voor de volledige les bij: http://ed.ted.com/lessons/is-there-a-difference-between-art-and-craft-laura-morelli

Was da Vinci een artistiek genie? Jazeker, maar ook werd hij op het juiste moment op de juiste plaats geboren. Westerse kunstenaars van vóór de Renaissance oogstten weinig lof voor hun werk. In veel niet-westerse culturen werden traditionele kunstvormen altijd al meer gewaardeerd dan vernieuwende ideeën. Waar komen onze opvattingen over kunst en kunstnijverheid vandaan? Laura Morelli traceert de geschiedenis over hoe we aan de visuele kunsten waarde toekennen.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:31

Dutch subtitles

Revisions