< Return to Video

Nguyên tử bé như thế nào?

  • 0:14 - 0:15
    Có lẽ bạn đã biết rẳng
  • 0:15 - 0:18
    tất cả mọi thứ đều cấu tạo từ
    các nguyên tử tí hon
  • 0:18 - 0:21
    và mỗi nguyên tử được cấu tạo
    từ các hạt còn nhỏ hơn
  • 0:21 - 0:23
    gọi là Proton, Neutron và Electron.
  • 0:23 - 0:25
    Và bạn chắc cũng biết là
    những nguyên tử rất nhỏ.
  • 0:25 - 0:29
    Nhưng tôi các rằng bạn chưa bao giờ nghĩ
    nguyên tử nhỏ như thế nào.
  • 0:29 - 0:33
    Câu trả lời là
    chúng thực sự rất, rất, rất nhỏ.
  • 0:34 - 0:37
    Vậy, bạn sẽ hỏi, nguyên tử nhỏ
    đến mức độ nào?
  • 0:37 - 0:40
    Để hiểu được điều này,
    hãy đặt ra câu hỏi sau:
  • 0:40 - 0:42
    Có bao nhiêu nguyên từ
    trong một quả bưởi?
  • 0:43 - 0:46
    Giả sử rằng quả bưởi được tạo nên
    chỉ từ những nguyên tử Nitơ,
  • 0:46 - 0:50
    nói vậy không đúng lắm,
    nhưng đúng là trong bưởi có Nitơ
  • 0:50 - 0:53
    Để dễ hình dung, hãy thổi phồng
    mỗi nguyên tử này lên
  • 0:53 - 0:55
    cho to bằng quả việt quất.
  • 0:55 - 0:58
    Khi đó quả bưởi sẽ to như thế nào?
  • 0:58 - 1:02
    Nó sẽ có cùng kích thước với
    -- chà thực ra là, Trái Đất đó.
  • 1:02 - 1:03
    Thật điên rồ!
  • 1:03 - 1:06
    Ý là nếu tôi lấp đầy Trái Đất
    bằng những quả việt quất,
  • 1:06 - 1:09
    thì số việt quất đó sẽ bằng số nguyên tử
    Nitơ trong 1 quả bưởi?
  • 1:09 - 1:10
    Đúng vậy!
  • 1:10 - 1:12
    Vậy nguyên tử nhỏ như thế nào?
  • 1:13 - 1:15
    Chà, chúng thực sự rất, rất nhỏ.
  • 1:16 - 1:18
    Và bạn biết không?
    Điều này còn điên rồ hơn nữa này.
  • 1:18 - 1:22
    Hãy nhìn vào trong mỗi nguyên tử
    - chính là quả việt quất ấy.
  • 1:22 - 1:23
    Bạn thấy gì trong đó?
  • 1:23 - 1:26
    Ở tâm của nguyên tử
    là hạt nhân,
  • 1:26 - 1:27
    nơi chứa proton và nơtron,
  • 1:27 - 1:29
    và ở bên ngoài
    bạn sẽ thấy các hạt electron
  • 1:30 - 1:31
    Vậy hạt nhân to đến mức nào?
  • 1:31 - 1:34
    Nếu nguyên tử giống
    quả việt quất
  • 1:34 - 1:35
    thì hạt nhân sẽ to bằng cái gì?
  • 1:35 - 1:39
    Bạn chắc vẫn nhớ những bức tranh về
    nguyên tử trong lớp khoa học,
  • 1:39 - 1:42
    trong đó có chấm nhỏ này trên trang giấy
    với mũi tên chỉ vào hạt nhân.
  • 1:42 - 1:45
    Thực ra những bức tranh đó vẽ không đúng
    tỉ lệ đâu,
  • 1:45 - 1:46
    nên về cơ bản là sai.
  • 1:46 - 1:48
    Thế hạt nhân to như thế nào?
  • 1:48 - 1:52
    Nếu bạn bổ quả việt quất ra
    để tìm hạt nhân,,,
  • 1:53 - 1:55
    Bạn biết không, bạn sẽ chẳng thấy nó đâu
  • 1:56 - 1:57
    Nó sẽ nhỏ đến mức
    không nhìn được.
  • 1:58 - 2:01
    Được rồi. Hãy phóng to nguyên tử -
    trái việt quất
  • 2:01 - 2:02
    to bằng một ngôi nhà.
  • 2:02 - 2:06
    Hãy tưởng tượng một quả bóng cao bằng
    ngôi nhà 2 tầng.
  • 2:06 - 2:08
    Giờ ta đi tìm hạt nhân ở tâm
    nguyên tử nhé.
  • 2:08 - 2:12
    Và bạn biết không?
    Ta chỉ lờ mờ thấy được nó thôi.
  • 2:12 - 2:15
    Vậy để giải đáp thắc mắc về độ lớn
    của hạt nhân,
  • 2:15 - 2:19
    ta cần phải phóng to trái việt quất
    bằng kích cỡ 1 sân vận động.
  • 2:19 - 2:22
    Hãy hình dung quả bóng to bằng
    một sân vận động,
  • 2:22 - 2:25
    và ngay chính giữa tâm
    của nguyên tử,
  • 2:25 - 2:27
    bạn có thể tìm thấy hạt nhân
    và có thế thấy nó rồi!
  • 2:28 - 2:31
    Và nó có kích thước
    của một viên bi nhỏ.
  • 2:32 - 2:35
    Và còn đáng ngạc nhiên hơn nữa
  • 2:35 - 2:36
    Hãy xem xét nguyên tử kĩ hơn nhé.
  • 2:36 - 2:39
    Nó có proton, nơtron và electron.
  • 2:39 - 2:41
    Proton và nơtron ở trong hạt nhân,
  • 2:41 - 2:43
    và chiếm hầu hết khối lượng
    của nguyên tử.
  • 2:43 - 2:45
    Các electron nằm tít ngoài rìa.
  • 2:45 - 2:48
    Vậy nếu một nguyên tử giống như
    quả bóng to bằng sân vận động,
  • 2:48 - 2:51
    với hạt nhân ở trung tâm
    và các electron ở ngoài rìa,
  • 2:51 - 2:53
    vậy cái gì nằm ở giữa hạt nhân
    và các electron?
  • 2:54 - 2:57
    Ngạc nhiên thay, câu trả lời
    là khoảng không.
  • 2:58 - 3:01
    (Tiếng gió)
  • 3:01 - 3:02
    Đúng vậy! Trống rỗng!
  • 3:02 - 3:06
    Giữa hạt nhân và electron,
    là một khoảng trống lớn.
  • 3:06 - 3:09
    Nói chính xác, ở đó có
    các trường điện từ,
  • 3:09 - 3:12
    nhưng về mặt vật chất,
    nó hoàn toàn trống rỗng.
  • 3:12 - 3:15
    Hãy nhớ rằng khoảng không rộng lớn này
    nằm trong quả việt quất,
  • 3:15 - 3:17
    ở trong Trái Đất,
  • 3:17 - 3:20
    giống như những nguyên tử
    trong quả bưởi.
  • 3:20 - 3:23
    Được rồi, một điều nữa,
    nếu nó vẫn chưa đủ kì lạ.
  • 3:24 - 3:27
    Vì gần như khối lượng nguyên tử
    nằm trong hạt nhân -
  • 3:27 - 3:30
    các electron chỉ chiếm khối lượng rất nhỏ
  • 3:30 - 3:32
    nhưng chủ yếu là ở hạt nhân -
  • 3:32 - 3:34
    thì hạt nhân đặc đến mức nào?
  • 3:34 - 3:36
    Câu trả lời thật điên rồ.
  • 3:36 - 3:38
    Độ đặc của một hạt nhân
    đặc trưng
  • 3:38 - 3:41
    là 4x10^17 kg/m3.
  • 3:42 - 3:45
    Nhưng, con số đó thật khô khan.
    OK, tôi sẽ nói theo đơn vị của Anh nhé.
  • 3:45 - 3:49
    2.5x10^16 pound/ft3.
  • 3:50 - 3:52
    Ok, số này vẫn khó hình dung.
  • 3:52 - 3:54
    Được rồi, tôi muốn bạn làm điều này.
  • 3:54 - 3:57
    Làm một chiếc hộp chiều dài, rộng, cao
    đều là 1 foot.
  • 3:57 - 4:01
    Bây giờ hãy đi lấy tất cả hạt nhân
    từ một chiếc ô tô.
  • 4:01 - 4:04
    Ô tô nặng trung bình khoảng 2 tấn.
  • 4:04 - 4:07
    Phải đặt bao nhiêu chiếc ô tô vào
  • 4:07 - 4:10
    để có một hộp có cùng độ đặc với
    hạt nhân?
  • 4:10 - 4:11
    Một chiếc? Hay là hai?
  • 4:11 - 4:12
    100 thì sao?
  • 4:13 - 4:15
    Không, không và không.
  • 4:16 - 4:17
    Câu trả lời lớn hơn rất nhiều.
  • 4:18 - 4:20
    Là 6.2 tỉ.
  • 4:21 - 4:24
    Con số này gần bằng dân số
    Trái Đất.
  • 4:24 - 4:27
    Vậy nếu mỗi người trên Trái Đất
    sở hữu 1 chiếc ô tô -
  • 4:27 - 4:28
    và mặc dù không phải vậy-
  • 4:28 - 4:29
    (tiếng còi xe)
  • 4:29 - 4:31
    và chúng ta đặt tất cả chỗ xe
    vào chiếc hộp...
  • 4:33 - 4:36
    Ta sẽ có độ đặc của hạt nhân.
  • 4:37 - 4:39
    Vậy có thế nói rằng nếu ta lấy
    tất cả xe hơi trên thế giới
  • 4:39 - 4:42
    và đặt chúng vào chiếc hộp
    có kích thước 1 foot,
  • 4:42 - 4:44
    thì bạn sẽ có được độ đặc của hạt nhân.
  • 4:44 - 4:45
    Được rồi, hãy xem lại nhé.
  • 4:45 - 4:47
    Nguyên tử thực sự,
  • 4:47 - 4:49
    rất, rất nhỏ.
  • 4:49 - 4:53
    So nguyên tử với quả bưởi
    cũng như so quả việt quất với Trái Đất
  • 4:53 - 4:56
    Hạt nhân còn nhỏ hơn nhiều.
  • 4:56 - 4:58
    Nếu nhìn bên trong quả việt quất,
  • 4:58 - 5:00
    và phóng to nó bằng sân vận động,
  • 5:00 - 5:02
    thì hạt nhân chỉ to bằng viên bi
    nằm ở giữa.
  • 5:03 - 5:07
    Cấu tạo của nguyên tử
    hầu hết là khoảng trống mênh mông.
  • 5:08 - 5:09
    Thật kì lạ.
  • 5:09 - 5:11
    Hạt nhân có độ đặc kinh khủng.
  • 5:11 - 5:13
    Tương đương 6.2 tỷ cái xe
    nhét trong cái hộp 1foot.
  • 5:15 - 5:16
    Tôi nghĩ là tôi mệt rồi.
Title:
Nguyên tử bé như thế nào?
Speaker:
Jon Bergmann
Description:

Nguyên tử bé như thế nào? Và trong chúng có những gì? Câu trả lời thật đáng kinh ngạc, thậm chí đối với những người mà họ tưởng là họ biết rồi. Video với tốc độ nhanh này sử dụng những phép so sánh tuyệt vời (tưởng tượng một quả việt quất to bằng sân bóng đá) để giúp hình dung ra những viên gạch đã tạo nên thế giới của chúng ta.

Bài học bởi Jonathan Bergmann, hoạt hình bởi Cognitive Media
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:28
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for Just How Small is an Atom?
Mỹ Bùi accepted Vietnamese subtitles for Just How Small is an Atom?
Mỹ Bùi edited Vietnamese subtitles for Just How Small is an Atom?
Huyen Truong edited Vietnamese subtitles for Just How Small is an Atom?
linh truong hoang edited Vietnamese subtitles for Just How Small is an Atom?
linh truong hoang edited Vietnamese subtitles for Just How Small is an Atom?
linh truong hoang added a translation

Vietnamese subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.