Jak mały jest atom?
-
0:00 - 0:13(Muzyka)
-
0:13 - 0:16Prawdopodobnie już wiecie,
że wszystko składa się -
0:16 - 0:18z maleńkich rzeczy zwanych atomami,
-
0:18 - 0:21oraz że każdy atom tworzą
mniejsze cząstki: -
0:21 - 0:23protony, neutrony i elektrony.
-
0:23 - 0:25Słyszeliście również, że atomy są małe,
-
0:25 - 0:29ale założę się, że nigdy nie
zastanawialiście się, jak bardzo. -
0:29 - 0:33Odpowiedź brzmi:
są bardzo, bardzo, bardzo małe. -
0:33 - 0:36Pytacie "a dokładniej"?
-
0:36 - 0:40Żeby to zrozumieć, postawmy pytanie:
-
0:40 - 0:43Ile atomów jest w grejpfrucie?
-
0:43 - 0:46Załóżmy, że grejpfrut zbudowany jest
wyłącznie z atomów azotu, -
0:46 - 0:50choć to nieprawda, ale jakieś atomy azotu
w grejpefrucie znajdziemy. -
0:50 - 0:53Pomożemy sobie, powiększając każdy atom
-
0:53 - 0:55do wielkości jagody.
-
0:55 - 0:57Jaki duży musiałby być wtedy grejpfrut?
-
0:58 - 1:02Tej samej wielkości co... Ziemia.
-
1:02 - 1:06Szaleństwo! Chcesz powiedzieć,
że jeśli wypełnię Ziemię jagodami, -
1:06 - 1:08uzyskam liczbę atomów azotu w grejpfrucie?
-
1:08 - 1:12Zgadza się! Więc jak duży jest atom?
-
1:12 - 1:15Jest bardzo, bardzo, bardzo mały.
-
1:15 - 1:16I wiecie co?
-
1:17 - 1:18To nie koniec szaleństwa.
-
1:18 - 1:21Zajrzyjmy teraz do wnętrza atomu - jagody.
-
1:21 - 1:23Co tam widzimy?
-
1:23 - 1:26W środku znajduje się jądro,
-
1:26 - 1:27które zawiera protony i neutrony,
-
1:27 - 1:29a na zewnątrz są elektrony.
-
1:29 - 1:31Jak duże jest jądro?
-
1:31 - 1:35Jeżeli atomy to jagody we wnętrzu Ziemi,
jak duże byłoby jądro? -
1:36 - 1:38Może pamiętacie z fizyki ilustrację atomu
-
1:38 - 1:41i strzałkę wskazującą jądro atomowe.
-
1:41 - 1:44Ilustracja ta nie jest wykonana
w odpowiedniej skali, -
1:44 - 1:46więc proporcje nie są tu właściwe.
-
1:46 - 1:48Więc jak duże jest jądro atomu?
-
1:48 - 1:50Jeżeli przecięlibyście jagodę na pół
-
1:50 - 1:52i poszukali jądra...
-
1:52 - 1:55Byłoby ono niewidoczne.
-
1:55 - 1:58Byłoby za małe, żeby je zobaczyć!
-
1:58 - 2:00Powiększmy nasz atom, czyli jagodę,
-
2:00 - 2:02do wielkości domu.
-
2:02 - 2:06Wyobraźcie sobie piłkę
wielkości dwupiętrowego domu. -
2:06 - 2:09Szukamy jądra.
-
2:09 - 2:11Jest ledwie widoczne.
-
2:12 - 2:15Żeby zrozumieć, jakiej
wielkości jest jądro, -
2:15 - 2:19musimy powiększyć jagodę do rozmiaru
stadionu piłkarskiego. -
2:19 - 2:22Wyobraźcie sobie piłkę
wielkości stadionu piłkarskiego, -
2:22 - 2:25i dokładnie w samym środku
tego stadionu-atomu -
2:25 - 2:27w końcu zobaczylibyście jądro!
-
2:27 - 2:31Byłoby wielkości szklanej kulki.
-
2:32 - 2:34Na tym nie koniec rewelacji.
-
2:35 - 2:38Wróćmy do atomu.
Zawiera on protony, neutrony i elektrony. -
2:38 - 2:40Protony i neutrony są wewnątrz jądra
-
2:40 - 2:43i skupiają w sobie prawie całą masę atomu.
-
2:43 - 2:45Na krawędzi znajdują się elektrony.
-
2:45 - 2:48Jeżeli atom jest wielkości stadionu
-
2:48 - 2:50z jądrem w środku
i elektronami na zewnątrz, -
2:50 - 2:53co znajduje się pomiędzy nimi?
-
2:54 - 2:57Odpowiedź brzmi... pusta przestrzeń.
-
2:57 - 3:00(Szum wiatru)
-
3:00 - 3:02Zgadza się. Pustka!
-
3:02 - 3:06Pomiędzy jądrem a elektronami znajdują się
duże obszary pustej przestrzeni. -
3:06 - 3:09Teoretycznie między nimi
są pola elektromagnetyczne, -
3:09 - 3:12ale praktycznie przestrzeń jest pusta.
-
3:12 - 3:14Pamiętajcie, że ta rozległa przestrzeń
-
3:14 - 3:17wewnątrz jagody,
znajdującej się wewnątrz Ziemi -
3:17 - 3:19tak naprawdę znajduje się
w atomie w grejpfrucie. -
3:20 - 3:23Czas na kolejną ciekawostkę.
-
3:24 - 3:27Prawie cała masa atomu
mieści się w jądrze, -
3:27 - 3:31niewielka część znajduje się w elektronie,
ale większość w jądrze. -
3:31 - 3:33Jaką gęstość ma jądro?
-
3:33 - 3:36No cóż, odpowiedz was zdziwi.
-
3:36 - 3:38Gęstość typowego jądra
-
3:38 - 3:42to 4 x 10 do potęgi 17
kilograma na metr sześcienny. -
3:42 - 3:45Ciężko to pojąć. W miarach brytyjskich
-
3:45 - 3:49to 2,5 x 10 do potęgi 16
funta na stopę sześcienną. -
3:50 - 3:52Ciągle ciężko.
-
3:52 - 3:58Chcę żebyście zrobili pudełko
o wymiarach 30,48 x 30,48 x 30,48 cm. -
3:58 - 4:01Bierzemy wszystkie jądra atomowe
z samochodu, -
4:01 - 4:03a samochód waży średnio 2 tony.
-
4:03 - 4:07Ile jąder atomów samochodu
trzeba umieścić w pudełku, -
4:07 - 4:10żeby otrzymać tam gęstość jądra atomowego?
-
4:10 - 4:12Jeden samochód? Dwa? Może 100?
-
4:12 - 4:15Nie, nie i jeszcze raz nie.
-
4:16 - 4:21Znacznie więcej, bo 6,2 miliarda.
-
4:21 - 4:25To prawie populacja ludzi na świecie.
-
4:25 - 4:28Jeżeli każdy człowiek miałby samochód,
-
4:29 - 4:36i umieścilibyśmy je w pudełku,
otrzymalibyśmy gęstość jądra. -
4:36 - 4:40Dokładnie - weźcie wszystkie samochody,
umieśćcie je w pudełku, -
4:40 - 4:44a otrzymacie gęstość jądra atomowego.
-
4:44 - 4:46Dobra, przyjrzyjmy się temu raz jeszcze.
-
4:46 - 4:49Atom jest bardzo mały.
-
4:49 - 4:53Atomy w grejpfrucie
są jak jagody we wnętrzu Ziemi. -
4:53 - 4:56Jądro atomowe jest niewiarygodnie małe.
-
4:56 - 5:00Zerknijmy do wnętrza jagody
i powiększmy ją do rozmiaru stadionu, -
5:00 - 5:03a wtedy otrzymamy
jądro wielkości szklanej kuleczki. -
5:03 - 5:07Atom składa się z wielkiej ilości
pustej przestrzeni. -
5:08 - 5:09Jakie to dziwne!
-
5:09 - 5:11Jądro atomowe ma olbrzymią gęstość.
-
5:11 - 5:14Tak jakbyśmy wszystkie samochody świata
włożyli do pudełka o bokach 30,48 cm. -
5:15 - 5:16Chyba się zmęczyłem.
-
5:16 - 5:18(Ziewanie)
- Title:
- Jak mały jest atom?
- Speaker:
- Jon Bergmann
- Description:
-
Jak małe są atomy? Co jest w ich środku? Odpowiedzi okazują się zdumiewające nawet dla tych, którym wydaje się, że już wiedzą. Znajdziemy tu dynamiczną animację i niesamowite metafory (wyobraź sobie jagodę wielkości stadionu piłkarskiego!), za pomocą których autor stara się wytłumaczyć te elementy budujące cały nasz świat w intuicyjny i przystępny sposób.
Lekcja: Jonathan Bergmann, animacja: Cognitive Media.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:28
![]() |
Krystian Aparta approved Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Krystian Aparta accepted Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Krystian Aparta edited Polish subtitles for Just How Small is an Atom? | |
![]() |
Karolina Maciejewska edited Polish subtitles for Just How Small is an Atom? |