< Return to Video

Hoe klein is een atoom eigenlijk?

  • 0:00 - 0:13
    (Muziek)
  • 0:13 - 0:15
    Je weet waarschijnlijk al dat alles is opgebouwd
  • 0:15 - 0:17
    uit kleine, kleine dingen: atomen.
  • 0:17 - 0:20
    Je weet misschien nog
    dat elk atoom uit nog kleinere deeltjes bestaat:
  • 0:20 - 0:22
    protonen, neutronen en elektronen.
  • 0:22 - 0:25
    En je hebt waarschijnlijk gehoord
    dat atomen klein zijn.
  • 0:25 - 0:28
    Heb je er al eens over nagedacht
    hoe klein atomen werkelijk zijn?
  • 0:28 - 0:33
    Het antwoord is dat ze heel, heel, heel klein zijn.
  • 0:33 - 0:36
    Hoe klein zijn die atomen eigenlijk?
  • 0:36 - 0:39
    Daarom deze vraag:
  • 0:39 - 0:42
    hoeveel atomen zitten er in een grapefruit?
  • 0:42 - 0:45
    Stel dat de grapefruit alleen
    uit stikstofatomen is samengesteld,
  • 0:45 - 0:49
    dat is niet helemaal waar,
    maar er zitten wel stikstofatomen in een grapefruit.
  • 0:49 - 0:52
    Om dit te visualiseren,
    gaan we van elk van de atomen opblazen
  • 0:52 - 0:54
    tot de grootte van een bosbes.
  • 0:54 - 0:57
    Hoe groot zou de grapefruit dan worden?
  • 0:57 - 1:01
    Ze zou dan ongeveer zo groot
    zijn als de aarde.
  • 1:01 - 1:05
    Dat is te gek!
    Als ik de aarde zou opvullen met bosbessen,
  • 1:05 - 1:08
    zou ik hetzelfde aantal stikstofatomen hebben
    als in een grapefruit?
  • 1:08 - 1:11
    Dat klopt!
    Hoe groot is dan een atoom?
  • 1:11 - 1:14
    Nou, het is heel, heel, heel, heel klein.
  • 1:14 - 1:16
    En weet je wat?
  • 1:16 - 1:18
    Het wordt nog gekker.
  • 1:18 - 1:21
    Laten we nu eens de binnenkant
    van elk atoom bekijken
    -- van de bosbes dus. --
  • 1:21 - 1:22
    Wat zie je daar?
  • 1:22 - 1:25
    In het midden van het atoom zit de kern
  • 1:25 - 1:27
    met protonen en neutronen,
  • 1:27 - 1:29
    en aan de buitenkant zou je elektronen zien.
  • 1:29 - 1:31
    Dus hoe groot is dan de kern?
  • 1:31 - 1:34
    Als atomen als bosbessen in de aarde zijn,
    hoe groot zou de kern dan zijn?
  • 1:34 - 1:37
    Op oude foto's van het atoom uit de wetenschapsles.
  • 1:37 - 1:41
    zag je een stip met een pijl wijzend naar de kern.
  • 1:41 - 1:44
    Die foto's zijn helemaal niet op schaal getekend.
  • 1:44 - 1:45
    Eigenlijk zijn ze helemaal fout.
  • 1:45 - 1:47
    Hoe groot is de kern dan?
  • 1:47 - 1:50
    Als je de bosbes zou openmaken
  • 1:50 - 1:52
    om de kern te zoeken,
  • 1:52 - 1:55
    zou ze onzichtbaar zijn.
  • 1:55 - 1:57
    Veel te klein om te zien!
  • 1:57 - 2:00
    OK. Nu pompen we het atoom -- de bosbes --
  • 2:00 - 2:02
    op tot de grootte van een huis.
  • 2:02 - 2:05
    Stel je een bal voor die zo groot is
    als een huis met twee verdiepingen.
  • 2:05 - 2:08
    Laten we eens kijken naar de kern
    in het midden van dat atoom.
  • 2:08 - 2:11
    Ze zou nauwelijks zichtbaar zijn, zo klein.
  • 2:11 - 2:14
    Om een beter idee te krijgen hoe groot de kern is,
  • 2:14 - 2:19
    moeten we de bosbes
    tot de grootte van een voetbalstadion opblazen.
  • 2:19 - 2:22
    Stel je een bal voor met de grootte van een voetbalstadion.
  • 2:22 - 2:25
    Midden in dat atoom
  • 2:25 - 2:27
    zou je de kern kunnen zien!
  • 2:27 - 2:31
    Met de grootte van... een kleine knikker.
  • 2:31 - 2:34
    En er komt nog,
    als je nu nog niet van je sokken bent geblazen.
  • 2:34 - 2:38
    Laten we nog eens wat dieper ingaan op het atoom.
    Het bevat protonen, neutronen en elektronen.
  • 2:38 - 2:40
    De protonen en neutronen zitten in de kern,
  • 2:40 - 2:42
    en bevatten bijna de hele massa van het atoom.
  • 2:42 - 2:45
    Aan de buitenkant zitten de elektronen.
  • 2:45 - 2:48
    Als een atoom is als een bal
    met de grootte van een voetbalstadion,
  • 2:48 - 2:50
    de kern in het centrum
    en de elektronen aan de rand,
  • 2:50 - 2:53
    wat is er dan tussen de kern en de elektronen?
  • 2:53 - 2:56
    Verrassend genoeg: niks.
  • 2:56 - 2:59
    (Windlawaai)
  • 2:59 - 3:02
    Dat klopt. Leeg!
  • 3:02 - 3:05
    Er zit niks tussen de kern en de elektronen.
  • 3:05 - 3:08
    Er zijn wat elektromagnetische velden,
  • 3:08 - 3:11
    maar geen dingen, geen materie, het is er leeg.
  • 3:11 - 3:14
    Vergeet niet dat deze uitgestrekte lege ruimte
  • 3:14 - 3:16
    binnen de bosbes zit, en die weer in de aarde,
  • 3:16 - 3:19
    als de atomen in de grapefruit.
  • 3:19 - 3:23
    Het kan nog gekker.
  • 3:23 - 3:26
    Omdat vrijwel alle massa van een atoom
    in de kern zit
  • 3:26 - 3:29
    -- een beetje massa ook wel in de elektronen,
  • 3:29 - 3:31
    maar de meeste massa zit in de kern --
  • 3:31 - 3:33
    hoe dicht is dan de kern?
  • 3:33 - 3:35
    Het antwoord is te gek.
  • 3:35 - 3:37
    De dichtheid van een typische kern
  • 3:37 - 3:41
    is vier keer 10 tot de 17e kilogram per kubieke meter.
  • 3:41 - 3:44
    Dat is moeilijk voor te stellen.
  • 3:44 - 3:47
    Dat is moeilijk voor te stellen.
  • 3:47 - 3:49
    Dat is moeilijk voor te stellen.
  • 3:49 - 3:51
    Dat is nog altijd moeilijk voor te stellen.
  • 3:51 - 3:53
    Probeer dit eens:
  • 3:53 - 3:56
    maak een doos van 30 bij 30 bij 30 centimeter.
  • 3:56 - 4:00
    Nu nemen we alle kernen van een typische auto.
  • 4:00 - 4:03
    Veronderstel dat auto's gemiddeld twee ton wegen.
  • 4:03 - 4:06
    Hoeveel kernen van auto’s
    moet je dan in die doos steken
  • 4:06 - 4:09
    opdat ze even dicht als de kern zou zijn?
  • 4:09 - 4:12
    Is het één auto? Twee? Ongeveer 100?
  • 4:12 - 4:15
    Nee en nog eens nee.
  • 4:15 - 4:17
    Veel en veel meer.
  • 4:17 - 4:20
    6,2 miljard.
  • 4:20 - 4:23
    Dat is bijna gelijk aan het aantal mensen op aarde.
  • 4:23 - 4:26
    Als iedereen op aarde een eigen auto zou hebben
  • 4:26 - 4:28
    -- wat niet zo is --
  • 4:28 - 4:31
    en we al die auto's in die doos zouden persen
  • 4:31 - 4:35
    dan zou die de dichtheid van een kern hebben.
  • 4:35 - 4:40
    Als je elke auto in de wereld
    in je doos van 30 cm zou steken
  • 4:40 - 4:43
    dan zou je de dichtheid van één kern hebben.
  • 4:43 - 4:45
    We overlopen het nog eens.
  • 4:45 - 4:48
    Het atoom is heel, heel, heel klein.
  • 4:48 - 4:52
    Denk aan de atomen in een grapefruit
    zoals bosbessen in de aarde.
  • 4:52 - 4:55
    De kern is verschrikkelijk klein.
  • 4:55 - 4:59
    Als zo’n bosbes zo groot zou zijn
    als een voetbalstadion,
  • 4:59 - 5:02
    dan zou de kern in het midden zo groot
    als een knikker zijn.
  • 5:02 - 5:06
    Het atoom bevat uitgestrekte gebieden lege ruimte.
  • 5:06 - 5:08
    Dat is raar.
  • 5:08 - 5:10
    De kern heeft een superhoge dichtheid.
  • 5:10 - 5:13
    Denk aan al die auto’s in die doos van 30 cm.
  • 5:13 - 5:16
    Ik denk dat ik een beetje moe ben.
  • 5:16 - 5:19
    (Geeuwt)
Title:
Hoe klein is een atoom eigenlijk?
Speaker:
Jon Bergmann
Description:

Hoe klein zijn atomen eigenlijk? En wat zit erin ? De antwoorden blijken verbazingwekkend te zijn, zelfs voor degenen die denken dat ze het weten. Deze snelle animatie maakt gebruik van spectaculaire metaforen (stel je een bosbes ter grootte van een voetbalstadion voor!) om je een gevoelsmatige indruk te geven van de bouwstenen die onze wereld uitmaken.

Les door Jonathan Bergmann, animatie door Cognitive Media.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:28
TED Translators admin edited Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Christel Foncke approved Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Christel Foncke accepted Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Christel Foncke edited Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Christel Foncke edited Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Rik Delaet edited Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Rik Delaet edited Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Rik Delaet edited Dutch subtitles for Just How Small is an Atom?
Show all

Dutch subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.