< Return to Video

Scale of Solar System

  • 0:01 - 0:02
    Gdzie skończyliśmy na poprzednim filmiku?
  • 0:02 - 0:04
    Wydaje mi się, że otrzymaliśmy w miarę dobre przybliżenie,
  • 0:04 - 0:07
    jak duże jest Słońce,
  • 0:07 - 0:09
    szczególnie w odniesieniu do Ziemi
  • 0:09 - 0:13
    oraz jak daleko jest Ziemia od Słońca
  • 0:13 - 0:16
    Większość rysunków, które można zobaczyć w szkolnych podręcznikach
  • 0:16 - 0:18
    nie daje sprawiedliwości...
  • 0:18 - 0:21
    W rzeczywistości, gdy pokazałem to Słońce tutaj,
  • 0:21 - 0:23
    które miało 12 lub 15 cm średnicy
  • 0:23 - 0:25
    powiedziałem, że Ziemia byłaby takim małym pyłkiem,
  • 0:25 - 0:31
    około 12 metrów po lewej lub po prawej,
  • 0:31 - 0:34
    albo jej orbita miałaby promień około 12 metrów.
  • 0:34 - 0:36
    A więc mógłbyś nawet jej nie zauważyć,
  • 0:36 - 0:38
    gdybyś patrzył(a) na to coś tutaj.
  • 0:38 - 0:42
    To byłby ten mały pyłek krążący w tej ogromnej, ogromnej odległości.
  • 0:42 - 0:45
    Gdy spojrzysz na to Słońce tutaj
  • 0:45 - 0:46
    jeśli narysowałbym całe Słońce,
  • 0:46 - 0:50
    to miałoby ono średnicę około 50 cm.
  • 0:50 - 0:54
    A wtedy ta Ziemia tutaj - również narysowana w skali -
  • 0:54 - 0:57
    tej Ziemi nie byłoby nigdzie w pobliżu,
  • 0:57 - 1:02
    ona byłaby około 200 stóp stąd,
  • 1:02 - 1:06
    albo około 60 - 70 metrów.
  • 1:06 - 1:08
    Jeśli zatem wyobrazisz sobie, że Słońce tego rozmiaru
  • 1:08 - 1:10
    byłoby umieszczone w czymś podobnym do boiska piłkarskiego,
  • 1:10 - 1:14
    ten mały pyłek Ziemia, to małe coś tutaj,
  • 1:14 - 1:20
    byłoby położone na linii 40 jardów, 60 metrów stąd.
  • 1:20 - 1:21
    Tak daleko, że nawet byś jej nie zauważył(a).
  • 1:21 - 1:25
    Można to zauważyć stąd, ale nie zobaczył(a)byś tej rzeczy tam.
  • 1:25 - 1:28
    A inne planety są dalej, no, nie wszystkie planety.
  • 1:28 - 1:31
    Oczywiście mamy Merkurego, tutaj mamy Merkurego
  • 1:32 - 1:36
    Myślę, że większość z nas to wie, ale ja tylko wymienię to dla porządku.
  • 1:36 - 1:38
    To Merkury, to jest Wenus.
  • 1:38 - 1:42
    Merkury jest najmniejszą planetą, o której nie dyskutowano, czy jest planetą.
  • 1:42 - 1:45
    Pluton jest najmniejszy, ale niektórzy zastanawiają się,
  • 1:45 - 1:48
    czy tak naprawę jest on planetą, czy rodzajem dużej planetoidy,
  • 1:48 - 1:51
    lub planetą karłowatą lub czymś w tym rodzaju
  • 1:51 - 1:52
    Następnie mamy Wenus,
  • 1:52 - 1:54
    która jest prawdopodobnie najbardziej podobna rozmiarami do Ziemi,
  • 1:54 - 1:56
    lub naprawdę najbardziej podobna rozmiarami do Ziemi.
  • 1:56 - 2:04
    Kolejny jest Mars, a potem Jowisz. Żeby oddać poczucie, jeszcze raz, jak daleko te ciała są.
  • 2:04 - 2:08
    Jeśli wrócilibyśmy do porównania planet z rozmiarami Słońca
  • 2:08 - 2:11
    to Jowisz jest 5 razy dalej od Słońca niż Ziemia.
  • 2:11 - 2:15
    Czyli to byłoby, jeśli zrobiłbym to właściwie w skali odległości
  • 2:15 - 2:20
    to byłoby 300 metrów stąd. 300 metrów.
  • 2:20 - 2:24
    A więc jeśli bym miał ładne duże Słońce o rozmiarach piłki lekarskiej,
  • 2:24 - 2:28
    albo może Słońce o rozmiarach piłki do kosza, trochę większych niż piłka do kosza.
  • 2:28 - 2:33
    Wtedy musiałbym położyć to małe coś, mniejsze od piłeczki pingpongowej,
  • 2:33 - 2:38
    musiałbym to położyć 3 boiska piłkarskie stąd. Oto jak daleko jest Jowisz.
  • 2:39 - 2:41
    Następny w kolejce Saturn znajduje się około 2 razy dalej od Jowisza.
  • 2:41 - 2:45
    Mniej więcej 9 razy dalej niż Ziemia. Pozwólcie, że wyjaśnię:
  • 2:45 - 2:49
    Ziemia znajduje się jedną jednostkę astronomiczną od Słońca, z grubsza.
  • 2:49 - 2:53
    Ta odległość zmienia się, orbita nie jest dokładnie kołowa.
  • 2:53 - 2:58
    Jowisz jest w przybliżeniu... ponad 5 jednostek astronomicznych,
  • 2:58 - 3:02
    czyli nieco ponad 5 razy odległość Ziemi od Słońca.
  • 3:02 - 3:07
    Natomiast Saturn jest w przybliżeniu 9 jednostek astronomicznych,
  • 3:07 - 3:14
    lub 9 odległości Ziemia - Słońce. Jeszcze raz: to byłoby 9 boisk piłkarskich stąd.
  • 3:14 - 3:15
    Albo jeszcze inaczej, można o tym myśleć,
  • 3:15 - 3:20
    że to jest zasadniczo kilometr stąd, jeśli mamy Słońce o rozmiarach piłki lekarskiej.
  • 3:20 - 3:27
    Ten mały, mniejszy niż piłeczka pingpongowa Saturn byłby kilometr dalej.
  • 3:27 - 3:28
    I naprawdę chcę to jeszcze raz powtórzyć,
  • 3:28 - 3:30
    ponieważ nigdy tak naprawdę nie wyobrażaliście sobie tego w ten sposób
  • 3:30 - 3:36
    ze względu na to, że trzeba zmieścić się na kartce papieru, widzicie rysunki, które wyglądają tak jak ten
  • 3:36 - 3:41
    i one naprawdę nie oddają tego, jak małe są planety w porównaniu do Słońca,
  • 3:41 - 3:45
    a zwłaszcza w porównaniu do ich odległości od Słońca
  • 3:45 - 3:58
    Po Saturnie mamy Urana i Neptuna.
  • 3:58 - 4:00
    Oczywiście ci goście są jeszcze dalej.
  • 4:00 - 4:01
    Żeby po prostu oddać ci poczucie,
  • 4:01 - 4:08
    to bardzo łatwe zacząć mówić o galaktykach i wszechświatach.
  • 4:08 - 4:14
    Ale to, co ja naprawdę chcę dostać, mówimy teraz o ogromnych odległościach, ogromnych skalach.
  • 4:14 - 4:20
    Wcześniej już mówiliśmy, że odrzutowcowi podróż z Ziemi na Słońce zabrałaby 17 lat.
  • 4:20 - 4:24
    Pomnóż to przez 5, to mniej więcej 100 lat, aby ze Słońca dolecieć do Jowisza,
  • 4:24 - 4:27
    200 lat, aby dolecieć do Saturna.
  • 4:27 - 4:32
    Mógłbyś zatem zabrać Abrahama Lincolna na pokład odrzutowca i on wciąż by leciał
  • 4:32 - 4:36
    (jeśli wystartowałby z Saturna), on wciąż nie osiągnąłby Słońca.
  • 4:36 - 4:38
    Czyli to są naprawdę ogromne odległości.
  • 4:38 - 4:40
    Ale my jeszcze nie skończyliśmy z Układem Słonecznym.
  • 4:40 - 4:42
    Aby oddać odczucie skali
  • 4:43 - 4:46
    A więc to tutaj, to jest Słońce
  • 4:46 - 4:49
    i każda z tych planet jest węższa od swoich orbit.
  • 4:49 - 4:50
    Czyli one po prostu rysują orbity,
  • 4:50 - 4:54
    ale wy właściwie w tej skali nie moglibyście zobaczyć rzeczywistych planet,
  • 4:54 - 4:59
    ale to jest jedna jednostka astronomiczna, odległość Ziemi od Słońca.
  • 4:59 - 5:03
    Potem mamy Marsa, następnie pas planetoid.
  • 5:03 - 5:06
    Tutaj mamy pas planetoid.
  • 5:06 - 5:09
    Który ma w sobie również niektóre całkiem duże ciała.
  • 5:09 - 5:12
    Ma w sobie ciała w rodzaju, albo uważane prawie za planety karłowate.
  • 5:12 - 5:14
    Ciała jak Ceres, takie ciała można odszukać.
  • 5:15 - 5:16
    Następny jest Jowisz tutaj.
  • 5:16 - 5:21
    I jeszcze raz: powiedzieliśmy, że podróż odrzutowcem z Jowisza na Słońce
  • 5:21 - 5:23
    zajęłaby 100 lat, albo w przybliżeniu 100 lat.
  • 5:23 - 5:25
    Ale jeśli nawet weźmiesz całą tę ramkę,
  • 5:25 - 5:28
    która jest ogromną sumą odległości.
  • 5:28 - 5:30
    Z grubsza 5 jednostek astronomicznych.
  • 5:30 - 5:37
    Dla światła podróż z Jowisza na Słońce zabrałaby 40 minut,
  • 5:37 - 5:40
    a więc to jest naprawdę ogromna odległość,
  • 5:40 - 5:46
    ale nawet tę ogromną odległość możemy umieścić w tej małej ramce tutaj.
  • 5:46 - 5:51
    Czyli cała ta ramka, ta cała ramka tutaj,
  • 5:51 - 5:55
    można wpasować w tę ramkę,
  • 5:55 - 5:59
    a potrzebujesz tego, aby uświadomić sobie orbity planet zewnętrznych.
  • 5:59 - 6:05
    A dalej w tej skali i Ziemia, i Wenus, i Merkury, i Mars, ich orbity wyglądają mniej więcej,
  • 6:05 - 6:09
    nie można ich nawet odróżnić od Słońca, one są tak blisko, że wyglądają prawie tak,
  • 6:09 - 6:11
    jakby były częścią Słońca, jeśli patrzymy w tej skali.
  • 6:11 - 6:16
    Potem jest Nep... mamy planety zewnętrzne: Saturna, Urana, Neptuna.
  • 6:16 - 6:18
    A następnie mamy Pas Kuipera.
  • 6:18 - 6:22
    Tam jest więcej planetoid, ale one są bardziej zamrożone.
  • 6:22 - 6:24
    Gdy myślimy o lodzie - myślimy o lodzie wodnym,
  • 6:24 - 6:28
    ale jeśli jesteś tutaj, to tu jest tak zimno i jest stosunkowo ciemno,
  • 6:28 - 6:29
    ponieważ jesteśmy już całkiem daleko od Słońca,
  • 6:29 - 6:31
    że te substancje, które my normalnie uważamy za gazy,
  • 6:31 - 6:34
    zaczynają tam przechodzić w swoją formę stałą.
  • 6:34 - 6:36
    A więc to nie są pierwiastki skaliste,
  • 6:36 - 6:41
    które tutaj byłyby również substancjami, które zwykle są uważane za gazy, jak metan, skrzepły metan.
  • 6:42 - 6:43
    Ale nawet tutaj jeszcze nie skończyliśmy!
  • 6:43 - 6:46
    Nie jesteśmy jeszcze nawet poza Układem Słonecznym!
  • 6:46 - 6:51
    I właściwie, żeby oddać poczucie skali, w której działamy tutaj
  • 6:51 - 6:53
    mam tutaj tę planszę z misji Voyager.
  • 6:53 - 6:55
    A więc misje Voyager, Voyager 1 i 2,
  • 6:55 - 6:59
    tak naprawdę Voyager 2 odleciał troszkę wcześniej, miesiąc wcześniej,
  • 6:59 - 7:01
    ale Voyager 1 leciał szybciej.
  • 7:01 - 7:05
    One wystartowały około rok po moich narodzinach, rok po moich narodzinach.
  • 7:05 - 7:11
    Obecnie ich prędkość wynosi, tylko żeby oddać odczucie, jak szybko Voyager 1 tutaj
  • 7:11 - 7:19
    Voyager 1 porusza się z prędkością 61 000 kilometrów na godzinę,
  • 7:19 - 7:24
    to jest około 17 kilometrów na sekundę. Czyli rozmiar miasta co sekundę.
  • 7:24 - 7:31
    Voyager 1 porusza się tak szybko, że - przynajmniej dla mnie - jest to niewyobrażalnie duża prędkość.
  • 7:31 - 7:35
    Ten przedmiot podróżuje prawie tak szybko. Ale, jak wiecie, one przeleciały w pobliżu planet
  • 7:35 - 7:37
    i uzyskały przyspieszenie, gdy przeszły w pobliżu orbit,
  • 7:37 - 7:40
    lecz przez większość czasu leciały z całkiem dużą prędkością
  • 7:40 - 7:43
    aby przetłumaczyć to dla ludzi, którzy nie polegają na kilometrach,
  • 7:43 - 7:48
    to jest około 38 000 mil na godzinę.
  • 7:48 - 7:52
    A więc ta ogromna, ogromna, niewyobrażalnie wielka prędkość,
  • 7:52 - 7:55
    z którą lecą od 1977 roku,
  • 7:55 - 8:01
    uczyłem się wtedy chodzić i gdy uczyłem się chodzić, sondy podróżowały z tą super wielką prędkością
  • 8:01 - 8:06
    kiedy się uczyłem... Mam na myśli całe życie, gdy spaliśmy, całe.
  • 8:06 - 8:07
    Gdy jedliśmy, gdy byliśmy w szkole podstawowej,
  • 8:07 - 8:10
    sondy wciąż pędzą poza Układ Słoneczny
  • 8:10 - 8:15
    w przybliżeniu z prędkością, ich prędkość się zmieniała, ale zwłaszcza odkąd one wyleciały poza planety
  • 8:15 - 8:18
    poruszały się z grubsza z tą prędkością.
  • 8:18 - 8:21
    Czyli one pędzą na zewnątrz, ale nie chcę tylko powiedzieć,
  • 8:21 - 8:23
    lecz ona doleciała tak daleko. Ona osiągnęła tę odległość tutaj.
  • 8:23 - 8:28
    To jest około, jeśli popatrzymy na tę skalę, to jest mniej więcej tak daleko.
  • 8:28 - 8:32
    To jest 115 lub 116 jednostek astronomicznych.
  • 8:32 - 8:34
    Aby oddać poczucie skali, są dwie drogi myślenia o tym.
  • 8:34 - 8:38
    Jedna mówi: "Ojej! To naprawdę daleko." Ponieważ jeśli nawet wiemy,
  • 8:38 - 8:40
    że w tej skali nawet nie możesz zobaczyć orbity Ziemi,
  • 8:40 - 8:43
    to wygląda to na bardzo, bardzo wielką odległość.
  • 8:43 - 8:48
    Żeby ci oddać poczucie skali, ile to jest 116 jednostek astronomicznych.
  • 8:48 - 8:52
    Gdyby 2000 lat temu Jezus wsiadł do samolotu.
  • 8:52 - 8:56
    Właściwie wyciąłem i wkleiłem kopię Jezusa, aby zobrazować intencje.
  • 8:56 - 8:58
    Ale jeśli Jezus wsiadłby do odrzutowca
  • 8:58 - 9:03
    i leciał z prędkością 1000 km na godzinę prosto w tym kierunku, w kierunku Voyagera.
  • 9:03 - 9:07
    Voyager musiałby tylko wiedzieć, kiedy złapać Jezusa.
  • 9:07 - 9:10
    A więc to jest bardzo, bardzo, bardzo wielka odległość
  • 9:10 - 9:12
    ale w tym samym czasie, nawet pomimo tego, że to jest ogromna odległość,
  • 9:12 - 9:15
    zwłaszcza przy porównaniu do wszystkiego, o czym mówiliśmy do tej pory.
  • 9:15 - 9:18
    W porównaniu nawet do zewnętrznych obszarów Układu Słonecznego.
  • 9:18 - 9:21
    Cały czas mówimy w kategoriach małych skal.
  • 9:22 - 9:24
    A więc to pokazuje, jak daleko jest Voyager.
  • 9:24 - 9:30
    I żeby oddać poczucie tej skali: ta cała ramka tutaj
  • 9:30 - 9:32
    może być zawarta w tej ramce.
  • 9:32 - 9:39
    I jeśli spojrzysz na tę ramkę Voyager jest zaledwie tak blisko.
  • 9:39 - 9:46
    Po podróży z tą niewyobrażalną prędkością przez ponad 30 lat, przez 33, przez około 33 lata,
  • 9:46 - 9:48
    Żeby po prostu dać wyobrażenie wszystkich tych ciał,
  • 9:48 - 9:53
    Sedna tutaj jest jednym z.... jest stosunkowo dużym obiektem
  • 9:53 - 9:54
    zewnętrznego Układu Słonecznego.
  • 9:54 - 9:58
    Jest jednym z dalszych znanych nam ciał Układu Słonecznego.
  • 9:58 - 10:00
    I ma taką bardzo spłaszczoną orbitę.
  • 10:00 - 10:05
    Więc ona ma, nie chcę powiedzieć stosunkowo bliską, lecz nie nadmiernie daleką,
  • 10:05 - 10:09
    ale ona ma naprawdę bardzo daleko do Słońca.
  • 10:09 - 10:10
    A więc nawet orbita Sedny,
  • 10:10 - 10:15
    gdy będziemy patrzeć na tę całą ramkę tutaj.
  • 10:15 - 10:17
    Może się zmieścić dokładnie tu.
  • 10:17 - 10:19
    Czyli ten rysunek tutaj nie mógłbyś,
  • 10:19 - 10:24
    nie był(a)byś w stanie zobaczyć, to byłoby jak drobinka, jak daleko Voyager odleciał
  • 10:24 - 10:28
    w ciągu 33 lat z prędkością 61 000 km na godzinę.
  • 10:28 - 10:33
    Nie byłbyś w stanie sobie nawet wyobrazić tej odległości.
  • 10:33 - 10:35
    Ale pomimo tego, że nie jesteś w stanie wyobrazić sobie tego dystansu,
  • 10:35 - 10:37
    ciągle mamy wpływ Słońca.
  • 10:37 - 10:42
    Siła grawitacji wciąż przyciąga ciała do niego.
  • 10:42 - 10:48
    A to tutaj, domyślamy się, to jest Obłok Oorta, z którego pochodzą komety.
  • 10:48 - 10:50
    To jest po prostu wiązka zamarzniętych,
  • 10:50 - 10:54
    można sobie prawie uzmysłowić to jako zamarznięty gaz i cząstki lodu, ciała jak te.
  • 10:55 - 10:55
    Ale to jest rodzaj...
  • 10:55 - 10:59
    zaczęliśmy lecieć do zewnętrznych obszarów Układu Słonecznego.
  • 10:59 - 11:08
    Ta odległość tutaj wynosi około 50 000 jednostek astronomicznych.
  • 11:08 - 11:11
    I żeby oddać poczucie skali, ponieważ słyszeliście dużo o prędkości światła, itd.
  • 11:11 - 11:15
    Rok świetlny ma około 63 000 jednostek astronomicznych.
  • 11:15 - 11:18
    Jeśli zatem polecisz rok świetlny od obłoku,
  • 11:18 - 11:19
    rok świetlny od Słońca
  • 11:19 - 11:24
    to trafisz do Obłoku Oorta, hipotetycznego Obłoku Oorta.
  • 11:24 - 11:27
    I żeby dać odczucie skali:
  • 11:27 - 11:28
    Obłok Oorta jest tak naprawdę...
  • 11:28 - 11:32
    większość orbit planetarnych jest w przybliżeniu w tej samej płaszczyźnie,
  • 11:32 - 11:36
    ale to tutaj to orbity planet i jeszcze raz: te linie są narysowane za grubo!
  • 11:36 - 11:39
    One są narysowane najcieniej, jak można, żeby jeszcze można było je zobaczyć.
  • 11:39 - 11:40
    Ale wciąż są narysowane za grubo.
  • 11:40 - 11:43
    I tutaj są wszystkie drogi do Pasa Kuipera,
  • 11:43 - 11:47
    również wszystkie drogi na zewnątrz Pasa Kuipera.
  • 11:47 - 11:48
    Wszystkie drogi na zewnątrz głównych planet.
  • 11:48 - 11:53
    To jest orbita Plutona.
  • 11:53 - 11:59
    Cały ten rysunek siedzi tam. Ledwo możesz go zobaczyć. Ten cały schemat.
  • 11:59 - 12:01
    W tym to jest zaledwie ta kropka.
  • 12:01 - 12:04
    Teraz możesz zobaczyć cały Obłok Oorta wszędzie wokół. To jest bardziej obłok sferyczny
  • 12:04 - 12:08
    i myślimy, że on istnieje. Oczywiście trudno jest obserwować ciała niebiańskie z takiej odległości.
  • 12:08 - 12:13
    Mam nadzieję, że dało Ci to wstęp do poczucia skali w Układzie Słonecznym.
  • 12:13 - 12:16
    A to, co naprawdę da Ci do myślenia, jeśli jeszcze Ci nie dało,
  • 12:16 - 12:19
    to to, że te wszystkie ciała zaczynają przypominać drobinki,
  • 12:19 - 12:20
    jeśli tylko zaczniesz spoglądać na nie
  • 12:20 - 12:22
    z lokalnego obszaru wokół naszej Galaktyki.
  • 12:22 - 12:26
    Dużo mniejszego, niż Wszechświat jako całość.
  • 12:26 - 12:29
    Tak, czy inaczej to zaczyna być szalone.
Title:
Scale of Solar System
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
12:31

Polish subtitles

Revisions