< Return to Video

Ma cà rồng: Văn hóa dân gian, tưởng tượng và thực tế - Michael Molina

  • 0:14 - 0:16
    Chào buổi tối!
  • 0:16 - 0:17
    Vấn đề là gì đây?
  • 0:17 - 0:19
    Bạn có sợ ma cà rồng không?
  • 0:19 - 0:21
    Hehe, không cần phải lo lắng đâu,
  • 0:21 - 0:23
    Tôi sẽ không ở lại cho bữa tối.
  • 0:23 - 0:26
    Ahahaha. Tôi ở đây để hướng dẫn bạn
  • 0:26 - 0:28
    về lịch sử ngắn gọn của ma cà rồng,
  • 0:28 - 0:31
    giải thích làm thế nào hình ảnh của chúng tôi đã thay đổi
  • 0:31 - 0:33
    từ một xác chết bước đi khó nhọc
  • 0:33 - 0:36
    đến một quý ông nhanh nhẹn mà bạn thấy ngay trước mặt mình đây.
  • 0:36 - 0:40
    Ma cà rồng cũng có từ xa xưa như con người vậy.
  • 0:40 - 0:42
    Câu chuyện về chúng tôi, chứng cứ về chúng tôi,
  • 0:42 - 0:44
    xuất hiện trong các nền văn hóa
  • 0:44 - 0:47
    xa xưa tận thời tiền sử.
  • 0:47 - 0:50
    Nhưng vào thời đó,chúng tôi đã không được gọi là ma cà rồng
  • 0:50 - 0:52
    và hầu hết chúng tôi cũng không trông giống
  • 0:52 - 0:55
    những gì mà chúng tôi tưởng tượng về ma cà rồng ngày nay,
  • 0:55 - 0:57
    khác rất xa!
  • 0:57 - 0:59
    Ví dụ, Lamashtu của văn minh Lưỡng Hà
  • 0:59 - 1:02
    là một sinh vật với đầu sư tử
  • 1:02 - 1:04
    và cơ thể của lừa,
  • 1:04 - 1:05
    và lũ quái điểu của Hy Lạp cổ đại
  • 1:05 - 1:10
    chỉ đơn giản được mô tả như một lũ chim khát máu.
  • 1:10 - 1:12
    Những người khác thậm chí còn xa lạ hơn.
  • 1:12 - 1:16
    Manananggal của người Philippines sẽ cắt đứt phần thân trên
  • 1:16 - 1:20
    và mọc ra một cái cánh dơi lớn để bay lượn.
  • 1:20 - 1:23
    Penanggalan của người Malaysia là một cái đầu phụ nữ biết bay
  • 1:23 - 1:26
    với lòng ruột tòn ten.
  • 1:26 - 1:27
    Heh heh heh heh.
  • 1:27 - 1:29
    Và Yara-ma-yha-who của người Úc
  • 1:29 - 1:32
    là một anh chàng nhỏ màu đỏ với một cái đầu lớn,
  • 1:32 - 1:33
    một mồm rộng,
  • 1:33 - 1:37
    và những đầu mút hút máutrên bàn tay và bàn chân.
  • 1:37 - 1:40
    Oh, và chúng ta cũng không quên Sukuyan của vùng biển Caribbe,
  • 1:40 - 1:42
    obayifo của Tây Phi,
  • 1:42 - 1:45
    và Tlahuelpuchi của Mexico.
  • 1:45 - 1:47
    Heh heh, họ quyến rũ, phải không?
  • 1:47 - 1:51
    Mặc dù rằng họ có thể trông rất khác nhau,
  • 1:51 - 1:55
    Tất cả những người này có một đặc tính chung:
  • 1:55 - 1:57
    Họ duy trì sự sống của bản thân bằng cách tiêu thụ
  • 1:57 - 2:02
    năng lượng sống của sinh vật sống.
  • 2:02 - 2:06
    Đặc điểm chung này là những gì định nghĩa một ma cà rồng--
  • 2:06 - 2:09
    tất cả các thuộc tính khác thay đổi cùng với thời cuộc.
  • 2:09 - 2:11
    Vì vậy, làm thế nào chúng ta phát triển thành được
  • 2:11 - 2:14
    người anh em sống động mà bạn nhìn thấy trước mắt?
  • 2:14 - 2:16
    Hình mẫu hiện đại lý tưởng của chúng tôi xuất hiện
  • 2:16 - 2:19
    từ thế kỷ 18 tại Đông Âu.
  • 2:19 - 2:23
    Với sự gia tăng đáng kể của mê tín dị đoan vềma cà rồng ,
  • 2:23 - 2:27
    câu chuyện của những sinh vật hút máu bóng đêm
  • 2:27 - 2:30
    trở thành nỗi sợ hãi ở giường ngủ vào ban đêm.
  • 2:30 - 2:31
    Và văn hóa dân gian phổ biến,
  • 2:31 - 2:34
    như moroi trong cộng đồng những người di-gan
  • 2:34 - 2:36
    và lugat tại Albania,
  • 2:36 - 2:40
    mang đến những đặc điểm về ma cà rồng phổ biến nhất
    được biết đến ngày hôm nay,
  • 2:40 - 2:42
    chẳng hạn như ma cà rồng bất tử
  • 2:42 - 2:43
    và sống về đêm
  • 2:43 - 2:46
    và thay hình đổi dạng.
  • 2:46 - 2:48
    Bạn thấy đấy, Đông Âu vào thế kỷ 18
  • 2:48 - 2:52
    là một nơi khá nghiệt ngã
  • 2:52 - 2:54
    với nhiều ca tử vong xảy ra
  • 2:54 - 2:57
    từ những căn bệnh và bệnh dịch không rõ nguyên nhân.
  • 2:57 - 2:59
    Không có giải thích y học,
  • 2:59 - 3:02
    người ta tìm kiếm những nguyên nhân siêu nhiên
  • 3:02 - 3:05
    và tìm thấy những gì trông giống như bằng chứng
  • 3:05 - 3:08
    ở xác chết của các nạn nhân.
  • 3:08 - 3:10
    Khi dân làng khai quật tử thi
  • 3:10 - 3:13
    để tìm hiểu nguyên nhân gây ra cái chết bí ẩn,
  • 3:13 - 3:15
    họ thường sẽ tìm thấy các xác
  • 3:15 - 3:18
    trông rất sống động--
  • 3:18 - 3:20
    còn tóc và móng tay,
  • 3:20 - 3:22
    bụng trương lên,
  • 3:22 - 3:26
    và máu ở các góc của miệng.
  • 3:26 - 3:30
    Heh heh, rõ ràng là những người này đã không thực sự chết.
  • 3:30 - 3:32
    Heh, họ là ma cà rồng!
  • 3:32 - 3:34
    Và chúng đã rời khỏi mộ
  • 3:34 - 3:38
    để kiếm ăn trên người sống.
  • 3:38 - 3:41
    Những dân làng sợ hãi sẽ nhanh chóng ban hành
  • 3:41 - 3:44
    một nghi lễ để giết chết những thây ma này.
  • 3:44 - 3:46
    Những nghi thức thay đổi tùy theo khu vực,
  • 3:46 - 3:49
    nhưng thông thường bao gồm chặt đầu,
  • 3:49 - 3:50
    thiêu,
  • 3:50 - 3:53
    và đóng kín cơ thể trong quan tài
  • 3:53 - 3:56
    để ngăn chặn nó bật dậy.
  • 3:56 - 3:58
    Những thứ vớ vẩn!
  • 3:58 - 4:03
    Nhưng những gì người dân cho là sự hồi sinh xấu xa,
  • 4:03 - 4:07
    chúng thực sự là những biểu hiện bình thường của xác chết.
  • 4:07 - 4:09
    Khi một cơ thể phân hủy,
  • 4:09 - 4:11
    da sẽ trở nên khô khốc,
  • 4:11 - 4:14
    làm tóc và móng tay dài ra.
  • 4:14 - 4:17
    Vi khuẩn trong dạ dày tạo ra khí
  • 4:17 - 4:19
    làm chướng bụng,
  • 4:19 - 4:22
    khiến cho máu và các chất khác chảy ra bên ngoài thông qua đường miệng.
  • 4:22 - 4:26
    Thật không may, điều khoa học này đã không được biết đến,
  • 4:26 - 4:29
    Vì vậy, người dân cứ tiếp tục đào bới.
  • 4:29 - 4:33
    Trên thực tế, có rất nhiều thi thể đã được đào lên
  • 4:33 - 4:34
    đến nỗi mà Hoàng hậu nước Áo đã gửi
  • 4:34 - 4:39
    bác sĩ của bà đi khắp nơi để bác bỏ những câu chuyện về ma cà rồng,
  • 4:39 - 4:41
    và cô thậm chí còn ban hành một đạo luật
  • 4:41 - 4:44
    nghiêm cấm việc đào mộ.
  • 4:44 - 4:48
    Tuy nhiên, ngay cả sau khi việc săn đuổi ma cà rồng săn đã lắng xuống,
  • 4:48 - 4:50
    những câu chuyện về huyền thoại này vẫn sống sót
  • 4:50 - 4:52
    ở những địa phương mê tín dị đoan.
  • 4:52 - 4:54
    Điều này dẫn đến các tác phẩm văn học,
  • 4:54 - 4:56
    chẳng hạn như "The Vampyre" của Polidori
  • 4:56 - 4:59
    tiểu thuyết Gothic "Carmilla"
  • 4:59 - 5:04
    và nổi tiếng nhất, "Dracula." của Bram Stoker.
  • 5:04 - 5:07
    Mặc dù Stoker đã kết hợp tài liệu lịch sử,
  • 5:07 - 5:10
    giống như bồn tắm máu trinh nữ của Elizabeth Báthory
  • 5:10 - 5:13
    và vụ xử tử tàn bạo của Vlad Dracul,
  • 5:13 - 5:16
    nhưng những huyền thoại địa phương
  • 5:16 - 5:19
    đã truyền cảm hứng cho các yếu tố chính trong câu chuyện của ông:
  • 5:19 - 5:21
    bối cảnh Transylvanian,
  • 5:21 - 5:24
    sử dụng tỏi để bảo vệ chính mình,
  • 5:24 - 5:27
    và cú đâm xuyên qua tim.
  • 5:27 - 5:31
    Trong khi các thuộc tính này chắc chắn trở nên quen thuộc với chúng ta,
  • 5:31 - 5:33
    những yếu tố mà ông đã tự mình phát minh
  • 5:33 - 5:36
    cũng đã tồn tại qua năm tháng:
  • 5:36 - 5:38
    nỗi sợ trước thánh giá,
  • 5:38 - 5:40
    và nỗi sợ ánh mặt trời,
  • 5:40 - 5:42
    và sự bất lực của ma cà rồng
  • 5:42 - 5:44
    để xem hình ảnh phản chiếu của mình.
  • 5:44 - 5:46
    Bằng cách phát minh ra các đặc điểm mới,
  • 5:46 - 5:50
    Stoker đã hoàn toàn khơi gợi lại truyền thống lâu đời
  • 5:50 - 5:51
    của việc khai thác
  • 5:51 - 5:54
    và mở rộng dựa trên những huyền thoại của ma cà rồng.
  • 5:54 - 5:56
    Như chúng ta đã thấy,
  • 5:56 - 5:58
    có lẽ bạn đã gặp những người thân của tôi,
  • 5:58 - 6:01
    một loạt các sinh vật khổng lồ về đêm
  • 6:01 - 6:03
    trước thời của Dracula,
  • 6:03 - 6:05
    và sẽ có tiếp tục nhiều hơn nữa
  • 6:05 - 6:08
    len lỏi vào những cơn ác mộng.
  • 6:08 - 6:10
    Tuy nhiên, miễn là họ vẫn còn
  • 6:10 - 6:13
    thèm khát năng lượng sống,
  • 6:13 - 6:15
    họ là một phần của bộ lạc của tôi.
  • 6:15 - 6:19
    Thậm chí ma cà rồng lấp lánh dưới nắng cũng có thể được tính gộp vào.
  • 6:19 - 6:22
    Sau tất cả, đó là câu chuyện kể tiếp tục
  • 6:22 - 6:25
    và tưởng tượng lại của truyền thuyết ma cà rồng
  • 6:25 - 6:28
    , điều cho phép chúng tôi thực sự sống
  • 6:28 - 6:29
    mãi mãi.
  • 6:29 - 6:32
    Ahahahahaha!
Title:
Ma cà rồng: Văn hóa dân gian, tưởng tượng và thực tế - Michael Molina
Description:

Xem đầy đủ bài học: http://ed.ted.com/lessons/vampires-folklore-fantasy-and-fact-michael-molina

Câu chuyện về ma cà rồng hút máu đã rình rập con người từ Lưỡng Hà cổ đại đến thế kỷ 18 tại Đông Âu, nhưng chúng có các chi tiết đáng sợ khác nhau. Vì vậy, cái gì đã đưa chúng ta đến hình ảnh phổ biến về ma cà rồng, thứ chúng ta vừa yêu mến vừa sợ hãi như hiện nay? Và điều gì đã thực sự làm cho ma cà rồng ... thành một ma cà rồng thực sự? Michael Molina khai thác những khía cạnh khoa học và mê tín của việc này.

Bài học: Michael Molina, đồ họa: Moving Company Animation Studio.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
06:57

Vietnamese subtitles

Revisions Compare revisions