Kevin Slavin : Các thuật toán hình thành thế giới của chúng ta như thế nào

Kevin Slavin lập luận rằng chúng ta đang sống trong 1 thế giới được thiết kế cho các thuật toán và ngày càng được kiểm soát bởi toán học. Trong buổi nói chuyện đầy lý thú này từ TEDGlobal, ông chỉ ra cách mà các chương trình máy tính phức tạp có thể xác định các chiến lược tình báo, giá cổ phiếu, các kịch bản phim và kiến trúc.Hơn thế nữa ông cũng muốn cảnh báo rằng chúng ta đang viết các dòng mã mà chúng ta không hiểu, cùng với những hệ lụy mà chúng ta không thể kiểm soát.

Đây là một bức ảnh

được chụp bởi họa sĩ Michael Najar,

và nó thực sự có thật,

theo đúng nghĩa nào đó khi anh ta tới Argentina

để chụp bức ảnh.

Nhưng nó cũng là 1 sự hư cấu. Đã có rất nhiều hành động đi sâu vào tìm hiểu

Và những gì người nghệ sĩ đó đã làm được

là anh ta đã thực sự thiết kế lại, số liệu hóa

từng đường nét của những ngọn núi

dựa theo sự bất ổn lên xuống của chỉ số chứng khoán Dow Jones.

Như vậy những gì các bạn đang thấy

hình ảnh những vách núi đá cao cùng với thung lũng này

chính là hình ảnh của nền khủng hoảng kinh tế năm 2008.

Bức ảnh này được chụp

khi chúng ta đang chìm trong chính cái thung lũng này.

Tôi không rõ chúng ta hiện tại đang đứng ở đâu.

Bức ảnh này tượng trưng cho chỉ số chứng khoán Hang Seng

ở Hồng Kông.

và cũng với một địa hình tương tự.

Tôi phân vân không biết vì sao.

Đây là nghệ thuật . Đây là một sự ẩn dụ.

Nhưng tôi nghĩ vấn đề là

đây là phép ẩn dụ thực sự hiệu quả.

Và cùng với những ảnh hưởng này điều tôi muốn nói đến ngày hôm nay

là chúng ta nên nhìn lại một chút

về vai trò của nền Toán học đương đại

không chỉ là toán kinh tế nói riêng, mà là toán học nói chung.

Rằng thời kỳ chuyển tiếp của nó

từ một thứ mà con người tách ra và tìm thấy căn nguyên từ vạn vật

trở thành một thứ bắt đầu có hình dạng --

thế giới quanh ta và bên trong ta.

Và các thuật toán đặc trưng

mà căn bản là phép toán

mà các máy tính sử dụng để quyết định các thứ.

Chúng yêu cầu sự nhạy bén thực sự,

bởi vì chúng được lặp đi lặp lại.

Chúng trở nên cứng nhắc và hóa vôi,

và chúng trở thành thật.

Và tôi đã nghĩ về điều này, ở mọi chỗ,

ở trên một chuyến bay vượt Đại Tây Dương vài năm về trước,

vì tôi tình cờ ngồi

cạnh một nhà vật lý học người Hungari khoảng bằng tuổi tôi

và chúng tôi đã nói chuyện

về cuộc sống của các nhà vật lý Hungary

trong thời chiến tranh lạnh.

Và tôi nói, "Vậy các anh đã làm gì?"

Và anh ta nói, "Ừ thì chúng tôi đã hầu như vô hiệu hóa máy bay tàng hình."

Và tôi nói, "Đó là một công việc tốt đấy. Thú vị thật.

Thế nó hoạt động như thế nào?"

Và để hiểu vấn đề này,

bạn cần phải hiểu một chút về cách thức hoạt động của máy bay tàng hình.

Và vì thế -- đây là một sự tối giản qua mức --

nhưng căn bản, nó không phải như là

bạn có thể phát một tín hiệu radar

xuyên qua khối sắt 156 tấn trên trời.

Nó sẽ không biến mất.

Nhưng nếu bạn có thể chọn thứ to lớn dường đó,

và có thể biến nó thành

hàng triệu thứ nhỏ xíu --

thứ gì đó như một đàn chim --

vậy và khi radar dò nó

có thể nhìn thấy

mọi đàn chim trên trời.

Và nếu bạn là một cái radar, thì đó là một việc tồi tệ

Và anh ta nói, "À. Nhưng đó là nếu anh là một chiếc radar.

Vậy chúng tôi không dùng radar.

chúng tôi tạo một chiêc hộp đen dò các tín hiệu điện,

truyền tin điện tử.

Và bất kỳ khi nào chúng tôi nhìn thấy một đàn chim có thiết bị điện tín,

chúng tôi nghĩ nó có liên quan tới người Mỹ."

Và tôi nói, "Ừ.

Hay đấy.

Vậy các anh đã phủ nhận hoàn toàn

60 năm nghiên cứu hàng không.

Hành động tiếp theo của các anh là gì?

Các anh làm gì khi trưởng thành?"

Và anh ta nói,

"À thì, các dịch vụ kinh tế."

Và tôi nói, "Ồ."

Bởi vì các dịch vụ này đã xuất hiện trong các bản tin gần đây.

Và tôi nói, "Thế nó hoạt động như thế nào?"

Và anh ta nói, "À thì đang có khoảng 2,000 nhà vật lý ở Wall Street,

và tôi là một trong số đó."

Và tôi nói, "Thế chiếc hộp đen của Wall Street là gì vậy?"

Và anh ta nói, "Thật buồn cười khi anh hỏi thế,

vì thực sự nó được gọi là "Thương mại hộp đen" - Black Box Trading.

Đôi khi được gọi là Algo Trading --

Thương mại thuật toán."

Và thương mại thuật toán đã phần nào tiến hóa

vì các nhà buôn thuộc các tổ chức có chung vấn đề

mà Không quân Hoa Kỳ gặp phải,

đó là họ chuyển những vị trí này --

dù là Proctor & Gamble hay là Accenture, gì cũng được --

họ đang chuyển hàng triệu cổ phiếu của thứ gì đó

quanh thị trường.

Và nếu họ đồng loạt làm như vậy,

nó như là chơi poker và cược tất cả ngay lập tức.

Bạn chỉ cần lật tay.

Vậy họ phải tìm một cách --

và họ dùng các thuật toán để làm điều này --

phá vỡ thứ to lớn đó

thành một triệu giao dịch nhỏ.

Và phần kỳ diệu và đáng sợ là

đó là chính phép toán

được dùng để chia nhỏ những thứ to lớn

thành hàng triệu thứ nhỏ hơn

cũng có thể dùng để tìm hàng triệu thứ nhỏ

rồi vá chúng lại với nhau

và tìm hiểu xem điều gì đang thực sự xảy ra trên thị trường.

Vậy nếu các bạn cần có hình dung

về điều đang xảy ra trên thị trường cổ phiếu ngay lúc này,

điều các bạn có thể hình dung là một mớ các thuật toán

được lập trình để che giấu,

và một mớ các thuật toán khác được lập trình để tìm kiếm chúng và hành động.

Và tất cả đều vận hành trơn tru.

Và đó là 70%

của thị trường chứng khoán Mỹ,

70% của hệ thống vận hành

trước đó được biết đến như tiền trợ cấp của các bạn,

tiền cầm cố của các bạn.

Và điều tồi tệ nào có thể xảy ra chứ?

Điều tồi tệ đó là

một năm trước,

chín phần trăm của toàn bộ thị trường biến mất trong năm phút,

và người ta gọi đó là Flash Crash of 2:45 - Sự sụp đổ chớp nhoáng lúc 2h45.

Đột nhiên, 9% biến mất,

và tới ngày nay chưa một ai

nhất trí về việc đã xảy ra,

bởi vì không ai đặt trước, không ai yêu cầu nó xảy ra.

Không ai kiểm soát được điều đã xảy ra.

Tất cả những gì họ đã có

chỉ là một màn hình trước mặt họ

có các con số trên đó

và chỉ một nút đỏ

ghi chữ "Stop"

Vậy đó,

chúng tôi đang viết các thứ,

chúng ta đang viết những thứ mà chúng ta không còn có thể đọc được.

Và chúng ta đã và đang tiếp tay cho một thứ gì đó

bất hợp pháp.

Và chúng ta mất đi ý thức

về điều đang thực sự xảy ra

trong thế giới mà chúng ta đã tạo nên.

Và chúng ta bắt đầu con đường của riêng chúng ta.

Có một công ty ở Boston tên là Nanex,

và họ dùng toán và phép màu

và thứ gì đó tôi không biết,

và họ chạm được tới mọi dữ liệu trên thị trường

và họ tìm thấy, đôi lúc, vài thuật toán.

Và khi họ tìm chúng, họ lôi chúng ra

và gắn chúng lên tường như gắn những con bướm.

Và họ làm điều chúng ta đã luôn làm

khi đối mặt với số lượng lớn dữ liệu mà ta không hiểu được --

đó là đặt cho chúng một cái tên

và một câu chuyện.

Và đây là một thứ họ tìm thấy,

họ gọi là Knife - Con Dao,

Carnival - Lễ hội hóa trang,

Boston Shuffle - Lập lờ Boston,

Twilight - Chạng vạng

Và điều khôi hài là

tất nhiên, những thuật toán này không chỉ chạy quanh thị trường.

Bạn có thể tìm thấy những thứ này ở bất cứ nơi đâu

một khi bạn học cách tìm kiếm chúng.

Bạn có thế tìm được nó ở đây: cuốn sách về loài ruồi

mà bạn có thể đang tìm trên Amazon.

Bạn có thể đã để ý

khi giá khởi điểm của nó là 1.7 Triệu dollar.

Dù vậy nó vẫn hết hàng...

(Tiếng cười)

Nếu bạn mua nó ở giá 1.7 triệu ấy vẫn còn là rẻ.

Vài tiếng sau, nó tăng giá tới

23.6 Triệu dollar

chưa kể vận chuyển.

Và câu hỏi là:

Không ai mua bán gì; chuyện gì vừa xảy ra thế?

Và bạn thấy điều này trên Amazon

cũng như trên Wall Street.

Và khi bạn thấy các hành động tương tự,

bạn thấy bằng chứng

của các thuật toán mâu thuẫn,

các thuật toán bị khóa trong các vòng lặp,

mà không có sự giám sát của con người,

không có sự giám sát của con người

để nói rằng, "Thực ra thì, 1.7 triệu là khá nhiều."

(Tiếng cười)

Và cũng như đối với Amazon, chuyện tương tự xảy ra với Netflix.

Và vì vậy Netflix đã trải qua

vài thuật toán khác nhau qua các năm.

Họ bắt đầu với Cinematch và đã thử một vài thuật toán khác:

Dinosaur Planet (hành tinh khủng long), Gravity (lực hấp dẫn).

Họ đang dùng Pragmatic Chaos (mớ hỗn độn thực dụng)

Pragmatic Chaos, giống như mọi thuật toán của Netflix,

đang cố gắng làm cùng một điều.

Đó là cố gắng nắm bắt bạn,

trên vỏ sụn bên trong xương sọ,

để nó có thể gợi ý bộ phim nào

bạn muốn xem tiếp --

một điều cực kỳ khó.

Nhưng độ khó của vấn đề

và sự thật là chúng ta chưa hoàn toàn giải quyết được nó,

không kéo đi

hiệu ứng của Pragmatic Chaos.

Pragmatic Chaos, cũng như mọi thuật toán của Netflix,

quyết định,

60%

số lượng phim được thuê.

Vì thế một mẩu thông tin mã hóa

về bạn

chịu trách nhiệm cho 60% số phim đó.

Nhưng chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn có thể đánh giá những bộ phim đó

trước khi chúng được làm nên?

Thế có phải tiện không?

Vài nhà khoa học số liệu từ Anh đang ở Hollywood,

và họ có các thuật toán dựng truyện --

một công ty gọi là Epagogix.

Và bạn có thể chạy thử kịch bản của mình qua đó,

và họ có thể nói cho bạn, một cách định lượng,

rằng đó là một bộ phim 30 triệu đô

hay 200 triệu đô.

Và vấn đề là đây không phải Google.

Đó không phải thông tin.

Đó không phải là thống kê tài chính; đó là văn hóa.

Và cái mà bạn nhìn thấy ở đây,

hoặc cái mà bình thường bạn không thực sự thấy

là vật lý của văn hóa.

Và nếu như những thuật toán này,

như những thuật toán ở Wall Street,

ngày nào đó bị sập và trở nên xiên xẹo,

làm thế nào mà ta biết được,

nó sẽ trông như thế nào?

Và nó đang ở trong nhà bạn. Chúng đang ở trong nhà bạn.

Có 2 loại thuật toán đấu tranh cho phòng khách nhà bạn.

Đó là 2 con robot lau chùi khác nhau

có nhiều quan niệm rất khác nhau về định nghĩa của sự sạch sẽ.

Và bạn có thể thấy điều đó

nếu bạn quay chậm và gắn đèn lên chúng.

Và chúng như kiểu những kiến trúc sư bí ẩn trong phòng ngủ của bạn.

Và ý tưởng rằng chính kiến trúc

bằng cách nào đó hướng tới sự tối ưu hóa thuật toán

là không hề viển vông.

Nó siêu thực và nó đang diễn ra quanh bạn.

Bạn cảm thấy rõ nhất

khi bạn ở trong một chiếc hộp kim loai được hàn kín,

một thang máy kiểu mới,

chúng được gọi là thang máy kiểm soát đích đến.

Đó là những chiếc tháng máy mà bạn phải ấn nút tầng mà bạn sẽ tới

trước khi bạn bước vào thang máy.

Và nó sử dụng cái được gọi là bin packing algorithms -- thuật toán đóng gói

Vậy không chiếc thang nào

cho phép tất cả mọi người vào buồng thang máy họ thích.

Tất cả những người muốn vào tầng 10 vào xe số 2,

và tất cả những người muốn vào tầng 3 vào xe số 5.

Và vấn đề là

người ta sợ.

Người ta hoảng hốt.

Và bạn hiểu tại sao. Bạn hiểu tại sao.

Bởi vì chiếc thang máy

thiếu một vài bộ phận quan trọng, như những cái nút.

(Tiếng cười)

Như những thứ mà con người sử dụng.

Tất cả những gì nó có

chỉ là con số đi lên hoặc đi xuống

và chiếc nút đỏ ghi chữ "Stop"

Và đó là thứ chúng ta đang thiết kế.

Chúng ta đang thiết kế

cho loại ngôn ngữ máy móc này

Và bạn có thể chịu đến bao xa? Bạn có thể chịu đến bao xa?

Bạn có thể chịu được rất, rất xa.

Vậy để tôi đưa vấn đề trở về Wall Street.

Bởi vì thuật toán của Wall Street

phụ thuộc vào một tiêu chí hơn hẳn các tiêu chí khác,

đó là tốc độ.

Và chúng vận hành trên đơn vị phần nghìn và phần triệu giây.

Và để cho bạn hiểu một phần triệu giây là gì

nó tốn 500 000 phần triệu giây

cho một cú click chuột.

Nhưng nếu bạn là một thuật toán ở Wall Street

và bạn chậm 5 phần triệu giây,

bạn là kẻ thua cuộc.

Vậy nếu bạn là một thuật toán,

bạn sẽ kiếm tìm một kiến trúc sư như người tôi gặp ở Frankfurt

người lúc đó đang moi ruột một tòa nhà chọc trời --

ném ra ngoài toàn bộ đồ đạc, mọi thiết bị hạ tầng phục vụ nhu cầu con người,

và chỉ đặt những thanh sắt trên sàn nhà

sẵn sàng đặt những server vào đó --

Tất cả để cho một thuật toán

có thế tiến gần hơn tới Internet

Và bạn nghĩ về Internet như một hệ thống được phân bố.

Và tất nhiên, chính thế, nhưng nó được phân bố thành các không gian

Ở New York, nó được phân bố từ

khách sạn Carrier

trên phố Hudson.

Và đó là nơi mà các sợi dây nối đến thành phố trực tiếp.

Và sự thật là bạn càng xa nơi đó,

bạn sẽ bị trễ vài phần nghìn giây

Những anh chàng phố Wall,

Marco Polo và Cherokee Nation,

họ chậm 8 phần triệu giây

so với những anh chàng

ở trong những tòa nhà bị moi ruột

quanh khách sạn Carrier.

Và điều đó sẽ tiếp tục xảy ra

Chúng ta đang tiếp tục khoét rỗng chúng,

bởi vì các bạn, từng inch một

từng bảng một và từng dollar một

không một ai trong số các bạn có thể vắt ra tiền từ không gian đó

như thuật toán Boston Shuffle.

Nhưng nếu bạn nhìn rộng ra,

nếu bạn nhìn rộng ra,

bạn sẽ thấy một bán kính 825 dặm

giữa New York và Chicago

được xây dựng trong vài năm qua

bởi một công ty tên là Spread Networks.

Đây là một sợi cáp quang

được đặt giữa 2 thành phố

để truyền một tín hiệu

nhanh gấp 37 lần thời gian một cú click chuột --

chỉ để cho những thuật toán ấy,

chỉ để cho Carnival và Knife.

Và khi bạn nghĩ về điều này,

rằng chúng ta đang cho chạy qua nước Mỹ

với thuốc nổ và cưa đá

để một thuật toán có thể kết thúc một hợp đồng

nhanh hơn 3 phần triệu giây,

tất cả vì một khuôn mẫu liên lạc

mà không con người nào có thể biết được

đó là một kiểu định mệnh được định trước

và sẽ luôn tìm những biên giới mới.

Không may thay, chúng ta đã cắt giảm công việc của mình.

Đây chỉ là lý thuyết

Có vài nhà toán học ở MIT

và sự thật là tôi không thực sự hiểu

phần lớn những gì họ nói.

Nó bao gồm dải sáng hình nón và chồng chập lượng tử,

và tôi không hiểu hết chỗ đó.

Nhưng tôi có thể đọc chiếc bản đồ này.

Và chiếc bản đồ này ghi rằng

nếu bạn đang định kiếm tiền ở những thị trường có chấm đỏ,

đó là nơi người ta ở, là các thành phố,

bạn phải đặt các server ở chỗ các chấm xanh

để làm điều đó hiệu quả nhất.

Và điểu mà bạn có thể đã để ý về những chấm xanh đó

là rất nhiều chấm ở giữa đại dương.

Và đó là điều ta sẽ làm, ta sẽ dựng những bong bóng hay thứ gì đó tương tự,

hay cái phà.

Chúng ta sẽ thực sự chia cắt mặt nước

để kéo tiền ra khỏi không khí,

bởi vì đó là một tương lại tươi sáng

nếu bạn là một thuật toán,

(Tiếng cười)

Và đó không phải là tiền bạc

mà đó là động lực được tiền bạc thúc đẩy.

Rằng chúng ta đang thực sự đất liền hóa

Trái đất

với kiểu hiệu suất thuật toán này.

Và trong ánh sáng đó,

bạn quay trở lại

và bạn nhìn vào những bức ảnh của Michael Najjar,

và bạn nhận ra chúng không phải là phép ẩn dụ, chúng là lời tiên đoán.

Chúng là lời tiên đoán

cho kiểu hiệu ứng đất liền, và hoạt động địa chất

của loại toán mà chúng ta đang tạo ra.

Và hình sdangs phối cảnh luôn được tạo ra

bởi sự hợp tác kỳ là, không mấy dễ dàng này

giữa thiên nhiên và con người.

Nhưng giờ đây có một lực thứ ba song song hợp tác: thuật toán --

Boston Shuffler, Carnival.

và chúng ta phải hiểu chúng như tự nhiên,

và theo một cách nào đó thì đúng thế.

Xin cảm ơn

(Tiếng vỗ tay)