Kevin Slavin: Si i japin formë botës sonë algoritmet

Kevin Slavin thotë se rrojmë në një botë të hartuar për -- dhe të kontrolluar gjithnjë e më shumë nga -- algoritmet. Në këtë fjalë ngërthyese nga TEDGlobal, ai tregon se si këto programe komplekse kompjuteri përcaktojnë: taktika spiunazhi, çmime aksionesh, skenarë filmash dhe arkitekturë. Dhe tërheq vëmendjen mbi faktin që po shkruajmë ko të cilin nuk e kuptojmë, me pasoja të cilat nuk i kontrollojmë dot.

Kjo është një foto

nga artisti Michael Najjar,

dhe është e njëmendtë,

në kuptimin që shkoi atje, në Argjentinë

për të bërë foton.

Por është edhe sajesë. Përmban mjaft punë të bërë mbi të pas fotografimit.

Dhe ajo çka ka bërë

është që riformoi, në mënyrë dixhitale,

krejt përvijimet e maleve

për të ndjekur ndryshimet e treguesit Dow Jones.

Kështu që ajo çka shihni,

ajo humnerë, ajo humnerë e madhe me luginën,

është kriza financiare e 2008-s.

Fotoja u bë

kur gjendeshim thellë në luginë.

Nuk e di se ku gjendemi tani.

Ky është treguesi Hang Seng

për Hong Kongun.

Dhe topografi të ngjashme.

Pyes veten pse.

Ky është art. Kjo është metaforë.

Por mendoj se thelbi është

që kjo është metaforë me dhëmbë,

dhe me këto dhëmbë dua t'ju propozoj sot

që ta rimendojmë pakëz

rolin e matematikës bashkëkohore --

jo thjesht atë financiaren, por matematikën në përgjithësi.

Pra kalimin e saj

nga diçka që nxirret dhe përftohet prej botës

në diçka që fillon në fakt t'i japë formë asaj --

botës rreth nesh dhe botës brenda nesh.

Dhe këtu hyjnë algoritmet veçanërisht,

që janë në thelb matematika

e përdorur nga kompjuterët për të marrë vendime.

Këta fitojnë ndjeshmërinë e diçkaje

prej vërteti, ngaqë përsëriten vazhdimisht,

ngurtësohen dhe kalcifikohen,

dhe bëhen realë.

Dhe këtë po e mendoja, në vendin më të pamundur,

gjatë një fluturimi transatlantik para ca vitesh,

ngaqë rastisi të kisha ngjitur

një fizikan hungarez në një moshë me mua

dhe po bisedonim

rreth jetës së fizikanëve në Hungari

gjatë Luftës së Ftohtë.

Dhe i them, "Pra me se merreshit?"

"Shumicën e kohës zbërthenim mënyra pikasjeje të ulët."

I them, "Punë e bukur. Më duket interesante.

Si funksionon kjo?"

Dhe që ta kuptoni këtë,

lypset të kuptoni pak se si funksionon pikasja e ulët.

Pra -- thënë shumë e thjeshtëzuar --

por në thelb, nuk bëhet fjalë që

thjesht të kaloni një sinjal radari

drejt e përmes 156 tonësh çeliku në qiell.

Nuk ka për t'u zhdukur.

Por nëse mundeni ta merrni këtë gjë të madhe, masive,

dhe ta shndërroni në

një milion gjëra të vockla --

në diçka të ngjashme me një tufë zogjsh --

atëherë radari që kërkon për të

duhet të jetë në gjendje të shohë

çdo tufë zogjsh në qiell.

Dhe po të jeni radari, e keni vërtet punën pisk.

Dhe tha, "Po." Tha, "Por nëse jeni radar ama.

Por ne nuk përdornim radar;

ne krijuam një kuti të zezë që kërkonte për sinjale elektrike,

ndërlidhje elektronike.

Dhe kurdo që kapnim një tufë zogjsh me ndërlidhje elektronike,

mendonim, 'Ka mundësi të kenë diçka me amerikanët.'"

Iu përgjigja, "Po.

E lezetshme.

Pra hodhët tej me efekt

60 vjetë kërkimesh aeronautike.

Po akti i dytë i shfaqjes?

Ç'bëtë kur u rritët?"

Dhe më thotë,

"Po ja, shërbime financiare."

Dhe i them, "Oh."

Ngaqë këto janë në lajme së fundi.

I them, "Po kjo si funksionon?"

Më tha, "Po ja, sot në Wall Street ka 2 mijë fizikanë,

e unë jam një prej tyre."

I thashë, "Po për Wall Street-in ç'kuti të zezë ka?"

Dhe më thotë, "Më zbavit pyetja jote,

ngaqë quhen vërtet transaksione të kutisë së zezë.

Dhe ndonjëherë i quajnë transaksione algo,

transaksione algoritmike."

Transaksione me bazë algoritmet pjesërisht evoluuan

ngaqë operatorët e institucionalizuar patën të njëjtat probleme

që patën Forcat Ajrore të Shteteve të Bashkuara,

pra që ndryshojnë pozicionin e tyre --

Proctor & Gamble a Accenture qoftë, cilido --

hedhin në treg një milionë aksione

për diçka.

Edhe nëse e bën njëherësh,

është si të luash gjithçka në poker në një dorë.

Thjesht zbulon dorën.

Pra u duhet të gjejnë një mënyrë --

dhe për ta bërë këtë përdorin algoritmet --

për ta ndarë atë gjënë e madhe

në një milionë transaksione të vockla.

Magjia dhe tmerri i kësaj

është që e njëjta matematikë

që përdorni për ta ndarë gjënë e madhe

në një milion gjëra të vogla

mund të përdoret për të gjetur një milion gjëra të vogla

për t'i ngjitur me njëra-tjetrën

dhe për të parë kështu seç po ndodh në treg.

Pra, nëse ju duhet të keni një ide

se ç'po ndodh në bursë këtë çast,

ajo çka ju duhet është një dorë algoritmesh

të krijuar në fakt për ta fshehur këtë, dhe një dorë

algoritmesh që janë krijuar për t'i gjetur këta më sipër.

Dhe krejt kjo është e bukur, e pacen.

Dhe përbën 70 përqind

të bursës së Shteteve të Bashkuara,

70 përqind e sistemit operativ

të njohur dikur si pensionet tuaj,

kredia juaj për shtëpinë.

Po, edhe ç'rrezik ka?

Çka mund të shkojë ters

është që një vit më parë,

nëntë përqind e krejt tregut thjesht u avullua brenda pesë minutash,

dhe e quajtën Vithisja Rrufe e orës 2:45.

Krejt papritmas, nëntë përqind thjesht u zhdukën,

dhe deri më sot askush

nuk bie dakord mbi çka ndodhi

ngaqë nuk u urdhërua nga askush, askush s'e kërkoi.

Askush nuk kish kontroll mbi atë që po ndodhte realisht.

Kishin vetëm

një monitor para syve

që shfaqte numra

dhe thjesht një buton të kuq

ku lexohej, "Stop."

Këtu është puna,

çështja, që po shkruajmë gjëra,

po shkruajmë gjëra që nuk i lexojmë dot më.

Diçka e kemi bërë

të palexueshme,

dhe kemi humbur idenë

se ç'po ndodh në të vërtetë

në botën që kemi krijuar.

Dhe sa kemi filluar.

Në Boston ka një kompani që quhet Nanex,

të cilët përdorin matematikë dhe trike magjike

e nuk di ç'tjetër,

hyjnë në krejt të dhënat e tregut

dhe zbulojnë, jo gjithmonë, disa prej këtyre algoritmeve.

Dhe kur gjejnë të tillë, i nxjerrin

sheshit dhe i ngulin në mur si flutura.

Dhe bëjnë çfarë kemi bërë gjithmonë

kur gjendemi faqe sasish të mëdha të dhënash që nuk i kuptojmë --

pra u japin një emër

dhe një histori.

Kjo është një prej gjetjeve,

e quajtën Kama,

Karnavali,

Boston Shuffler,

Muzgu.

Dhe qyfyri këtu është se,

pa dyshim, këta nuk përshkojnë vetëm tregun.

Gjëra si këto shihen ngado të hidhni sytë,

pasi e kuptoni se si t'i kërkoni.

Mund ta kapni këtu: ky libër mbi mizat

që ndoshta kërkonit në Amazon.com.

Mund ta keni vënë re

kur çmimi fillestar qe 1.7 milionë dollarë.

Është jashtë katalogu -- ende ...

(Të qeshura)

Po ta kishit blerë për 1.7, do kishit dalë me qar.

Ca orë më pas, u ngjit

në 23.6 milionë dollarë,

plus paketimin dhe dërgimin.

Pyetja është:

Askush nuk po blinte a shiste gjë; si ndodhi?

Pra këtë marifet e shihni në Amazon.com

ashtu si, sigurisht, e shihni në Wall Street.

Dhe kur vini re këtë lloj sjellje,

ajo çka shihni është dëshmi

algoritmesh në konflikt,

algoritme të ngërthyer dhe të bllokuar me njëri-tjetrin,

pa kontroll njerëzor,

pa mbikëqyrje nga një i pjekur

që të thosh, "Mor, po si shumë 1.7 milionë."

(Të qeshura)

Njësoj me Amazon.com, edhe Netflix-i.

Netflix-i ka kaluar nëpër

disa algoritme të ndryshëm përgjatë vitesh.

Ia filluan me Cinematch, dhe kanë provuar edhe ca të tjerë --

të tillë si Planeti i Dinozaurit; si Rëndesa.

Tani përdorin Kaosin Pragmatik.

Kaosi Pragmatik përpiqet, si krejt algoritmet e Netflix-it,

të bëjë të njëjtën gjë.

Të arrijë pak kontroll mbi ju,

mbi programin brenda kafkës së njeriut,

që të mundë të rekomandojë ç'film

mund të donit të shihni herës tjetër --

çka është problem shumë, shumë i vështirë.

Por vështirësia e problemit

dhe fakti që nuk e kemi vënë poshtë ende,

nuk na mban larg

nga efektet që sjell Kaosi Pragmatik.

Kaosi Pragmatik, si krejt algoritmet e Netflix-it,

përcakton, në fund të fundit,

60 përqind

të dhënieve me qira të filmave.

Pra një copë kod

me një ide të përciptë rreth jush

është përgjegjës për 60 përqind të dhënieve me qira.

Po sikur të mund t'i vlerësonit këta filma

përpara se të prodhoheshin?

A s'do të ish me leverdi?

Në Hollivud ka një dorë shkencëtarësh britanikë të dhënash,

dhe kanë "algoritme historish" --

një kompani e quajtur Epagogix.

Skenarin tuaj mund t'ua nënshtroni këtyre,

dhe mund t'ju tregojnë, në mënyrë sasiore,

që ky bën për një film 30 milionë dollarësh

ose për një film 200 milionë dollarësh.

E bukura këtu është se nuk bëhet fjalë për Google.

Ky nuk është informacion.

Këto nuk janë statistika financiare; kjo është kulturë.

Dhe ajo çka shihni këtu,

ose ajo që normalisht nuk e shihni,

është kjo fizikë e kulturës.

Dhe nëse këta algoritme,

ashtu si algoritmet në Wall Street,

një ditë thjesht vithisen e venë së prapthi,

si do ta marrim vesh?

Me se do të ngjante kjo?

Dhe i keni brenda në shtëpi. Janë brenda shtëpisë suaj.

Ka dy algoritme që konkurrojnë për dhomën e ndenjes.

Këta janë dy robotë të ndryshëm pastrimi

që kanë ide krejt të ndryshme mbi ç'do të thotë pastrim.

Dhe mund ta shihni

nëse i ngadalësoni dhe u ngjisni drita,

dhe duken si arkitektë sekretë në dhomën tuaj.

Vetë ideja që arkitektura të jetë

në një farë mënyre subjekt optimizimi algoritmik

nuk është dhe aq e largët.

Është super-reale dhe po ndodh përqark jush.

E ndjeni më shumë kur

gjendeni brenda një kutie metalike të vulosur,

ashensor i një tipi të ri;

quhen ashensorë me kontroll të vendmbërritjes.

Janë ata ku të duhet të shtypësh se në ç'kat po shkon,

përpara se të hyni në ashensor.

Përdorin atë që quhet algoritmi i mbushjesh së shportës.

Që kështu asnjë prej këtyre nuk shkallon

dhe të lërë këdo të hipë në kë ndarje të dojë.

Cilido që dëshiron të shkojë në katin e 10, të hipë te dyshi,

dhe cilido që dëshiron të shkojë në katin e tretë të hyjë te pesa.

Problemi me këtë është se

u kall datën njerëzve.

Njerëzit i kap paniku.

Dhe e shihni pse. E kuptoni psenë.

Ngaqë ashensorit

i mungojnë disa instrumente të rëndësishëm, si butonat.

(Të qeshura)

Gjëra që përdorin njerëzit.

Krejt ç'ka, është

një numër që rritet ose zvogëlohet

dhe një buton të kuq që thotë, "Stop."

Kjo është ajo çka kemi hartuar.

Kemi hartuar diçka

në dialektin e kësaj makine.

Deri ku mund ta shpini këtë? Sa thellë?

Mund ta çoni shumë, shumë thellë.

Më lejoni të kthehem te Wall Street-i.

Ngaqë algoritmet e Wall Street-it

duhet, mbi të gjitha, të kenë një veti,

që është shpejtësia.

Ata veprojnë brenda milisekondash dhe mikrosekondash.

Dhe që të kuptoni se ç'janë mikrosekondat,

ju nevojiten 500 mijë mikrosekonda

që të klikoni mbi një mi.

Por nëse jeni një algoritëm Wall Street-i

dhe jeni pesë mikrosekonda pas tjetrit,

e mori dreqi atë punë.

Pra, po të ishit algoritëm, do të shihnit

për ndonjë arkitekt si ai që takova unë në Frankfurt

i cili po zbrazte një rrokaqiell --

nga krejt mobilimi, krejt infrastruktura e përdorshme nga njeriu,

dhe po e vishte dyshemenë me çelik

për ta bërë gati për grumbujt e shërbyesve që do të instaloheshin --

e gjitha kjo që një algoritëm

të ishte afër Internetit.

Internetin e mendojmë si një lloj sistemi me shpërndarje.

Dhe sigurisht që është, por me shpërndarje larg vendesh.

Në Nju Jork, ja se prej nga shpërndahet:

Hoteli Carrier

që gjendet në Hudson Street.

Dhe ky është me të vërtet vendi prej nga kabllot hyjnë në qytet.

Dhe fakti është që sa më larg të jeni prej kësaj pike,

aq më shumë mikrosekonda mbeteni prapa.

Ata të Wall Street-it,

Marco Polo-s dhe Cherokee Nation-it,

janë tetë mikrosekonda

prapa gjithë këtyre

që hyjnë te ndërtesat bosh, të zbrazura

rreth e qark Hotelit Carrier.

Dhe kjo do të vazhdojë të ndodhë.

Do të vazhdojmë t'i zbrazim,

ngaqë ju, centimetër pas centimetri

sterlinë pas sterline dhe dollar pas dollari,

askush nga ju, nuk mund të nxjerrë nga ajo hapësirë më tepër fitim

se sa mund të nxirrte Boston Shuffler.

Por po të zmadhoni,

sikur të zmadhonit këtu,

do të shihni një kanal 825 milje

që lidh Nju Jorkun me Çikagon

e që është ndërtuar gjatë viteve të fundit

nga një shoqëri e quajtur Spread Networks.

Ky është një kabëll fibrash optike

që u shtrua mes dy qyteteve

thjesht për të qenë në gjendje të transmetohet një sinjal

37 herë më shpejt se sa koha për një klikim të miut --

vetëm për këto algoritme,

vetëm për Karnavalin dhe Kamën.

Dhe po ta mendosh,

që i kemi hyrë Shteteve të Bashkuara

me dinamit dhe sharra guri

që një algoritëm të mund të përfundojë

një pazar tre mikrosekonda më shpejt,

krejt kjo për një lloj ndërlidhje

që s'ka për ta kuptuar kush ndonjëherë,

vjen e bëhet si fat i shkruar;

përherë në kërkim për kufij të rinj.

Për fat të keq, kjo punë është e zorshme.

Kjo është vetëm teorikisht.

Këta janë disa matematikanë në MIT.

Ç'është e vërteta, unë nuk kuptoj në fakt

shumë prej gjërave për të cilat flasin.

Hyjnë në lojë kone drite dhe kurthe kuantikë,

dhe nuk kuptoj vërtet asgjë prej kësaj.

Por mund të kuptoj këtë hartë,

dhe ajo që thotë kjo hartë

është që, nëse po provoni të fitoni para në tregjet ku janë pikat e kuqe,

atje ku gjenden njerëzit, atje ku janë qytetet,

do të duhet që shërbyesit t'i vini atje ku janë pikat blu

që këtë ta arrini me efektshmërinë më të madhe.

Dhe ajo që mund ta keni vënë re për këto pikat blu

është që shumica e tyre bien në mes të oqeanit.

Ja si do ta zgjidhnim: do të ndërtojmë flluska ose diçka

të ngjashme, ose platforma.

Do të hapim ujët që

paraja të hidhet në hava,

sepse e ardhmja është e shkëlqyer

nëse jeni algoritëm.

(Të qeshura)

Dhe faktikisht ajo që është kaq me interes nuk është paraja.

Është ajo çka motivohet prej parasë,

fakti që në të vërtetë po tokëformojmë

Tokën vetë

me këtë efektshmëri algoritmesh.

Me këtë optikë,

kthehuni mbrapsht

dhe vështroni fotot e Michael Najjar-it,

dhe e kuptoni që nuk janë metaforë, janë profeci.

Janë profeci

për ato lloj efektesh sizmike, tokësore

të matematikës që po krijojmë.

Panorama gjithmonë është pjellë e këtij

lloji bashkëpunimi të çuditshëm, të sikletshëm

mes natyrës dhe njeriut.

Por tani kemi këtë forcë të tretë ko-evolucionare: algoritmet --

Boston Shuffler-in, Karnavalin.

Dhe do të na duhet t'i konsiderojmë si natyrë,

dhe në një farë mënyre, janë të tillë.

Faleminderit.

(Duartrokitje)