Kevin Slavin: Jak algorytmy kształtują nasz świat

Kevin Slavin uważa, że żyjemy w świecie zaprojektowanym i coraz bardziej kontrolowanym przez algorytmy. W tym fascynującym wykładzie z TEDGlobal, Slavin pokazuje w jakim stopniu te złożone programy komputerowe decydują o: szpiegostwie, kursie aukcji, scenariuszach filmowych i architekturze. Ostrzega też, że sami tworzymy kod, którego nie umiemy zrozumieć, wraz z następstwami, których nie możemy kontrolować.

To jest zdjęcie

autorstwa Michaela Najjara

i jest prawdziwe

dlatego, że pojechał tam, do Argentyny

żeby je zrobić.

Jednak jest to również fikcja. Zaraz po sesji, w to zdjęcie został włożony duży nakład pracy.

On tak właściwie

przekształcił, cyfrowo,

wszystkie zarysy gór,

by trzymać się zmiennych ze wskaźnika Dow Jonesa.

Tak więc to, co widzicie,

to urwisko, to kolosalne urwisko z doliną

to kryzys finansowy 2008 roku.

Zdjęcie zrobiono,

kiedy byliśmy głęboko tam, w tej dolinie.

Nie wiem, gdzie jesteśmy teraz.

To jest indeks Hang Senga

dla Hong Kongu.

Topografia jest podobna.

Zastanawiam się, dlaczego.

I to jest sztuka. To jest metafora.

Uważam jednak, że

jest to metafora z pazurem.

W związku z tym chciałbym zaproponować dzisiaj

żebyśmy choć trochę przemyśleli

rolę współczesnej matematyki -

nie tylko tej finansowej, ale matematyki w ogóle.

To jest przejście

od bycia czymś, co wyciągamy i czerpiemy ze świata

do czegoś, co tak właściwie go kształtuje -

ten świat wokół nas i ten wewnątrz nas.

I to właśnie algorytmy,

które są w zasadzie matematyką,

używaną przez komputery do różnych rzeczy.

Zdobywają możliwość wykrycia prawdy,

bo powtarzają te czynności bezustannie.

W końcu zastygają i wapnieją

i stają się prawdziwe.

Myślałem o tym akurat

parę lat temu podczas lotu przez Atlantyk,

ponieważ miałem okazję wtedy siedzieć

obok węgierskiego fizyka mniej więcej w moim wieku;

i rozmawialiśmy o tym,

jak podczas Zimnej Wojny wyglądało życie

dla fizyków z Węgier.

No i spytałem: "Co wtedy robiłeś?"

A on odpowiedział: "Cóż, głównie łamaliśmy technikę stealth."

Odrzekłem: "To dobra praca. Interesująca.

Jak to działa?"

I żeby to zrozumieć,

najpierw trzeba pojąć, jak działa ta technika.

Tak więc, to jest znaczne uproszczenie,

ale generalnie: to nie jest tak,

że sygnał radaru zostaje przepuszczony

przez 156 ton latającej stali.

Nie może zniknąć od tak.

Ale jeśliby wziąć ten wielki, masywny obiekt

i zamienić go w

tysiące małych obiektów,

w coś na kształt stada ptaków,

to wtedy ten radar, szukający dużego obiektu

musiałby posiadać zdolność wykrycia

każdego wędrującego stada ptaków.

I jeśli jesteś radarem, to bardzo niefortunne zajęcie,.

On na to: "Tak." Po czym dodał: "Ale tylko jeśli jesteś radarem.

Tak więc nie użyliśmy radaru;

skonstruowaliśmy czarną skrzynkę, która miała wyszukiwać sygnały elektryczne,

elektroniczną komunikację.

I za każdym razem, kiedy widzieliśmy stado ptaków, które posługiwało się taką komunikacją,

myśleliśmy, że ma to coś wspólnego z Amerykanami."

Odpowiedziałem: "Tak.

To dobrze.

Udało się wam skutecznie podważyć

60 lat spędzonych na badaniach aeronautycznych.

A co dalej?

Co robisz teraz?"

Odpowiedział:

"Pracuję w usługach finansowych."

A ja na to: 'O!"

Ostatnio w mediach było o nich głośno.

Spytałem więc: "A jak to działa?"

Odpowiedział: "No więc, na Wall Street jest teraz 2000 fizyków,

i ja jestem jednym z nich."

Spytałem: "Po co czarna skrzynka na Wall Street?"

A on odpowiedział: "Zabawne, że o to pytasz,

bo tak właściwie to się nazywa "handel czarnymi skrzynkami".

Czasem mówi się na to "handel algo"

lub "handel algorytmiczny".

Handel algorytmiczny rozwinął się tylko po części,

ponieważ inwestorzy instytucjonalni borykają się z tymi samymi problemami,

z którymi kiedyś borykały się Siły Powietrze Stanów Zjednoczonych,

czyli - przesuwają one swoje pozycje,

bez znaczenia, czy dotyczy to przedsiębiorstwa P&G czy Accenture,

wprowadzają oni tysiące części czegoś

poprzez rynek.

I jeśli robią to wszystko naraz,

to tak jakby już na samym początku gry w pokera szli na całość.

Jakby dokładnie pokazywali, co zamierzają.

Tak więc muszą znaleźć jakiś sposób --

używają do tego algorytmów --

do tego, by tą jedną, wielką rzecz

rozbić na tysiące małych transakcji.

Przeraża i fascynuje jednak fakt, że

to ta sama matematyka, która

może rozbić jedną wielką rzecz

na tysiące małych rzeczy,

może być wykorzystana do odnalezienia tych małych rzeczy

i poskładania ich z powrotem

w celu odkrycia tego, co tak właściwie dzieje się na rynku.

Więc jeśliby zobrazować to,

co właśnie dzieje się na giełdzie papierów wartościowych,

to zobaczy się grupę algorytmów,

które tak właściwie zaprogramowano do tego, by się chowały

oraz grupę algorytmów zaprogramowanych do znalezienia tamtych i do podjęcia działań.

I wszystko jest fajne i super.

To jest właśnie 70 procent

giełdy Stanów Zjednoczonych,

70 procent system operacyjnego,

wcześniej znanego jako wasza renta,

wasza emerytura.

I co mogło pójść źle?

A to, że

rok temu

dziewięć procent całego rynku po prostu zniknęło w ciągu pięciu minut,

i to pięć minut przeszło do historii jako flash crash 14.45.

Ni stąd, ni zowąd, dziewięć procent po prostu sobie znika

i nikt po dziś dzień

nie może ustalić, co się stało,

ponieważ nikt tego nie zlecił, nikt o to nie prosił.

Nikt nie miał kontroli nad tym, co się działo.

Jedyne, co było do dyspozycji

to monitor,

pełen cyfr

i do tego czerwony guzik

z napisem "Stop".

I o to chodzi;

piszemy różne rzeczy,

rzeczy, których nie jesteśmy w stanie odczytać.

Stworzyliśmy coś

niezrozumiałego.

I straciliśmy poczucie,

co się dzieje

w świecie, który sami stworzyliśmy.

Ale zaczynamy odnosić sukces.

W Bostonie jest taka firma, Nanex,

w której, przy użyciu matematyki i magii,

i nie wiem, czego jeszcze,

można dostać się do wszystkich danych rynkowych

i czasem nawet znaleźć część tych algorytmów.

Po ich znalezieniu, są one wyciągane

i przypinane do ściany, zupełnie jak motyle.

I robi się z nimi to, co my zawsze robiliśmy,

kiedy natykaliśmy się na ogromne ilości danych, których nie rozumieliśmy --

czyli nadaje się im imiona

i tworzy historię.

Tak więc tego tutaj

nazwali "Nożem",

"Maskaradą",

"Żonglerem Bostońskim",

"Zmierzchem".

I najlepsze jest to, że

one od tak nie śmigają sobie po rynku.

Można je znaleźć wszędzie, gdzie się spojrzy,

jeśli tylko wie się, w jaki sposób ich szukać.

Na przykład tutaj: w tej książce o muchach,

którą mogliście przeglądać na Amazonie.

Może i zauważyliście,

że jej cena wynosiła około 1,7 miliona dolarów.

Nakład się wyczerpał, jednak wciąż…

(Śmiech)

Jeśli kupilibyście ją, kiedy kosztowała 1,7, to byłby to niezły utarg.

Parę godzin później, jej cena wzrosła

do 23,6 milionów dolarów,

łącznie z dostawami.

I pytanie jest takie:

Nikt niczego nie sprzedawał ani nie kupował; więc co się stało?

Z takimi sytuacjami można się spotkać na Amazonie,

jak i również na Wall Street.

A kiedy spotykamy się z taką sytuacją,

kiedy spotykamy się z dowodem

na walkę algorytmów,

uwięzionych i splątanych ze sobą,

pozbawionych jakiegokolwiek nadzoru człowieka,

bez jakiejkolwiek kontroli dorosłych,

którzy mogliby stwierdzić: "Właściwie, 1.7 wystarczy".

(Śmiech)

Podobnie jak z Amazonem, było i z Netflixem.

Netflix przeczesał

kilka różnych algorytmów w ciągu paru lat.

Zaczęło się od Cinematch'u, potem przyszła kolej na resztę.

Jest przecież Dinosaur Planet i Gravity.

Teraz używają Pragmatic Chaos.

Pragmatic Chaos, tak jak wszystkie algorytmy Netflixu,

stara się zrobić to samo.

Chce wami zawładnąć

objąć panowanie nad oprogramowaniem sterującym człowiekiem,

by w ten sposób polecić jaki film

chcielibyście znów obejrzeć--

co stanowi naprawdę, naprawdę poważny problem.

Jednak powaga problemu

i fakt, że jeszcze go nie rozgryźliśmy,

nie może zmienić

skutków, jakie Pragmatic Chaos powoduje.

Pragmatic Chaos, tak jak wszystkie algorytmy Netflixu

w końcu określa

60 procent

filmów, które mają zostać wypożyczone.

Tak więc jedna część kodu

połączona z jedną informacją na temat was,

jest odpowiedzialna za 60 procent tych filmów.

Jednak co by było, gdyby można było ocenić te filmy,

przed ich realizacją?

Nie byłoby to na rękę?

Cóż, kilka naukowców z Wielkiej Brytanii, którzy są teraz w Hollywood

ma swoje bajkowe algorytmy -

firmę nazwaną Epagogix.

Można tam posłać skrypt filmu,

i dowiedzieć się, czy

czy będzie to film wart 30 milionów dolarów

czy 200 milionów.

A chodzi o to, że to nie Google.

To nie informacje.

Nie są to też statystyki finansowe; to jest kultura.

Tym, co można tu zauważyć,

albo to, czego normalnie nie można,

to fakt że jest to fizyka kultury.

A jeśli te algorytmy,

tak jak algorytmy na Wall Street

pewnego dnia po prostu zderzą się ze sobą i oszaleją,

skąd będziemy wiedzieć,

jak to będzie wyglądało?

A one są w waszych domach. Są w waszych domach.

To są dwa algorytmy, które biją się o miejsce w waszych salonach.

To są dwa różne roboty sprzątające,

które mają zupełnie odmienne pojęcia czystości.

Można to zaobserwować,

jeśli się je zwolni i przyczepi się do nich światło.

Są czymś w rodzaju ukrytych architektów w waszych sypialniach.

A pomysł, że sama architektura

w jakimś stopniu podlega algorytmicznej optymalizacji

nie jest naciągany.

Jest bardzo realny i do tego jest wokół was.

Czujecie to najmocniej,

kiedy znajdujecie się w zapieczętowanym metalowym pudle,

czyli w nowoczesnej windzie,

którą nazywa się windami docelowymi.

To taki typ windy, w którym trzeba wybrać piętro, na które się wybiera

jeszcze zanim wsiądzie się do windy.

System używa algorytmu pakowania.

Tak więc nie ma wariactw

z wchodzeniem pasażerów do jakiejkolwiek windy by chcieli.

Wszyscy, którzy chcą dojechać na 10. piętro korzystają z windy nr 2,

a wszyscy, którzy chcą się dostać na piętro 3. jadą windą nr 5.

Problem w tym,

że ludzie wariują.

Ludzie panikują.

I widzicie dlaczego. Widzicie dlaczego.

To dlatego, że w windzie

brakuje pewnych ważnych instrumentów, na przykład przycisków.

(Śmiech)

Czyli rzeczy, których ludzie używają.

Jest tu jedynie

liczba, która przesuwa się w górę lub w dół

i czerwony guzik z napisem “Stop”.

My projektujemy właśnie w tym celu.

Projektujemy

zgodnie z językiem maszyny.

I jak daleko można z tym dojść? Jak daleko?

Można dojść bardzo, bardzo daleko.

Wróćmy więc na Wall Street.

Z tego względu, że algorytmy na Wall Street

podlegają przede wszystkim jednej właściwości -

czyli szybkości.

Działają w ciągu milisekund i mikrosekund.

A żeby przybliżyć pojęcie mikrosekundy,

500 tysięcy mikrosekund

równa się jednemu kliknięciu myszą.

Jednak jeśli jest się algorytmem na Wall Street

który jest pięć mikrosekund w tyle,

to znaczy, że jest się przegranym.

Więc jeśli bylibyście algorytmem,

to szukalibyście takiego architekta, jakiego miałem okazję spotkać we Frankfurcie,

który opróżniał cały wieżowiec ---

wyrzucał wszystkie meble, całe zaplecze rzeczy używanych przez człowieka

i, biegając szalenie po piętrach,

przygotowywał masę serwerów do wejścia -

a wszystko po to, żeby algorytm

mógł zbliżyć się do internetu.

Mówi się, że internet jest czymś w rodzaju podzielonego systemu.

I oczywiście jest on podzielony, ale w różnych miejscach.

W Nowym Jorku pochodzi on

z kolokacji serwerów,

położonej na Hudson Street.

I to właśnie stamtąd wszystkie kable łączą się z miastem.

W rzeczywistości, im dalej jest się od tego miejsca,

tym mniej mikrosekund jest się w tyle za każdym razem.

Ci z Wall Street,

Marco Polo i Cherokee Nation,

są osiem mikrosekund

w tyle za tymi,

którzy znajdują się w pustych, opróżnianych budynkach

wokół kolokacji serwerów.

I tak będzie w kółko.

Nieustannie będziemy je opróżniać,

dlatego że nikt z was, cal za calem,

funt za funtem, dolar za dolarem,

nikt z was nie mógłby zgarnąć zysków z tej przestrzeni

tak jak mógł to zrobić "Żongler Bostoński".

Ale jeśli oddalimy obraz,

jeśli go oddalimy,

to zobaczymy okop o długości 825. mil

pomiędzy Nowym Jorkiem i Chicago,

który został wzniesiony podczas ostatnich lat

przez firmę Spread Networks.

To jest światłowód,

który przeciągnięto pomiędzy tymi dwoma miastami,

by móc zmieniać światła drogowe

37 razy szybciej niż raz kliknąć myszą --

tylko dla tych algorytmów,

tylko dla "Karnawału" i dla “Noża”.

I jeśliby tak o tym pomyśleć,

o tym, że biegamy po Stanach Zjednoczonych

z dynamitem i piłami mechanicznymi,

żeby algorytm mógł skończyć sprawę

trzy mikrosekundy wcześniej,

dla zarysowania kształtu komunikacji

którego żaden człowiek nigdy nie pozna,

to rodzaj ewidentnego przeznaczenia,

który ciągle będzie szukał nowej granicy.

Niestety, jesteśmy wprost stworzeni do naszej pracy.

To tylko teoria.

To jacyś tam matematycy z MIT.

A prawda jest taka, że nie rozumiem

większości, o której ci panowie mówią.

To się łączy ze stożkami czasoprzestrzennymi i ze stanem splątanym,

a ja naprawdę nic z tego nie rozumiem.

Ale tę mapę potrafię odczytać.

Ta mapa mówi, że

jeśli ktoś próbuje zarobić pieniądze na rynkach oznaczonych czerwonym punktem,

czyli tam gdzie są ludzie i miasta,

to musi postawić serwery w miejscach oznaczonych kropką niebieską,

żeby efekt był jak najlepszy.

A jeśli chodzi o te niebieskie kropki, to może i dostrzegliście, że

wiele z nich znajduje się pośrodku oceanu.

No więc to jest to, co zrobimy - zbudujemy bańki czy coś,

a może platformy.

Podzielimy wodę,

żeby z powietrza wyciagnąć pieniądze

bo to świetlana przyszłość,

jeśli tylko jesteś algorytmem.

(Śmiech)

I tak właściwie, to nie pieniądze są intrygujące.

Intrygujące jest to, co one pobudzają.

To, że my właściwie tworzymy kolonię

na samej Ziemi

przy pomocy algorytmicznej wydajności.

Z tą myślą

można się cofnąć

do fotografii Michaela Najjara

po to, żeby zdać sobie sprawę, że nie one są metaforą, tylko zapowiedzią.

Są zapowiedzią

pewnych sejsmicznych, lądowych efektów

matematyki, którą tworzymy.

Krajobraz zawsze składał się

z takiej dziwnej, niestabilnej współpracy

pomiędzy naturą a człowiekiem.

Jednak teraz jest ta trzecia siła współzależnej koewolucji: algorytmy -

"Żongler Bostoński", "Maskarada".

A my będziemy musieli pojąć je jako naturę.

W swojej osobliwej postaci.

Dziękuję.

(Aplauz)